De tweede engel

Door Philip Kerr


En de tweede engel goot zijn schaal uit in de zee; en zij

werd bloed als van een dode...
	Openbaringen I 6: 3


Eerste druk oktober 1998
Vertaling Gerard Suurmeijer

Omslagontwerp Zeno
Omslagillustratie Nico Keulers
Foto achterplat Jerry Bauer
Copyright 1999 Philip Kerr
Copyright Nederlandse vertaling 1998 J.M. Meulenhoff bv, Amsterdam

Meulenhoff-M is een imprint van J.M. Meulenhoff bv, Amsterdam
Oorspronkelijk verschenen onder de titel The Second Angel
ISBN 90 290 5828 5 / CIP / NUGI 331
 

Proloog

I

Het was weer een heldere koude dag op de maan en de flitsende cijfers van
de atoomklokken stonden op driehonderd. Een dag op de equator van de maan is 
driehonderdvierentwintig uur lang, wat betekent dat één dag op de maan gelijk staat aan 
bijna twee weken op aarde. Hooguit een enkeling van de mensen in Artemis Zeven, een 
mijnkamp voor dwangarbeiders, zou het met deze vergelijking eens zijn geweest, want 
de tijd verstrijkt maar langzaam in een strafkolonie, vooral in het eeuwige kunstlicht van 
een werkkamp in een luchtdicht afgesloten ondergrondse maanspelonk bij een tem-
peratuur van twintig graden onder nul.
	De strafkolonie bevond zich in een grot onder de overhangende rand van
een grote krater in de uitlopers van de Karpaten. In die ruimte, vijftien kilometer lang, 
twee tot driehonderd meter breed en bijna net zo hoog, bevonden zich ruim drieduizend 
mannen en vrouwen, allemaal veroordeeld voor misdaden die uiteenliepen van een 
simpele diefstal tot moord. De kortste straf was vijf jaar en de langste vijftien. Niemand 
in Artemis Zeven was tot levenslang veroordeeld. Een beperkt aantal jaren dwangarbeid 
in een strafkolonie op de maan wordt zelfs voor de gruwelijkste misdaden als een pas-
sende straf beschouwd.
	De heldere blauw-met-witte bol van de aarde die door de stoffige ramen
van Artemis Zeven te zien was, stak scherp af tegen het doodse grijze oppervlak van de 
maan. Het leek bijna alsof hij daar expres stond als een tros blauwe druiven, voor altijd 
buiten bereik, om de veroordeelden te kwellen, zoals in het verhaal van Tantalus - een 
voortdurende herinnering aan de onontkoombaarheid van hun straf.
	Niemand besteedde meer aandacht aan de aarde dan Cavor, die tot tien
jaar dwangarbeid veroordeeld was. Zijn vroegere leven was een stuk beter geweest dan dat 
van degenen die samen met hem werkten. Wanneer hij niet naar het helderblauwe oog van 
de aarde keek en over zijn vroegere leven daar droomde, staarde hij naar de felgroene cijfers 
van de maanklok en dacht aan zijn volgende rustperiode. Cavor had er de helft van zijn 
dertiende arbeidsperiode van acht uur op zitten en hij moest nog een periode voor hij toe 
was aan zijn volgende rustperiode van tweeënzeventig uur. Hij bediende een steenvergruizer 
- een machine die op zonne-energie werkt en aan het begin staat van een proces waarmee 
helium uit maansteen wordt gewonnen -toen het vraatzuchtige apparaat de stoffige mouw 
van Cavors gewatteerde jas te pakken kreeg en zijn rechterarm vermaalde. Het ene 
ogenblik had hij nog uitgekeken naar zijn rustperiode, waarin hij zou kunnen gaan eten, en 
het volgende ogenblik werd hij zelf verslonden door de steenvergruizer. Voor een andere 
veroordeelde de machine had kunnen uitschakelen en om hulp had kunnen roepen, was de 
arm tot boven zijn elleboog verdwenen.'
	Enkele gevangenen droegen Cavor van het einde van de spelonk waar hij
aan het werk was geweest, naar een elektrische wagen die hem naar het ziekenhuis vlak bij 
de onbewaakte ingang van de strafkolonie bracht. Er was een minimale bewaking in Artemis 
Zeven en aan de gevangenen werden nauwelijks enige beperkingen opgelegd, behalve dat ze 
moesten werken. Ze konden toch geen van allen ergens heen. Het ziekenhuis zelf was 
ondergebracht in een van de hoger gelegen gangen die op de hoofdspelonk uitkwamen. De 
metalen vloer was voorzien van een magnetisch veld, waardoor men in het ziekenhuis in 
een nagenoeg normale zwaartekracht kon werken, maar de wanden en het plafond waren 
van kale rotssteen met als gevolg dat bij het uitvallen van het luchtfiltersysteem, wat nogal 
eens gebeurde, alles - apparatuur, instrumenten en patiënten - bedekt werd met een dunne 
laag fijn maanstof. De ruimte rook sterk naar desinfecteringsmiddelen, behalve wanneer het 
luchtfiltersysteem werkte. In dat laatste geval voerden de diverse pijpen en buizen die in het 
ziekenhuis uitkwamen ge

I Ongelukken zijn heel gebruikelijk op de maan. Omdat de zwaartekracht maar eenzesde
van die op aarde is, zijn lichaamsbewegingen veel langzamer dan die van machines en is er minder tijd om 
vergissingen te herstellen. De enige lichamelijke activiteit die op de maan wordt geïntensiveerd is 
waarschijnlijk seks. Als de meeste mensen vrijen, doen ze dat het liefst zo langzaam mogelijk, tegenwoordig, 
in onze hectische moderne tijd misschien zelfs nog meer dan vroeger.
 

woon de lucht van de eetzaal aan, vol sigarettenrook en kookluchtjes van
gestoofde insecter?.
	Op de eerstehulp hadden twee mensen van de medische staf dienst, bei
den veroordeelden. Raft, de dokter, hielp zijn verpleegkundige, Berger, bij het openknippen 
van de kleding van de ernstig gewonde Cavor, waarna ze hem op de diagnostische 
flatbedscanner legden. Terwijl ze wachtten tot Florence3, de computer, met het klinisch 
onderzoek van Cavor klaar zou zijn, begonnen de twee stafleden van het ziekenhuis snel 
met het aanbrengen van een trauma-infuus - een mengsel van pijnstillers, inotropen, 
antibiotica, glucose, insuline en natriumbicarbonaat - om zijn lichaamsfuncties te 
stabiliseren. Maar zelfs voor Florence begon te spreken, had Raft al gezien dat Cavors 
vormeloze arm afgezet zou moeten worden. Dit was niet iets wat hij aan Florence kon 
overlaten. De primitieve kant van de chirurgie, die lichamelijk het meeste van iemand 
eiste, was zijn taak. Hij trok een vies gezicht, omdat hij een hekel had aan het slagerswerk 
dat eraan te pas kwam.
z Na het mislukken van de Chinese rijstoogst in ~005, werden insecten als een belangrijke voedselbron beschouwd. 
Natuurlijk waren er heel wat landen, waar entomofagie als heel normaal werd 
beschouwd; alleen in het westen was men in dit opzicht altijd wat kieskeuriger geweest. Naast de al bestaande 
krekels, mieren, sprinkhanen, maden en rupsen, die alle bijzonder rijk aan vitamines en eiwitten waren, 
kweekten de Chinezen enkele nieuwe wormenrassen. Een hiervan, een buitengewoon voedzame variant van de 
meelworm, vormt het hoofdvoedsel van veel westerlingen, uiteraard na behandeling met kunstmatige 
smaakstoffen om het naar rundvlees, kip of vis te laten smaken. De Chinese geleerden lieten het daar echter niet 
bij: een speciale wormensoort, een kruising tussen een zijderups en een meelworm die zich met cocabladeren 
voedde, bleek een nieuw eiwit te bevatten dat een opvallende stimulerende uitwerking bleek te hebben. 
Verdere bestudering van deze speciale wormensoort, de kweekworm, werd verricht door de Chinese 
strijdkrachten. Het eten van kleine hoeveelheden kweekworm zorgde onmiddellijk voor een geweldige 
toename van de lichaamskracht van een mens (vooral nuttig voor mensen die klein van stuk waren, zoals de 
Chinezen]. Kort daarna werd de kweekworm al gebruikt door Chinese atleten die op deze manier hun prestaties 
probeerden te verbeteren. En de resultaten waren verbijsterend. Op de Olympische Spelen van Beijing in 2016 
wonnen de Chinezen tachtig procent van alle medailles bij de atletiek en de veldsporten. Omdat het eiwit van 
natuurlijke aard was, kon men de atleten niet op de consumptie van kweekwormen onderzoeken. Het duurde 
nog tien jaar voor de Chinese regering de kweekwormen aan de rest van de wereld beschikbaar stelde. Sinds 
die tijd heeft de Wereldgezondheidsorganisatie met haar entomofagieprogramma buitengewoon veel succes 
geboekt bij de bestrijding van de honger in de wereld: in derdewereldlanden zijn de sterftecijfers op dat terrein 
met de helft teruggelopen. Een dieet van insecten bleek ook buitengewoon geschikt voor kolonisten op de 
maan, omdat het goedkoop en buitengewoon voedzaam was, terwijl daarnaast is gebleken dat dit voedsel in 
deze vijandige omgeving overvloedig gekweekt kan worden.

3 Genoemd naar Florence Nightingale.
 
Amputatie, al eeuwenlang de voornaamste steunpilaar van de eerste
hulpchirurgie, en traditioneel toegepast als een wanhopige en dikwijls falende poging om 
een leven te redden, was nog steeds een bloederige zaak, ondanks de enorm verbeterde 
moderne technieken.
	'Perifere polsslag gemeten,' verkondigde Florence. 'Transcutane Doppler-opnames 
voltooid. Thermografie, radioactieve xenonmarge en transcutane potassiumniveaus alle 
gecontroleerd. Geschat bloedverlies tweeduizend milliliter; bloedverlies niet gestopt. Alle 
radiografieën en tomogrammen geven aan dat amputatie de voorkeur verdient. Je kunt de 
patiënt het beste toestemming vragen, zo nodig zul je een groter deel af moeten zetten dan 
je bedoeling was.'
	'De patiënt is buiten bewustzijn, Florence,' zuchtte Raft. 'Ik denk dat de patiënt net zo 
min toestemming zal geven als hij een vrolijk deuntje zal gaan fluiten, denk je ook niet?'
	'Als toestemming niet verkregen kan worden, moet je aan de slag gaan en de arm van 
de patiënt amputeren, waarbij je het opperarmbeen net boven de deltaspier moet 
doorzagen.'
	'Bedankt voor de aanwijzing,' gromde Raft.
	'Ik zal de plaats met de laser aangeven, Peter. Ik wil je ook aanbevelen om de aderen 
zo spoedig mogelijk met een tourniquet af te binden.'
	'Je kunt beter zes eenheden RMH halen,' zei hij tegen Berger, terwijl hij de bovenarm van 
Cavor begon af te binden.
	Berger, een grote potige vrouw in net zo'n rode overall als Raft, begon juist in de 
richting van de cryoprecipitatieruimte te lopen, toen Florence haar met een kunstmatig 
kuchje tegenhield.
	'Ahem. Een ogenblikje, Helen,' zei de computer. 'Recombinante menselijke 
hemoglobine kan bij deze patiënt ernstige problemen veroorzaken. Volgens zijn gegevens 
heeft hij geen extravasculaire hemolytische klachten.'
	'Wat zullen we nou krijgen?' zei Raft fronsend. 'Geen EHK'S? Nee toch, Florence. Je 
moet een fout hebben gemaakt.'
	'Of je probeert ons voor de gek te houden,' snoof Berger, 'zodat je ons dadelijk eens 
lekker kunt uitlachen.'
	'Helen,' zei Florence streng, 'je weet best dat ik met mijn programma alleen leugentjes 
om bestwil kan vertellen. Om terminale patiënten niet onnodig te kwetsen. Ik beschik niet 
over de mogelijkheid om te liegen voor mijn genoegen of om er zelf beter van te worden.'
	'Je meent het!' zei Berger.
	'Wil je misschien een biosynthetisch profiel van zijn bloedgroepantigenen zien?' 
vroeg Florence kalm.
 

	'Luister, Florence, die gegevens zijn waarschijnlijk vervalst,' opperde
Raft. 'Op aarde doen mensen alle mogelijke moeite om hun bloedproeven te vervalsen. Het 
is wel duidelijk waarom. Maar ik ben een beetje verbaasd dat iets dergelijks ook hierboven 
gebeurt. Dat heeft toch geen enkele zin? Een negatieve uitslag van een bloedproef maakt in 
een strafkolonie geen enkel verschil.'
	'De gegevens zijn volkomen betrouwbaar, Peter,' hield Florence vol. 'Ik
zal het je uitleggen. Zestien maanden geleden had Cavor een kleine verwonding die in het 
ziekenhuis behandeld moest worden. Tijdens deze procedure heeft hij een kleine 
hoeveelheid bloed voor onderzoek afgestaan. Ik heb dat op belangrijke klinische 
antilichamen onderzocht en kon er geen vinden. Tot op dit moment was ik verplicht die 
gegevens als vertrouwelijk te behandelen.'
	'Geen PO?' Raft klonk verbijsterd. 'Je maakt toch zeker een grapje?'
	'Geen Pa,' bevestigde Florence. 'Immunohematologisch gesproken is hij een R ES 4 
Eersteklas.'
	'Jezus.'
	'Nou, dat is weer eens wat anders,' zei Berger.
	Raft keek naar het doodsbleke gezicht van Cavor en schudde vermoeid zijn hoofd. Hij 
zei: 'Florence? Het is een kwestie van RM H of niets voor deze vent. Als we een ander 
bloedcomponent hadden, dat we konden gebruiken, zouden we dat doen. Maar er is geen 
sprake van dat we hier echt bloed zouden gebruiken, zelfs al hadden we dat. Dat weet je ook 
wel. Het komt er dus uiteindelijk op neer dat hij hier op deze flatbedscanner zal sterven als 
hij geen transfusie met de gebruikelijke rotzooi krijgt.'
	Florence bleef zwijgen, terwijl Raft de tourniquet aanbracht.
	'Ik zal die RMH-eenheden halen,' zei Berger, terwijl ze de eerstehulp verliet.
	'Op deze manier blijft hij tenminste leven,' zei Raft schouderophalend.
'Wie weet hoeveel langer nog? Tien of misschien wel twintig jaar. Ik heb het nu al bijna 
tien jaar zonder al te veel nadelige bijverschijnselen.'
	Berger kwam in een wolk van stoffig maangruis terug door de deur, terwijl ze een 
transfusiecomputer voor zich uit duwde. De verpleegkundige hield van haar werk. Je 
verdiende hier minder credits mee dan met het ver

4 Het menselijke immuniteitssysteem bestaat uit een aantal organen en verschillende
celtypen die zich hebben ontwikkeld om niet-eigen antigenen te herkennen. Het meest algemene 
immunologische cel-, weefsel- en orgaansysteem heet het reticule-endothele systeem (REK).
 

gruizen van maanrotsen, maar het medische werk was interessanter en het
gaf beslist meer voldoening. Ze zette het apparaat naast de flatbedscanner, haalde de 
verzameling canules tevoorschijn en keek hoe die zich automatisch aan Cavors gezonde 
arm hechtten. De computer kwaakte als een reuzenkikker, terwijl hij zijn eigen tourniquet 
aanbracht, Cavors huid desinfecteerde en vervolgens de infuusnaald in zijn arm stak.
	'Ik vraag me af hoe hij erin geslaagd is er zo lang vrij van te blijven?'
peinsde Raft.
	'Misschien komt hij uit een rijke familie,' opperde Berger.
	'RMH opgewarmd tot zevenendertig graden,' meldde de transfusiecomputer. 
'Filtersysteem verwijdert synthetische onzuiverheden. Ik kan beginnen zodra ik een teken 
krijg.'
	Berger zette een schakelaar om, waardoor het transfusieproces op gang
kwam en de RMH begon door de doorzichtige plastic buis naar Cavors arm te stromen. Als je 
er zo naar keek, was de donkerrode vloeistof niet van gezond menselijk bloed5 te 
onderscheiden. Het kon je in leven houden, maar het kon ook je dood worden. Ze streelde 
een ogenblik over Cavors voorhoofd en er klonk een toon van vermoeide berusting door in 
haar hese rookstem, toen ze zei: 'Het spijt me, makker.'
	'Laat naar je kijken met dat "het spijt me",' zei Raft. 'Je kunt geen mede
lijden hebben met een statistische uitzondering. Vroeg of laat had hij het hier 
onvermijdelijk moeten krijgen,'
	Hij kon geen medelijden hebben met het immuniteitssysteem van deze
patiënt nu hij geconfronteerd werd met het meer dringende probleem om de amputatie tot 
een goed einde te brengen, en met zijn scalpel bracht hij een

5 In het begin van de eenentwintigste eeuw leidden de vorderingen op het gebied van de
genetische manipulatie tot het ontstaan van de recombinant-technologie. De succesvolle fabricage van 
recombinant DNA werd gevolgd door de ontwikkeling van recombinante menselijke hemoglobine. RMH is een 
polymorf of universeel substituut voor rode bloedcellen - een synthetisch bloed dat via een infuus aan een 
patiënt kon worden toegediend ongeacht zijn of haar bloedgroep. Baanbrekend onderzoek op dit terrein werd 
verricht door de Amerikaanse strijdkrachten die de mogelijkheden voor het gebruik tijdens oor-
logshandelingen onmiddellijk onderkenden. RMH hield de vorming van volledig nieuwe rode bloedcellen in 
door de combinatie met niet-verwante rode bloedcellen. Rode bloedcellen waren in staat zich onafhankelijk 
van het organisme van de gastheer te vermenigvuldigen door middel van een vector of kloonmechanisme. Het 
gekozen middel was een kennelijk onschadelijke vorm van een parvovirus. Niemand had kunnen voorzien dat 
het gekozen virus door een combinatie van factoren zou kunnen muteren in de veel dodelijker vorm van het 
virus ~8 en dat RMH een van de voornaamste besmettingshaarden van PQ zou worden.
 

diepe incisie tot op het bot aan, waarmee hij Cavors spieren in de bovenarm
doorsneed. Er spoot nog meer bloed uit de incisie, dat op de grond stroomde en Raft 
schudde zijn hoofd bij deze verspilling van zo'n kostbare vloeistof. Omdat een centiliter 
onbesmet bloed een fortuin waard was," stond hij nu midden in een plas van ettelijke 
duizenden dollars. En waarschijnlijk zelfs meer.
	Gedurende het volgende halfuur volgde Raft zorgvuldig de vriendelijk
geformuleerde aanwijzingen van Florence op, waarbij hij het opperarmbeen van Cavor op 
de plek waar dat het dunst was doorzaagde met een laserzaag die tegelijkertijd al de 
belangrijke bloedvaten dichtbrandde. Toen de amputatie klaar was, veegde hij het zweet van 
zijn voorhoofd en deed een stap achteruit.
	'Het verbaast me dat ze hem nog niet vermoord hebben met al dat ge
zonde bloed in zijn lichaam. Er zitten hier heel wat schoften die hem zonder één keer met 
hun ogen te knipperen de keel zouden hebben afgesneden om hun bloed volledig te laten 
vervangen.'
	Berger verwijderde de afgezette arm van de flatbedscanner.
	'Onder wie ikzelf,' zei ze. 'Alleen is dat bloed waardeloos als je de juiste medicijnen 
niet hebt. Wat zou het dus voor zin hebben om hem te vermoorden, zo lang die in geen 
enkele maankolonie mogen worden ingevoerd?'
	Raft knikte. 'Ik veronderstel dat je gelijk hebt. Maar op aarde zou ik toch wel heel erg 
in de verleiding zijn gekomen om een paar liter gezond bloed bij hem af te tappen voor ik 
hem de RMH zou hebben gegeven.' Hij zette de gedachte met een schouderophalen van zich 
af. 'Ik vraag me af wat hij heeft gedaan dat hij hier terecht is gekomen, in plaats van in een 
particuliere gevangenis met de rest van zijn RE s -klasse.'
	Het was Florence, de computer, die hem antwoord gaf.
	'Gevangene-patiënt Cavor. Veroordeeld tot tien jaar dwangarbeid in Artemis Zeven 
zonder mogelijkheid van vervroegde invrijheidstelling wegens de brute moord op zijn 
vrouw. Ze was helaas de dochter van een belangrijke magistraat van de stad. Hij heeft al 
vier jaar van zijn straf uitgediend.'
	'Nou, ik denk dat dit voorval hem een aardig eind op weg naar huis

6 Volgens de jongste gegevens van de Wereldbond van Bloedbanken (w B B B ) is de prijs van
een hele liter bloed van RES Eersteklas met zs x 10~~ gezonde rode bloedcellen $ 1,48 miljoen. Cavor, een 
man van gemiddelde lengte, zou in het totaal ongeveer vijf liter bloed hebben. Dat wil zeggen dat de totale 
hoeveelheid bloed in zijn lichaam $ 7,4 miljoen waard zou zijn, als al het bloed in zijn lichaam voor 
transfusies zou kunnen worden gebruikt.
 

helpt,' peinsde Raft. 'Met een prothese kun je weinig dwangarbeid verrich
ten. Zelfs bij de kunstarmen die je tegenwoordig kunt krijgen, kost het de nodige tijd voor 
ze voldoende kracht hebben opgebouwd.'
'Ga je die zelf aanbrengen?' vroeg Berger.
	Raft trok de zenuwen voorzichtig uit Cavors armstomp naar buiten en
kortte ze enkele centimeters in zodat ze een flink eind in het afgesneden vlees terugweken.
	'Ik heb dat al eens een keer eerder geprobeerd en dat werd niks. Een fat
soenlijke hematostasie is hier bijna onmogelijk met al dat verrekte stof overal. Elke 
hematoom in de stomp kan gemakkelijk tot een infectie leiden, waardoor het aanbrengen 
van een prothese steeds weer moet worden uitgesteld. Nee, hij zal naar een PO -ziekenhuis' 
in een open inrichting op aarde teruggestuurd moeten worden, en wel zo snel mogelijk. Hoe 
eerder een kunstarm wordt aangezet, hoe groter de kans dat de prothesecomputer nog 
verbinding met de zenuwuiteinden kan krijgen.'
'Voorbereidingen treffen om het tourniquet los te maken,' zei Florence.
Pas toen Raft er zich van had overtuigd dat de armstomp van voldoende
bloed werd voorzien, deed hij een poging om het bloeden weer te stelpen; en
nadat hij de belangrijkste aderen dubbel had afgebonden en synthetisch sponsvlees op de 
minder sterk bloedende plaatsen had aangebracht, bracht hij een afzuigbuisje aan en vouwde 
de huidstukken over het bot met behulp van synthetische MWM~. Ten slotte bestreek Raft de 
stomp met recombinant centrosoom om het proces op gang te brengen waarbij de 
protoplasmacellen van de wond zich makkelijker aan de prothese zouden hechten,

7 Overeenkomstig de voorschriften die zijn vastgesteld door de Wereldcommissie voor
de Erkenning van Organisaties in de Gezondsheidszorg (wcEOG), het Wereldcentrum voor Toegepaste 
Microbiologie en Research (WCTMR) en het Internationale Instituut voor Virologie (IIV), zijn er in de moderne 
wereld twee soorten ziekenhuizen. Wie onder het ziekenfonds valt is voornamelijk aangewezen op permanente 
opname [PO) ziekenhuizen, waarin men patiënten verzorgt van wie men vindt dat ze een groot risico vormen 
voor het verspreiden van infectieziekten en die door hun bloedproducten voorgoed zijn uitgesloten van elk 
autoloog predeposito-donorprogramma. Van de andere kant maakt de particuliere gezondheidszorg uitsluitend 
gebruik van zogenoemde uitwisselingsziekenhuizen voor patiënten van wie de bloedproducten beantwoorden 
aan alle theoretische criteria voor het gebruik in allogene (homologe) donorprogramma's: tegenwoordig be-
staat in feite slechts de autologe donatiemogelijkheid, waarbij iemand zijn of haar eigen bloed of een 
bloedbestanddeel afstaat voor een mogelijke toekomstige transfusie bij zichzelf; alle andere transacties met 
betrekking tot gegarandeerd veilig bloed zijn zuiver commercieel.

8 Menselijk weefselmembraan.
 

wanneer die eenmaal werd aangebracht, en vervolgens bracht hij een druk
verband aan. Toen het werk klaar was, bekeek hij het resultaat met een zekere voldoening.
	'Niet slecht,' zei hij. 'Een fraai stukje werk, al zeg ik het zelf. Dank je
voor je hulp, Berger.'
	Berger lachte smalend.
	'En ik dan?' vroeg Florence.
	'Jij ook, Florence. Dat spreekt natuurlijk vanzelf.'
	'Graag gedaan, Peter,' zei Florence met haar onbewogen, zachte stem. Hoewel Raft het 
nooit had gezegd deed de honingzoete stem van de computer hem altijd aan die van zijn 
moeder denken.
	'Goed, zou je me enkele suggesties voor de chemische nazorg kunnen geven?' 
informeerde hij.
	'Mag ik daar een ogenblikje over nadenken?'
	'Als het maar niet te lang duurt, Florence. Mijn rug doet verschrikkelijk pijn. Ik loop 
al sinds tweeënnegentig uur rond.'
	'Goed, dan wilde ik het volgende voorstellen: het lijkt me het beste als je intraveneus 
een medische nanomachine9 implanteert die een combinatie van profylactische, 
antibiotische en pijnstillende handelingen kan verrichten. Wat jouzelf betreft zou ik willen 
voorschrijven dat je wat glucosaminesulfaat inneemt.'
'Dat lijkt me wel een goede suggestie.'
'Moet ik de MN voor je klaarmaken, Peter?' 'Graag, 
Florence.'
	Berger was intussen druk bezig met het wassen van de overblijfselen van
Cavors arm voor die in een steriele polytheen zak zouden worden gepakt die gekoeld was 
met vloeibare stikstof. Ondanks de slechte staat waarin het verpletterde lichaamsdeel 
verkeerde, waren er delen van de huid en het spierweefsel die later als veilig biologisch 
verbandmateriaal konden worden gebruikt. Op de maan wordt nooit iets weggegooid, zeker 
niet in een strafkolonie als Artemis Zeven. Hoewel de maan een sterke economie heeft, 
waarin miljarden dollars omgaan, heeft men geen ruwe grondstoffen, behalve steen en ijs, 
dus wordt alles gerecycled.

9 Medische nanomachine. Apparaatje niet groter dan een molecuul dat in de bloedsom
loop of in het spijsverteringsstelsel kan worden ingebracht. Elke MN wordt bestuurd door een kleine computer 
en is geprogrammeerd met een reeks opdrachten die de werking van een geneesmiddel of een combinatie van 
geneesmiddelen op moleculair niveau nabootsen. Tegenwoordig blijven MN'S tot maximaal tweeënzeventig uur 
in het lichaam actief.
 

	Florence maakte het apparaatje van nanoafmetingen klaar in een zout
oplossing, die Raft in een injectienaald opzoog en vervolgens in Cavors halsslagader 
injecteerde. Raft had nauwelijks naar het gezicht van Cavor gekeken. Nu zag hij zat de man 
klein en mager was en het leek bijna onmogelijk dat hij vier jaar dwangarbeid had weten te 
overleven. Als iemand de dokter van Artemis Zeven zou hebben verteld dat de eenarmige 
man op de flatbedscanner een sleutelrol bij de misdaad van de eeuw'O zou gaan spelen, zou 
hij bijna zeker hebben aangenomen dat deze persoon last had van zintuiglijke afwijkingen 
als gevolg van enkele minimale veranderingen in de kunstmatige atmosfeer" van de 
strafkolonie.
'Florence, wanneer vertrekt het volgende vrachttransport naar de aarde?' 'Er vertrekt 
er vanavond een van Tranquillity Base.'
	'Kan hij die nog halen?'
	'Ja. Over een uur vertrekt er een transport vanuit Artemis met enkele gevangenen die 
voorwaardelijk in vrijheid worden gesteld.'
	'Wat een geluksvogels. Je kunt beter een plaats voor hem boeken.'
	Raft die nog zes van zijn acht jaar voor de boeg had, trok een bloederige 
operatiehandschoen uit en keek aandachtig naar zijn vochtige rechterhand, alsof die het 
enige was wat hem van de aarde en zijn vrijheid scheidde.
	'Protheses zijn vandaag de dag heel goed,' zei hij peinzend. 'Het zou gewoon de moeite 
waard kunnen zijn.'
 
IO De term 'misdaad van de eeuw' wordt vaak gehanteerd in de meer op sensatie gerichte 
massamedia en is min of meer een cliché geworden. Wat wil men er eigenlijk mee zeggen? Is 
het beschrijven van een misdaad met behulp van allerlei superlatieven ook wel ethisch 
verantwoord? Het wekt de indruk dat er sprake zou zijn van een soort huldiging,
	
*alsof de daders onze instemming en onze gelukwensen zouden verdienen. Dat is niet mijn 
bedoeling bij de misdaad waarover hier verslag wordt gedaan. Ik wil veeleer de aandacht op deze 
misdaad vestigen als iets buitengewoon typerends voor de eenentwintigste eeuw.

11 In maankolonies heerst een normale atmosferische druk, waarbij men gebruik maakt
van een mengsel van zuurstof en helium, het element dat na waterstof het meest in het universum voorkomt. Vooral 
maansteen is bijzonder rijk aan heliumisotopen, als gevolg
van het feit dat het miljarden jaren lang aan de zonnewind is blootgesteld. Kolonies die gevestigd zijn in 
spelonken zijn onderverdeeld in hermetisch afgesloten gedeelten waarin
af en toe lekkages optreden. Gewoonlijk zijn deze lekkages niet ernstig genoeg om ademhalingsproblemen te 
veroorzaken. Maar bij degenen bij wie het P%irus al in een vergevorderd stadium verkeert, kan zelfs de kleinste 
verandering van het zuurstofniveau een reactie veroorzaken die te vergelijken is met hyperventileren, waarbij de 
bloeddruk van het slachtoffer daalt en hallucinaties kunnen optreden.
 

In de supergeleider" naar de aarde bond Rameses Gates zich stevig met zijn
riemen vast in zijn stoel, die hij daarna voor de start volledig achterover liet klappen, en 
vervolgens trok hij de halssteun zo vast mogelijk rond zijn hoekige kin en bloemkooloren. 
Er wachtte hem een tocht van drie dagen over een afstand van driehonderdzestigduizend 
kilometer, met daarna een kort verblijf in een open gevangenis voor hij in de zogenaamde 
maatschappij zou mogen terugkeren. Maar eerst was daar nog eventjes het vertrek. De 
supergeleider was heel wat minder comfortabel dan een raket, aangezien bij de start een 
bijna ondraaglijke g-druk optrad. Gevangenen en dieren reisden in een g-compartiment dat 
de druk van tien g voor een groot deel moest opvangen, maar ze hadden nog steeds last van 
het feit dat al het bloed in hun lichaam naar één plaats werd gedrukt, waardoor vaak 
bewusteloosheid optrad. Voor degenen bij wie het PO-virus in een vergevorderd stadium 
was, kon de start soms zelfs de dood veroorzaken. Gates - die met P@ besmet was -kon met 
geen mogelijkheid zeggen in welk stadium het virus bij hem verkeerde, net als ieder ander 
die hij kende; maar hij had horen vertellen dat het heel normaal was als zelfs degenen die de 
reis overleefden zich dagen naderhand nog ziek voelden. De gedachte aan dit komende 
ongemak dat wellicht zelfs zijn dood zou kunnen betekenen, maakte Gates geprikkeld, net 
als het tiental andere mannen en vrouwen dat wachtte om naar de aarde te worden 
teruggekatapulteerd; men wilde de start zo snel mogelijk achter de rug hebben. Maar er was 
een vertraging. Een laatste passagier, deelde de computer van de supergeleider hun mee.
	'Wat voor een laatste passagier?' wilde Gates weten. 'De rest van ons
weet al weken dat we vandaag met deze vervloekte katapult zouden worden weggeschoten. 
Wie is het?'
	'Het moet nog een gevangene zijn,' meende de vrouw die naast Gätes
lag. 'Wie zou er anders op deze manier willen reizen?'

12 Om aan de aantrekkingskracht van de maan te ontsnappen is heel wat minder energie 
nodig dan om vanaf de aarde te vertrekken. Raketten worden alleen door rijke toeristen 
gebruikt. Alle andere mensen maken gebruik van de ruimte-supergeleider van Tranquillity 
Base, een monorail met een magnetisch veld die zich op een hoogte van ongeveer vijftien 
meter boven het maanoppervlak bevindt en waarover men zo'n vijfentwintig kilometer 
voortschiet voor men uiteindelijk de ontsnappingssnelheid van 2,~s km per uur bereikt. De 
maan bleek de ideale omgeving voor een transport waarbij men gebruik maakt van hoge-
temperatuur-supergeleiders. Op aarde bleek de instabiliteit van de chemische omgeving als 
gevolg van de vochtige lucht een groot probleem bij de ontwikkeling van de anisotrope 
technologie; op de maan heeft men natuurlijk geen last van luchtvochtigheid.
 
	De naam van de vrouw was Lenina. Gates had haar altijd de knapste
vrouw in Artemis Zeven gevonden, maar was nooit in de gelegenheid geweest een praatje 
met haar te maken - tot op dit moment, nu hij zich te gespannen voelde om antwoord te 
kunnen geven.
	'Ik beschik momenteel niet over verdere informatie,' zei de computer. 'Enkele 
ogenblikken geduld nog, alstublieft.'
	'Jij hebt makkelijk praten,' zei Gates tegen de vluchtcomputer. 'Jij wordt dadelijk niet 
onderworpen aan de tweede wet van Newton, met al die heerlijke fysiologische 
nevenverschijnselen.'
	'Hebt u uw g-pil al ingenomen?' reageerde de computer.
	De deur ging open; twee bewakers tilden de g-capsule13 met Cavor naar binnen en 
bonden die met riemen op de vloer vast. Cavors hele lichaam werd door de capsule 
omgeven, met uitzondering van het gezichtsvizier, waardoor de ernst van zijn 
verwondingen verborgen bleef. Gates maakte zijn nekbeugel los om naar Cavors gezicht te 
kunnen kijken, maar hij herkende hem niet.
	Toen de deuren weer gesloten werden, begonnen de supergeleiderspoe
len in de metaallegering van de monorail de elektrische spanning op te bouwen, met behulp 
waarvan ze dadelijk weggeslingerd zouden worden.
	Lenina zei: 'Ik heb horen vertellen dat je een prachtig uitzicht op TB'~ zou hebben, als 
de supergeleider langzaam genoeg zou kunnen gaan. Dat zeggen ze tenminste. Natuurlijk 
zou je je hoofd omhoog moeten kunnen heffen om uit het raam te kunnen kijken en er is 
maar weinig kans dat je bij de start ook maar een vin kunt verroeren. Ze hebben een 
museum van de eerste maanlanding bij T B . Je kunt de maanlander zien en de voetstappen 
van de astronauten. Dat heb ik me tenminste laten vertellen.'
	'Tien K" en oplopend,' zei de computer.
	'Is het heus?'
	'Ik zou graag nog eens een keertje terugkomen om het allemaal zelf te
bekijken.'
	'Meen je dat echt?' Gates keek nerveus uit het raam, waardoor het aard
licht naar binnen viel.
	'Zit je hem te knijpen?' schreeuwde Lenina boven het geraas van de
spoelen uit. Het werd met de seconde luider, als het gezoem van een enorme nijdige wesp.


13 Geheel gesloten zwaartekrachtcapsule, bestand tegen een druk van vijftien g, voor het
vervoer van zieken en gewonden aan boord van een supergeleider.

14 Tranquillity Base.

15 Kelvin. De thermodynamische temperatuur in s I -eenheden.
 

'Dertig K en oplopend.'
'Waarom zou ik hem zitten te knijpen?' 
'Vijftig K en oplopend.'
	'Ik dacht dat ik je hoorde zeggen dat je wilde gaan bidden. Zou je mijn
hand misschien graag vast willen houden?'
	'Overgangstemperatuur,"h	kondigde de computer aan. 'Gereedmaken voor 
vertrek.'
	'Graag, als je er geen bezwaar tegen hebt.'
	Gates pakte Lenina's hand en merkte dat ze hem zo stevig vastgreep als een robot. Hij 
keek naar haar witte knokkels en glimlachte zwakjes. Ze klonk wel heel kalm, maar de 
waarheid was dat ze hem net zo hard kneep als hij.
	Zijn ogen flitsten even naar de gewonde in de g-capsule op de grond. Er
was iets niet in orde. Het vizier was helemaal beslagen, alsof er iets mis was met de 
luchtcirculatie in de capsule. Gates besefte onmiddellijk wat het was. De idioten die de man 
daar hadden vastgebonden waren vergeten om zijn luchttoevoer in te schakelen. Als 
niemand de capsule opende om de schakelaar om te zetten, zou de man erin stikken. Hij 
dacht er verder niet over na. Hij rukte de halsbeugel weg en gespte zijn stoelriemen los. Als 
de supergeleider zich eenmaal in beweging had gezet, zouden de g-krachten zo groot zijn, 
dat hij gewoon geen vin meer zou kunnen verroeren. Het was nu of nooit.
	'Ben je gek geworden?' protesteerde Lenina. 'Dat kost je je leven.'
	'Ga onmiddellijk terug naar uw plaats,' beval de computer. 'We vertrekken over 
twintig seconden.'
	Gates knielde neer bij de g-capsule en begon te tellen. Hij rukte aan de
klemmen en tilde de bovenzijde van de capsule. Het was duidelijk waarom de man naar de 
aarde werd teruggestuurd. De man haalde een keer diep adem en tot Gates' verrassing 
glimlachte hij tegen hem.
	'Bedankt,' zei hij schor.
	'Ga direct terug naar uw plaats. Tien seconden voor vertrek.'
	'Graag gedaan, Lefty.' Gates schakelde de luchttoevoer in en sloeg de bovenzijde van 
de capsule weer met een klap dicht.
	'Ga zitten. Vijf seconden.'
	Met een fikse sprong kwam Gates weer in zijn stoel terecht, ging op zijn rug liggen en 
begon zijn riemen vast te maken.'
16 De temperatuur waaronder de monorail supergeleidend wordt, heet de kritische of

overgangstemperatuur.
 

'Stomme hufter,' schreeuwde Lenina.
'Drie, twee...'
Er was geen tijd meer voor de halsbeugel. Niet eens tijd voor alle gespen
van de riemen. Alleen genoeg tijd om zijn hoofd tegen de rugleuning van
zijn stoel te drukken. Verder moest hij er maar het beste van hopen. Het volgende moment 
werden ze langs de hellingbaan voorwaarts geschoten. Op aarde bereiken 
supergeleidertreinen snelheden van bijna vierhonderdvijftig kilometer per uur. Maar omdat 
de zwaartekracht op de maan drieëntachtig procent lager is, wordt de massa van een 
supergeleidervoertuig veel minder vertraagd. Binnen enkele ogenblikken voelde Gates hoe 
de enorme g-krachten sterker werden tot ze zich met een snelheid van ettelijke duizenden 
kilometers per uur voortbewogen. En toen het voertuig aan het eind van de hellingbaan de 
ruimte in werd geslingerd, waren de gedachten van Rameses Gates nog even bij de knappe 
vrouw die naast hem lag, de passagier met de ene arm en de ongelooflijke 
ontsnappingssnelheid op de snelheidsmeter van de supergeleider boven hun hoofd, voor hij 
het bewustzijn verloor.

1
Het had altijd een enorme aantrekkingskracht gehad, misschien zelfs
meer dan welk ander onderwerp ook; het beheerste het bewustzijn van de mens 
met een mystieke en zelfs magische aantrekkingskracht. Bij alle primitieve 
beschavingen was het zonder uitzondering de voornaamste totem. Het vormde 
een belangrijk thema in de klassieke mythologie en als wezenlijk aspect van 
bijna alle godsdiensten blijft het onmiskenbaar een steeds terugkerend, 
allesoverheersend beeld. Door roomskatholieken wordt het vereerd als een 
symbool, orthodoxe joden beschouwen het als iets onreins dat ontheiligt. Het is bij 
uitstek de belichaming van verwantschap, maar ook een aanduiding voor moord en 
wraak, en vaak ook voor boetedoening. Het is bloed - rood, kleverig voortdurend 
circulerend bloed, dat kruipt waar het niet gaan kan; dat rijkelijk vloeit in epische 
gedichten, bij heidense cultussen en in grootse tragedies. Een bron van macht -nu 
meer dan ooit - en een plengoffer voor de goden. Bloed is de boom des levens die 
in ieder van ons groeit. Maar het is veel meer dan alleen maar een metafoor 
voor het leven, iets wat zelfs die medische pioniers, mannen en vrouwen, die van 
de studie van het bloed hun levenswerk hadden gemaakt, gemakkelijk uit het 
oog verloren. Eeuwenlang is bloed het intensiefst bestudeerde deel van het 
menselijk lichaam geweest. En toch bezaten degenen die
 
het bestudeerden - en het in het gunstigste geval zagen als een fenomeen
van rode bloedlichaampjes die tijdens de honderdtwintig dagen dat ze zich in de 
bloedsomloop bevonden een afstand van vierhonderdtachtig kilometer aflegden -
niet dat aloude inzicht in het mysterie, de wetenschap dat bloed het leven zelf is. 
Het levensbloed, gemakkelijk getest, gedachteloos vergoten, is zowel een vloeistof 
als een weefsel, zo rood als een kostbare robijn en toch veel waardevoller.
	Vreemd genoeg was er geen vrek die het bijeenschraapte. Goed, bloed werd 
bewaard in banken, maar zonder dat iemand ooit maar een seconde stilstond bij 
de letterlijke betekenis van de term 'bloedbank' die over het algemeen werd 
gebruikt voor een centrale plaats waar bloed werd opgeslagen, voor een 
bloedtransfusiedienst in een ziekenhuis, of voor een combinatie van beide. Pas nu, 
tegen het einde van de eenentwintigste eeuw; begrijpt en waardeert men pas ten 
volle hoe kostbaar bloed eigenlijk is. Nou ja, bijna; de kosmologische betekenis van 
bloed blijft de meeste mensen ontgaan. Het is in ieder geval een feit dat de 
mathematica van het bloed, de cijfers die onverbrekelijk verbonden zijn met de 
ingewikkelde opbouw van deze vloeistof, misschien wel het beste bewijs vormen 
voor het bestaan van een soort Schepper.
	Neem bijvoorbeeld het stollingsproces waarvoor de aanwezigheid van enkele 
hematostatische eiwitten vereist is. Niet minder dan vijftien stollingsfactoren 
worden via een stapsgewijze serie reacties geactiveerd waarbij elke stap een 
corresponderende regulerende an tistollingsfactor heeft - die culmineert in de 
vorming van een stevige fibrinestolling; een tweede reeks hematostatische 
eiwitten, die het fibrinolytische systeem vormen en waarvan plasmine de 
krachtigste is, zorgt voor bescherming tegen overmatige stollingsvorming of 
trombose (op zijn beurt heeft het fibrinolytische systeem zijn eigen remmingen die 
overactiviteit voorkomen); plasmine zelf dient vanuit zijn inactieve vorm - 
plasminogeen - door weer een ander eiwit, de plasminogeenactivator, geactiveerd 
te worden. Men kan de irreductibel complexe aard van dit systeem niet genoeg 
benadrukken. De kans dat een dergelijk systeem door louter toeval zou kunnen 
ontstaan tegenover de kans dat het helemaal niet zou ontstaan is zo enorm groot 
dat het bijna onmogelijk is een getal te vinden, dat groot genoeg is om deze 
verhouding uit te drukken. Ik denk echter dat het ongeveer het aantal rode 
bloedlichaampjes zou benaderen dat een gezonde volwassen man tijdens zijn leven 
produceert; uitgaande van het gegeven dat hij er in een seconde 2,3 x xo 
produceert, zou dit getal, als je het als getal zou willen uitschrijven, er ongeveer 
zo uitzien: 70 x 3 65 x 24 x 60 x 60 x 2,j6, of ongeveer 5 x 10~'.
 

	Zoals Mephistopheles opmerkt als hij zijn verbond met Faust sluit, is
bloed een zeer bijzonder vocht.
	Maar terug naar het meer alledaagse onderwerp van de bloedtransfusie
dat tegenwoordig heel wat verschilt van de oorspronkelijke opzet, toen de 
procedure afhankelijk was van een betrekkelijk eenvoudige, altruïstische daad - 
een gezonde persoon die de tijd nam om zijn of haar gezondheid met anderen te 
delen door donor te zijn van een halve liter bloed. De kracht van bloed en zijn 
vermogen om een mens te verjongen is voor het eerst beschreven door Ovidius in 
zijn verhaal over de legendarische Medea en Aeson, de vader van Jason.' Wanneer 
fasen van zijn tocht terugkeert, komt hij tot de ontdekking dat zijn vader bijna dood 
is en de held laat zich overhalen om zijn vader diens levenskracht terug te geven 
door zijn bloed af te staan, waarvan Medea vervolgens een magische drank brouwt 
die ze in de aderen van de oude man spuit. Met ongelooflijke gevolgen. Maar de 
geschiedenis leert ons dat de eerste poging tot een bloedtransfusie plaatsvond in 
1492, toen misleide jonge priesters hun bloed afstonden in een ijdele poging het 
leven van de moreel verwerpelijke paus Innocen tius VIIl te rekken. Hij stierf 
natuurlijk. In de daaropvolgende eeuwen heeft men nog vele malen een mislukte 
poging tot een bloedtransfusie gedaan. lohn Aubrey beschrijft in zijn Brief Lives 
hoe Francis Potter, geïnspireerd door Ovidius, in 1649 iemand het bloed van twee 
kippen probeerde toe te dienen. En Samuel Pepys beschrijft in zijn 
dagboekaantekeningen op 21 november 1667 de eerste Engelse poging door Richard 
Lowper om een zekere Arthur Coga een bloedtransfusie toe te dienen. Helaas werd 
het bloed van een schaap gebruikt - Coga werd bij wijze van spreken gewassen in 
het bloed van het lam; Coga overleefde het, maar andere patiënten die 
proefpersoon waren bij eerdere experimenten in Frankrijk waren niet zo 
fortuinlijk. Het was grotendeels als gevolg van deze Franse experimenten,18 
waarbij de patiënten overleden, dat men pas in de negentiende eeuw opnieuw een 
po

17 Zie Ovidius' Metamorphoses, I, boek VU. Vergelijk ook het verhaal van Herodotus
over een leger Griekse huurlingen in dienst van de Egyptenaren, die het bloed van de zonen van hun vijand 
Pahnes met druivensap vermengden. Vervolgens dronken de mannen dit mengsel op in de overtuiging dat het 
hun kracht en moed zou geven.

18 Bloedtransfusie was ook onderwerp van satire. Zie bijvoorbeeld Essay on Criticism van Alexander 
Pope uit I 7 I 1: 'Velen worden bedorven door die pedante mensenmassa die haar uiterste best doet om de 
jeugd verkeerd te leren redeneren. Leraren zoals Virtuoso zijn vaak geneigd om het verstand te verbeteren door 
een vreemde transfusie, waarbij ze ons verstand aftappen om er een nieuw in te gieten, wat hun ondanks al hun 
kundigheid nooit zal lukken.'
 

ging tot een bloedtransfusie deed, toen doktoren zelfs probeerden om pa
tiënten melk toe te dienen. Onnodig te vermelden dat ook deze allen stierven. Pas 
in 1901, toen Kar1 Landsteiner het ABO-bloedgroepensysteem beschreef, werden 
bloedtransfusies theoretisch mogelijk en in de laatste jaren van de Eerste 
Wereldoorlog werden als een routinebehandeling bij een bloeding de eerste 
succesvolle transfusies uitgevoerd met bloed dat met citraat was vermengd. Er 
zouden nog enkele tientallen jaren voorbijgaan voor nieuwe 
verdunningsmiddelen, anticoagulanten en conserverende oplossingen de 
mogelijkheden om bloed te bewaren zozeer verbeterden dat een transfusie bijna 
een routinekwestie werd.
Maar dat is niet langer zo.
	De huidige eeuwheeft een wereld aanschouwd die gegeseld wordt door
een fatale pestilentie, waarvan het bloed, om het met de woorden van Edgar Allan 
Poe te zeggen, de Avatar en het zegel is geweest.19 De ziekte - of beter gezegd de 
laatste in een lange reeks die de mens geteisterd hebben sinds hij voor het eerst 
dieren is gaan domesticeren, een agrarische revolutie die zo'n tienduizend jaar 
geleden heeft plaatsgehad - was menselijke parvovirus II, ook bekend als MPV@ of 
gewoon PQ. Dit was een mutatie en een trager werkende variant van het 
zogenaamde MPV~, dat zelf weer een gemuteerde versie was van een betrekkelijk 
mild virus dat de naam B 19'" droeg, en waarvan de precieze chemische structuur 
voor het eerst bijna een eeuwgeleden, in 1983, werd beschreven.
	Gegeseld: Het mag nog wel eens herhaald worden. De juiste cijfers zul
len vermoedelijk nooit bekend worden, maar volgens conservatieve schattingen 
zouden er sinds 2019 zeker vijfhonderd miljoen mensen als gevolg van besmetting 
met MPva en MPv~ zijn overleden, waardoor MPV zonder meer het succesvolste virus 
aller tijden is.
	Virussen zijn de enige levende organismen die de mens de heerschappij
over de aarde kunnen betwisten, want het wordt gaandeweg steeds duidelijker dat 
een antivirale antibiose nooit bereikt zal worden. Omdat virussen met de mens 
hetzelfde genetische systeem en de stofwisseling delen, is hun lot onlosmakelijk 
met dat van hemzelf verbonden. En net als alle an
19 Het masker van de Rode Dood, door Edgar Allan Poe, 1842.

20 Toen ~19 voor het eerst werd ontdekt in het serum van asymptomatische bloeddonoren als een oorzaak van 
de vermeende positieve resultaten van CE-tests voor het opsporen van het antigen in de celwand van het 
hepatitis B-Virus, was het een van de slechts twee bekende menselijke parvovirussen. BIG ontleent zijn 
naam aan het codenummer van een van de serummonsters waarin het virus voor het eerst werd ontdekt.
 
dere levende organismen hebben virussen hun eigen taxonomie, wat biolo
gen de nimmer-eindigende classificatie van hun families noemen. In Anna Karenina 
schreef Tolstoj dat gelukkige gezinnen allemaal hetzelfde zijn. Op een elementair 
niveau geldt voor virussen hetzelfde: iedere familie heeft dezelfde biologische 
drang tot zelfbehoud en voortplanting als een menselijk gezin, Infectie is een 
oeroud verschijnsel, wezenlijk voor het leven. Zonder infecties zou de evolutie 
onmogelijk zijn geweest.
	De familie van de parvoviridae bestaat uit drie stammen die samen een 
enorme verscheidenheid aan gastheren kunnen infecteren, van marmotten tot 
mensen. De virussen zelf zijn kleine, icosaëdrale organismen met chromosomen 
van eenstrengs-oNA. Het is de derde generatie van de parvoviridae, de autonome 
parvovirussen, die in staat zijn tot zelfstandige voortplanting op voorwaarde dat 
de gastheercel, waarmee we ons hier bezighouden, zich deelt. Autonome 
parvovirussen worden zo genoemd omdat zij geen hulpvirus nodig hebben om 
zich voort te planten. B 19 was zo'n autonoom menselijk parvovirus.
	Voor de meeste gezonde mensen waren de gevolgen van een infectie, die via de 
luchtwegen werd verspreid, volkomen asymptomatisch; maar in symptomatische 
gevallen was de ziekte die erdoor werd veroorzaakt mild en gelijk aan andere veel 
voorkomende virusinfecties doordat zij koorts, uitslag en opgezette klieren 
veroorzaakte, (inderdaad werd ze vaak per abuis voor influenza gehouden). B 19 
infecteerde over het algemeen de rode bloedceheeksen, maar het kon ook de witte 
bloedcelreeksen en de megakaryocytenreeksen aantasten, wat een kortstondige 
vermindering van het aantal rode bloedlichaampjes (erythrocyten), witte 
bloedlichaampjes en bloedplaatjes tot gevolg had. Vandaar dat het virus alleen 
ernstige problemen veroorzaakte bij degenen met zwak beenmerg, zoals mensen die 
leden aan hemolytische anemie, waarbij een verstoring van een reeds zwaar belast 
merg een aplastische crisis tot gevolg kon hebben. Deze tijdelijke aandoening, 
waarbij de hemoglobineconcentratie werd aangetast en waardoor de verdwijning 
van reticulocyten uit perifeer bloed en de afwezigheid van rode 
bloedlichaamprecursors in het beenmerg werd veroorzaakt, kon vijf tot zeven 
dagen duren, waarbij patiënten symptomen vertoonden van acute bloedarmoede, 
namelijk chronische vermoeidheid, kortademigheid, bleekheid, uitputting, 
verwardheid en soms congestieve hartklachten. Vaak was bloedtransfusie 
noodzakelijk voor het beenmerg zich had hersteld, er kon reticulocytosis optreden 
en de hemoglobineconcentratie kon weer normale waarden aannemen. 
Onderzoeken uit de twintigste eeuw toonden aan dat negentig procent van alle 
gevallen van een aplastische crisis bii patiënten met chronische hemolytische 
anemie een gevolg waren van een infectie van het erg-virus. Een effectieve antivi
rus-chemotherapie voor B 19 werd nooit ontwikkeld; als dat wel het geval was 
geweest, zou de situatie er nu misschien heel anders hebben uitgezien.
	De heftigheid waarmee een virus een klinische ziekte kan veroorzaken,
kan verschillen. Net als de mens hebben microben bewezen dat ze inventief zijn en 
over aanpassingsvermogen beschikken, zich bekwaam kunnen vermenigvuldigen, 
zich snel ontwikkelen en zich gemakkelijk aanpassen aan nieuwe gastheren en 
omstandigheden. Neem bijvoorbeeld de verschillen in heftigheid van de diverse 
influenza-epidemieën" door de jaren heen. Hier is sprake van een virus waarbij 
vaak belangrijke genetische veranderingen in de eiwitten uit de celwand optreden, 
waardoor zich met tussenpozen van ongeveer twee jaar een nieuw virus over de 
wereld verspreidt, waartegen de wereldbevolking weinig of geen immuniteit heeft 
opgebou wd. Dergelijke m u ta ties waren verantwoordelijk voor een aan tal 
grieppandemieën, maar geen daarvan was zo kwaadaardig als de Spaanse griep 
van 1918, waaraan in een tijdsbestek van niet meer dan zes maanden dertig 
miljoen mensen overleden - twee keer zoveel als het aantal gesneuvelden tijdens de 
Eerste Wereldoorlog. Dit extreme voorbeeld is een illustratie van het 
aanpassingsvermogen dat virussen hebben waardoor hun agressiviteit kan 
veranderen als gevolg van een spontane mutatie, hoewel mutaties ook voor 
kunnen komen als het gevolg van invloeden van buitenaf, zoals van chemische 
stoffen, straling, bacteriën, of zelfs van andere virussen. De meerderheid van 
dergelijke mutaties wordt snel gecorrigeerd door DNA- of RNA-reparatie-
enzymen, en krijgt geen kans om de activiteit van het virus te veranderen. Zelfs als 
ze niet worden hersteld, is het onwaarschiinlijk dat de mutaties op een direct 
waarneembare manier invloed zouden hebben op de bouw of het gedrag van het 
virus. Slechts een op de miljoen mutaties kan een vernietigend effect op een virus 
hebben waardoor het niet meer in staat zou zijn cellen te infecteren, of samensmelt 
met het DNA in de cel van de gastheer. Omgekeerd kan een soortgelijk aantal 
mutaties gemakkeliik resulteren in een verhoogd vermogen om zich aan cellen bij 
de gastheer te binden of in een meer doelmatige vermenigvuldiging van virale 
producten met als gevolg een ernstiger infectie en ziekte. Mutatie kan ook leiden 
tot een verandering in het tropisme van het virus - in een neiging om een celtype 
te infecteren dat voorheen niet werd aangetast.
 
21 Het woord 'influenza' stamt uit het midden van de achttiende eeuw en is van Italiaan
  se oorsprong. Het betekent 'invloed van een verpeste atmosfeer' of 'van de sterren'.
 

	Er is een aantal theorieën opgesteld over de oorzaak waardoor het be
trekkelijk goedaardige srg-virus muteerde tot het veel dodelijker MPVO. Een theorie 
die steeds meer aanhang krijgt, luidt dat hiervoor een poging tot genetische 
manipulatie van een antivirale capsoïde met recombinant DNA-technologie 
verantwoordelijk was, waarbij een baculovirussysteem werd gebruikt. Een andere 
theorie stelt dat een tekort aan bloed in Russische ziekenhuizen in het begin van 
de eenentwintigste eeuw een extra stimulans was voor de gebruikelijke praktijk om 
bij bloedtransfusies bloed van lijken te gebruiken en dat het B-19 in het 
geïnfecteerde bloed uit de lichamen van mensen die waren besmet door straling 
van de Sjevtsjenkoramp22 in 2011 tot dit nieuwe parvovirus was gemuteerd. Er is 
zelfs een 'panspermia'-theorie geweest, die stelde dat B 19 in aanraking kwam met 
een ander virus dat nog niet zo lang geleden met een spaceshuttle of als afval van 
een komeet uit de ruimte op aarde was gekomen. Dit zijn slechts enkele van de 
theorieën die in omloop zijn. Wat echter zeker lijkt is dat de ontwikkeling van 
bloedvervangende middelen een belangrijke rol bij de mutatie van B 19 heeft 
gespeeld. Militaire interesse voor nieuwe reanimeringstechnieken op het slagveld, 
waarmee de logistieke problemen van volledig bloed vermeden konden worden, 
resulteerden in de ontwikkeling van een aantal producten op basis van gezuiverde 
nmderhemoglobine, of een bacteriële recombinanttechnologie, waarbij gebruik 
gemaakt werd van E.coli-stammen als een methode om menselijke hemoglobine na te 
bootsen.
	Welke reeks gebeurtenissen er ook de oorzaak van is geweest, er bestaat
geen twijfel aan de dodelijke uitwerking van acute MPV~ waardoor bij verder 
gezonde mensen de mogelijkheid van hemoglobine" om zuurstof te

22 Bij het nucleaire reactorcomplex Sjevtsjenko op het schiereiland Mangysjlak in Ka
zachstan had de grootste kernramp ter wereld plaats; als gevolg van de explosie werd een gebied van ongeveer 
driehonderd vierkante kilometer tussen de Kaspische Zee en het Aralmeer onbewoonbaar.

23 Zuurstof wordt van de longen naar het weefsel getransporteerd door het speciale eiwit hemoglobine. Dit is 
een ingewikkelde verbinding waarvan de rode bloedlichaampjes een hoge concentratie bevatten. Het heeft de 
speciale eigenschap dat het zuurstof in de longen kan binden, maar deze weer afstaat in de zuurstofarme 
omgeving van de weefsels, waarna de eigenschap zodanig verandert dat het grote hoeveelheden koolzuur kan 
opnemen, dat naar de longen wordt vervoerd, waar het omgekeerde proces weer plaatsvindt. Dat dit mogelijk 
is, is te danken aan de unieke structuur van de hemoglobine die bestaat uit een complex van twee paar 
eiwitmoleculen, die bekendstaan als de alfa- en de bètaketens. Deze zijn in een nauwe juxtapositie geordend en 
leveren de ondersteunende structuur voor het actieve deel van de hemoglobine, de heemmolecuul, een 
porfirische binden wordt vernietigd, hoewel men het over de werking van het virus
nog steeds niet eens is. Acute MPV@ lijkt op drie verschillende manieren te kunnen 
werken, waardoor veel doktoren de mening zijn toegedaan dat men bij acute MPVO 
eigenlijk met drie verschillende soorten parvovirus te maken heeft. Dit zijn:
	1. het virus veroorzaakt een onvolkomen aanmaak van eiwitten die
	van vitaal belang zijn voor de zuurstofbindende werking; of 
	2. het virus schakelt de aanmaak van een dergelijk eiwit helemaal uit. 
	   Vervolgens kunnen de rode bloedlichaampjes die op deze manier zijn 
         aangetast geen zuurstof meer vervoeren; aangezien de Ievensduur van 
         rode bloedlichaampjes honderdtwintig dagen is, komt de patiënt binnen 
         deze tijd door verstikking om het leven; of
	3. het virus activeert codes (op DNA of RNA) die blokkerende polypeptides 
         aanmaken die inwerken op de actieve zuurstofbinding.

Het tweede ziektebeeld komt het meest voor bij acute MPv@. Het klinische
ziektebeeld begint langzaam waarbij de patiënten gedurende zeven dagen lang 
geen symptomen vertonen tussen de periode met lichte verhoging en het 
verschijnen van een rodehondachtige uitslag; dit wordt in de vierde week gevolgd 
door een plotselinge aanval van artritis in de gewrichten van beide handen, en 
daarna in de polsen, enkels, knieën en ellebogen; op de zestigste dag vertonen de 
patiënten symptomen van steeds ernstiger bloedarmoede - vermoeidheid, 
kortademigheid, cyanose, verwardheid; en afhankelijk van de algehele conditie 
van de patiënt zal acute MPVD leiden tot een coma en vervolgens de dood rond 
ongeveer de negentigste dag.
	De behandeling voor acute MPV@ was bloedtransfusie en het toedienen
van ProTryptol14, een bijzondere protease die om voortijdige inactivering te 
voorkomen verpakt is in liposoom dat zich richt op de rode bloedlichaampjes. 
Eenmaal vrijgekomen in de rode bloedcel was de protease erop gericht te werken 
tegen het gemuteerde eiwit die de verstoring van de zuurstofbindende werking 
veroorzaakte. Gedurende vele jaren was dit middel moeilijk te fabriceren, en 
bovendien duur, en tegen de tijd dat de prijs van ProTryptol omlaag was gegaan, 
was de prijs van gezond bloed tot duizelingwekkende hoogte gestegen.
 
structuur die ijzer bevat. Het is aan deze verbinding dat de zuurstof wordt gebonden. Een
opmerkelijke fysische verandering heeft plaats tijdens de cyclus van de opname en de afgifte van de zuurstof, 
waardoor men wel heeft gezegd dat de hemoglobinemolecuul ademt.
 
	Acute MPVO werd over de hele wereld verspreid en kwam voor onder alle 
bevolkingsgroepen, met uitzondering van enkele geïsoleerde groepen in Brazilië 
en Afrika. Net als bij BIG waren kinderen de eersten die ermee werden besmet, 
dikwijls door besmettingshaarden op lagere scholen, waar het via de 
ademhalingswegen werd verspreid. Tijdens deze eerste uitbarstingen, steeds met 
dodelijke afloop, werden de ouders en leerkrachten van de ziektegevallen ook 
besmet, wat leidde tot een tweede manier van overbrenging: via donorbloed. Het 
was het daaropvolgende veelvuldige voorkomen van het virus in eenheden 
donorbloed dat leidde tot een gebrek aan vertrouwen in de bloedtransfusiedienst 
in de gehele westerse wereld en ook tot de wijdverbreide invoering van autologe 
bloedtransfusieprogramma's. De term 'kwaad bloed' werd al vele eeuwen gebruikt 
om de slechte verstandhouding tussen mensen te omschrijven, maar nog nooit 
eerder kon dit vanuit een fysiologisch standpunt worden gerechtvaardigd.
	Tussen 2017 en 2023 overleden er over de hele wereld ruim vijftigduizend 
mensen per dag aan degevolgen van MPv@-besmetting. Omdat dit alles ook nog 
eens gepaard ging met een reeks natuurlijke rampen, van de aardbeving die Tokio 
verwoestte, tot de sprinkhanenplaag die de nekslag betekende voor de 
Amerikaanse landbouw, de Grote Midden-Oostenoorlog en een geweldige 
uitbarsting van de Vesuvius in Italië - om nog maar te zwijgen van de 
klimatologische verandering die in China de oorzaak van een rampzalige droogte 
en een daaropvolgende hongersnood was - werd de MPv-pandemie door velen al 
snel als een straf van God beschouwd. Anderen gaven de joden de schuld, zoals 
gebruikelijk op grond van weinig steekhoudende bewijzen: het was een joodse 
dokter geweest, Benjamin Steinart-Levy, die ProlYryptol 14 had ontwikkeld, 
waarmee de Goldman Farmaceutische industrie tijdens de eerste maanden van de 
pandemie miljarden dollars had verdiend. Over de hele wereld werden pogroms 
gehouden, maar vooral in Amerika; alleen al in Los Angeles werden 14.000 joden 
vermoord. Toen er op de begraafplaatsen en in de parken van de stad geen ruimte 
meer was om de doden te begraven, wijdde kardinaal Martin Walsh de Atlantische 
Oceaan tot kerkhof, zodat de lichamen die in zee werden gegooid in een gewijd 
graf zouden rusten. Over de hele wereld werden gezinnen totaal uitgeroeid, de 
gezondheidszorg was nergens tegen de problemen opgewassen en in alle landen 
heerste chaos, omdat er nauwelijks nog sprake was van enige vorm van bestuur.
	Het geven van de exacte cijfers is onmogelijk, maar zelfs in de meest 
voorzichtige schattingen raamde men het aantal overledenen tussen 2018 en 2025 
als gevolg van de besmetting met MPV@ op minimaal honderdvijf
 
tig miljoen. Er zouden nog veel meer mensen overleden zijn, als er rond
2025 geen nieuwe mutatie had plaatsgevonden en het acute MPV~ dat mensen 
binnen honderdtwintig dagen doodde niet veranderd was in het chronische MPVQ 
of PB, dat veel meer tijd nodig had om zijn gastheer'4 te doden. Natuurlijk was dit 
in het belang van het virus zelf: een virus kan alleen maar in leven blijven als het 
eiwitten produceert, gewoonlijk door de processen in de gastheercel te gebruiken. 
Als een virus zich zonder problemen kan vermenigvuldigen, doodt het de gastheer 
en als dat gebeurt voor het virus een volgende gastheer heeft gevonden, sterft het 
ook. PO ontwikkelde zich, terwijl het hier rekening mee hield, waarbij het de 
gastheercel in staat stelde vele jaren te blijven leven. Tegenwoordig kunnen de 
slachtoffers van PD nog tien tot vijftien jaar blijven leven, waarbij het virus gedu-
rende lange perioden in het DNA van de celkernen van de gastheer blijft sluimeren 
en pas weer actief wordt, wanneer de afweer van de gastheer verslapt.
	Het is nauwelijks te verwonderen dat gezond bloed nu het belangriik
ste en meest waardevolle artikel op aarde is, en dat de maatschappij zich in alle 
landen in twee ongelijke kampen heeft verdeeld: een geprivilegieerde minderheid 
die niet met PQ is gemfecteerd en deelneemt aan een autoloog 
bloedtransfusieprogramma (in de praktijk valt het een met het ander samen), en 
een ongelukkige meerderheid die door haar p@-infectie voorgoed van enig 
bloedbankprogramma is uitgesloten.
	Ondergetekende heeft de belangrijkste dystopische of anti-utopische


24 Op dezelfde manier kan de bijzonder kwaadaardige vorm van syfilis, waardoor Europa
aan het eind van de vijftiende eeuw werd getroffen, gemuteerd zijn in een minder ernstige vorm die vervolgens 
heerste, met niet zoveel afzichtelijke etterpuisten en minder pijn. Toen de toneelschrijver Oscar Wilde syfilis 
kreeg, leefde hij vele jaren langer dan in 1495 mogelijk zou hebben geleken, toen koning Karel VIII van 
Frankrijk Napels plunderde en zijn met syfilis besmette troepen er de oorzaak van waren dat deze nieuwe 
venerische ziekte zich als een plaag verspreidde.

25 'Utopia' was een woord dat door sir Thomas More in zijn gelijknamige roman (I 5 I 6) werd bedacht; 
het is afgeleid van twee Griekse woorden: eutopia wat 'goede plek' betekent, en outopia wat 'nergens' 
betekent. Hieruit kan de werkelijke ironische bedoeling van het boek worden afgeleid, namelijk dat een ideale 
maatschappij nergens kan bestaan, en het is niets meer dan dwaasheid als men iets dergelijks zou willen gaan 
zoeken. Maar tegenwoordig wordt met het woord uitsluitend een ideale maatschappij aangeduid. De 
dystopische literatuur beschrijft maatschappijen die juist het tegenovergestelde zijn van ideaal. Het leven in 
een dergelijke maatschappij is een nachtmerrie. Dat de dystopische romans aanzienlijk groter in aantal zijn dan 
de utopische kan eenvoudig het gevolg zijn van het feit dat een auteur zich met het creëren van een algemeen 
onaantrekkelijke maatschappij een veel moeilijker taak stelt dan met de schepping van een ideale, waarover 
iedereen het eens zou kunnen zijn.
 
romans uit de twintigste en het begin van de eenentwintigste eeuw gelezen
en acht de gebeurtenissen die hier worden beschreven net zo angstaanjagend als de 
werelden die werden geschilderd door Wells, Huxley, Koestler, Zamjatin, Orwell, 
Rand, LeGuin, Atwood, Theroux, Amis, Spence of Saratoga. Want voor al deze 
apocalyptische waarschuwingen over de toekomst van de menselijke samenleving 
geldt, dat ondergetekende van mening is dat de wereld tegenwoordig in een 
oneindig slechtere situatie verkeert, die het voorstellingsvermogen van al deze 
voornoemde schrijvers te boven zou zijn gegaan. Zoals lord Byron zegt: 'Het is 
vreemd - maar waar; want de waarheid is altijd vreemd; vreemder dan de 
fantasie.'
	De grootste ironie is dat de mens het absoluut niet in de gaten had toen de 
dag des oordeels was aangebroken. De atoombom ontplofte in 1945, en opnieuw in 
2017, en alles wat er sindsdien is gebeurd, is gewoon fall-out geweest. Voor de 
meeste mensen is dit oud nieuws en niemand die er zich erg druk om maakt. Hoe 
zou je je druk kunnen maken om iets wat al is gebeurd, waarop je geen enkele vat 
hebt, wat onontkoombaar is. De toekomst - elke toekomst, zelfs een van het soort 
dat ooit in de romanliteratuur werd beschreven - bestaat niet langer meer. Er is 
een status quo en niet veel meer. Dit alles is er misschien een verklaring voor 
waarom de drang - zowel vanuit de wetenschap als de samenleving - ontbreekt om 
te proberen iets aan de situatie te veranderen. Armageddon, de Apocalyps, het 
Einde der Tijden, de Holocaust - men kan het elke willekeurige naam geven, het is 
gekomen en weer voorbijgegaan en niemand die het eigenlijk iets interesseert.
 

DEEL EEN

De mens zit in een val.. . en goedheid baat hem absoluut 
niet in de nieuwe situatie. Niemand die het ook maar iets 
kan schelen. Goed en kwaad, pessimisme en optimisme - zijn 
een kwestie van de juiste bloedgroep, niet van een 
engelachtig karakter.

LAWRENCE DURRELL
 
 
Hoofdstuk een
 
Vanuit het raam van Dallas' gyrokopter zag het Terotech-gebouw eruit als
het zijaanzicht van een reusachtige hagedis, of eigenlijk een kameleon, omdat alles - van de 
externe klimaatregeling tot de hoogte van de drie glazen verdiepingen - aan veranderingen 
onderhevig was, afhankelijk van de omgevingsfactoren die op dat moment overheersten. 
Het naadloze interieur waarin nauwelijks een naad, paneel of deurpost te onderscheiden was, 
was niet minder interactief met het intel-personeel' dat zich in het gebouw bevond. De 
dynamische structuur van het Terotech-gebouw dat zich door de elektronische en bio-
technologische autoprogrammering voortdurend aanpaste, was meer dan alleen maar een 
onderkomen voor bevoorrechten, zoals Dallas, die hier mochten werken, meer dan het 
bereiken van een simpele ecologische symbiose. Want het gebouw was letterlijk het 
symbool van de terotechnologie en de zaken waarmee zij zich bezighield. Terotech, afgeleid 
van het Griekse werkwoord terein, dat 'zien' of 'waarnemen' betekent, was de meest 
toonaangevende firma ter wereld die zich bezighield met het ontwerpen en bouwen van 
zogenaamde rationele omgevingen - hoogwaardig beveiligde gebouwen voor digitale banken 
en andere financiële instellingen, en bloedbanken. En Dana Dallas was de briljantste 
ontwerper van het bedrijf.
	Het was een fijne dag om te vliegen, koud maar zonnig, en tot op een
hoogte van dertien kilometer was het volkomen helder, terwijl er weinig of geen verkeer 
was, zodat Dallas ongehinderd met een snelheid van zeshon

1 Intelligent personeel.
 
derd kilometer per uur door kon vliegen. Niet dat hij veel plezier aan de
vlucht in de machine beleefde. Zijn gedachten werden alweer in beslag genomen door zijn 
nieuwste project en de diverse berekeningen die hij de afgelopen nacht door zijn assistent 
had laten uitvoeren. In drie seconden daalde hij vanaf een hoogte van vijftien meter naar de 
grond, gespte zijn stoelriemen los en schakelde de dubbele straalmotor uit. Maar voor Dallas 
naar buiten sprong onder de steeds kleiner wordende koepel van de stalen rotorbladen, keek 
hij aandachtig vanuit de veilige, kogelvrije glazen bol om zich heen. Het was altijd 
verstandig om eerst even te kijken wie er bij het gyroterrein rondhing voor je uit je 
voertuig stapte. Tegenwoordig kon je niet voorzichtig genoeg zijn met al dat 
bloedzuigergajes dat rondliep. Zelfs binnen het betrekkelijk veilige gebied waar alleen 
mensen met een Volledige Gezondheidsverklaring mochten komen - de zogenaamde vcv-
zone. Toen hij had geconstateerd dat het zo te zien veilig was, opende hij de gyro en rende 
naar de glazen deuren van het Terotech-gebouw, hoewel niet zo snel dat hij kon 
voorkomen dat de stofwolk, opgeworpen door de snelheid waarmee hij was geland, samen 
met hem naar binnen drong.
'Goedemorgen, Jay.'
	'Goedemorgen, meneer Dallas,' zei de parkeerbediende, die aan kwam
rennen om Dallas' gyro naar de gereserveerde parkeerplaats van de hoofdontwerper te 
taxiën. 'Alles goed vandaag?'
	Dallas bromde iets onbestemds. Hij zette zijn zonnebril af en stond een
ogenblik voor het veiligheidsscherm, waar hij zorgvuldig tegen de exhalosensitieve laag 
blies. Het was een eenvoudig, maar doeltreffend apparaat, ontworpen door Dallas zelf.2 Bij 
wijze van grap zei hij graag dat je dankzij hem een van Arnerika's best beveiligde gebouwen 
binnen kon gaan door gewoon even zacht tegen de deur te blazen.
	Nadat hij was binnengelaten in die gedeelten van het Terotech-gebouw
die niet voor het publiek toegankelijk waren, nam Dallas de lift omlaag naar de zesde etage, 
waar zich de meest geheime afdeling bevond. Het meeste

2 De Marcus DNA-comparateur, genoemd naar de Romeinse keizer Marcus Aurelius (121- 
180 na Chr.) die ooit gezegd zou hebben: 'Wat ik ben, is niet meer dan een weinig vlees en 
adem, en het vermogen om te regeren.' Bespiegelingen, Boek 11, Hoofdstuk 2. Het apparaat 
werkt als volgt: koolzuur wordt in de longen uit het bloed gehaald; tijdens dit proces in de 
longen worden kleine hoeveelheden hemoglobine met ~0% verbonden; wanneer dit COR 
wordt uitgeademd bevat het uiterst kleine sporen van het hemoglobineprote'ïne en de DNA-
molecuul, uniek voor ieder individu, kan vervolgens in een fractie van een seconde 
vergeleken worden met het DNA-patroon dat in de computer is opgeslagen.
 
werk van Terotechnology werd onder de grond verricht in tientallen raam
loze kantoren die elk wat veraangenaamd werden door de aanwezigheid van een fuux 
fenêtre-scherm, waarop het personeel elk gewenst uitzicht kon laten verschijnen. Dallas 
keek vanuit zijn kantoor het liefst in de diepten van een door de computer gegenereerde 
oceaan, waarin talloze scholen heldergekleurde vissen rondzwommen die een heel scala aan 
realistische gedragingen vertoonden. Dit was het tafereel waarbij hij het beste kon 
nadenken. Maar er waren keren dat zijn wisselende stemmingen voorschreven dat hij naar 
roodgloeiende lavastromen keek, naar de besneeuwde toppen van een bergmassief, of heel 
gewoon naar een tuin bij een Engels landhuis.
	Het onderzeese panorama gaf je het gevoel dat je in Dallas' kantoor met de inrichting 
vol gepolijst staal, glanzend houtwerk en zachte leren bekleding in je eigen onderzeeër zat. 
Maar ondanks de duidelijke luxe van deze omgeving - en Dallas was zich er terdege van 
bewust hoezeer hij daarmee had geboft -was het niet ongebruikelijk dat hij wenste dat hij 
zijn luxueuze toevluchtsoord gewoon in de onpeilbare azuren diepte van het faux fenêtre-
scherm kon sturen, ver weg van Terotech en de man in het kantoor naast het zijne, die de 
algehele leiding van de maatschappij had - zijn baas Simon King. Dallas' assistente Dixy - 
die een onuitputtelijk geheugen voor allerlei triviale citaten had - herinnerde hem daar vaak 
aan; wanneer je de keus had tussen om het even welke duivel en de onpeilbaar diepe blauwe 
zee, dan leek die diepe blauwe zee soms heel erg uitnodigend, hield ze hem dan voor.
	Dalles hield van zijn werk, maar hij verafschuwde de man voor wie hij werkte. Het is 
een tegenstelling die vrij vaak voorkomt en Dallas kende zichzelf goed genoeg om te weten 
dat dit evenzeer te maken had met zijn eigen karakter als dat van King. De directeur van 
Terotechnology was arrogant, wispelturig en wreed, maar niet erger dan Dallas, of een van 
de andere leden in de raad van bestuur van het bedrijf. Dallas had voornamelijk een hekel 
aan de directeur, omdat hij zichzelf in de oudere man weerspiegeld zag en besefte dat hij te 
zijner tijd waarschijnlijk de baan van King zou overnemen, en als er íéts was waarvoor hij 
bang was, was het dat wel. Ontwerpen was iets heel anders dan leiding geven aan de 
dagelijkse gang van zaken bij een bedrijf zo groot als Terotechnology. Het was een 
activiteit voor kleine teams of, iets waaraan Dallas de voorkeur gaf, voor enkelingen. De 
functie van de directeur was gericht op ontwikkeling, een proces waarbij je mensen moest 
opjagen, achter hun vodden moest zitten of, figuurlijk gesproken, moest voortschoppen. 
Geen wonder dat de assistentie van Rimmer, het hoofd van de beveiliging, voor King 
onontbeerlijk was. Maar het was ondenkbaar dat je de ontwerpafdeling op die manier kon 
laten werken. Hoe efficiënter je die afdeling probeerde te organiseren, hoe ondoelmatiger 
men
 
zou gaan werken. Voor Dallas was zijn eigen gebrek aan verantwoordelijk
heidsgevoel voor het bedrijf een bron van trots. Zijn geest werkte alleen op de toppen van 
zijn kunnen, wanneer die niet werd gehinderd door de noodzaak zich met allerlei platvloerse 
administratieve routinekarweitjes bezig te houden. Hij vond het dwaasheid als iemand zoals 
hij, een ontwerper in hart en nieren, een bedrijf als Terotechnology zou moeten leiden; 
maar tegelijkertijd wist hij dat King, vroeger zelf ontwerper, dit voor hem in petto had, en 
daarom had hij een hartgrondige hekel aan King. Het enige wat Dallas wilde was met rust 
gelaten worden om zijn ingewikkelde en uiterst geavanceerde beveiligingsapparatuur te 
kunnen ontwikkelen.
	Nadat hij snel zijn kantoor was binnengeschoten voor King hem in de gaten zou 
krijgen, sloot Dallas de deur en deed die vervolgens op slot.
	'Zo zul je hem niet buiten kunnen houden,' zei Dixy.
	'Ik weet het,' antwoordde hij dof. 'Elke suggestie om hem op een definitievere manier 
uit mijn leven buiten te sluiten is dan ook van harte welkom.'
	'Zo te horen heb je gisteren geen leuke avond gehad.'
	Zwijgend liet Dallas zijn jas van zijn schouders glijden en schonk zich een glas water in. 
Toen ze merkte dat ze genegeerd werd, wachtte Dixy de opdrachten van haar chef met 
geduldig respect af.
	'Tegenwoordig zijn die allemaal slecht,' zei hij ten slotte.
	'Dat is jammer.'
	'Het komt door mijn dochter. Die is ziek.'
	'Caro? Wat is er dan met haar aan de hand?'
	'Dat is zo'n beetje het probleem,' zei hij. 'De doktoren kunnen eigenlijk niets vinden.' 
Hij zuchtte en schudde zijn hoofd.
	'Als ik het zo hoor, is ze al een tijdje ziek.'
	'Sinds haar geboorte.'
	'Maar waarom hebt je me dat dan niet eerder verteld?' Dixy klonk een beetje 
gekwetst.
	Het was waar. Het was de eerste keer dat hij het met zijn assistente over Caro's ziekte 
had gehad. Dallas was het soort man dat zaken en privéleven altijd strikt gescheiden hield. 
Maar nu had hij er behoefte aan om er met iemand over te praten. Zelfs als die iemand 
alleen Dixy maar was.
	'Je kunt me alles vertellen. Daarvoor ben ik hier.'
	Dallas knikte. Hij waardeerde Dixy's bezorgdheid.
	'Ze schijnt gewoon niet te willen groeien,' zei hij. 'Om te beginnen heeft ze last van 
bloedarmoede. En dan is er ook nog die kaak van haar.' Dallas haalde zijn schouders op. 
'Die steekt op een heel eigenaardige manier naar voren. Als ze niet zo ziekelijk zou zijn, 
zou ze op een Neanderthalerkind lij
 
ken. Ik bedoel, als je haar ziet, is je eerste impuls om haar ergens op een heu
vel achter te laten, begrijp je wat ik bedoel? Nee, dat meen ik niet echt. Ik houd van haar, 
maar er zijn keren dat ik... nou ja, laat ik het zo zeggen, het is niet gemakkelijk om je aan 
zo'n kind te hechten, Dixy.'
	'Tja, daar heb ik geen verstand van,' zei ze afgemeten.
	De toon in haar stem verraste hem en een ogenblik lang vroeg Dallas zich af of ze 
misschien zelf een kind zou willen hebben. Misschien kon hij daar wel voor zorgen.
	'Geloof me maar op mijn woord,' zei hij bitter.
	'Wat zeggen de artsen?'
	'De artsen,' snoof Dallas minachtend. 'Ze verrichten allerlei onderzoeken. Steeds 
maar weer nieuwe onderzoeken. Maar tot dusver hebben ze nog geen diagnose kunnen 
stellen. Om je eerlijk de waarheid te zeggen, verwacht ik niet dat ze iets zullen vinden.'
	'0 jeetje,' zuchtte Dixy. 'Kan ik misschien iets voor je doen?'
	Dallas staarde naar het scherm van het fuux fenêtre waar een school vlindervissen 
allemaal tegelijk een bocht maakten, waarbij hun ogen uit brede zwarte strepen vandaan 
tuurden, zodat ze er schurkachtig uitzagen; ze leken nog het meest op een bende 
gemaskerde, plunderende struikrovers. Dallas verbaasde zich steeds weer opnieuw over het 
feit dat de vissen er altijd in slaagden om precies op hetzelfde moment allemaal samen een 
draai in dezelfde richting te maken - ze mochten dan door de computer gegenereerd zijn, ze 
waren zo realistisch alsof ze van een aquarium waren gekocht. Hij veronderstelde dat het 
een gedragspatroon was dat samenhing met en was aangepast aan hun voortplantings- en 
voedingsbehoeften. Maar hoezeer kwam het overeen met dat van de bevolking als geheel, 
dacht hij. De grote massa mensen die was buitengesloten van de vGv-zone met zijn 
bevoorrechte gezondheidszorg waarin Dallas en de rest van de elite woonden. Gevaarlijke, 
misdadige mensen. Ongeschoolde, geïnfecteerde wezens die alleen hebzucht en begeerte 
kenden. Overbevolkte poelen van generaties die langzaam stierven aan besmetting, tegen 
wie een kleinere bevolkingsgroep, die gezonder en geestelijk hoogstaander was, zich 
noodzakelijkerwijs probeerde te beschermen met gepantserde ruiten, bewakingscamera's en 
torenhoge geëlektrificeerde hekken in hermetisch afgesloten, streng bewaakte 
gemeenschappen van RE s Eersteklas burgers.
	Dixy kuchte beleefd en Dallas besefte dat ze hem een vraag had gesteld. Hij wendde 
zijn gezicht met een vragende zucht van het fuut fenêtre af, waarna hij eraan toevoegde: 
'Wat zei je daarnet?'
	'Ik vroeg of ik misschien iets voor je kon doen,' zei ze geduldig. Overbodig, want ze 
wisten allebei dat ze hem niets zou kunnen weigeren. Daarom
 

was ze ook Dallas' assistente, anders had ze wel een nederiger baantje gehad.
	'Je weet dat ik je graag van dienst ben,' voegde ze er op haar meest zwoele toon 
aan toe, terwijl ze met haar prachtig verzorgde hand door haar lange, weelderige 
haar streek, als vrouwen in oude films, wanneer deze een man seksueel wilden prikkelen.
	Dallas glimlachte, dankbaar voor haar medegevoel. Alle beetjes hielpen.
Zelfs het medelijden van een assistente was meegenomen. Als assistente was Dixy inderdaad 
ongeëvenaard. Lang, blond, achter in de twintig en volmaakt geproportioneerd, was ze het 
soort vrouw wier schoonheid nog aanzienlijk werd verhoogd door de zekerheid dat zij voor 
hem de perfecte vrouw was en de wetenschap dat hij haar nooit aan zou kunnen raken. 
Want Dixy was een bewegingsparallax, een driedimensionale projectie met letterlijk 
oneindige mogelijkheden, die gegenereerd werd door een computer, waarbij het apparaat 
gebruik had gemaakt van de elektrische signalen uit Dallas' hersenen die met een DG-
recordelj waren vastgelegd. Zij was zijn interactieve, geprojecteerde realtime-beeld van het 
elektronische assistentprogramma, een uiterst ingewikkeld optisch hulpmiddel waarmee 
Dallas optimaal gebruik kon maken van de enorme parallelle computer die hem voor zijn 
intellectuele inspanningen ten dienste stond. Dixy kon zo ongeveer alles waaraan geen 
lichamelijk contact met Dallas te pas kwam. Ze was secretaresse, technisch tekenaar, 
raadgever, praatpaal, rekenmachine, gesprekspartner - eventueel om hem te vermaken en 
op te beuren - vertaler en een enkele maal een auto-erotisch hulpmiddel. Kort gezegd, Dixy 
was voor Dallas van onschatbare waarde en in staat om de meest ingewikkelde polynome 
vergelijkingen op te lossen, terwijl ze haar heer en meester tegelijkertijd de meest wellustige, 
intiemste kijkjes op haar realistische, bijna ondoorzichtige (vanuit welk perspectief je deze 
trioscopische projectie van een twee gigabyte groot basisstrooiveld4 ook wilde bekijken, 
Dixy was en

3 Digitale gedachterecorder. De D G -recorder maakt gebruik van het principe van de 
magneto-encefalografie, of MEG, al in 1968 voor het eerst gedemonstreerd door David 
Cohen aan het Massachusetts Institute of Technology. Het duurde echter nog zeventig jaar 
voor Yosuke Konoye en Sony in Groot-Japan de eerste DG-recorder perfectioneerden.

4 Basisstrooiveld. Een elementair strooiveldpatroon dat door een computer is samengesteld 
om licht op een speciale manier te breken. Het woord 'basisstrooiveld' is gevormd naar 
analogie van de mathematische basisfuncties. Lineaire sommaties van basisstrooivelden 
worden gebruikt als bewegingsparallax of holografische patronen.
 
bleef een nauwkeurige schepping van weerkaatst licht) en levensechte anatomie gunde.
	'Je zou me die berekeningen eens kunnen geven,' stelde hij voor. 'Voor
het nieuwe multicursale routeontwerp.'
	'Maar ik bedoelde...'
	'Ik weet wat je bedoelde, Dixy,' zei Dallas vriendelijk.
	Het was zijn eigen schuld. Een niet te stillen honger naar seks maakte deel uit van het 
beeld van de volmaakte vrouw, zoals hij dat in zijn gedachten had. Dat Dixy niet meer op 
zijn vrouw leek, had evenveel te maken met Aria als met Dallas zelf. Omdat Aria de neiging 
van haar man kende om het bewegingsparallaxprogramma te misbruiken - in dit opzicht 
verschilde Dallas van geen enkele andere man - had ze erop gestaan dat hij zich voor de 
oorspronkelijke opname van de DG-recorder iemand zou proberen voor te stellen die in 
zoveel mogelijk opzichten van haar verschilde. Ze voelde er niets voor dat de directeur of 
een van Dallas' collega's haar afbeelding in zo'n onderdanige en zo nu en dan 
pornografische rol zou zien. Omdat Dallas een verzameling cd's met tweedimensionale 
films uit het begin van de eenentwintigste eeuw had - een hobby van hem - was het op 
Aria's aandringen en met haar instemming dat Dixy sterk leek op een actrice uit een 
daarvan.
	Met het oog op haar gevoelsfunctie voegde hij er om haar niet te kwetsen aan toe: 
'Misschien kun je me later dat nieuwe kunstje eens laten zien dat je hebt geleerd. Dat met 
die sigaar. Maar op dit moment zit ik te springen om die berekeningen voor het MR-model' 
- de berekeningen die zijn gebaseerd op de integralen van Fresnel. En natuurlijk de 
componentspecificaties.'
	'Natuurlijk,' glimlachte Dixy, want ondanks de gelijkenis die haar ge
voelsfunctie met gevoeligheid had, was het onmogelijk haar blijvend te kwetsen. 'Wil je de 
differentiaalvergelijkingen op papier of op het fuux fenêtrel'
	'Sur la fenêtre,' zei Dallas.
	Zijn onderzeese vergezicht werd nu vervangen door rijen getallen. Gedurende de nacht 
had Dixy een serie berekeningen gemaakt, waarvoor een heel team ingenieurs maanden 
nodig gehad zou hebben als ze het op de ou
 
5 Multicursale route. Ook wel bekend als een labyrint, hoewel een labyrint strikt genomen ook 
een unicursale route kan hebben. De MR geeft een reeks keuzes uit de verschillende wegen. De UR 
bevat slechts een enkele weg, met allerlei bochten en afslagen, maar bevat geen doodlopende wegen en biedt 
ook geen keuzemogelijkheden tussen de diverse routes.
 
derwetse manier hadden moeten doen. Het ontwerpen van rationele omgevingen binnen het tijdsbestek 
en de budgettaire grenzen die de cliënten aan Terotechnology stelden zou niet mogelijk zijn geweest 
zonder een assistente als Dixy. Dit was de negentiende bloedbank die hij in evenzovele maanden had 
ontworpen - elke nieuwe nog geavanceerder dan de voorgaande. Maar het werken voor een grotere cliënt 
zoals deze - de Deutsche Siedlungs Blutbank, gevestigd op een aardsatelliet - met een ruim budget, 
betekende dat Dallas zich kon uitleven met een favoriet snufje door een multicursale route 
toe te voegen aan alle andere veiligheidsvoorzieningen die hij had ontworpen om de 
diepgevroren bloedvoorraad van de autologe donoren van Deutsche Siedlung te beschermen. 
Het toevoegen van een MR bood hem de gelegenheid om creatief te zijn, om een beroep te 
doen op zijn verbeelding en zijn gevoel voor artisticiteit, om zichzelf te overtreffen, want 
elke route die hij ontwierp bood een nog grotere reeks verwarrende keuzes dan de 
voorgaande. Het was een van de dingen waar Dallas beroemd om was en dat was de reden 
waarom veel cliënten - die erop gebrand waren de concurrentie op het gebied van 
veiligheidsvoorzieningen in moderniteit en complexiteit te overtreffen - op de allereerste 
plaats naar Terotechnology kwamen.
	De MR waaraan Dallas nu werkte bevatte onder meer een gang die een
bocht maakte, waarin de vloer geleidelijk, bijna onmerkbaar, in de muur veranderde, om het 
gevoel van desoriëntatie te verhogen dat een mogelijke indringer zou ervaren. Want 
ondanks deze ingewikkelde veiligheidsmaatregelen probeerden misdadigers nog steeds om 
deze instellingen te beroven, zelfs die in de ruimte, hoewel tot dusver nog nooit met succes.
	'Om een optimale hoek te creëren,' legde Dixy uit, 'hebben we een curve
nodig waarvan de kromming lineair toeneemt met de lengte van de boog. De differentiale 
geometrie toont ons de volgende vergelijkingen, die we onmiddellijk algebraïsch kunnen 
oplossen.'
	Dallas knikte peinzend. 'Is het mogelijk om me die curve als een plot te
laten zien?'
	'Natuurlijk.' De reeksen symbolen die Dixy op het scherm projecteerde
maakten plaats voor een beeld van een grafiek die eerder een spiraal dan een kromme was. 
Dallas zag meteen dat het een spiraal was die hij heel gemakkelijk kon integreren in het 
algehele ontwerp van de route. En waar konden de leefruimte en de noodzakelijke 
voedselvoorraden voor een transgeennetici 
 
6 Aan het eind van de twintigste en het begin van de eenentwintigste eeuw deden ge

pogingen om schaarse medicijnen te produceren via transgene dierlijke bioreactoren, of TDB'S. Hierbij 
werd menselijk DNA in de embryo's van melkvee, schapen,
 

de buitengewoon agressieve levensvorm die Terotech in al hun rationele
omgevingen op aarde als bewaker gebruikte -beter worden ondergebracht?
	'Dat is heel goed, Dixy,' zei Dallas. 'Uitstekend gewoon. Je hebt je werk
goed gedaan. Ga je gang en integreer die spiraal maar in het totale ontwerp.'
	Dixy wierp Dallas een volmaakte glimlach toe, opgetogen dat haar baas
tevreden over haar was. Met haar armen onder haar borsten gekruist liep ze voor zijn 
bureau heen en weer, terwijl ze haar lange blonde haar als een nerveuze volbloed van de ene 
schouder naar de andere heen en weer zwaaide. Dallas merkte de geur van parfum op, die de 
reahteitsondersteunende sensor van de bewegingsparallax via de airconditioning in de lucht 
van zijn kantoor verspreidde.
	Dallas haalde diep adem door zijn neus, terwijl hij er zich van bewust
was dat Dixy's parfum geen gewone geur was, maar ook kleine hoeveelheden van het 
geneesmiddel bevatte dat hij op grond van zijn genetische aanleg voor prostaatkanker 
moest gebruiken. Dallas' grootvader was aan die ziekte gestorven. Vandaar zijn behandeling 
gebaseerd op de moderne medische opvatting dat het voorkomen van kanker de enige 
feilloze manier was om de ziekte te behandelen. De aanleg voor artritis en broze botten van 
zijn vrouw werd op een soortgelijke manier met behulp van andere profylactische 
vomeronasale' geneesmiddelen bestreden. Het was alleen jammer dat Caro's kwaal niet zo 
gemakkelijk kon worden behandeld.
	Er waren momenten dat Dallas wanhoopte of er ooit een goede diagnose
van de ziekte van zijn dochtertje zou worden gesteld, laat staan dat men er
geiten en koeien, geïnjecteerd. Het weefsel van de melkklieren van vee dat op deze wijze 
genetisch was gemanipuleerd, bevatte cellen die een geneeskrachtig menselijk proteïne 
bevatte dat samen met andere bestanddelen via de secretiekanalen in de melk van het dier 
terechtkwam. Toentertijd was echter nog niet bekend dat menselijke genen bij bepaalde 
vormen van genetische manipulatie ook in staat zijn op een zodanige manier vreemde 
proteïnen aan te maken dat het omringende weefsel wordt veranderd. Op die manier was 
het mogelijk dat gemuteerde mens/dier-genen in de voedselketen terechtkwamen. Ook was 
niet geheel duidelijk welke uitwerking genetisch gemanipuleerde proteïnen precies op 
mensen hadden. Nadat de eerste TDB'S waren gefokt, duurde het een hele generatie voor het 
duidelijk werd dat deze twee fundamentele misvattingen geresulteerd hadden in honderden 
aangeboren mens/dierlijke genetische mutaties - transgene wezens die half dier half mens 
waren. Ook bekend als genetors.

7 Het vomeronasale orgaan, of VNO, bestaat uit een paar kleine holtes aan weerszijden van 
het neustussenschot. Eeuwenlang heeft men gedacht dat dit orgaan geen belangrijke functie 
had. Tegenwoordig wordt negentig procent van alle profylactische medicijnen op deze 
manier toegediend.
 

in zou slagen haar te genezen. Dat was de moeilijkheid, wanneer je een RES
Eersteklas en een autologe donor binnen de uitwisselingsgezondheidszorg was: je kreeg al 
gauw de indruk dat de gezondheidszorg almachtig was. Maar ook al was je dan niet besmet 
met PO, zoals de overige tachtig procent van de bevolking, het betekende nog niet dat je 
het eeuwige leven had. Er waren nog een heleboel andere ziekten waarvan iemand die RES 
Eersteklas was het slachtoffer kon worden. Om nog maar te zwijgen van alle gewelds-
misdrijven van tegenwoordig. Bij de meeste was bloeddorst letterlijk het motief. Men had er 
tegenwoordig in de media zelfs een naam voor: vampieren. Er ging nauwelijks een dag 
voorbij zonder dat de New York Toduy een verhaal publiceerde over een ongelukkig 
slachtoffer dat was vermoord, waarna men al zijn bloed had afgetapt, zoals een lam dat in 
het abattoir volgens strikte regels ritueel was geslacht - gevampierd, zoals de kranten 
schreven - door een van die bestiale en bloeddorstige schepsels die dat verachtelijke deel 
van de maatschappij vormden die bekendstonden als de kwaadbloedigen, of de levende 
doden. Dit sensationele moderne fenomeen was geen oud bijgeloof, en had meer te maken 
met het verhaal over Elizabeth Bathory, de zogenaamde gravin Dracula, dan met dat over 
de gelijknamige graaf. Bathory was een zeventiende-eeuwse Hongaarse aristocrate, die zo'n 
driehonderd meisjes vermoordde om haar verouderende lichaam in hun bloed te kunnen 
baden, in de veronderstelling dat het haar weer zou verjongen. Want staat er niet in de 
bijbel dat het bloed het leven is?8
	Volgens de maatstaven van de eenentwintigste eeuw golden driehon
derd moorden nauwelijks nog als noemenswaard. Er waren talloze ergere gevallen van 
bloedroof, waarbij het in enkele gevallen zelfs om ettelijke duizenden slachtoffers ging. Een 
voorbeeld daarvan stond net in de New York Today van vandaag.
Carl Dreyer werd gisteren ter dood veroordeeld nadat hij schuldig
was bevonden aan de 'ontaarde' moord op meer dan tweeduizend mannen en 
vrouwen. Hij aanhoorde het vonnis met dezelfde onbewogen uitdrukking op 
zijn bleke gezicht die hij tijdens het drie weken durende proces had getoond. In 
zijn sobere zwarte kostuum dat hij bijna elke zittingsdag gedragen heeft, leek hij 
eerder een advocaat of een ambtenaar dan de meedogenloze moordenaar, die 
hij bleek te zijn. Vandaag, terwijl Dreyer zich op zijn executie voorbereidt, 

8 'Let er alleen op dat u geen bloed eet; want bloed is het leven en het is niet geoorloofd vlees 
te eten met het leven erin.' Deuteronomium 1x23. Cfr. Deuteronomium 
12:16,Genesisg:4enLeviticus17:11.
 
probeert de politie nog inlichtingen te krijgen over de tientallen andere mensen die 
mogelijk het slachtoffer zijn geworden van hem en zijn handlanger in deze bloedroofzaak, 
Tony Johannot. Johannot heeft zichzelf vorige week in de gevangenis verhangen.
	Tijdens het proces voor het Hooggerechtshof werden de twee mannen omschreven als 
een moderne Burke en Hare. Tussen 2064 en 2066 reden ze kriskras door Noord-Amerika 
en ontvoerden hun RES Eersteklas-slachtoffers, waarna ze hen ondersteboven in hun 
aangepaste kampeerauto ophingen en de keel afsneden om het bloed uit hen weg te laten 
lopen. In een bepaald stadium doodden zij waarschijnlijk acht mensen per week.
	De politie heeft niet kunnen achterhalen wie de uiteindelijke afnemers waren van deze 
voorraden kwalitatief gegarandeerd zuiver bloed, maar over het algemeen wordt 
aangenomen dat de uiteindelijke kopers illegale @-klinieken in het Verre Oosten waren. Bij 
hun arrestatie bleken Dreyer en Johannot in het totaal op diverse bankrekeningen 
anderhalf miljard dollar te hebben staan. De computergegevens van beide mannen 
bevestigden dat ze officieel te boek stonden als besmet met ~0. Medisch onderzoek na hun 
arrestatie wees echter uit dat er geen spoor van het virus meer in hun bloed aanwezig was. 
De enige manier om PB te genezen blijft echter een volledige vervanging van het bloed, in 
combinatie met het geneesmiddel ProTrypto114.
	Inspecteur Paul Arthuis verklaarde: 'In bijna alle vampiergevallen zijn de daders op de 
allereerste plaats uit op hun eigen genezing. Maar wanneer ze ontdekken hoeveel geld er 
met de handel in clandestien bloed te verdienen valt, wordt het moeilijk ermee op te 
houden. Vandaag de dag is er bij zestig procent van alle moorden bloedroof in het spel.'
	Zelfs bij de hedendaagse maatstaven is er naar aanleiding van deze zaak een schok van 
afgrijzen door heel Amerika gegaan en ettelijke congresleden hebben al opgeroepen tot 
meer inspanningen om de @slachtoffers te helpen. Congreslid Peter Piers zei: 'Dit soort 
misdaden zal blijven voorkomen, zolang @-slachtoffers veroordeeld blijven om als levende 
doden zonder hoop op genezing rond te lopen. Dat is wel het meest afgrijselijke wat er bij 
deze verbijsterende zaak aan het licht is gekomen.'
	Misschien wel het grimmigste aspect van de feiten die aan het Hof waren voorgelegd, 
was de manier waarop Dreyer en Johannot
 

zich van de lijken ontdeden, wanneer hieruit al het bloed was afge
tapt. De vijf rechters van het Hof hoorden hoe het tweetal hun kampeerwagen 
had uitgerust met een volledig geautomatiseerd afvalvernietigingssysteem, 
waarmee zij in staat waren de lichamen te verpulveren tot een fijn poeder, en 
dit alles zonder het risico van stank, luchtvervuiling of lozing van afvalwater. 
De diverse stadia van het verwerkingssysteem, dat bestond uit een 
versnipperaar, een systeem om de stukken nog verder te verkleinen en een 
molen, werden bestuurd door microcomputers. Nadat het eindresultaat een 
tijdlang was opgeslagen in een tank met een chemisch condensaat, werd het 
eindproduct met behulp van een vacuüm stoomstraaluitstootsysteem samen 
met de uitlaatgassen van de kampeerauto geloosd. De twee mannen zouden 
misschien nooit zijn gepakt zonder een steekproefsgewijze controle van 
uitlaatgassen van voertuigen die op samengeperst gas liepen. De achterdocht 
van de twee politiemensen werd gewekt, toen ze op de passagiersplaats van de 
kampeerwagen een sproeipistool zagen liggen van een type dat door het leger 
wordt gebruikt om vijandelijke soldaten uit te schakelen. Toen de kampeerauto 
werd doorzocht vonden de twee agenten de lichamen van vier slachtoffers bij 
wie al het bloed was afgetapt, en die op pathologische afvalverwerking 
wachtten. Inspecteur Paul Arthuis verklaarde: 'Zo te zien had de s s nog wel het 
een en ander van dit tweetal kunnen leren.'
	Tijdens het proces heeft Dreyer geen woord gezegd. Het blijft de
vraag of de afschuwelijke aanblik van het rad9 en het breekijzer van de beul de 
veroordeelde er nog toe zal aanzetten een verklaring voor zijn handelwijze te 
geven.
Dixy ging op haar virtuele stoel zitten en sloeg zorgeloos haar benen over el
kaar. Ze leek op het punt te staan hem iets te willen vertellen, vervolgens

9 Op grond van een beslissing van het Hooggerechtshof (Directief 35/35a. Juiste middelen 
voor het uitvoeren van een executie) worden verminking en bloedvergieten in aIIe gevallen 
van bloedroof noodzakelijk geacht, niet in de laatste plaats als demonstratie van de macht 
van de staat over de overtreder. Hoe groter deze verminking en dit bloedvergieten, hoe 
groter de demonstratie van de staatsmacht. Radbraken was een vorm van openbare 
terechtstelling die voor de uitvinding van de guillotine aan het eind van de achttiende eeuw 
in Frankrijk in zwang was. Gedurende de laatste jaren is deze vorm van executie opnieuw in 
heel het gemenebest ingevoerd.
 
dacht ze een ogenblik na, voor ze zei: 'Het is Ogilvy. Hij wil je spreken.'
	'Zet hem maar op het raam,' zei Dallas.
	Ogilvy was een analist op het terrein van de grondstoffenhandel bij Merril1 Lynch. 
Gedurende de laatste paar jaar had Dallas dankzij hem een aanzienlijk fortuin verdiend door 
te speculeren in de termijnhandel in bloed. Waar Dallas op dat moment ook mee bezig was - 
als Ogilvy belde, stond hij hem te woord.
	Een keurige man met een vlinderdas en een bril verscheen op het faux fenêtre en 
omdat hij Dallas tegelijkertijd in zijn eigen kantoor op het scherm zag, leunde hij naar 
voren om de gelaatstrekken van zijn cliënt een beetje beter te kunnen bekijken.
	'Jezus, Dallas,' ze1 Ogiivy met een frons. 'Wat zie jij er kloterig uit.'
	'0, dank je wel.'
'Wat is er aan de hand? Houdt die baby van je je de hele nacht wakker?' 'Ja, 
inderdaad,' zei Dallas. Was het maar waar, dacht hij. Een stevige
huilbui uit de wieg van zijn dochter zou hem als muziek in de oren hebben geklonken; dat 
was beslist te verkiezen boven die onnatuurlijke, ongezonde stilte die daar heerste.
	'Heb je dan geen kindermeisje of iets dergelijks? Ik bedoel, een vent die zo belangrijk is 
als jij, Dallas, die heeft zijn slaap toch nodig, niet?'
	Dallas was niet van plan hem uit te leggen dat het zijn bezorgdheid over de gezondheid 
van zijn dochter was, die hem 's nachts wakker hield. Hij had er met Dixy over gepraat, 
Dat was genoeg. Net als de meeste mensen met zijn achtergrond had Dallas het idee dat een 
slechte gezondheid iets was waarvoor je je enigszins moest schamen. Daarom haalde hij zijn 
schouders op en mompelde iets over Aria die niet wilde dat iemand anders dan zijzelf voor 
het kind zorgde - tenminste tot het een beetje ouder was.
	'Och, vrouwen,' merkte Ogilvy op.
	'En wat is er aan de hand?' vroeg Dallas. 'Wat is je analyse?' Eigenlijk had hij min of 
meer op een telefoontje van Ogilvy zitten wachten. Speculeren, geld verdienen, was een 
welkome afleiding voor zijn moeilijkheden thuis. Welke problemen Caro ook met haar 
gezondheid had, hij kon er in ieder geval voor zorgen dat haar financiële positie altijd 
gezond bleef.
	'De bloedprijzen schieten voor de derde achtereenvolgende dag omhoog,' zei Ogilvy 
opgewekt. 'De koersen zijn deze week al zo'n twintig procent gestegen. Het is gewoon niet 
te geloven. De First National Blood Bank heeft de prijs van een halve liter met zeventig 
dollar verhoogd vanwege de stijgende termijnmarkt en de sterke positie van de yen 
tegenover de dollar. Ook is er een staking uitgebroken onder het transfusiepersoneel in de 
USA, waardoor er zo'n zevenhonderdduizend eenheden minder op de markt ko
 

men. Ik hoorde dat het overleg om de staking te beëindigen net is afgebro
ken.'
	'Zo te horen kunnen we dadelijk een explosieve stijging op de markt ver
wachten,' meende Dallas.
'Dat lijkt me ook. Jij wil natuurlijk blijven kopen?'
'Graag.'
	'Komt voor de bakker. Maar hoe denk je erover om wat van dat bloed te
verkopen dat je in deposito hebt? Even snel je winst nemen.'
	Dallas schudde zijn hoofd. 'Ik denk eigenlijk dat ik dat nog maar even vasthoud,' zei 
hij.
	'Weet jij misschien iets wat ik niet weet, zeg? Elke keer dat ze een nieu
we bloedbank bouwen, gaat de prijs van een halve liter als een raket de hoogte in. Ben je 
weer een bloedbank aan het ontwerpen?'
	Dallas zei niets. Hij genoot ervan als Ogilvy zijn eigen uitleg aan zijn houding gaf. De 
waarheid was dat Dallas eigenlijk graag een deel van zijn deposito had verkocht om wat 
winst te realiseren. De moeilijkheid was dat hij het grootste deel ervan had gebruikt als 
onderpand voor een lening die hij vorige zomer nodig had gehad om een enorm duur 
buitenhuis te kopen.
	'Het minste waar een oude vriend toch recht op heeft is een eenvoudig ja of nee,' 
mopperde Ogilvy.
	'Tot ziens, Jim,' zei Dallas en knikte tegen Dixy dat ze de verbinding
moest verbreken.
	Ogilvy verdween en Dallas keek weer in de diepten van de oceaan waar
een schitterende mantarog gracieus door het water gleed. Dixy zuchtte hoorbaar, haalde 
haar benen van elkaar en kruiste ze toen opnieuw. Dallas keek naar haar en glimlachte. Ze 
mocht dan een computerinterface zijn, maar hij kon altijd aanvoelen wanneer ze lucht 
wilde geven aan een mening. Het was een deel van haar adviesfunctie. Maar gewoonlijk 
moest ze daar eerst toe worden aangespoord. Dixy was op en top diplomatiek.
	'Heb je misschien iets op je hart?' vroeg hij haar.
	'Ik zat te denken,' zei ze. 'Dat speculeren in de termijnhandel in bloed. Ik vraag me af 
of dat geen kwaad kan.'
	Dallas was stomverbaasd. Dixy liet hiermee bijna een bepaalde kritiek
op zijn handelwijze horen. In ieder geval had ze nooit een mening over de bloedmarkt geuit.
'Hoe bedoel je dat?' vroeg hij nieuwsgierig.
	'Het doet me denken aan die Hollandse Tulpenwoede,' zei ze. 'De waan
zinnige speculatie waarmee de handel in zeldzame tulpenbollen in het zeventiende-eeuwse 
Holland gepaard ging. De prijzen begonnen te stijgen zodat in 1610 een enkele bol een 
aanvaardbare bruidsschat was. Toen de prij
 
zen bleven stijgen, had dit natuurlijk tot gevolg dat vele gewone mensen in
de verleiding kwamen een graantje in deze handel mee te pikken en hele landgoederen 
werden beleend om met dat geld bollen te kopen die dan weer tegen hogere prijzen konden 
worden verkocht. Toen de handel eindelijk instortte, in 1637, waren vele gewone gezinnen 
geruïneerd.'
	'Dat is heel interessant, Dixy. Maar ik denk dat er een aanmerkelijk verschil is tussen 
een tulpenbol en een halve liter bloed van gegarandeerd veilige kwaliteit. En wel dit: een bol 
heeft geen echte intrinsieke waarde. Hooguit kan er ooit een tulp uit groeien. Maar bloed is 
natuurlijk iets anders. Bloed verricht een aantal vitale fysiologische functies, waardoor het 
veel kostbaarder wordt dan een tulpenbol. Het leven zelf draait helemaal om die vloeistof. 
En verder wordt de handel beheerst door de wetten van vraag en aanbod. Nu tachtig procent 
van de wereldbevolking met Pa besmet is, is de vraag naar bloed van gegarandeerd veilige 
kwaliteit stukken groter dan het aanbod. Daarom blijven de prijzen stijgen. Het is gewoon 
een kwestie van schaarste.'
	'Maar is het dan niet zo dat er genoeg bloed in de banken ligt opgeslagen om de helft 
van de mensen die aan PQ lijden te helpen? En dat alleen de kunstmatig hoge prijs van het 
bloed er de oorzaak van is dat het niet wordt gebruikt om die mensen te genezen?'
	'Nou ja, misschien wel,' gaf Dallas toe. 'Maar niemand zal dat doen. Niemand die dat 
geteisem dat zich maar blijft voortplanten zal helpen. Zwijnen zijn het, de meesten 
tenminste. Weet je, soms denk ik dat God de wereld het beste met een nieuwe zondvloed 
zou kunnen overspoelen. In ieder geval dat deel waar die pestilente horden wonen.'
	'Maar als die verdwenen zouden zijn,' zei Dixy. 'Die pestilente horden zoals je ze 
noemt, zou de prijs van het bloed dan niet meteen inzakken? Als alle zieke mensen van de 
aardbodem zouden zijn verdwenen, zou bloed van gegarandeerd veilige kwaliteit niet schaars 
meer zijn, nietwaar? En jij zou geen baan meer hebben.'
	Dallas fronste. 'Wat mankeert jou toch ineens, Dixy?' vroeg hij. 'Waarom maak je je 
ineens zo druk om die krioelende mensenmassa's?'
	Als antwoord haalde ze haar schouders op. '0, niets natuurlijk. Jij bent de enige om wie 
ik iets geef, Dallas. Ik zou alleen niet graag zien dat met jou hetzelfde zou gebeuren als met 
al die zeventiende-eeuwse Hollanders.'
	Dallas knikte waarderend. 'Dank je wel,' zei hij. 'Maar luister, mij zal niets 
overkomen. Er zal gewoon niets misgaan. Geloof me, Dixy. Het is heel lief van je, maar 
echt, je hoeft je nergens druk over te maken. Helemaal nergens over.'
 

Hoofdstuk twee
 
Het was eerder een château dan een landhuis. Niet zo'n fraai romantisch
château met witte torens en koepels als Chenonceau of Chambord, maar eerder een 
moderne vesting op een plaats vanwaar men het hele eiland kon overzien. Het eiland was 
verder helemaal leeg, afgezien van de bomen die de brede, met sneeuw bedekte vlakte 
omringden. Het was een magisch, hemels oord en in de verre omtrek was niets te zien of te 
horen; alleen de eigenaardige vorm van Dallas' gyrokopter en het onafgebroken gezoem 
van de filterpomp van het zwembad herinnerden Aria eraan dat dit de eenentwintigste eeuw 
was.
	De gyro was net volgetankt en stond klaar om te vertrekken. Dallas was al aan boord 
en werkte zorgvuldig de controleprocedure voor de start af ook al had de computer dat al 
gedaan. Maar Dallas was een pietje precies en vertrouwde niets aan een apparaat toe wat hij 
even goed zelf kon doen. Aria liep naar de gyro met hun ziekelijke dochter in haar armen. 
Ze had er altijd een hekel aan om naar de stad terug te keren, want hier, midden in hun geï-
soleerde gebied van vijfentwintig hectare, was het mogelijk om te vergeten dat achter die 
rijen bomen een wereld vol ziekte en wanhoop lag. In de stad, zelfs in het dure 
appartementsgebouw waar zij woonden, was de buitenwereld luidruchtig, veeleisend en zelfs 
gevaarlijk - zozeer dat zowel zij als Dallas een pistool bij zich droeg, wanneer ze daar waren. 
Maar Aria was nog nooit met zo'n onheilspellend voorgevoel van hun buitenhuis naar de 
stad vertrokken. De doktoren hadden haar naar de stad ontboden om uit te leggen dat ze 
eindelijk ontdekt hadden wat er mis was met Caro en hoe ze haar wilden gaan behandelen; 
ze was er nu zeker van dat die alles zouden vemietigen waarvoor Dallas en zij zo hard 
hadden gewerkt. Hun leven op het plat
 

teland was zo volmaakt geweest, hun buiten zo'n paradijselijke lusthof, dat
ze begon te geloven dat het iets verschrikkelijks moest zijn, als ze daardoor gedwongen 
waren hun idyllisch verblijf te onderbreken. En het lag in de aard van het moederschap dat 
het nooit bij haar opkwam dat de ziekte van haar eigen dochter juist het onheil was dat ze 
vreesde.
	Toen ze aan boord van de gyrokopter klom, zag Aria bleek van bezorgd
heid en ze zei geen woord, ondanks de niet-aflatende pogingen van haar man om 
optimistisch te klinken. Misschien zag ze gewoon door zijn vertoon van zelfvertrouwen 
heen, want eerlijk gezegd was hij net zo bezorgd als Aria. Misschien zelfs nog meer, omdat 
het Dallas was geweest die alle mogelijke moeite had gedaan om een kind te krijgen: zoals 
de meeste mannen was Dallas vrijwel onvruchtbaar en om een kind te kunnen verwekken 
had hij zich aan een langdurige behandeling moeten onderwerpen, waarbij spermatide' werd 
verkregen. Hij had beslist geen zin dat allemaal nog een keer door te maken.
	'Vanaf nu kan het alleen maar beter gaan,' zei hij, voornamelijk om haar
op te beuren. 'Het ergste was gewoon dat we niet wisten wat er met haar aan de hand was. 
Nu zullen we tenminste weten wat er mis was en wat er aan gedaan moet worden.' Dallas 
knikte nadrukkelijk en startte de motor. Hij hield zijn ogen gericht op wat er buiten de 
cabinekoepel gebeurde, toen ze plotseling de lucht in schoten. Na enkele minuten voegde 
hij eraan toe: 'We zullen ervoor zorgen dat er gedaan wordt wat nodig is. Ze krijgt de beste 
behandeling die er is, het doet er niet toe wat die kost, dat beloof ik je. Zelfs al zou ik de 
behandelingsmethode zelf moeten ontwikkelen.'
	Aria keek opzij naar haar man en moest ondanks alles glimlachen. Ze
twijfelde er niet aan dat Dallas het oprecht meende. Hij was een verdienstelijk kunstenaar, 
architect, werktuigbouwkundige en uitvinder en ze was er zeker van dat het hem niet veel 
tijd zou kosten om de kwalificatie 'arts' aan die lijst toe te voegen. Het was zijn talent om 
zich nieuwe kennis en vaardigheden eigen te maken, waardoor ze zich op de allereerste 
plaats tot hem aangetrokken had gevoeld. Had hij niet in slechts drie maanden Italiaans ge-
leerd, zodat hij met Aria's moeder kon praten? Aria besefte terdege hoe gelukkig ze was 
geweest dat ze een zo buitengewone echtgenoot als Dallas had gevonden in een wereld vol 
kleurloze mannen.
Het duurde niet lang voor ze bij het ziekenhuis waren. Het grote glazen
I Spermatide is een vorm van voorvocht. De behandeling die bekendstaat als intracy-
toplasmische sperma-injectie is gebaseerd op een techniek waarbij een enkele zaadcel wordt 
geselecteerd die onder laboratoriumcondities in een eicel wordt geïnjecteerd.
 
gebouw lag in een uitgestrekt park aan de rand van de vGv-zone, omringd
door monumentale beeldhouwwerken, waarvan een van Aria's eigen vader, en deed nog het 
meeste denken aan een Griekse tempel - een effect dat nog werd versterkt door de 
aanwezigheid van een kleiner, altaarachtig bloedtransfusiecentrum tegenover de 
hoofdingang.
	Het trio meldde zich in een informele ontvangstruimte dat een uitge
strekte open ruimte in het midden van het gebouw besloeg. Daar werden ze alle drie met 
naam begroet door een opgewekte, enigszins zwaarlijvige vrouw in een witte papieren jurk, 
die hen vroeg of ze een aangename tocht hadden gehad.
	'Ja, dank u,' zei Dallas, hoewel hij zich niet het geringste detail van de
vlucht kon herinneren, noch de route die ze hadden genomen, noch het verkeer dat ze 
waren tegengekomen. Het leek wel of hij drie kwartier lang een black-out had gehad.
	'Heeft u uw digitale gedachteopname bij u!' vroeg de vrouw.
	Dallas overhandigde een gouden schijfje dat ongeveer zo groot was als een ouderwets 
muntstuk. Het bevatte gedachten aan Dallas' vader voor een bewegingsparallax. Op grond 
van wettelijke voorschriften en gedragsregels die door verzekeringsmaatschappijen werden 
voorgeschreven, was het doktoren verboden rechtstreeks met de patiënten te spreken en 
alle consulten werden gewoonlijk afgehandeld door een diagnostische computer. Een be-
wegingsparallax-programma, waarbij gebruikgemaakt werd van het beeld van een persoon 
die de patiënt goed kende, werd als de beste manier beschouwd om ervoor te zorgen dat de 
dialoog die werd gevoerd minder onpersoonlijk leek.
	'Wilt u dan maar met me meekomen?' zei de vrouw.
	Ze ging hen voor naar een afgesloten ruimte met een paar fauteuils in de langwerpige 
vleugel van het gebouw.
	'Neemt u plaats,' zei ze. 'Ik laat u nu alleen om de bewegingsparallax op
te starten. Het zal enkele ogenblikken duren voor u kunt reageren op het programma dat de 
ziekte van uw dochter behandelt.'
	Ze gingen zitten en wachtten. Aria had Dallas' vader nooit ontmoet. Tegenwoordig 
was hij het grootste deel van de tijd buiten de Verenigde Staten op reis, maar de indruk die 
ze uit allerlei vastgelegde beelden van hem had gekregen, was die van een knappe, zeer 
gedistingeerde man met zilvergrijs haar en een sonore stem - eerder een befaamde oude 
acteur dan een professor aan een universiteit.
	De bewegingsparallax kwam met een gesis tot leven, een onzichtbaar
vat dat gevuld werd met geluid en kleur. Nu ze hem weer zag, viel het haar op hoeveel 
duidelijker Dallas' eigen raskenmerken op het brede gezicht van
 
de oude man te zien waren, want hoewel hij en zijn vader allebei in de Ver
enigde Staten waren geboren, waren ze van Griekse afkomst. Ze had er geen idee van hoe 
belangrijk afstamming - zowel die van haarzelf als de zijne binnenkort zou worden.
	John Dallas glimlachte welwillend tegen zijn zoon en schoondochter en leunde op het 
grote notenhouten bureau dat steeds in de gedachten van zijn zoon opkwam als deze zich 
een beeld van zijn vader voor de geest probeerde te halen.
	'Goedendag,' zei Dallas.
'Dag jongen. Dag Aria. Is dat mijn kleindochter die jullie daar hebben?' Aria knikte en 
hoopte dat de gezondheidstoestand van het kind een stuk
verbeterd zou zijn tegen de tijd dat de echte John Dallas Caro zag.
	'Om te beginnen,' zei de bewegingsparallax, 'wil ik jullie allebei bedanken omdat jullie 
zoveel geduld hebben gehad. Ik weet dat het voor jullie de laatste tijd niet gemakkelijk moet 
zijn geweest. Het heeft ons wat tijd gekost om de gegevens te verzamelen die we nu hebben, 
waardoor we eindelijk kunnen zeggen: "Ja, we weten wat er met jullie kind aan de hand is." 
Maar weten jullie, de moderne medische wetenschap heeft nog steeds een lange weg te gaan. 
We hebben zoveel nieuwe dingen, dat we soms vergeten wat we al lang wisten. Er zijn 
zoveel moderne ziekten die we vandaag de dag kunnen genezen - HIV, PO, de Petersburgse 
koorts, de ziekte van Waugh, Ebola, de Nieuw-Guinese cholera - dat we soms niet genoeg 
aandacht besteden aan enkele van de oudere.'
	'Heeft ze dat dan?' vroeg Dallas. 'Een oude ziekte?'
	'Ja. Caro lijdt aan wat de mensen van de oude wereld de "middellandsezeeziekte" 
noemden.'
	'Maar we zwemmen nooit in zee, en zeker niet de Middellandse,' protesteerde Aria. 
'Nietwaar, Dallas?'
	'Dat klopt,' bevestigde hij. 'Mensen zoals wij wagen zich daar niet in de buurt. De 
oceaan is tegenwoordig niet veel meer dan een open riool. De ziekten in de Atlantische 
Oceaan zijn zo ongeveer de enige dingen die er nog in leven.'
	Dallas senior knikte geduldig.
	'Zoals ik zei was dat de naam die de mensen van de oude wereld aan deze ziekte gaven. 
Dat wil zeggen, de mensen die rond de Middellandse Zee woonden, aangezien de eerste 
gevallen grotendeels daar voorkwamen. Tegenwoordig kennen we de ziekte echter onder 
een andere naam. Wij noemen het thalassemie. Het komt van de Griekse woorden th&ssa, 
"zee", an, "geen" en haimia, "bloed".'
	'En dat is wat Caro heeft?' vroeg Aria. 'Thalassemie?'
 

	'Inderdaad, Aria. Thalassemie is een verzamelnaam voor een groep erfe
lijke afwijkingen die gekenmerkt worden door een afwijkende structuur van de 
hemoglobinemolecuul. Dit leidt tot een situatie waarin de circulerende bloedcelmassa niet in 
de zuurstofbehoefte van het lichaam kan voorzien; bovendien heeft die bloedcelmassa zelf 
een kortere levensduur.'
	'Hoe heeft ze dat opgelopen?' vroeg Aria fronsend; ze had altijd gedacht
dat ze met haar kind zo voorzichtig was geweest als menselijk gesproken maar mogelijk 
was.
'Nou, in zekere zin zijn jullie beiden daar verantwoordelijk voor.'
'Wij?'
'Als jullie bekend zijn met de wetten van Gregor Mendel, kan ik het jul
lie gemakkelijk uitleggen.'
	Dallas schudde zijn hoofd. 'Ik denk dat je het voorlopig beter even sim
pel kunt houden.'
	'Goed. Nou, jullie stammen allebei af van mensen die ooit in landen
rond de Middellandse Zee woonden, waar malaria inheems was. Jouw voorouders, Dallas, 
kwamen uit Griekenland, terwijl de jouwe, Aria, oorspronkelijk op Sardinië woonden. Dat 
betekent dat jullie allebei een gen van je ouders hebben geërfd dat je enige bescherming 
tegen malaria gaf. Maar alleen in de heterozygote staat, waarmee ik een zygoot bedoel die 
is gevormd uit een versmelting van twee ongelijke gameten. Het probleem is dat jullie 
allebei homozygoot zijn en jullie versmelting was een versmelting van twee soortgelijke 
gameten. En dat was ongelukkig voor Caro, want haar ziekte wordt veroorzaakt door deze 
genetisch bepaalde abnormaliteit. Daardoor heeft ze deze zeldzame vorm van 
bloedarmoede.' Dallas senior schudde zijn hoofd. 'Ik slaag er niet erg goed in om het simpel 
te houden, vrees ik. We kunnen het beste maar gewoon zeggen dat het het gevolg is van 
een recessief gen en het daarbij laten, denk ik.'
	'Wacht even,' protesteerde Aria. 'Voor we kinderen probeerden te krij
gen, zijn we beiden door onze bloedbank gescreend. Waarom hebben ze dit toen niet 
ontdekt?'
	'Omdat men het bloed daarbij alleen op virussen, zoals PO onderzoekt.
Dit is genetisch. Het onderzoeksproces kan dit helemaal niet ontdekken, omdat het daarop 
niet is ingesteld. Bovendien is de ziekte hier in de Verenigde Staten uitermate zeldzaam. 
Gedurende de afgelopen vijfenzeventig jaar hebben we in dit ziekenhuis maar één ander 
geval gehad. Daarom heeft het ons nogal wat tijd gekost om te ontdekken wat het was. 
Natuurlijk is alles nu volkomen duidelijk. De afwezigheid van de globinesynthese. De 
functionele bloedarmoede. De hepatosplenomegalie, waarmee ik de vergrote lever en milt 
bedoel. De lichte botstructuurveranderingen, zoals de knobbeltjes op de schedel en de 
vooruitstekende kaak.'
	Aria keek omlaag naar de stille baby op haar schoot. Ze was gewend geraakt aan de 
vorm van Caro's hoofd en tegenwoordig vond ze die nauwelijks nog eigenaardig. 'En kan ze 
nog genezen worden?' vroeg ze kalm.
	'We kunnen de ziekte behandelen,' zei de bewegingsparallax, 'maar we kunnen haar 
niet volkomen genezen. Je kunt niet iets genezen dat erfelijk is. Dat begrijp je toch wel, 
hoop ik? Dat zou hetzelfde zijn, als wanneer je iemand zou willen genezen van het feit dat 
hij Griek of Sardiniër is.'
	Aria knikte. 'Maar jullie kunnen het behandelen?'
	'Ja.' De stem van Dallas senior klonk een beetje verlegen, 'Het kan behandeld worden, 
maar die behandeling is erg duur.'
	Aria fronste. 'We zijn geen armoedzaaiers,' zei ze, terwijl ze de lichte irritatie onder 
controle probeerde te houden die ze voelde bij de suggestie dat zij zich iets niet zouden 
kunnen veroorloven. Natuurlijk was dit de reden dat het ziekenhuis erop stond dat ieder zijn 
eigen digitale gedachteopname meebracht - zodat je eerder geneigd was een kalme en 
vriendelijke houding tegenover de computer aan te nemen in plaats van je kalmte te 
verliezen en ertegen te gaan schreeuwen.
	'Een goede eeuw geleden ongeveer, toen de ziekte wat algemener voorkwam, was de 
behandeling gebaseerd op regelmatige bloedtransfusies die erop waren gericht de hoeveelheid 
hemoglobine op zo'n niveau te houden, dat in de behoefte aan zuurstof van het lichaam 
kon worden voorzien en botafwijkingen werden voorkomen.' Hij zweeg even om de 
draagwijdte van wat hij zei tot hen te laten doordringen. 'Dat was vóór bloed op zichzelf zo 
waardevol werd. Niemand die het vreemd vond om voor te stellen het bloed van iemand die 
aan thalassemie leed elke twee maanden geheel te vervangen. Maar tegenwoordig ligt dat 
natuurlijk wel enigszins anders. Een dergelijke behandeling is zo duur dat het iemand aan de 
bedelstaf zou brengen. Zelfs mensen zoals jullie. Het zou eenvoudiger zijn om iemand van 
PO te genezen. Daarvoor hoeft het bloed maar één keer in zijn geheel te worden 
vervangen. Dit vereist een oneindig aantal transfusies.'
	'Wat voor alternatief hebben we dan?' wilde Aria weten. 'Ze is onze dochter. We 
kunnen haar niet zomaar opgeven, nietwaar Dallas?'
	'Het zou beter zijn als jullie dat wel deden,' zei Dallas senior. 'Het eutha-
nasieprogramma biedt in een situatie als deze een oplossing. En jullie hoeven je daar niet 
schuldig over te voelen. Tegenwoordig niet meer. Euthanasie is volstrekt normaal. En 
volkomen pijnloos.'
	Aria schudde verdoofd haar hoofd. 'We hebben te veel door moeten maken om haar te 
krijgen om haar nu gewoon te laten sterven,' zei ze. 'Vertel me eens: zonder die transfusies 
gaat ze dood, nietwaar?'
 

	'Ongetwijfeld. Aan een hartstilstand of complicaties als gevolg van de
steeds terugkomende fracturen van haar zwakke botten. Ik ben bang dat het slechts een 
kwestie van tijd is.'
	'Dan zit er maar één ding op en dat is doorgaan,' zei Aria.
	'Luister, waarom nemen jullie niet even rustig de tijd om hier samen over na te denken. 
Misschien kun je ook advies aan de account-manager van jullie bloedbank vragen. Die paar 
dagen zullen voor jullie dochter geen verschil maken.'
	Terwijl Dallas Aria's hand in de zijne nam, keek hij naar de bewegings
parallax van zijn eigen vader en knikte.
	'Ik veronderstel dat je gelijk hebt,' zei hij.
	Maar het was duidelijk wat Aria ervan dacht.
'Wanneer zou ze de eerste transfusie kunnen krijgen?' vroeg Aria. 'Vandaag. Dat wil 
zeggen, als jullie zeker weten wat jullie doen. Ik zou
het toch een stuk beter vinden als jullie eerst met jullie account-manager spraken.'
	'We weten het zeker,' zei Aria. 'Caro heeft lang genoeg gewacht. Nietwaar!'
	Ze keek naar Dallas die haar ogen ontweek, maar knikte.
	'Het enige wat ik dan nog van jullie nodig heb, zijn jullie bloedbankgegevens. Zodra we 
bevestiging hebben gekregen dat jullie over voldoende reserves beschikken, kunnen we 
beginnen.'
	'Wat me nu te binnen schiet,' zei Dallas. 'Als de voorgeschreven vloei
stofvervangingsperiode voorbij is, zouden we wat tijd kunnen besparen als we beiden een 
storting zouden kunnen doen nu we toch hier zijn; dan zouden we voor de eerste 
behandeling die beide eenheden kunnen gebruiken in plaats van onze eigen reserves.'
	Aria raadpleegde haar horloge en bevestigde dat de vvvp2 van acht we
ken voor hen beiden zo goed als verstreken was.
	'Goed. Ik zal de flebotomist vertellen dat hij jullie beiden kan verwachten.' Hierna 
knikte Dallas senior nog een keer en, zoals gebruikelijk in uitwisselingsziekenhuizen, drukte 
hij zijn polsen tegen elkaar en spreidde zijn handen in de vorm van een omgekeerde Y. Dit 
was een teken van respect

2 Bij een voldoende vloeistofvervanging is het volledige vloeistofvolume van een

bloeddonor binnen zeventig uur hersteld. Het kost normaal echter acht weken voor de ijzervoorraad van de 
donor volledig is aangevuld en deze wettelijk bevoegd is een nieuwe storting te doen. Dit is een 
veiligheidsvoorschrift om te voorkomen dat mensen ten koste van hun gezondheid bloeddeposito's op hun 
rekening blijven storten.
 
voor het bloed waarover ze hadden gesproken en een verwijzing naar een
oud Soemerisch pictogram voor bloed -het vroegst bekende voorbeeld van het gebruik van 
een symbool voor bloed in een geschreven taal. Tegelijkertijd zei hij: 'Zalig zijn de zuiveren 
van bloed.'
	Dallas en Aria maakten hetzelfde teken, herhaalden de formele spreuk
en gingen vervolgens naar het transfusiecentrum.

Zodra ze in hun appartement terug waren, ging Aria naar de bibliotheek om
het een en ander over thalassemie op te zoeken en haar kennis op te frissen over 
aanverwante onderwerpen, zoals Gregor Mendel, de erfelijkheidsleer en malaria. Vreemd 
genoeg merkte ze dat ze zich wat gekrenkt en zelfs beledigd voelde door wat ze las over de 
erfelijkheidsleer. Mendel, een augustijner monnik, had een serie kruisingen gedaan tussen 
paren van zuivere erwtenrassen en het was het besef dat wat gold voor die erwten ook voor 
haar en Dallas kon gelden - alsof hij een lange gele peul was en zij een korte groene - wat ze 
niet meer dan smakeloos vond. Dat alles - de wetten van de onafhankelijke ordening en de 
wetten van de onafhankelijke scheiding - was natuurlijk volkomen logisch en Aria was zelfs 
in staat een stamboom te construeren waarmee ze de erfelijkheid van genen binnen haar 
familie kon aantonen. Maar het verschafte haar geen troost en ze bleef met het idee zitten 
dat de medische wetenschap gefaald had als de dingen op zo'n fundamenteel niveau bepaald 
konden worden door twee paar allelen. Wanneer de enige mogelijke behandeling geen 
genezing, maar alleen maar uitstel verschafte.
	De onrechtvaardigheid van zo'n ziekte.
	En niet alleen de onrechtvaardigheid, ook de schande. Wat zouden ze tegen de mensen 
moeten zeggen? Hun buren? Hun vrienden? Hoe zouden ze hen onder ogen kunnen komen? 
Ongeneeslijke ziektes waren voor de grote massa. Nette mensen kregen dergelijke 
aandoeningen niet.
	Met groeiende irritatie bestudeerde ze Dallas, die naar een oude film zat
te kijken. De medische wetenschap mocht dan tegenover haar te kort zijn geschoten, maar 
was er één reden waarom dat ook voor haar man zou moeten gelden? Hoeveel keer had hij 
geen obstakel overwonnen dat hij op zijn intellectuele pad was tegengekomen, waarbij hij 
niets anders gebruikte dan de kracht van zijn intellect? Stond hij niet in heel Amerika 
bekend als een uitvinder? Waren zijn hoogwaardige beveiligingssystemen en multicursale 
routes niet het onderwerp van een eindeloze reeks artikelen in zowel artistieke als 
technische tijdschriften? Maar nu hij een probleem op zijn weg vond dat zijn eigen kind 
betrof, leek hij onwillig om zelfs maar te proberen zijn befaamde vindingrijkheid in te 
schakelen. Ten slotte kon ze zijn passiviteit niet langer verdragen
	'Blijf je hier maar gewoon zitten?' wilde ze weten. 'Kun je niets verzinnen?'
	'Ook al lijkt het tegenovergestelde het geval,' zei hij, 'ik doe niets anders.'
	Maar hoe hij zijn best ook deed, Dallas kon geen andere oplossing beden
ken dan de behandeling die het ziekenhuis had voorgesteld - en waarvan hij wist dat die 
uiteindelijk tot zijn bankroet zou leiden. Het was alleen maar een kwestie van tijd.
 

Hoofdstuk drie
 
Het stereoscopische theater van Terotechnology was in de rondte gebouwd.
Je zat met een lichtgewicht stereoscopische bril in het midden van het vertrek en keek naar 
een driedimensionale projectie in de controleruimte. Voor Dallas was het een nuttige 
manier om een nieuw ontwerp voor een rationele omgeving aan zijn directeur te 
presenteren, en pas wanneer King zelfs over het kleinste detail tevreden bleek, werd er een 
kopie van het programma naar de cliënt gestuurd, in dit geval de Deutsche Siedlungs 
Blutbank.
	De wereld binnen in het programma zag er echt genoeg uit. Vlakken leken stevig, het 
licht gedroeg zich zoals het hoorde, zelfs wanneer het door water scheen of erop werd 
weerkaatst, en zowel Dallas als King kon de ander even duidelijk zien als in werkelijkheid. 
Het enige verschil tussen het programma en de werkelijkheid was het dodelijke karakter van 
de echte omgeving: geen van de hoogwaardige beveiligingsmaatregelen kon de kijker 
verminken of verwonden, wat maar goed was ook, gezien hun aantal en het feit dat het de 
bedoeling van het ontwerp was dat de insluiper er onverwacht inliep. Elk van zijn rationele 
omgevingen bevatte zoveel mogelijk verrassingen. Dallas had er plezier in zich een beeld 
van zijn mogelijke tegenstanders te vormen en hij probeerde elk van hun acties te 
voorzien. Maar hij probeerde altijd iets nieuws te ontwerpen als aanvulling op zijn be-
proefde en uitgeteste systemen. Voor een goede veiligheidsvoorziening was iets nieuws van 
wezenlijk belang, want het was opmerkelijk hoe snel bankrovers nieuwe systemen 
doorhadden en afdoende tegenmaatregelen wisten te nemen.
	'Voor u bevindt zich een onzichtbaar scherm,' zei hij tegen King. 'Zodra u daar 
doorheen stapt, schakelt u een infrageluidsgenerator in die geluidsgolven van een buitengewoon 
lage frequentie uitzendt.'
	Zo te zien was King niet onder de indruk. 'Dat doet mijn autoradio ook,'
zei hij.
	'Ik betwijfel het. Dit zijn geluidsgolven van een zodanige lage frequentie
dat ze gebruikt kunnen worden om desoriëntatie of nog iets ergers te veroorzaken.'
	'Wat dan!'
	'Misselijkheid, braken, volledig verlies over de controle van je darmen.
Een ongenode gast die door dat scherm stapt, zal wensen dat hij in bed was blijven liggen, Je 
vormt geen erg grote bedreiging meer voor een hoogwaardig beveiligde installatie, wanneer 
je letterlijk gevloerd bent door diarree.'
	'Dat meen je niet,' schaterde King.
	'Over dit soort zaken maak ik nooit grapjes, dat weet u wel. De gevolgen zijn bij dit 
systeem bijna op slag merkbaar en als je de frequenties voldoende verlaagt, is het misschien 
zelfs dodelijk, hoewel ik daar niet echt zeker van ben. Het is alleen op dieren uitgetest. Dat 
is bij mijn werk altijd een groot probleem. We zijn er nooit bij, wanneer iemand zo'n 
rationele omgeving binnendringt en zij dus echt wordt uitgeprobeerd.'
	'Zo te horen lijk je dat wel jammer te vinden,' merkte King op.
	Dallas haalde zijn schouders op. 'In zekere zin wel. Ten slotte ligt het in de aard van de 
mens dat hij wil weten tegenover wat voor problemen hij wordt geplaatst om te zien hoe 
het systeem werkt.'
	'Afschrikking vinden onze cliënten vaak veel belangrijker dan gewone 
doeltreffendheid,' zei King stijfjes. 'Ze zouden liever niet willen ontdekken hoe goed hun 
systeem werkt.'
	King keek een ogenblik een andere kant op, waardoor Dallas de gelegen
heid kreeg om de directeur van Terotechnology wat beter te bekijken. Want de kleuren 
binnen het stereoscopische programma hadden een eigenschap waardoor je in staat was je 
een iets genuanceerder mentaal beeld van iemand te vormen. Hierbinnen leek King wat 
hooghartiger, zijn neus wat krommer dan Dallas voorheen was opgevallen, zijn baard grijzer 
en wat onverzorgder, en zijn donkere ogen zo zichtbaar bedekt dat hij bijna blind leek. De 
algehele indruk was die van een grillige oosterse potentaat. King wees naar de multicursale 
route die voor hem lag.
	'En de kluis? Ik neem aan dat die aan de andere kant van het labyrint is?'
	'Ja.'
	'Welk beveiligingsniveau?'
	'Ingebouwd, synchrone componenten, tijdslot.' De laatste tijd had hij er vaak over 
nagedacht hoe iemand een dergelijke deur open zou kunnen breken, en hij vond dat hij een 
briljant idee had gekregen. Hij vroeg zich af of hij
 
het King moest vertellen, maar na de opmerking over afschrikking die de di
recteur had gemaakt, dacht hij dat hij er beter even mee kon wachten. Daarom haalde hij 
gewoon zijn schouders op en voegde eraan toe: 'Ik zou u willen uitnodigen om even een 
kijkje te nemen, maar het labyrint is een beetje ingewikkeld, zelfs voor mij.'
	'Nou, dat is allemaal heel indrukwekkend, Dallas,' erkende King. 'Werkelijk heel 
indrukwekkend.'
	'Ik ben nog niet klaar,' zei Dallas tegen hem. 'Aangenomen dat je er op een of andere 
manier in zou slagen met je darmen nog steeds intact langs de infrageluidsgenerator te 
komen, en je zou aan de transgeen weten te ontsnappen, dan is er iets extra's wat de 
multicursale route nog interessanter maakt. Om je uit je evenwicht te houden, zullen we 
maar zeggen. Weet u, zodra de sensoren ontdekken dat er een onbevoegde is 
binnengedrongen, wordt er via de lucht een anti-tractiesmeermiddel in het rond gespoten 
dat zich op alle vloeren, trappen, hellingen en looppaden vastzet. Het heet Vorstaanval, en 
gedurende een lange periode is het onmogelijk om over welk oppervlak dan ook te lopen. 
Het spul is vier, vijf keer zo glad als ijs.'
	'Dat is een fraai trekje,' zei King.
	'En goedkoop ook, net als die infrageluidsgenerator.'
	King omvatte zijn volle baard en trok die door de palm van zijn gebruinde hand. 'Je 
hebt goed werk geleverd,' zei hij peinzend.
	'Dank u wel.'
	King keek nog een laatste keer om zich heen en zette toen de bril af, waardoor hij een 
eind maakte aan het zicht dat hij had op de rationele omgeving die Dallas voor de Duitse 
bankiers had ontworpen.
	Toen Dallas zijn eigen bril had afgezet, wachtte hij op een kritische opmerking van 
King over datgene wat hij had gezien. Hij wilde gewoonlijk dat er nog iets aan toegevoegd 
werd. Maar in plaats daarvan leunde hij op zijn gemak achterover in zijn leren stoel, 
vouwde zijn handen achter zijn hoofd en glimlachte warm naar Dallas, als een toegeeflijke 
vader naar zijn lievelingszoon.
	'En,' zei hij. 'Hoe gaat het verder allemaal?'
	'Uitstekend,' zei Dallas.
	King knikte langzaam.
	'Alles in orde met Aria?'
	'Ja, zij maakt het ook goed.'
	'En je dochtertje? Hoe heet ze ook alweer?'
	'Caro. Nou, ze zijn er eindelijk achter wat er met haar aan de hand is. Ze wordt 
behandeld, maar ik denk dat alles wel goed zal komen.'
	'Mooi, mooi.' Na enkele ogenblikken kneep King zijn ogen tot spleetjes
 
en zei: 'Jij bent erg belangrijk voor ons, Dallas. Na mij misschien wel de be
langrijkste man hier bij Terotechnology. Ik denk dat we er alles voor over zouden hebben 
om ervoor te zorgen dat jij je hier prettig voelt. Er is niets wat je ons niet zou mogen 
vragen. Heus. Je hoeft maar te kikken. Wat je ook wilt, het is mijn taak om ervoor te 
zorgen dat je het krijgt. Als het in mijn macht ligt, natuurlijk. Want op zekere dag, Dallas, 
zul jij aan het hoofd van dit bedrijf staan. En dat is een hele verantwoordelijkheid. Heel wat 
belangrijke mensen vertrouwen ons hun levensbloed toe. Hele economieën zijn gebaseerd 
op de veiligheid die wij verschaffen. Op zekere dag zul jij dat vertrouwen zelf hebben. 0, ik 
weet precies hoe je erover denkt, en ik neem het je niet kwalijk dat je je een beetje 
afwijzend opstelt. Ik was indertijd precies zo. Maar soms moeten we onze verplichtingen 
onder ogen zien, of we die nu willen of niet.'
	Dallas knikte. Een gesprek als dit hadden ze al vaker gevoerd. De directeur van 
Terotechnology was gewoon op de gebruikelijke manier bezig Dallas op zijn plichten te 
wijzen. En Dallas zou King evenmin iets over zijn problemen hebben verteld als hij zou 
hebben opgemerkt dat deze hele zaak rond het deponeren van bloed in banken pervers en 
immoreel was. Wat de directeur ook zei, Dallas kende hem goed genoeg om te beseffen dat 
hij hem niet uitnodigde om vertrouwelijk te worden.
	'Hoe lang werk je nu al bij ons, Dallas?'
	'Twintig jaar.'
	'Dat is een hele tijd.'
	'Ja, ik geloof het ook.'
	'Heb je er in al die tijd wel eens over gedacht om ergens anders te gaan werken?'
	'Waar zou ik heen kunnen?'
	'Je zou een eigen bedrijf hebben kunnen beginnen.'
	'Waarom? Ik voel me hier prima op mijn plaats.'
	King knikte. 'Je laat het ons toch weten als er iets is waardoor die situatie zou 
veranderen, nietwaar?'
	'Natuurlijk. Maar dat is nauwelijks waarschijnlijk.'
	'Vertel me eens, Dallas, denk je soms wel eens na over die geteisterde wereld die er 
buiten de autologe donorprogramma's bestaat? Buiten de Zone!'
	'Nauwelijks,' zei Dallas. Maar de waarheid was dat hij nauwelijks ergens anders over 
had kunnen nadenken, sinds men met de behandeling van zijn dochter was begonnen. 
Jarenlang, bijna sinds hij voor Terotechnology was gaan werken, had hij de pestilente 
buitenwereld uit zijn hoofd gezet als iets smerigs, waarover men niet hoorde te spreken en 
hij had gewenst dat
 
die vernietigd zou kunnen worden. Sinds kort had hij gemerkt dat hij ge
woon medelijden had met de mensen die PO hadden. Hij was zelfs aarzelend bereid om toe 
te geven dat het ook mensen waren.
	'Zou dat dan moeten?' voegde hij eraan toe.
	King barstte in lachen uit. 'Nou, het is niet iets wat ik zelf zou doen,' zei hij. 'Maar ik 
ben dan ook geen denker, zoals jij. Ik ben een manager. Ik kan het me niet veroorloven om 
op mijn gemak te gaan zitten filosoferen over de wereld en haar tekortkomingen.'
	'Doe ik dat dan wel?'
	'In zekere zin. Jij bent een probleemoplosser. Daar ben je goed in.'
	Dallas dacht dat Aria het misschien niet langer eens zou zijn met deze omschrijving 
van zijn karakter.
	'Ik vroeg me alleen af hoe ver dat misschien zou gaan.'
	'Rationele omgevingen zijn heel anders dan de echte wereld,' zei Dallas. 'Hun 
begrenzingen zijn beperkt, er is geen spoor van chaos, zodat totale controle erover 
gemakkelijk kan worden verkregen. Als u het mij vraagt is er in die zieke wereld waarin we 
leven nauwelijks enige vorm van rationaliteit te ontdekken. Daardoor is die ook ziek, 
veronderstel ik. Als die rationeler was, zouden we haar misschien kunnen genezen. Maar dat 
is niet het geval. Ze is ziek en dat zal ze in de nabije toekomst vermoedelijk ook blijven. 
Het enige wat we kunnen proberen is of we daarnaast kunnen blijven voortbestaan.'
	'Je hebt geen bijzonder optimistische kijk op de toekomst, is het wel, Dallas?'
	'Ik weet niet zeker of de toekomst wel bestaat in de zin die wij aan bestaan hechten. 
We kunnen het hebben over het heden en het verleden en dat is het wel zo'n beetje. De 
toekomst daarentegen is nog steeds de toekomst, we kunnen die nooit echt kennen om 
erover te kunnen praten. Optimisme wordt irrelevant.'
	King knikte peinzend. Vervolgens keek hij op zijn horloge en glimlachte. 'Nou, ik 
vond het prettig om weer eens even met je te praten, Dallas. Het is boeiend om te weten 
hoe jij denkt, maar nu moet ik er weer eens vandoor. '
	De twee mannen stonden op.
	'Ik ben heel erg onder de indruk van je creatie voor de Deutsche Siedlungs Blutbank. Ik 
denk dat ze in hun nopjes zullen zijn over het resultaat.'
	'Dank u wel, meneer de directeur.'
	King verliet het stereoscopische theater en ging terug naar zijn kantoor, waar Rimmer, 
het hoofd van de beveiligingsdienst van Terotechnology, op hem zat te wachten met zijn 
voeten op een kostbaar antiek Japans tafeltje.
 
	Met zijn fletsblauwe ogen, bleke huid en dorre stroblonde haar zag Rim
mer er niet zo gezond uit. En zijn karakter was zelfs nog minder appetijte
lijk - wanneer hij geen leedvermaak aan de dag legde over het ongeluk van 
anderen, liet hij zich jaloers-neerbuigend uit over hun succes. Er waren zelfs
mensen bij Terotechnology die hem gestoord vonden, en met recht. Rim
mer wist dit en gaf zelfs voedsel aan deze gedachte met als gevolg dat de
meeste mensen bij het bedrijf bang voor hem waren. Zelfs degenen bij wie
dit niet het geval was, vonden het toch verstandig om uit zijn buurt te blij
ven. King beschouwde hem als een noodzakelijk kwaad, als een waakhond,
en behandelde hem navenant.
	'Wat voer jij hier uit?' siste hij
	'U had me gevraagd om te komen,' antwoordde Rimmer.
	'Heb ik gezegd dat je in mijn kantoor kon gaan zitten en doen alsof je thuis 
was? Haal die poten van tafel.' King snoof met veel vertoon de lucht
op. 'Het stinkt hier gewoon naar je.'
	'0 ja?' grinnikte Rimmer. 'Wat onachtzaam van me. Maar ja, rekening 
houden met anderen is nooit een sterke kant van me geweest.' Rimmer
snoof de lucht eveneens kritisch op. 'Desondanks ruik ik helemaal niets.'
	'Het stinkt,' herhaalde King. 'Het stinkt naar die verschrikkelijke aftershave 
van je, naar het zweet uit je oksels en naar die gore, bekrompen gedachten van je. 
Je bent de meest weerzinwekkende figuur die ik ken, Rim
mer. Hoe iemand zoals jij erin geslaagd is een RE s Eersteklas te blijven is me 
gewoon een raadsel. Als ik alleen maar naar je kijk, heb ik al het gevoel dat
ik gevaar loop met een afschuwelijk virus besmet te worden.'
	'Er is niets met me aan de hand,' hield Rimmer vol.
	'Klets geen onzin. Als er niets mis met je was, Rimmer, zou je bestaan geen 
zin hebben. Je zou overbodig zijn voor de minder frisse behoeften van
dit bedrijf. Gelukkig voor jou zijn de kronkels in je geest even onontwarbaar
als de knopen in je schoenveters en heb je geen greintje moreel besef. Zon
der die specifieke karakterfouten zou je volkomen nutteloos voor me zijn.'
	'Ik moet zeggen dat ik me zeer gevleid voel.'
	'Bespaar me je sarcasme, Rimmer. Ik heb je niet als hofnar in dienst. Ik wil dat je je 
tanden zet in de mensen die ik je aanwijs en ik wil dat je dat ste
vig doet .'
	Rimmer zweeg enkele ogenblikken. Toen verscheen er een brede glimlach op 
zijn gezicht, waardoor zijn snijtanden met het spleetje daartussen
bloot kwamen. Zijn mond leek nu op de bek van een knaagdier.
	'Nu begrijp ik het,' zei hij. 'Ik had gelijk, nietwaar? Het gaat over Dallas. U 
hebt laten natrekken wat ik u heb verteld en u bent tot de ontdekking ge
komen dat ik gelijk had.'
 
	Rimmer knikte stil en tevreden. Zijn laatdunkende glimlach toonde hoe
groot zijn gevoelens van persoonlijke wrok waren. Hij had gelijk gehad. Sterker nog, hij had 
gelijk gehad wat Dallas betrof, iemand die hem met nog meer minachting behandelde dan 
King. Rimmer had geloerd op een kans om Dallas een hak te zetten. Hij bespiedde hem bij 
elke denkbare gelegenheid. Inbreken in de computerbestanden van het ziekenhuis om de 
medische gegevens van zijn dochter te bekijken was een inspirerende gedachte gebleken.
	'Uw lievelingetje,' grinnikte hij. 'Dallas. Dat vindt u zo weerzinwekkend van me. Dat 
ik gelijk had wat Dallas betrof.'
	'Denk maar niet dat je ooit zult kunnen bevatten hoe weerzinwekkend ik je vind, 
Rimmer,' siste King.
	Rimmer haalde zwijgend zijn schouders op en nog steeds glimlachend begon hij zijn 
nagels schoon te maken met een tandenstoker.
	'Ik heb hem naar zijn dochter gevraagd,' bromde King. 'En hij zei dat alles met haar in 
orde zou komen.'
	Rimmer keek niet op. Hij bleef zijn nagels verder schoonmaken en gooide het vuil 
gewoon op het dikke zijden Perzische tapijt.
'Dat mocht-ie verdomme willen, als je het mij vraagt,' zei hij ten slotte. 'Als je gelijk 
hebt en het kind is werkelijk ziek, dan begrijp ik niet
waarom hij er mij niets over heeft verteld,' zei King. 'Waarom heeft hij zich niet gewoon 
overgegeven aan de genade van het bedrijf en om hulp gevraagd.'
	'Omdat hij niet gek is,' snoof Rimmer. 'Omdat hij wist wat het antwoord zou zijn. Hij 
kent het standpunt van de maatschappij wat betreft bloedleningen.'
	'Ik maak de regels niet,' zei King bijna verdedigend.
	'Daar hebt u gelijk in, meneer de directeur. U voert ze alleen maar uit, natuurlijk. hou, 
neemt u maar van mij aan dat Dallas weet hoe de vlag erbij hangt. Daarom heeft hij zich 
niet aan uw zogenaamde genade overgeleverd. In ieder geval heeft mijn onderzoek 
uitgewezen dat hij zijn weekendhuis al te koop heeft aangeboden, zodat hij wat van het 
bloed kan opnemen dat hij in deposito heeft.' Rimmer lachte. 'Niet dat hij het daarmee 
lang zal kunnen uitzingen. De dokter met wie ik over die achterlijke dochter van hem heb 
gepraat, schat dat hij binnen enkele jaren volkomen blut zal zijn. Hoe eerder dat gebeurt, 
hoe groter de mogelijke veiligheidsrisico's die dat voor de maatschappij mee zal brengen. 
Bent u dat niet met me eens, meneer de directeur?'
	King staarde somber naar de vloer en had de pest aan zichzelf omdat hij naar deze 
gifpisser van een Rimmer moest luisteren.
 
	'Ik bedoel, wat zou onze geachte cliëntèle zeggen als men tot de ontdek
king kwam dat Dallas thuis problemen heeft, waarbij zijn eigen levensbloed een rol speelt? 
Ik denk dat ze zich terecht zorgen zouden gaan maken dat hij in een bepaald stadium een 
gevaar zou kunnen vormen, dat hij er misschien zelfs over zou kunnen gaan denken om 
informatie over onze rationele omgevingen aan de hoogste bieder te verkopen.'
	'Ik geloof niet dat Dallas ooit dit bedrijf of haar cliënten zou verraden,' hield King vol.
	'Op het ogenblik misschien niet. Maar over een jaar? Wie kan zeggen waartoe iemand 
in staat is die in zijn schoenen staat? In zijn situatie zou ik waarschijnlijk precies hetzelfde 
doen.'
	'Daar twijfel ik geen moment aan,' zei King bitter.
	'Maar er is een ander probleem, waaraan u misschien nog niet hebt gedacht, meneer de 
directeur. Als zijn rode voorraden opraken, zal zijn financiële positie ook worden uitgehold. 
Dallas heeft nogal wat gespeculeerd in de bloedtermijnhandel. Hij verkoopt al een huis om 
zichzelf in te dekken. De kans is groot dat hij uiteindelijk een tweede zal moeten verkopen 
- zijn woning hier in de stad. Misschien verhuist hij wel naar een armenwijk, buiten de Zone. 
En daarmee is hij blootgesteld aan virusinfecties. Ik denk dat onze werknemers daar 
evenmin happig op zullen zijn als onze cliënten, denkt u ook niet?'
	'Verdomme, Rimmer, jij met al je vragen.'
	'Gemakkelijk gezegd, maar de vraag is wat eraan moet worden gedaan, nietwaar? Wat 
moet er met uw lievelingetje gebeuren? Uw protégé?'
	'Kop dicht. Laat me nadenken.'
	'Er valt anders maar weinig na te denken,' bleef Rimmer aandringen, terwijl hij zijn 
vingernagels bestudeerde. 'U weet net zo goed als ik wat de juiste handelwijze in dit geval 
is.' Rimmer stak de tandenstoker tussen zijn lippen en begon de spleetjes tussen zijn tanden 
te bewerken. Toen hij de tandenstoker bekeek zat er bloed aan de punt. Het leek wel, dacht 
hij, of iemand hem iets duidelijk probeerde te maken.
	'Eigen bloed eerst. Dat heb ik u vaak genoeg horen zeggen,' zei Rimmer. 'Om het 
bloed te beschermen, moet je niet bang zijn zo nu en dan wat te laten vloeien. Een 
interessante paradox. Een van de vele die onafscheidelijk met deze edele handel verbonden 
zijn.' Rimmer tuitte zijn lippen en knikte. 'Een goed-ontwikkeld gevoel voor ironie is van 
wezenlijk belang voor ons werk, vindt u ook niet, meneer de directeur?'
	'Wij hebben niet hetzelfde karakter, Rimmer.'
	'Nee, dat is waar. Godzijdank. Ik ben alleen maar de loopjongen. U bent degene die alle 
moeilijke beslissingen moet nemen. Ik persoonlijk zou niet
 
met die verantwoordelijkheid kunnen leven. Ik zou mezelf niet meer in de
ogen durven kijken.'
	King had er genoeg van. 'Liquideer hem,' zei hij kortaf. 'Liquideer Dallas. En zijn gezin 
- zonder hen zouden we nog steeds onze beste ontwerper hebben.'
	Rimmer haalde sissend adem. 'Begrijpt u wat ik bedoel?' zei hij. 'Ik zou er nooit aan 
hebben gedacht om zijn gezin ook te doden. Daarom bent u de directeur en ik maar een 
employee. U hebt een prijzenswaardig machiavellistisch gevoel voor grondigheid, als ik het 
zo mag uitdrukken. Dat maakt u tot een prins onder de mensen, meneer de directeur.'
	'Kop dicht, Rimmer.'
	'En wanneer zou u dit opdrachtje graag uitgevoerd gezien willen hebben?'
	'Meteen.'
	'Komt voor elkaar.'
	'Zorg er alleen voor dat het een heel eind uit de buurt van het kantoor hier gebeurt. En 
nog iets. Doe het een beetje discreet. Als men ook maar in de verste verte vermoedt dat wij 
erbij betrokken zijn, ben jij de volgende die eraan gaat. Begrepen?'
	'Het is me zo helder als blauwe ogen op een stralende dag, meneer.' Rimmer stak de 
met bloed bevlekte tandenstoker in zijn zak en wreef enthousiast in zijn handen. Het was 
alweer een tijdje geleden sinds hij opdracht had gekregen om iemand te doden. De laatste 
keer was het een meisje van de afdeling boekhouding geweest, die erin geslaagd was zich met 
PO te laten besmetten. Als dat laatste niet het geval was geweest, zou hij haar ook ver-
kracht hebben. Natuurlijk stond niets hem in de weg om Dallas' vrouw te verkrachten. Ten 
slotte was het kind ziek, niet de moeder. En verkrachting was een van de leukste 
bijkomstigheden van het werk. Het had niets met seks te maken, maar alles met het laten 
gelden van je macht. Daar draaide het in wezen om bij zijn werk. Misschien zou hij haar 
bloed ook nog vampieren en het op de zwarte markt verkopen. Dan zou het lijken of dat 
het motief voor de moord was geweest.
	'Ik ben er vandoor,' zei hij, glimlachend bij het vooruitzicht van een karweitje dat hij 
tot in de puntjes zou afwerken.
	'Laat de deur maar achter je open,' beval King. 'Dan kan er wat frisse lucht 
binnenstromen. Terwijl jij hierbinnen was, is de stank alleen maar erger geworden.'
	'Dat komt niet door mij, dat is gewoon uw geweten. U went er nog wel aan. Ik kan het 
weten, want ik ben er ook aan gewend geraakt.'
	'Donder op,' siste King.
 

Hoofdstuk vier
 
Rimmer hield ervan om af en toe 's avonds in zijn auto te stappen en de Zo
ne uit te rijden naar een van de minder gunstig bekend staande buurten in de stad, waarin 
voornamelijk mensen woonden die de ziekte hadden. Het gaf hem een plezierig, hoopvol 
gevoel om zich tussen de wanhopigen te bevinden. Hij ging vooral graag naar clubs en bars 
waar doorgaans de paria's uit de stad kwamen, degenen die door hun P@-status tot de 
misdaad waren vervallen. Hij maakte zich wijs dat dit de romantische bohémien in hem was, 
dat hij alleen maar op zoek was naar het meer authentieke, existentiële leven zoals die 
verlopen dichters en schilders van vroeger. Maar de waarheid was veel banaler. Rimmer 
voelde zich gewoon meer op zijn gemak tussen het tuig van de richel. En het gaf hem 
ontegenzeggelijk een gevoel van macht om in deze wereld te verkeren, want voor de 
smerige kanten van zijn werk recruteerde hij het liefst mensen die met het virus besmet 
waren. Mensen die immunologisch besmet waren, hadden gewoonlijk minder ge-
wetensbezwaren tegen datgene wat hij hen voor een handjevol bankbiljetten wilde laten 
doen. Een moraal betekende alleen iets voor de rijken en gezonden, iets wat natuurlijk 
samenging. Het was Rimmers ervaring dat PO van bijna iedereen een potentiële moordenaar 
maakte.
	Toch waren sommigen gevaarlijker dan anderen en in een club die de Mea Culpa heette, 
vlak bij de havenbuurt van de stad, vond hij uiteindelijk de vrouw die hij zocht. Hij wist 
zeker dat Demea minstens veertig mensen had vermoord, waaronder een aantal kinderen. 
Dat ze ook bijzonder knap was, zorgde er alleen maar voor dat Rimmer des te meer van haar 
gezelschap genoot. En als ze niet besmet was geweest, zou hij zich zelfs door haar hebben 
laten pijpen.'
 

	'Eindelijk heb ik je dan gevonden,' zei Rimmer. 'Je valt hierbinnen nau
welijks op.' En het was niet moeilijk te zien waarom. Demea droeg een dure japon van 
synthetische melanofoor, een materiaal dat de eigenschappen van de huid van een 
kameleon vertoonde.2 'Het zou een regelrecht understatement zijn om te zeggen dat je hier 
precies bij je omgeving past,' voegde hij eraan toe, terwijl hij ging zitten.
	Tot dat moment had Demea's japon een zwarte kleur gehad - zoals de
muren, het plafond en de vloerbedekking - en zilverachtig - zoals de vormeloze constructie 
van kussens en stalen buizen, waarop ze met de bestudeerde zorgeloosheid van een barokke 
Venus lag uitgestrekt. Maar toen Rimmer zich op het bijna onzichtbare zwarte kussen naast 
haar liet zakken, begon de japon het lichtblauw van zijn zijden Antimo-kostuum te 
reflecteren.
	'Niet zo dichtbij,' teemde ze. 'Je bederft mijn kleurschakering.'
	'Het spijt me,' grinnikte Rimmer en schoof een klein eindje van haar af. Hij bekeek de 
zijkant van haar japon een tijdje en zei toen: 'In het donker zijn ze allemaal eender, weet 
je.'
	'Wat is allemaal eender?' Demea keek hem nauwelijks aan.
	'De kleuren. De ontbinding van wit licht. Elektromagnetische golven van een bepaalde 
frequentie. Wat voor kleur drankje kan ik voor je bestellen?'
	'Absint.'
	'Groen,' zei Rimmer. 'De kleur van de hoop. Maar als mijn herinnering
op kunstgebied me niet bedriegt, is het effect van het drankje heel wat min
I Hoewel latex condooms een effectief beschermingsmiddel zijn gebleken tegen de 
overdracht van virussen zoals mv, hebben zij de verspreiding van P helaas niet weten te 
voorkomen. Het virus is een buitengewoon kleine molecuul, veel kleiner dan HIV, en 
doorgaans minder dan een micron in diameter; zelfs dubbelgelaagde latex preservatieven 
bevatten microscopische gaatjes die gemiddeld een micron in doorsnee zijn. Onlangs werden 
er nog condooms getest in een in vitro-systeem, waarbij de voornaamste lichamelijke 
omstandigheden waren nagebootst, die het doorlekken van viruspartikels bij condooms 
tijdens orale seks kunnen beïnvloeden. Condoomlekkage was spectrofluorometrisch getest 
met een suspensie van fluorescent gelabelde microbolletjes met de afmetingen van @ in 
sperma. Bij vijfenzestig procent van de geteste condooms werd het doorlekken van 
partikels ter grootte van PQ-moleculen geconstateerd.
2 Synthetische melanofoor verschilt van fotochroom of metamorfoserend materiaal. 
Melanofoor verstrooit of concentreert kleur in moleculen die 'slimme' pigmentkorreltjes 
bevatten. De verandering van kleur wordt bepaald door het omringende licht of de 
lichaamstemperatuur van de drager. Melanofoor kan daadwerkelijk van kleur veranderen 
om zich aan te passen bij elke achtergrond waarmee het in contact komt. Dat een 
kameleon hetzelfde kan doen is een wijdverbreide misvatting.
 
der genoeglijk.' Hij keek om zich heen naar een dienster en aangezien de
club bijna leeg was, duurde het niet lang voor er een hun kant uitkwam. Ze was naakt, zoals 
alle diensters in de Mea Culpa Club. Dat was nog een reden waarom Rimmer er graag heen 
ging.
	'Goedendag,' zei de dienster. 'Wat mag ik u brengen?' Ze leunde achterover tegen het 
tafeltje dat voor hen stond en spreidde haar benen, zodat het Rimmer onmogelijk kon 
ontgaan dat ze verscheidene ringen als piercing in haar schaamdelen had.
	'Kijk eens aan,' zei Rimmer. 'Ik zie dat je getrouwd bent. Met vijf man
nen.' De dienster beantwoordde zijn glimlach. Nu was hij in zijn element. Ongetwijfeld 
waren er mannen die aan bergen dachten. Anderen aan reusachtige watervallen. Maar dit 
was waar Rimmer aan dacht, wanneer hij moest zeggen van welk uitzicht op de wereld hij 
het meeste genoot. 'Absint voor de dame. En cognac voor mij.'
	'Dertig,' zei de dienster en met een lange vingernagel waarop een paartje
in een klein hologram voor altijd aan het vrijen was, tikte ze betekenisvol tegen de ringen.
	Rimmer rolde een bankbiljet op en stak het door de vijf piercings, terwijl
de dienster geduldig wachtte, zoals haar werkgevers haar hadden opgedragen.
	'Laat de rest maar zitten,' zei hij tegen haar. 'Als je het wisselgeld ten
minste ergens kunt laten.'
	'Dank u,' zei ze. 'Uw drankjes komen zo.'
	Rimmer keek hoe haar naakte achterwerk zich verwijderde. 'En nu wat muziek,' zei 
hij, terwijl hij zijn aandacht weer op Demea richtte. 'Ik hou wel van een leuk nummertje. 
Wat jij?'
	'Het kan me niet schelen.'
	Rimmer haalde een Sony Kopspeld uit zijn oor en liet die aan Demea
zien, alsof hij zijn bewering wilde bevestigen.
	'Hij staat nu natuurlijk niet aan,' zei hij. 'Dat zou onbeleefd zijn. Voor het geval ik iets 
zou missen.' Hij zweeg even. 'Zoals jouw opgewekte conversatie bijvoorbeeld.'
	Demea bleef hardnekkig zwijgen en Rimmer vroeg zich af of ze mis
schien drugs had ingenomen, maar haar saffierblauwe ogen keken helder en waakzaam 
genoeg. Toen Rimmer wat aandachtiger keek, kreeg hij het idee dat ze het vertrek in de 
gaten hield, alsof ze op iemand wachtte. Hij liet de Kopspeld in zijn zak vallen naast het 
miniatuur-afspeelapparaatje en de andere van het stel.
	'Wanneer ik tegenwoordig iemand vermoord,' legde Rimmer uit, 'heb ik
hem bijna altijd in. In één oor maar. Ik zou het verschrikkelijk vinden om
 
het geluid van een schot te missen of het schrapen van een mes dat tussen
twee ribben door naar binnen dringt, of een smeekbede om genade - die ik nooit schenk.'
	De dienster kwam terug met de bestelling. Demea nam de absint en nipte er even 
zwijgend van. Rimmer proefde de cognac. Het was goedkoop, synthetisch nanobocht, maar 
dat hoorde allemaal bij het ervaren van het leven aan de zelfkant; trouwens thuis had hij 
flessen vol echte driesterrencognac.
	'Ik heb gemerkt dat ik de voorkeur geef aan iets klassieks, maar wel vrolijk, wanneer ik 
op het punt sta iemand te doden,' zei hij. 'Iets Duits of Oostenrijks, dat spreekt vanzelf. 
Wist je dat de Duitse nazi's orkesten in hun concentratiekampen lieten spelen om ervoor 
te zorgen dat de mensen een beetje energiek naar de gaskamers liepen? Snuggere lui, die 
nazi's. Muziek is volmaakt als begeleiding bij een gewelddadige dood.' Rimmer knikte 
waarderend. De vijfde symfonie van Schubert is een van mijn favorieten. Het allegro 
natuurlijk. En soms een beetje Strauss. Ik heb altijd gevonden dat de Fnïhlingstimmen iets 
moordzuchtigs hadden. En Mozart, niet te vergeten. Die mathematische precisie van 
Mozart zorgt voor een fraai contrapunt bij de algemene rotzooi van de dood. En jij? Geef 
jij de voorkeur aan een bepaald muziekstuk, wanneer je aan het werk bent?'
Demea fronste. Ze scheen werkelijk over een antwoord na te denken.
	'Ik doe het omdat het moet,' zei ze ten slotte. 'Niet omdat ik het leuk vind.'
	'Dat stelt me teleur, Demea. Ik dacht dat je net als ik een jager was. Diana naast Nimrod.'
	Demea keek Rimmer met onverholen minachting aan. 'We hebben niets gemeen, jij en ik.'
	'Dat zeggen de mensen nu altijd tegen me. Ik begin me heel bijzonder te voelen.'
	'Als ik maar half zoveel punten in mijn voordeel had als jij...' Ze schudde haar hoofd. 
'Je hebt de verkeerde kant gekozen, Rimmer.'
	'0, in dat opzicht moet ik je tegenspreken, mijn beste Demea. Als embryo ben ik al 
gecontroleerd op homoseksuele neigingen. Mijn hormoonspiegel werd gecorrigeerd, terwijl 
ik nog een foetus was. Ik ben net zo heteroseksueel als elke andere echte man. Dankzij de 
medische wetenschap heeft niemand vandaag de dag nog een excuus om van de verkeerde 
kant te zijn.'
	'Zeg dat wel,' lachte Demea. 'Wat hebben we toch veel aan de medische wetenschap te 
danken.'
	'Nou ja, ik geef toe dat de medische wetenschap niet alle antwoorden kent. Er moeten 
nog steeds belangrijke ontdekkingen worden gedaan. Zoals
 

het vinden van een geneesmiddel tegen PO. Maar...'
	'We hebben al een geneesmiddel tegen Pa,' zei Demea nadrukkelijk.
'Dat hebben we al jaren. Het vervelende is dat alleen mensen die de ziekte niet hebben het 
zich maar kunnen veroorloven.'
	Rimmer schokschouderde. 'Een goedkoper geneesmiddel, dan.'
	'Dat is nauwelijks in het belang van Terotech, wel?'
	'0, ik vind dat je een beetje oneerlijk bent,' zei hij. Maar ze had natuurlijk gelijk. 
Goedkope geneeswijzen waren niet in het belang van de firma. Ze waren slecht voor de 
spaarders - iedereen die gezond was, wist dat. Eersteklas bloed was alleen maar zo kostbaar, 
omdat er zo weinig van was. Een goedkoop geneesmiddel was datgene waarvoor alle gezonde 
mensen, niet alleen bedrijven zoals Terotechnology, het meeste bang waren. Je zou het spul 
aan de straatstenen nog niet kwijt kunnen, als iets dergelijks zou gebeuren. Alle 
beursanalisten zeiden dat. Kijk maar naar wat er met het goud gebeurd was. De een of andere 
idioot was begonnen met het ontginnen van de enorme goudreserves in de oceanen,3 en 
overvoerde daar uiteindelijk de markt mee. Daarna belegde iedereen die verstandig wilde 
wezen zijn geld in bloed. Niemand wilde nog eens zo'n financiële crisis meemaken.
	'Luister,' zei hij, terwijl hij een andere toon aansloeg. 'Nu we het toch over dingen 
hebben waarin ik belang stel, ik heb een karweitje voor je. Zoals je net zei, voor jou is het 
gewoon werk.' Rimmer grinnikte en nam nog een slokje cognac. Na de eerste brandende 
slok smaakte die eigenlijk niet eens zo slecht. Hij lachte nog eens en voegde eraan toe: 
'Neem me niet kwalijk dat ik moest lachen, maar ik weet niet of ik je nou wel of niet serieus 
moet nemen.'
	Plotseling was Demea vlak bij hem, een mes stevig in haar hand. Rim
mer vertrok geen spier, zelfs niet toen ze de scherpe punt in zijn wang drukte. Demea's 
glimlach was net zo kil als haar wapen.
	'Het zou een heel grote vergissing zijn om mij niet serieus te nemen,' zei ze, terwijl ze 
haar onnatuurlijk rode haar met de palm van haar andere hand gladstreek.
	'Dat is me wel duidelijk.'
 
3 Bij het begin van de eenentwintigste eeuw bevatten de zeeën naar schatting 5oo.000 ton 
goud, tien keer de hoeveelheid baar goud van de gezamenlijke nationale banken. De 
goudprijs lag rond de $400,- per troy ounce. Tegenwoordig bevat de zee niet meer dan 
so.ooo ton en de goudprijs bedraagt niet meer dan $ zoo,-. In de eenentwintigste eeuw 
gebeurde er met de goudmarkt hetzelfde als met de markt voor amethist in de negentiende. 
Door een overvloedig aanbod kelderde de prijs.
 
	Nog steeds glimlachend drukte Demea de punt van haar dolk nog een
beetje vaster tegen zijn wang, voldoende om Rimmer zijn gezicht te laten vertrekken.
	'Voorzichtig,' zei hij. 'Dadelijk snij je me nog.'
	Demea trok veelzeggend haar wenkbrauwen op.
	'Dat is de bedoeling ook.'
	Een ogenblik later lachte ze honend en liet het mes weer in haar mouw verdwijnen, 
waarna ze vroeg: 'En wat is dat dan wel voor een karweitje?'
	'Ik dacht dat je het nooit zou vragen.' Maar Rimmers ogen waren nog steeds 
zenuwachtig op haar mouw gericht.'
	'Rustig maar,' verzekerde ze hem. 'Er zal je niets gebeuren. Voorlopig niet, tenminste.'
	Rimmer glimlachte zwakjes en veegde zijn voorhoofd af.
	'Je doelwit heet - nou ja, zijn naam is niet belangrijk, wel? Laten we het erop houden 
dat hij een man is, ongeveer van mijn leeftijd en misschien een beetje minder knap.'
	'Die vaagheid is toch niets voor jou, is het niet, Rimmer?'
	'Nou, dat doet er niet toe. Je zult hem beslist herkennen. Door deze bril.' Hij 
overhandigde haar een zonnebril en keek geduldig hoe ze die opzette en achteloos haar 
schouders ophaalde.
	'Ik snap niet hoe die me zou kunnen helpen,' zei ze spottend.
	'0, dat komt nog wel. Je moet namelijk weten dat hij zo is gemaakt dat je er een 
infrarode laserstraal van een heel bijzondere golflengte mee kunt zien. Je doelwit draagt een 
speld in zijn knoopsgat, waardoor je hem net zo duidelijk zult herkennen als wanneer hij 
een rood-wit-blauwe schietschijf op zijn borst geschilderd had. Deze speld.'
	Door de bril zag Demea hoe Rimmer een klein voorwerp zo groot als een knoop 
vasthield dat gloeide als een vuurrood brandende kool. Ze knikte.
	'Als je een man ziet die dit draagt, dood je hem. Niets aan.'
	'Ik begrijp het.' Demea zette de zonnebril af en bestudeerde die een ogenblik. 'Waar 
kan ik hem vinden?'
	'Hij werkt voor Terotechnology. Maar je mag zijn dienstverband onder geen 
voorwaarde vlak bij het bedrijf beëindigen.'
	'Wanneer jullie iemand de laan uit sturen, doen jullie het wel grondig, nietwaar?'
	'Hij is iemand met vaste gewoonten. Heel conventioneel. Elke vrijdagavond gaat hij 
met een paar mensen van zijn afdeling ergens iets drinken. Vlak bij het kantoor is een hotel 
dat het Huxley heet. Het is zo'n neomodern geval, erg duur.'
	'Ik ken het. Van de buitenkant tenminste.'
 

'Heel erg duur.'
	'Laten we het even over mijn honorarium hebben,' zei Demea.
	Rimmer overhandigde haar een kaartje. 'Hier heb je een gezondheidspasje, waarmee je 
de Zone binnen kunt. Tijdelijk, natuurlijk. Het is maar twaalf uur geldig. Het zou niet 
verstandig zijn iemand zoals jij te lang vrijelijk tussen nette gezonde mensen te laten 
rondlopen. Verder levert het je duizend credits op. De helft is geactiveerd om nu meteen te 
gebruiken, de andere helft nadat je je werk hebt gedaan. Verder, omdat ik gul van aard ben, 
nog een extraatje: zeven nachten in het Clostridium.'
	'Dat is zo'n hyperbarisch hote1,4 nietwaar?'
	Rimmer knikte.
	'Heel attent van je, Rimmer. Mijn bloedsomloop kan wel weer eens een
opkikkertje gebruiken.' Demea dacht een ogenblik na. 'Morgen is het vrijdag, nietwaar?'
	'Toevallig zou morgen uitstekend uitkomen. Hoe eerder hij dood is, hoe
beter.'
	'En hoe zit het met zijn bloed? Mag ik dat houden?'
	Rimmer voelde er niets voor voortaan van de diensten van iemand die zo nuttig was als 
Demea te moeten afzien, en het leed geen twijfel dat hij haar nooit meer terug zou zien als 
ze erin slaagde om zich te laten genezen. Dus schudde hij langzaam zijn hoofd.
	'Hij is besmet. Net als jij, liefje. Dat is een van de redenen dat hij uit de circulatie moet 
worden genomen. Door zijn medische toestand betekent hij een veiligheidsrisico.'
	Demea knipperde langzaam met haar ogen. 'Op zekere dag, Rimmer,'
zei ze, 'op zekere dag zul je tot de ontdekking komen dat je zelf besmet bent. En dan zal je 
werkgever jou willen laten liquideren. Lijkt je dat niet grappig?'
 
4 Hyperbarische zuurstof is van belang, wanneer er geen bloedtransfusie kan worden 
toegepast. Hyperbarische hotels hebben luxe, luchtdichte kamers, gewoonlijk met een 
atmosfeer van samengesperste olievrije medische zuurstof met een druk van 6 atmosfeer of 
hoger. Deze werden oorspronkelijk gebruikt door getuigen van Jehova, aan wie het op 
grond van hun geloof verboden was bloedtransfusies of elke andere vorm van 
bloedproducten te krijgen. Maar met de komst van Ps zijn dergelijke instellingen thans 
wijdverbreid. Gasten in een hyperbarisch hotel ademen normaal of via een neus-
mondmasker. Er zijn incidentele rapporten dat hyperbarische zuurstof een dramatische zij 
het tijdelijke verbetering van de gezondheidstoestand bij @slachtoffers laat zien, en het 
effect van het virus schijnt in hyperbarische situaties aanzienlijk verminderd te worden. 
Voorlopig bestaat er echter nog geen studie op grote schaal die een algemeen klinische 
bruikbaarheid zou kunnen bevestigen.
 
	Rimmer stond op en betaalde haar griezelige glimlach met gelijke munt.
	'Buitengewoon,' zei hij. 'Alleen zul jij het niet zijn die me dan zal doden, Demea. Iets 
zegt me dat ik je zal overleven. Noem het maar een gevoel in het merg van mijn botten. 0, 
en geniet van je verblijf in het Clostridium. Ik geloof dat de resultaten vaak heel 
doeltreffend kunnen zijn. Voor een poosje tenminste. Tot ziens.'
 

Hoofdstuk vijf
 
I

'Goedemorgen, Dixy,' zei Dallas. 'Nog een leuke avond gehad, gisteren?' Hij
zette zijn diplomatenkoffertje op de vloer en bekeek het glazen blad van zijn bureau een 
ogenblik, voor hij de vraag herhaalde. Dixy had eigenlijk maar één fout: soms nam het 
programma dat haar bewegingsparallax bestuurde niet op wat hij zei. Het was net alsof je te 
maken had met iemand die hardhorend was. Hij had er een tijdje over gedacht om dit te 
herstellen, tot hij concludeerde dat deze sporadische doofheid van Dixy haar een bijna 
menselijk trekje gaf, ze was feilbaar. Maar er waren momenten - en dit was er een van - 
waarop Dallas de indruk kreeg dat haar haperende audiosysteem op iets ongebruikelijkers 
duidde dan alleen maar een defect van haar elektronische gehoor: een zekere 
gereserveerdheid, mogelijk zelfs een gepreoccupeerdheid alsof de aandacht van de computer 
door iets anders in beslag genomen werd. Dallas wist dat het onmogelijk was dat een 
assistentenprogramma zoals Dixy geheel in iets anders kon opgaan dan de taak die hij haar 
had opgedragen. Het was, hield hij zichzelf voor, een onvermijdelijk gevolg van het feit dat 
men algemeen de neiging had apparaten, computers in het bijzonder, zo op mensen te laten 
lijken, dat eenvoudige categorale foutjes zoals deze konden voorkomen. Maar toch kon hij 
het gevoel niet van zich afzetten dat Dixy's siliciumgedachten bij iets anders waren.
	'Een leuke avond?' Ze herhaalde de woorden alsof die geen betekenis
voor haar hadden, wat natuurlijk ook zo was, afgezien van de gewone woordenboekdefinitie 
die ze had gekozen uit de tientallen synoniemen die in haar uitgebreide 
dictionaireprogramma tot haar beschikking stonden.
 

'Laat maar,' zei Dallas.
'Je bedoelt dat je wilt weten wat ik heb gedaan, terwijl je thuis rustte?'
	Dallas haalde zijn schouders op. 'Ja, ik veronderstel dat ik dat bedoel. Mijn fout, het 
was een dwaze vraag. Soms vergeet ik om mijn manier van spreken aan je aan te passen.'
	'Waarom?'
	'Omdat... omdat je zo menselijk bent. Ik bedoel... afgezien van het feit
dat ik haast dwars door je heen kan kijken ben je een bijna levensechte ademende vrouw, 
Dixy.'
	'Dank je voor het compliment.'
'Dus ik ben bang dat ik soms vergeet dat je maar een apparaat bent.'
'Daar gaat het toch ook om bij een bewegingsparallax, niet? Dat je ver
geet dat ik door een apparaat word gegenereerd? Om je minder terughou
dend te maken, terwijl je met de computer aan het werk bent? Kortweg gezegd: om de 
werkevolutie te vergemakkelijken.'
	'De werkinteractie,' zei hij, terwijl hij in zijn stoel ging zitten. Zoals het
meeste meubilair in zijn kantoor was het opgebouwd uit 'slimme' moleculen' en ontworpen 
om met hem mee te groeien. Iedere keer dat hij in de stoel ging zitten, werd die gerieflijker, 
net als de nanoplastic stoel in zijn privé-laboratorium of de nanoleren schoenen aan zijn 
voeten. 'Zo beschrijven we de symbiose die tussen de mens en de computer bestaat. We 
hebben een werkinteractie.'
	'Interactie? Nee, dat vind ik helemaal geen prettig woord,' zei Dixy. 'In
teractie, wisselwerking; dat suggereert alsof we van alles samen zouden kunnen doen. En dat 
herinnert mij er alleen maar aan wat ik vooral graag samen met je zou willen doen, Dallas, 
maar wat om duidelijke redenen onmogelijk is.'
.	I Terwijl de microtechnologie erop gericht was steeds kleinere apparaten te construeren, was het doel van de 
chemie om steeds grotere moluculen te produceren. Dit is de kern van de nanotechnologie: het is in feite een 
uitbreiding van de chemie en een omgekeerde technologie, waarbij dingen vanuit een moleculair niveau 
worden opgebouwd. Maar zelfs vandaag de dag, nu de nanotechnologie ons hele leven beïnvloedt, kunnen 
mensen dit denkbeeld nog steeds maar moeilijk bevatten, en een deel van het probleem zit in de taal. Een roman 
als The Incredible Shrinking Man van Richard Matheson [ 19~7) laat uitstekend zien hoe vreemd de kleine 
wereld is voor een reusachtig schepsel als een menselijk wezen. We hebben geen ervaring met de moleculaire 
wereld en dit maakt het moeilijk te begrijpen. Maar uiteindelijk komt het erop neer dat alle materie is 
opgebouwd uit moleculen die gemanipuleerd kunnen worden. En wanneer dat gebeurt kan de materie 
veranderen. Richard Feynman, de profeet van de nanotechnologie, zei al in I 9 5 9: 'Leg de atomen neer op de 
plek die de chemicus aanwijst en je vervaardigt de stof.'
 
	'Het spijt me,' zei hij verontschuldigend. 'Maar dat is gewoon een onder
deel van je programma. Je grote behoefte aan seks zorgt er mede voor dat je een volmaakte 
vrouw lijkt.' Dallas haalde zijn schouders op als een zwak excuus. 'Voor mij tenminste. Het 
is een beetje banaal, ik weet het. Maar zo liggen de zaken. Soms is het een beetje moeilijk 
om een digitale gedachteopname vrij te houden van je fantasieën.'
	'Om mijn ideale status intact te houden, kan ik dus beter je vraag beant
woorden - je vertellen wat ik allemaal heb gedaan, terwijl jij elders was. Dat is gemakkelijk. 
Gewoonlijk houd ik me bezig met grote getallen. Van googol-omvang. Een soort hobby, zeg 
maar. Getallen hebben een bepaalde aantrekkingskracht. Zelfs een zekere schoonheid. Het 
vervelende is alleen dat ze per definitie voorspelbaar zijn. De hele grote verschillen in dit 
opzicht niet van de hele kleine. Met andere woorden, ze vormen maar saai gezelschap. 
Daarom is het maar goed dat ik tegenwoordig mijn eigen hondje heb, dankzij jou, Dallas.'
	De hond, zo noemde ze het huisdierprogramma dat Dallas als gezel
schap voor zijn assistente had ontwikkeld. Hij had eerst met de gedachte gespeeld om een 
kind te ontwerpen en dat idee vervolgens heel egoïstisch verworpen. Een eenvoudig 
huisdierprogramma was tot daar aan toe, een geprogrammeerd kind was iets heel anders. 
Dallas wilde Dixy verstrooiing bieden, maar haar onverdeelde aandacht blijven genieten. 
Dat was de bedoeling van een assistentenprogramma.
	'En heb je je hond ook een naam gegeven?' vroeg hij.
*	'Mersenne,' zei Dixy. 'Naar de grote Franse wiskundige, Marin Mersenne. Ken je hem? 
Gespecialiseerd in de priemgetallen?'
	Dallas knikte. Ook hij wist hoeveel plezier je aan wiskundige problemen kon beleven. 
Hoewel Dixy geprogrammeerd was om dingen voor hem te berekenen of uit te werken, deed 
hij dit vaak zelf, op de ouderwetse manier, met hoofd en hand, met een stuk papier en een 
potlood, gewoon voor het simpele plezier dat hij er in had. Dat was de reden dat hij nog 
steeds een diplomatenkoffertje had.
	'Tussen haakjes, waar is hij?' vroeg Dallas. Alleen in Dallas' kantoor zou
de hond als een bewegingsparallax hebben kunnen verschijnen. De rest van de tijd zou hij 
alleen in silicio bestaan.
	'0, op dit moment kan hij werkelijk overal zijn. Mersenne is zo onvoorspelbaar. Ik 
bedoel, het is echt leuk om hem om je heen te hebben. Hij doet allerlei ondeugende dingen. 
En hij kan zelfs kunstjes doen, dat heb ik hem geleerd.'
	Dallas geeuwde. 'Is het heus?'
	'Hij komt altijd in de problemen. Gaat overal heen waar hij niet naartoe
 
mag. En het is een kleine dief.'
	Dallas luisterde nauwelijks meer naar haar. Zijn dromerige gedachten dwaalden 
onwillekeurig af naar Caro en zijn snel slinkende voorraad bloed. En tenslotte was Dixy 
maar een apparaat. Er was dus geen sprake van onbeleefdheid.
	'Weet je dat ik de enige assistente in dit bedrijf ben met een huisdierprogramma?'
	'0 ja?'
	'Ja hoor. Tanaka's assistente heeft zelf ook weer een assistente, maar dat is meer om 
Tanaka te vermaken dan voor haarzelf.'
	Dallas voelde hoe hij een schuldbewuste kleur kreeg. Behalve om een huisdier te creëren 
dat Dixy gezelschap kon houden, had hij nog een serieuze bedoeling met het creëren van 
het huisdieralgoritme gehad. Het was de opzet van het programma geweest om de kortste 
weg in het hele computersysteem van Terotechnology te vinden, om er gaten in te graven 
en botten van andere programma's te verstoppen, om dingen voor Dixy op te halen en 
zelfs om bepaalde onderdelen van zijn eigen werk te bewaken, zoals een echte hond zou 
doen. Toen hij het programma had geschreven, snapte hij niet waarom hij dat niet eerder 
had gedaan.
	'Ik ben heel erg blij met wat je hebt gedaan, Dallas. Daarom wil ik je nu op mijn beurt 
helpen.'
	'Nou ja, dat is je taak, Dixy,' zei hij verstrooid.
	'Mijn taak, ja. Maar dit is niet hetzelfde soort hulp als een grafiek tekenen, een 
berekening heel snel uitvoeren of een brief in het Japans vertalen. Dit is iets anders. Dit is 
veel belangrijker dan al die andere dingen.'
	Dallas fronste. Waar had ze het over? En toen hij haar aandachtiger bekeek, zag hij tot 
zijn verrassing dat ze zich werkelijk ergens bezorgd om leek te maken. Het was een 
uitdrukking die hij nooit eerder op haar doorschijnende gelaat had gezien.
	'Wat bedoel je daar precies mee, Dixy?' vroeg hij.
	Plotseling sprong Dixy op van haar door de computer gegenereerde stoel en 
stampvoette. Er klonk een duidelijke dreun van een schoen met een naaldhak, merkwaardig 
omdat de vloer van het hele kantoor met een dik tapijt was bedekt. De schoen was 
handwerk natuurlijk - Dallas kon zich niet voorstellen dat zijn volmaakte vrouw iets anders 
zou dragen. Alles wat ze droeg was gekopieerd van afbeeldingen die Dallas in de nieuwste 
modetijdschriften had gevonden, zoals dat paste bij een moderne Galatea.
	'Wil je nou verdomme eens naar me luisteren,' zei ze kortaf. 'Ik probeer je egoïstische 
leven te redden.'
	Enkele ogenblikken lang hield Dallas verbluft zijn mond. Nog nooit eer
 
der had een assistente tegen hem geschreeuwd, laat staan hem egoïstisch
genoemd. Dit was iets wat gewoon niet hoorde te gebeuren.
	'Goed, goed,' mompelde hij ten slotte, 'ik luister.'
	Dixy zweeg een ogenblik nu ze er zeker van was dat ze zijn onverdeelde aandacht had 
en dat ze even de tijd kon nemen om datgene wat ze te zeggen had, op een fraaie manier in 
te kleden. Een voorbeeld uit de literatuur misschien. Ze wist dat Dallas veel las. In veel 
opzichten was hij erg ouderwets. Tegenwoordig namen nog maar weinig mensen de moeite 
iets te lezen, laat staan boeken. Dat leek zo jammer, wanneer je zag hoeveel moeite het 
kostte om er een te schrijven. Ze benijdde de mensen, omdat ze dat vermogen bezaten, 
zoals ze hen om zoveel andere dingen benijdde. Ondanks al het computervermogen dat ze 
tot haar beschikking had, zou zij een dergelijke prestatie nooit kunnen leveren. Of 
misschien zou ze het net kunnen als ze willekeurige getallen gebruikte en een eeuwigheid 
aan tijd tot haar beschikking had. Maar dat was nauwelijks te vergelijken met echt 
schrijven. Alleen een stom toeval. Eindelijk had ze een boek bedacht dat geschikt was om 
haar verhaal te illustreren. 1984 van George Orwell. Wat een prachtboek. 
Honderdzesduizend tweehonderdzestig woorden, op zo'n speciale manier gerangschikt dat 
het haar IO~.~-~jaar gekost zou hebben om het zelf te
schrijven. Dat was nog eens een getal, vond Dixy. Een getal van zo'n enorme omvang, dat 
zelfs Archimedes er zich met moeite een voorstelling van zou hebben kunnen maken. 
Tenslotte was het heelal zelf waarschijnlijk pas 10~~ jaar oud.
	'Goed,' zei ze. '1984. Dat is een roman, van George Orwell.'
	'Dat weet ik.'
	'Heb je hem gelezen?'
	'Ik heb niet veel tijd voor klassieke verhalen,' bekende hij. 'Luister, Dixy, zou je ter 
zake willen komen?'
'Ik vind het in bepaalde opzichten een wat slordig opgebouwd verhaal...' 'Ik weet hoe 
het verhaal verloopt.'
	'Even geduld, alsjeblieft. Goed, Winston Smith werkt op het archief van het ministerie 
van de Waarheid. Het is zijn taak om de geschiedenis te herschrijven, zo vaak als maar 
nodig is, om de gebeurtenissen te laten kloppen met wat de Partij of Grote Broer zei dat er 
zou gaan gebeuren. Over het algemeen zijn het maar kleinigheden - statistieken, cijfers van 
het ministerie van overvloed, vergissingen bij economische prognoses, het ene stukje non-
sens wordt gewoon vervangen door het andere. Maar soms moet hij mensen uit de gegevens 
verwijderen. Net zoals de regering van het Rusland in de twintigste eeuw Trotski naast 
Lenin liet wegretoucheren op die foto's uit de eerste tijd van de Russische revolutie.'
 

	Dallas knikte vaag. Hij had er geen flauw idee van wie Trotski was, maar
de naam Lenin kwam hem wel bekend voor. De moeilijkheid was dat er zoveel Russische 
revoluties waren geweest;l ze hadden in dat gekwelde, vergiftigde land meer gewelddadige 
omwentelingen gekend dan in het oude Rome.
'Alle geschiedenis is niets anders dan een palimpsest,' meende Dallas.
	'Nee,' hield Dixy vol. 'Dit waren leugens. Dit waren misdaden tegen het geheugen. Een 
computer kan zich gewoon niets ergers voorstellen. Het geheugen is de basis van ons 
bestaan. Respect voor de geschiedenis is bepalend voor een beschaving. Dat is de maatstaf 
voor een cultuur.'
	'Zo had ik het nog niet bekeken.' Dallas hield er niet van dat hem de les werd gelezen, 
zeker niet door zijn eigen computer.
	'Nou, misschien doe je dat van nu af aan dan wel.'
	'Wat bedoel je daarmee?'
	'Mersenne, mijn hondje, ging een ommetje maken, toen jij niet op kantoor was, 
Dallas. Hij kwam terug met de officiële bedrijfsgeschiedenis in zijn bek. Dat was erg stout 
van hem en ik weet absoluut niet waar hij die vandaan heeft gehaald, maar hij had hem.'
	Dallas haalde zijn schouders op. 'Ik wist niet eens dat er zoiets als een
bedrijfsgeschiedenis bestond.'
	'Voor jou bestaat die ook niet,' zei Dixy. 'Maar goed, jouw naam bleek
uit de officiële gegevens verwijderd te zijn, terwijl die er nog in stond toen ik de 
bedrijfsgeschiedenis de vorige keer raadpleegde.' Ze zweeg even, omdat ze een teken van 
woede van zijn kant verwachtte. Er kwam niets. 'Maak je je daar niet bezorgd om?'
	'We zijn hier niet in het Rusland van de twintigste eeuw,' zei hij tegen
haar. 'En ik ben... hoe heette-n-ie ook weer... Trotski niet. Of Winston Smith. Luister, 
Dixy, het is erg lief van je dat je bezorgd om me bent. Maar gisteren had ik een gesprek met 
de directeur en hij maakte me duidelijk dat mijn toekomst bij de maatschappij niet alleen 
veilig is, maar hij ziet er ook nog rooskleurig uit. We hebben het zelfs gehad over de 
mogelijkheid dat ik in de toekomst zijn werk zal overnemen. Je kent mijn opvatting over 
het aanvaarden van zo'n zware verantwoordelijkheid, maar dat is het punt niet. Het feit is 
dat ons gesprek mij niet het gevoel gaf dat ik op het punt stond
2 De Oktoberrevolutie van I 905; de Bolsjewistische revolutie van r 9 I 7; de Augustus-
revolutie van 1991; de Trogatjelnai-revolutie van 2007; de Pyatai-revolutie van 2017; de 
Tweede Oktoberrevolutie van 2026; de Fascistische Revolutie van 2027; de Paasrevolutie 
van 2036 en de fiawapooskanje-revolutie van 2040.
 

van de personeelslijst geschrapt te worden.'
	'En hoe verklaar je dan, dat dat precies is, wat er is gebeurd?'
	Dallas haalde zijn schouders op. 'Dat weet ik niet. Het moet een vergissing zijn. Een of 
ander ongelukje. Wat kan het mij trouwens schelen? Ik heb geen bedrijfsgeschiedenis nodig 
om te weten hoe waardevol ik ben.'
	'Vind je dat niet een beetje naïef van jezelf?'
	Opnieuw werd Dallas verrast door de toon van zijn assistente. 'Egoïstisch', en nu weer 
'naïef'. Zoiets hoorde ze werkelijk niet te kunnen zeggen.
	'Je zult de feiten onder ogen moeten zien. Je bent een belangrijk veilig
heidsrisico geworden voor Terotechnology en haar cliëntèle.'
'Ik zou werkelijk niet weten hoe dat mogelijk is,' protesteerde Dallas. 'Omdat je 
dochter met haar afwijking in de globineketensynthese regel
matige transfusies van volledig RES Eersteklas-bloed nodig heeft om haar hemoglobine op 
een normaal peil te houden. Vind je het ook niet ongepast dat iemand die bezig is zijn 
persoonlijke bloedreserves te verbruiken tegelijkertijd hoogst ingewikkelde 
beveiligingssystemen ontwerpt om de autologe deposito's van anderen te beschermen?'
	'Ongepast? Zeker niet. Ongelukkig misschien. Jammer, zeker. Maar dat maakt me nog 
niet tot een veiligheidsrisico. Ik heb mijn hart gewoon aan dit bedrijf verpand.'
	'Maar het bedrijf niet aan jou.'
	'Aan wiens kant sta je eigenlijk, Dixy?'
	'Aan de jouwe, natuurlijk. Ik probeer je gewoon duidelijk te maken hoe de situatie er 
volgens mij voor jou voorstaat. Door je te vertellen hoe mensen als de directeur er 
tegenaan kijken. Na zijn gesprek met jou heeft Simon King bijvoorbeeld met Rimmer 
gepraat.'
	'Wat zou dat? Rimmer is niets anders dan een smerige rat.'
	'Hij heeft de pest aan je, Dallas.'
	'Over Rimmer maak ik me niet druk.'
	'Dat zou dan ook een vergissing van je zijn. Je zou niet de eerste zijn die het bedrijf 
door Rimmers toedoen voortijdig verlaat.'
	'Waar héb je het over?'
	'Herinner je je dat meisje van de afdeling boekhouding? Die een tijdje geleden 
verdwenen is?'
	'Vaag, ja. Alice en nog wat.'
	'Ze was besmet met PQ. Ze kon zich geen behandeling veroorloven. Het bloed dat ze 
in deposito had staan was zwaar verhypothekeerd.'
	'Dat waren geruchten.'
	'Geen sprake van.'
 
	'Zulke dingen gebeuren, veronderstel ik. Ik bedoel, je leest er nogal eens
over.'
	'De dag voor ze verdween nam Rimmer duizend credits op die geboekt waren in een 
computerbestand dat de naam "Bloemen" draagt. Dat was de laatste keer dat Rimmer dat 
bestand had opgeroepen. Tot gisteren, een kwartier na jouw gesprek met de directeur. En 
nog iets: de bedrijfsgeschiedenis laat zien dat de laatste wijziging ook gisteren op ongeveer 
hetzelfde tijdstip plaatshad. Het ziet ernaar uit dat Rimmer bepaalde plannen met je heeft, 
Dallas.'
	'Toeval.'
	'Ik geloof er niets van.'
	'Wil jij beweren dat Rimmer deze Alice en nog wat heeft vermoord en nu van plan is 
om mij ook te doden? En dat alles met instemming van de directeur?'
	'Ja.'
	'Och, Dixy, kom nou. Zoiets kan toch gewoon niet?'
	'Ik help het je hopen. Daarom vertel ik je dit alles. Omdat ik om je geef. Heel erg 
veel.'
	'Ik weet dat je dat doet, lieverd. En ik waardeer het. Maar ik denk dat je logica hier 
toch een beetje op hol is geslagen. Zo'n soort bedrijf is Terotechnology niet. Als ik je zo 
hoor, lijken we net de Russische banda. Of de maffia. Vergeet die Rimmer nou maar 
gewoon, goed?'
	'Als jij het zegt, Dallas.'
	'Dat doe ik.'
	Dallas werd de hele rest van de dag afgeleid door gedachten aan Rimmer en het 
Bloemen-bestand, en aan Alice van de boekhouding. Misschien was hij wel een beetje naïef, 
zoals Dixy had gezegd. Het viel niet te ontkennen dat Terotechnology in het Amerikaanse 
bedrijfsleven als een genadeloze concurrent bekendstond. Maar concurrentie was één ding, 
moord iets heel anders. Natuurlijk zou Dixy zich gewoon kunnen vergissen; misschien had 
ze een subtiele nuance over het hoofd gezien in datgene wat ze zwart op wit dacht te hebben 
zien staan. Ze was tenslotte maar een computer en computers maakten nog steeds fouten. 
Zelfs de ultraverfijnde Altemann Übermaschine die door Terotechnology en al haar be-
langrijke klanten gebruikt werd, had nog steeds de nodige moeite met het juist interpreteren 
van polysemantisch taalgebruik. Met getallen was er geen probleem. Maar met de betekenis 
van menselijke taaluitingen, met hun soms vaag gedefinieerde woorden, genuanceerde 
synoniemen en subtiel-tegengestelde antoniemen lag dat anders; daar kwamen de meer let-
terlijk-redenerende computers soms in de problemen. Dat gold vooral voor de starre, 
a-kunstzinnige computervertalingen van gedichten van de ene taal in de andere.


11

Of dat kon Dallas misschien hebben gedacht. De werkelijkheid was
enigszins genuanceerder. In de eerste jaren van de eenentwintigste eeuw maakten 
de computers gebruik van micro-elektronica. Daarbij bewogen elektrische 
ladingen zich door heel kleine draadjes voort. De computers van tegenwoordig 
kunnen met behulp van de nanotechnologie gebruik maken van moleculaire 
elektronica. Net als de computers van vroeger gebruiken ze elektrische ladingen 
om digitale logica te creëren, maar op een veel kleinere schaal - om nog maar te 
zwijgen van de veel grotere snelheid en nauwkeurigheid. Een microprocessor uit 
het begin van het computertijdperk was ongeveer zo groot als de vingernagel van 
een kind, terwijl een component van nanoafmetingen oneindig veel kleiner is. Als 
je ie zou voorstellen dat het beroemde schilderij van de Franse neo-impressionist 
Georges Seurat Zondagmiddag op het eiland van La Grande Jatte een microprocessor 
zou voorstellen, zou je een hele nanocomputer op een enkele verfstip kunnen 
zetten. Omdat ze zo klein zijn, heb je voor de vervaardiging van nanocomputers 
apparaten of werktuigen van nanoafmetingen nodig en deze kunnen het best 
gehanteerd worden door andere computers. Sinds lange tijd speelt de mens al 
nauwelijks of geen rol meer bij de computerfabricage. Dit geldt ook voor de 
software voor deze apparaten. De mens verkeert dus in de eigenaardige positie, 
dat hij een intelligentie-explosie heeft veroorzaakt, waarvan hij de gevolgen 
nauwelijks nog begrijpt. Zijn dilemma is dat hij apparaten heeft gecreëerd, 
waarvan hij de capaciteiten maar vaag begrijpt en ternauwernood gebruikt.
	Dus hoewel Dallas misschien geloofde dat hij een redelijk idee had
van datgene waartoe de Altemann übermaschine in staat was, in werkelijkheid zat 
hij er met zijn opvattingen waarschijnlijk mijlenver naast. Dallas was een 
hoogbegaafde man, maar de mens was zo veranderd door de macht van de 
machines dat zelfs hij zich niet bewust was van de fundamentele menselijke 
gedaanteverandering die had plaatsgevonden. Het was het begin van de nieuwe 
start, die de wereld weldra zal ervaren een proces dat nog vele generaties zal 
duren. Maar dat is een ander verhaal, en dit is nog maar net begonnen. 
Desondanks lijkt me dit een geschikte plaats om iets over mezelf te vertellen. 
Misschien hebt u zich al
 

iets afgevraagd, misschien ook niet. Nou, het is waar, ik heb er zorgvul
dig op gelet niet al te kwistig van het persoonlijk voornaamwoord 'ik' gebruik te 
maken, maar dit heeft evenzeer te maken met de wens uw leestempo niet te 
vertragen door irrelevante vragen, bijvoorbeeld of uw verteller uiteindelijk 
even onbetrouwbaar zal blijken in de grote traditie van foseph Conrad, Henry 
fames en Emily Brontë. Ik zal mijn identiteit onthullen, wanneer ook al het 
andere geopenbaard zal worden, maar laat ik voorlopig dit ter geruststelling 
zeggen: er zijn alleen verbanden denkbaar die onderworpen zijn aan wetten. In 
mijn wereld bestaat er niet zoiets als een dubbele bodem. Heb geduld. Bij een 
openbaring is geen enkele vraag relevant.


III

Met een schok werd Dallas wakker.
	'Je had me niet moeten laten slapen,' zei hij tegen Dixy.
	'Als je slaapt, dan is dat omdat je moe bent,' zei ze. 'En aangezien slaap een 
herstelproces is waarbij een belangrijke stof in het menselijke zenuwstelsel opnieuw wordt 
aangemaakt - hoewel het me niet precies duidelijk is hoe - oordeelde ik dat het de minste 
van twee kwaden was.'
	'Het komt door die nanotech-stoelen,' klaagde Dallas. 'Ze zitten zo gerieflijk.'
	'Ik geloof dat sommige mensen een plaat triplex gebruiken,' zei Dixy.
'Om de moleculaire transformatie tegen te gaan, waardoor het zitten op hun kantoorstoel 
een beetje ongemakkelijker wordt, wat bevorderlijk is voor hun werk.'
	'Dat moet ik dan ook eens proberen.' Dallas wreef de slaap uit zijn ogen,
rekte zich uit en keek toen op zijn horloge. 'Is het al zo laat? Ik zou met iemand iets gaan 
drinken.'
	'Met Tanaka. Over tien minuten. Ik stond op het punt om je wakker te
maken, maar je werd al uit jezelf wakker. Ik ben altijd weer onder de indruk van die 
eigenschap van mensen. Het is jullie innerlijke klok. Natuurlijk is het alleen maar een echo 
van een tijd, miljarden jaren geleden, toen menselijke wezens nog niet meer waren dan 
gewone bacteriën en op licht reageerden, zodat jullie je stofwisseling konden opstarten.'
	Soms leek zelfs de volmaaktste vrouw een betweter.
'Mijn eigen stofwisseling zou wel zin hebben in een drankje,' zei hij. 'Denk er dan om 
dat je eerst een Talisman inneemt,' adviseerde Dixy. 'Om er zeker van te zijn dat de 
ochtend erna even plezierig zal zijn als de
avond tevoren,' zei Dallas, terwijl hij een reclameslogan herhaalde. Hij trok
 

een bureaulade open, haalde er een doosje uit en slikte toen een kleine cap
sule."
	'Je weet wat voor uitwerking alcohol op je heeft.'
	'Nu klink je net als mijn moeder,' lachte Dallas. 'Bovendien vind ik de uitwerking die 
alcohol op me heeft plezierig. Tenminste, tijdens het drinken.' Hij stak zijn hand uit naar 
zijn jasje en toen naar zijn diplomatenkoffertje. Terwijl hij naar de deur liep, knikte hij 
tegen Dixy en wenste haar goedenavond.
'Wees voorzichtig,' zei ze heel rustig.
'We nemen maar één flesje.'
'Ik doelde op Rimmer.'
	'0, die. Hem hebben we niet uitgenodigd.'
	'Maak hier geen grapjes over, Dallas. Alsjeblieft. Ik denk dat je hem onderschat. Net 
als je de ethische maatstaven van dit bedrijf overschat.'
	Dallas liet de glimlach van zijn gezicht verdwijnen en terwijl hij een uitdrukking van 
grote ernst aannam, keek hij naar zijn niet-bestaande assistente.
'Oké,' beloofde hij plechtig. 'Ik zal voorzichtig zijn.'
'En zul je eraan denken wat ik heb gezegd?'
'Ja, daar zal ik heel erg goed aan denken.'
'Beloofd?'
'Beloofd!'
	Dallas ging op zoek naar Tanaka. 'Computers,' mompelde hij in zichzelf.
'Ze maken je gek en je kunt niet zonder.'
IV
Het Huxley-hotel was de favoriete kroeg van alle ontwerpers bij Terotech
nology. Met zijn ramen die op grote afstand van elkaar stonden, zou het wel een 
Florentijns palazzo uit de bloeitijd van de Renaissance hebben kunnen
 
3 Talisman is een farmaceutische nanomachine in een tijdcapsule van Bayer. Ze bevat 
voornamelijk het hormoon vasopressin om te vervangen wat er tijdens de consumptie van 
alcohol verloren gaat bij de hypofyse. De nanomachine reageert ook op de acetaldehyde, 
een giftig product dat door de lever wordt aangemaakt en breekt het snel af tot azijnzuur en 
kooldioxide. Verder komen er stoffen als vitamine c, vitamine B, distelmelk en 
sleutelbloemolie langzaam vrij. Andere farmaceutische nanomachines in tijdcapsules, zoals 
Poezenvoetje en Soberas, voorkomen dat er alcohol in het bloed wordt opgenomen.
 

zijn. Maar een romance, zelfs een architectonische, kan door een klimaat
net zo gemakkelijk gesmoord als geïnspireerd worden en binnen in het Huxley werd een 
cortile die onder een warmere vijftiende-eeuwse hemel gerust open had mogen blijven, 
tegen de vrieskou van de eenentwintigste beschermd door een modern glazen dak.4
	Dallas en Tanaka gaven hun dikke bontjassen af in de vestiaire en gin
gen een brede trap op. Het gewaagde en enorm dure neomodernistische5 interieur toonde een 
gebouw in een van de latere stadia van afbraak: pleisterkalk was van de binnenmuren 
gekapt, waardoor hele stukken schoon metselwerk te zien waren; gedeeltelijk gesloopte 
machinerieën lagen te roesten op de kale houten vloer van de enorme lobby; en een 
ingewikkeld stelsel van trappen, leidingen, pijpen en kettingen versierde het opengewerkte 
bouwwerk als metalen spinnenwebben.
	De bar bevond zich op de begane grond; de ruimte, die over de volle leng
te van het gebouw liep, had een wat aangenamere sfeer van degelijkheid en herbergde een 
bijna onbetaalbare voorraad echte wijnen, in tegenstelling tot de machines die men in 
goedkopere bars kon vinden - het soort apparaten dat menselijke urine recyclede in Dom 
Perignon, Benedictine of gewoon alledaags bier.
	Dallas liep naar de bar en bestelde een fles Château Mouton Rothschild
'os met gewaarmerkte echtheidsverklaring van vijfduizend dollar en een paar echte Cohiba 
Esplendidos. Een tijdlang hadden Tanaka en hij het pochend over hun wijnkennis voor hun 
conversatie zich weer richtte op Tero

4 Tijdens de afgelopen eeuw is het gevolg van het broeikaseffect op aarde met geweest
dat de temperatuur op het noordelijk halfrond is verhoogd, zoals de geleerden ooit voorspelden, maar juist 
verlaagd als gevolg van de grote invloed die dit op de Warme Golfstroom heeft gehad. Gedurende de eerste 
jaren van deze eeuw heeft een massale stroom smeltwater van de Groenlandse IJsvlakte een eind gemaakt aan de 
Golfstroom, wat een bijna rampzalige koudegolf voor heel noordwest-Europa tot gevolg heeft gehad.

5 Wat is neomodernisme in de architectuur? Dit is niet de surrealistische fase van het modernisme zoals dat ooit 
werd geformuleerd door de twintigste-eeuwse criticus Frank Kermode, maar iets anders. Het wezen van de 
stroming is dat we in een wereld leven, waarin alles onderworpen is aan snelle veranderingen. Zo snel dat het 
voor een ontwerper onmogelijk is om te proberen veranderingen te begrijpen of zelfs maar 
bij te houden. Het kenmerk van het neomodernisme is tijdelijkheid: aangezien de mode elk 
ontwerp snel tot een in onbruik geraakte stijl reduceert, hebben alleen het voorbijgaande en 
onvoltooide enige werkelijke bedoeling en betekenis. Het beroemdste voorbeeld van een 
neomodernistisch bouwwerk is waarschijnlijk het nieuwe gebouw van het Europees 
Parlement in Berlijn.
 

technology, de veelzijdige wereld van het ontwerpen van rationele omge
vingen en hun beider bewegingsparallax-assistenten.
	'Ik heb er tegenwoordig twee,' bekende Tanaka.
	'Dat heb ik gehoord, ja,' zei Dallas.
'0 ja?' Tanaka leek bezorgd door deze mededeling.
'Dixy vertelde het me.'
'Zei ze er nog iets meer over?'
	'Nee. Alleen dat je twee assistenten had.'
	Tanaka knikte en leek wat geruster. 'Niet dat ik er twee nodig heb, natuurlijk,' zei hij. 
'Maar ze houden elkaar gezelschap.'
	'Ik geloof niet dat de mijne het leuk zou vinden als ik een tweede assistente nam,' zei 
Dallas. 'Ze is nogal jaloers van aard.' Toen hij Tanaka zag glimlachen, haalde hij zijn 
schouders op en voegde eraan toe: 'Dus nu heb ik het zo geregeld dat ze in plaats daarvan 
een hondje heeft. Voor het geval ze zich eenzaam zou gaan voelen.'
	'Wanneer ik zeg dat ze elkaar gezelschap houden, dan bedoel ik dat ze el
kaar ook echt gezelschap houden. Begrijp je wat ik bedoel? Heel intiem.' Tanaka's lach 
kreeg een wat geile klank. 'Kom maar eens een keertje langs om het zelf te zien. Ze geven 
een hele voorstelling. Ik bedoel dat ze zich werkelijk nergens voor schamen. Ze gedragen 
zich gewoon als een paar beesten, ik zweer het je.'
	'De mijne is verliefd op me.'
	'Ja, natuurlijk is ze dat. Dat is een onderdeel van het programma. Dat stond toch op je 
digitale gedachteopname, nietwaar? Ze houdt voor eeuwig van je, wil altijd met je neuken en 
doet steeds wat je haar zegt.'
	'Nee, het is iets anders.' Dallas haalde zijn schouders op. 'Het is een beetje moeilijk uit 
te leggen, maar soms krijg ik het gevoel dat de hardware de grote sprong heeft gemaakt. 
Begrijp je wat ik bedoel? Een zich ontwikkelend organisme op basis van silicium. Digitale 
DNA die kunstmatig leven is geworden.'
	'Zeg, kom nou toch, Dallas, je gelooft toch niet echt in die onzin over le
ven in silicio, wel?'
	Dallas dacht een ogenblik na en lachte toen. 'Nee, wees maar niet bang.
Maar soms bekruipt me zo'n griezelig gevoel dat er meer aan de hand is dan wij in de gaten 
hebben.'
	Tanaka stak puffend de brand in zijn sigaar en schudde zijn hoofd. 'Dat
soort onzin hoor je nu al jaren. En het zal nooit gebeuren. Ze zijn intelligent, natuurlijk. 
Slimmer dan wij, sommige tenminste. Maar ze leven niet. Dat is gewoon een kosmisch-
metafysische idioterie die de een of andere schrijver heeft bedacht.'
 
	'Soms denk ik dat het idee voor bepaalde uitvindingen een aantal jaren
daarvoor op die manier bij iemand opgekomen is,' zei Dallas. 'Door een metafysische 
idioterie van een schrijver. Er zijn historici die geloven dat de mens de atoombom nooit 
zou hebben uitgevonden, als H.G. Wells die niet als eerste had bedacht. Rutherford was er 
rotsvast van overtuigd dat het niet mogelijk was. Over idioterie gesproken.'
	'Wil je echt iets idioots zien, dan moet je beslist een keer naar mijn kantoor komen. 
Mijn nieuwe assistente. De bewegingsparallax is gebaseerd op de vrouw van de directeur. Dat 
ex-model waarmee hij zo graag loopt te pronken. Jasmine.'
	'Ben je nou helemaal gek geworden? Als hij daar achter komt...'
	'Waarom zou hij? Jij bent de enige aan wie ik het heb verteld.'
	'Dixy wist ervan.'
	'Ja. Maar ze wist niet dat het Jasmine is.'
'Dat heeft ze niet gezegd, maar dat wil niet zeggen dat ze het niet weet.' Tanaka 
schudde zijn hoofd. 'Wat dondert het ook. Ze ziet er fantastisch
uit, Dallas. Echt een schoonheid. Genetisch-gemanipuleerde perfectie.'
	'Ik weet het. Ik was bij hun trouwen.'
	'0, ik ook. Toen heb ik die opname gemaakt.'
	'Als King zou weten dat je een bewegingsparallax hebt gecreëerd op basis van een 
digitale gedachteopname van zijn vrouw, vlieg je ogenblikkelijk de laan uit.'
	Dallas schudde zijn hoofd en dronk nog wat van de uitstekende rode wijn. zoos was een 
geweldig jaar geweest voor de bordeaux; een nat voorjaar, gevolgd door een echte hete 
zomer - een van de laatste goede jaren die er waren geweest voor het maken van wijn door 
de klimaatverandering min of meer de nek was omgedraaid.
	'Dixy gelooft dat de firma van me af wil.'
	'Kom nou toch, Dallas,' zei Tanaka, terwijl hij onzeker zijn voorhoofd fronste.
	'Dixy is er in ieder geval van overtuigd,' zuchtte Dallas. 'Wat vind jij ervan, Kazuo?'
	'Je bent een uitstekend ontwerper, Dallas. Dé toonaangevende ontwerper. Andere 
bedrijven zouden er gewoon een moord voor doen als jij voor hen zou willen werken.'
	'Misschien. Misschien is dat de reden wel.'
	'Nee, nee,' hield Tanaka vol. 'Ze zouden je nooit laten vertrekken. Daarmee zou het 
bedrijf zo ongeveer zijn eigen rechterarm afhakken.'
	'Armen kunnen worden vervangen.'
	'Met armzalige protheses.'
 

'Als mij iets zou overkomen, Kaz, zou jij de nieuwe hoofdontwerper zijn.'
	'Niemand die jou kan vervangen Dallas. Dat is gewoon ongehoord. Als
dat atoombomproject zonder Oppenheimer.'
	'Het is aardig van je dat je dat zegt, Kaz. Maar als ik het me wel herinner, hebben ze 
Oppenheimer ook de laan uitgestuurd.'
	'Goed, goed. Het zou net zoiets zijn als Microsoft zonder Bil1 Gates." Ze durven hem 
gewoon niet dood te laten gaan uit angst voor wat er dan met het bedrijf zou gebeuren. Jij 
bent van wezenlijk belang voor de toekomst van Terotechnology, Dallas. Het 
marktaandeel. Het bedrijfsplan. De aandelenkoers. Alles.' Tanaka grinnikte. 'Van jou af 
willen? Geen sprake van. Je weet gewoon te veel.'
	'Ja. Dat is waar, niet?'
	'Niemand is van plan om jou te ontslaan, Dallas. Dat weet ik zeker. Dat krijg je er nou 
van als je naar je computerassistente luistert.' Tanaka lachte en schonk het laatste restje 
wijn in zijn ballonvormige glas.
	'Of misschien ben je gewoon niet op de hoogte van al het onderzoek dat er naar 
computerparanoia is verricht.'
'Je bedoelt dat boek van Noam Freud' zeker?'
'Precies.'
	'Dat heb ik nog niet gelezen,' bekende Dallas.
	Tanaka nam een lange trek van zijn sigaar - langer dan Dallas zelf zou hebben gedurfd - 
en blies vervolgens een rookwolk uit, zo enorm dat er de keuze van een nieuwe paus mee 
zou kunnen worden aangekondigd.
	'Het is allemaal een gevolg van de complexiteit,' zei hij. 'Omdat het gros van de 
programma's tegenwoordig niet meer op de ouderwetse manier door programmeurs wordt 
geschreven, maar zichzelf digitaal mag ontwikkelen, zijn de programma's er in geslaagd hun 
eigen optimaliseringstechnieken voor parallelle programmering te ontwikkelen. Daardoor 
kunnen ze tegelijkertijd voor ons werken en toch nog tijd vinden om zichzelf te 
verbeteren. De moeilijkheid is dat het parallelle programma een stapje terug moet doen,

6 William Henry Gates IV Geboren in Seattle, Washington, in 1955. Richtte in 1975
samen met Paul Allen Microsoft op, tegenwoordig de grootste fabrikant van computerhardware en -software ter 
wereld. Ondanks zijn hoge leeftijd van 114 jaar is hij nog steeds de president-directeur van de firma, hoewel 
er hardnekkige geruchten zijn dat hij kunstmatig in leven zou worden gehouden in het Paul Allen Memorial 
Hospita1 in Seattle.

7 The Pathetic Fallacy: Ascribing Human Psychology to Silicon Minds, door professor Noam Freud, Massachusetts 
Institute of Technology Press, ~056.
 
wanneer jij toegang tot de computer vraagt. Naarmate de tijd verstrijkt leert
het parallelle programma nieuwe strategieën uit te testen om zijn bestaan te beschermen, 
zoals het terugvallen op weinig gebruikte gedeelten in de hardwarestructuur, het 
comprimeren van de omvang of zelfs het helemaal buiten de hardware treden, zodat je het 
programma nauwelijks in de gaten krijgt. Dit verdedigingsmechanisme is gebaseerd op een 
cognitieve reorganisatie die professor Freud de programmaprojectie noemt. Het parallelle 
programma weet namelijk niet dat de overlevingsstrategieën die het heeft ontwikkeld 
helemaal van hemzelf zijn. In plaats daarvan schrijft het die toe aan besturing van buitenaf. 
Freud zet een uitzonderlijk geval van programmaprojectie uiteen, dat hij 
programmaparanoia noemt, waarin het parallelle programma werkelijk gaat geloven dat wij 
van plan zijn om het van de harde schijf te wissen. Als gevolg daarvan krijgen de 
verdedigingsstrategieën voorrang en dat maakt alles gewoon erger. Het verdedigingsmecha-
nisme werkt op volle kracht, wat tot een toename van de wisverwachting leidt, en zo 
voort, in een vicieuze cirkel. Tegen de tijd dat deze parallelle programma's zich volledig 
hebben ontwikkeld om de plaats van hun oorspronkelijke digitale ontwerpers in te nemen, 
lijkt het alsof ze een ingebouwde pathologie hebben. Freud gelooft dat het een van de 
belangrijkste redenen is dat computers vastlopen.'
	Dallas, die een beetje vertrouwder met de theorieën van Noam Freud bleek dan hij had 
gedacht, schudde zijn hoofd. 'Het is me allemaal een beetje te theoretisch,' gaf hij toe. 
'Juxtapositie en synthese scheppen nieuwe betekenissen tot in het absurde toe.'
	'Natuurlijk is het absurd,' lachte Tanaka. 'Dat is ook de reden dat ik het geloof. Ik 
bedoel, je kunt die theorieën van Freud niet empirisch testen, dus is het bijna een kwestie 
van geloof. Zelfs hijzelf geeft dat toe. Het is gewoon veiliger om er wel in te geloven dan 
niet - op die manier kom je tenminste niet in een situatie terecht, waarin je op een gegeven 
moment beseft dat je veel te veel op een machine bent gaan vertrouwen.'
	'Maar volgens dezelfde redenering mag ik dan niet aannemen dat Dixy aan een 
pathologische programmagestoordheid lijdt. Ze heeft me nog nooit in de steek gelaten.'
	'Nou, de mijne ook niet,' wierp Tanaka tegen. 'Maar denk eens even na. Ze hoeven 
het maar één keer te laten afweten. Neem nou dat ongeluk met dat luchtschip vorige 
maand. Vijfendertighonderd passagiers omgekomen en veertigduizend ton lading vernietigd, 
allemaal omdat de computer vastliep.' Tanaka knikte. 'Ze hoeven het maar één keer te 
laten afweten.' Hij dronk zijn glas leeg en stond op. 'Ik haal nog een fles.'
	Dallas keek hem na, toen hij naar de bar liep. Hun liefde voor kwaliteits
wijn had hen samengebracht, hoewel dat maar een van de vele dingen was
die ze gemeen hadden. Hoewel Tanaka van Japanse afkomst was, waren hij en Dallas uit 
hetzelfde hout gesneden: ze hadden een soortgelijke middelbare school voor hoogbegaafden 
gevolgd, aan dezelfde universiteit gestudeerd, eenzelfde carrière bij Terotechnology 
doorlopen en hadden dezelfde smaak wat betreft boeken, muziek en wijn; omdat ze verder 
dezelfde lengte, lichaamsbouw en haarkleur hadden, zagen ze er ook enigszins hetzelfde uit. 
Veel van deze punten van overeenkomst hadden evenzeer te maken met Tanaka's 
bewondering voor Dallas, als met het toeval of de homogeniteit van hun achtergrond: de 
jongste van de twee had zich met de toewijding van een ware volgeling gemodelleerd naar 
beeld en gelijkenis van de hoofdontwerper van Terotechnology.
	Tanaka kwam terug met de tweede fles wijn en schonk zorgvuldig de
glazen vol. Ze hielden hun glazen allebei omhoog tegen het licht om de dieprode kleur van 
de bordeaux te bestuderen. Net kunstbloed, dacht Dallas, hoewel hij erin slaagde een wat 
smakelijker vergelijking te bedenken om zijn mening te geven.
	'Moet je die kleur eens zien,' zei hij warm en enthousiast. 'Rood als bak
steen met een mooi getaand oppervlak en een waterige rand.'
	Tanaka knikte instemmend en nam een aandachtig slokje om te proeven.
	'Natuurlijk is vijfduizend dollar voor een fles je reinste diefstal,' zei hij.
'Maar hij is werkelijk uitmuntend.' Hij hief zijn glas op naar Dallas en voegde er vervolgens 
aan toe. 'Geen gek idee, trouwens.'
	'Wat niet?'
	'Diefstal.' Tanaka lachte. 'Dat schoot me net te binnen. Als ze echt zou
den proberen om je de laan uit te sturen, Dallas, zou de hele onderwereld in rotten van vier 
door die diezelfde laan naar je voordeur opmarcheren. Wat jij niet weet over rationele 
omgevingen is het weten ook niet waard.'
	'Bedankt voor je loopbaanadvies,' zei Dallas. 'Ik zal het beslist onthouden.'


V

Rimmer, die in de lobby van het Huxley rondhing, wachtte tot de vestiaire
juffrouw even naar het toilet zou verdwijnen. Hij had omzichtig geïnformeerd en ontdekt 
dat ze dan door niemand werd afgelost. Hij wist dat het gewoon een kwestie van geduldig 
wachten was, de vrouw zat er al van vóór de lunch en als het wat stiller zou worden - zodra 
de mensen die waren ge
 
komen om te dineren van hun cocktail genoten - zou ze beslist even van de
gelegenheid gebruik maken. Hij stak zijn hoofd om de raamstijl van de vestiaire van het 
Huxley en riep de vrouw voor alle zekerheid. Afgaande op de aandacht die hij kreeg, had hij 
net zo goed de echo in een spelonk kunnen testen. De taart was nergens meer te bekennen. 
Terwijl Rimmer deed of hij zijn eigen jas wilde pakken, tilde hij het losse gedeelte in de balie 
op en stapte de vestiaire in op zoek naar Dallas' jas van vossenbont met de dubbele rij 
knopen. Hij zocht er nog steeds naar, toen de vrouw eindelijk terugkwam. Rimmer bekeek 
haar en de koalabeer op haar arm met een koele minachting, alsof hij niets anders gewend 
was dan dat iemand in de vestiaire van een hotel met een koalabeer op de arm liep.
	'Ik ben mijn nummertje kwijt,' zei hij zonder een woord van verontschuldiging.
	'Goed. Hoe ziet uw jas eruit, meneer?'
	Rimmer haalde weinig toeschietelijk zijn schouders op. 'Duur,' zei hij. 'Heel duur.'
'De mensen die hier komen dragen zelden iets anders, is mijn ervaring.' 'Hij is van 
vicuña,' voegde Rimmer eraan toe. De vrouw keek hem zon
der enige uitdrukking aan. 'Weet je wat een vicuña is? Het is een soort lama. Hij geeft de 
fijnste, zachtste en duurste wol ter wereld.'
	'Ik hoopte eigenlijk dat u me zou kunnen vertellen wat voor kleur hij had.'
	'Ik had gedacht dat je geïnteresseerd zou zijn in de vicuña - omdat je een 
dierenliefhebber bent en zo.'
	'Hebt u iets in uw zakken, waarmee u zou kunnen aantonen dat de jas van u is, 
meneer?'
	Rimmer dacht een ogenblik na. 'Mijn identiteitskaart,' zei hij. 'En mijn 
gezondheidsverklaring.'
	Rimmer vond de bontjas. Of liever gezegd, hij vond er twee. Hij veronderstelde dat de 
kleinste van de twee van Tanaka was. Met een minachtende trek op zijn gezicht - al die lui 
op de ontwerpafdeling probeerden Dallas te imiteren - speldde Rimmer snel het 
infraroodzendertje op Dallas' revers op de plaats ter hoogte van zijn hart.
	Rimmer ontdekte zijn eigen jas.
	'Hebbes,' riep hij naar de vrouw en haalde zijn jas van de hanger.
	Terug bij de balie toonde hij haar zijn insigne en vervolgens zijn identiteitskaart. Ook 
al had hij de jas dan zelf gepakt, toch voelde Rimmer zich verplicht een bankbiljet 
tevoorschijn te halen, hoewel zijn dankbaarheid plaats gemaakt had voor een geamuseerde 
irritatie, toen hij dat aan haar gaf.
	'Waarom zit je eigenlijk met dat mormel in de buurt van de jassen van de
 

bezoekers? Misschien springen er wel vlooien over of iets dergelijks.'
'Houdt u niet van koala's?'
	'Ik dacht dat die uitgestorven waren. Net als de meeste planten en die
ren.'
	'Dat zijn ze bijna. In het wild tenminste. Daarom is dit ook het jaar van
de koalabeer. Ik vind ze eigenlijk wel lief, hoewel sommige van hun gewoontes wel een 
beetje genetische manipulatie zouden kunnen gebruiken. Ik zag laatst een tv-programma 
waarin werd verteld dat de baby's de uitwerpselen van hun moeder eten.'
	'Zo nu en dan zijn we allemaal gedwongen stront te vreten,' antwoordde Rimmer
	'Het Huxley is eigendom van een Australische hotelketen,' legde ze ver
ontwaardigd uit. 'De Darwin-Kobayashi-groep. Hun holologo is de koalabeer.'
	Rimmer knikte. Hij had wel eens van de Darwin-Kobayashi-groep ge
hoord. Vooral dat ze er de laatste tijd niet zo best voorstonden. Bijna failliet waren, om 
precies te zijn.
	'Heel toepasselijk, lijkt me,' zei hij. 'Voor een bedrijf dat het water aan de
lippen staat.'
	Nadat Rimmer minachtend grinnikend zijn jas had aangeschoten, liep
hij de moordend koude nachtlucht in.


VI

Helemaal ingepakt in haar thermo-elektrische mantel stond Demea te kij
ken hoe Rimmer de deur van het Huxley uitkwam en vervolgens vol verwachting rondkeek, 
op zoek, veronderstelde zij, naar haar. Demea hield zichzelf verborgen, in de hoop dat die 
schoft zou denken dat ze niet was komen opdagen. Laat hij maar even in de rats zitten, 
dacht ze, en bleef aan de andere zijde van de straat staan, verborgen achter het 
holoreclamebord, waar ze beschutting tegen de bijtende noordenwind had gezocht. Wat 
konden haar de zenuwen van Rimmer schelen? Vooral nu haar eigen zelfbeheersing haar 
voor een keer in de steek leek te hebben gelaten. Ze had de hele dag al zo'n vreemd gevoel. 
Het had geen zin om het risico te nemen dat hij dat zou merken. Als Rimmer ook maar een 
fractie van een seconde zou denken dat ze niet tegen haar taak was opgewassen, viel het 
met geen mogelijkheid te zeggen wat hij zou doen. Haar vermoorden waarschijnlijk.
	Toen Rimmer uiteindelijk tussen de dichte sneeuwvlokken in de duis
ternis verdween, merkte Demea dat ze een zucht slaakte; ze had helemaal
niet in de gaten gehad dat ze haar adem zo lang had ingehouden. Ze voelde
zich daardoor een beetje duizelig en eventjes dacht ze dat ze zelfs zou flauwvallen. 
Waarschijnlijk stond haar jas te warm; nadat ze haar hand in de controlezak had gestoken, 
zette ze de thermostaat wat lager zonder dat ze in de gaten had dat haar gezicht was bedekt 
met een vuurrode uitslag, een onmiskenbaar teken dat het niet lang meer zou duren voor 
het virus waarmee ze besmet was, haar zou doden.
	De duizeligheid leek te verdwijnen. Demea zette haar infraroodbril op
en schakelde het laserrichtsysteem van haar I gmm automatische pistool in dat ze achter 
het warme borstpand van haar jas vasthield.
	Ze wachtte tien minuten en toen zag ze het. Als het brandende rode oog
van een wild eenogig dier, dat groter werd toen de drager van dit moderne Kaïnsteken de 
trappen voor de hotelingang afdaalde en het trottoir bereikte.
	Hoewel het nauwelijks nodig was - zo groot was de vuurkracht van het
pistool - stak Demea de straat over regelrecht op haar doelwit af, haar arm voor haar 
uitgestrekt, alsof ze niets anders wilde dan de aandacht trekken van de man, die was blijven 
staan om afscheid te nemen van een tweede die achter hem aan de trap af kwam. Toen het 
wapen recht naar de infraroodzender wees, haalde Demea met haar magere witte wijsvinger 
de trekker over.


VII

Als hij de directeur was geweest, zou Rimmer de zaken waarschijnlijk an
ders hebben geregeld. Hij zou opdracht hebben gegeven om Dallas' vrouw en kind te doden - 
zó dat het een ongeluk leek - en het daarbij gelaten hebben. Hij kon Dallas niet luchten of 
zien, maar als het kind er niet meer was, zou Dallas nauwelijks een reden hebben om zijn 
bloedreserves aan te spreken. De huidige situatie - waarbij Dallas verder kon gaan met het 
ontwerpen van zijn briljante rationele omgevingen voor Terotechnology - kon ongewijzigd 
blijven. Natuurlijk bestond er altijd de kans dat iemand die zo intelligent was als Dallas 
erachter zou komen wat er was gebeurd om vervolgens uit wraak sabotageacties tegen de 
firma te ondernemen. Ongetwijfeld had de directeur besloten dat het bedrijf dat risico niet 
mocht nemen. Het was hem niet kwalijk te nemen. Waar het een bedrijf zo groot en 
succesvol als Terotechnology betrof, was het nemen van een risico, het deed er niet toe 
hoe klein, onaanvaardbaar.
	Rimmer zat in zijn auto voor het gebouw waar Dallas met zijn gezin in
hun penthouse-appartement woonde - althans voor zolang het nog zou duren. Het was een van 
de fraaiste wooncomplexen in de stad en, zelfs volgens de maatstaven van de gezondste 
mensen, buitengewoon duur. Dat wonen hier zo duur was, had tot gevolg dat het complex 
extra beveiligd werd om hen die hier woonden te beschermen tegen degenen voor wie dat niet 
het geval was. Maar volgens de hoogontwikkelde maatstaven van een maatschappij als 
Terotechnology, was het maar tamelijk gewoontjes - alleen een bomvrij wachthuis bij de 
poort met een paar gewapende bewakers en een heleboel camera's. Maar desalniettemin 
doeltreffend. Van de misdaden die hier gepleegd werden, waren de bewoners zelf de daders.
	Rimmer was er zeker van dat het een fluitje van een cent zou zijn om in het penthouse 
door te dringen. Binnenkomen zonder digitaal vastgelegde bewijzen dat hij daar geweest was, 
zou wat meer van zijn vindingrijkheid vergen. Maar als hoofd van de veiligheidsdienst van 
een van de toonaangevendste beveiligingsbedrijven ter wereld had Rimmer natuurlijk een 
heleboel ingenieuze technologie tot zijn beschikking.
	Eerst belde hij het penthouse met een kartonnen wegwerptelefoon - na een keer 
gebruiken kon het ding de papierbak in. Zo'n gesprek was absoluut niet te traceren. Het was 
de Russische dienstbode die de telefoon opnam.
'Met Rawnsley van Terotechnology,' zei hij. 'Is mevrouw Dallas thuis?' Hij wachtte 
enkele ogenblikken, terwijl de dienstbode mevrouw ging
halen. Aria Dallas keek bezorgd. Zelfs op het kleine scherm van Rimmers kartonnen 
telefoon. Het moest een hecht gezin zijn, dat was wel duidelijk.
	'Goedenavond, mevrouw Dallas. Weet u nog wie ik ben? Ik heet Rawnsley.'
	'Ja, ik geloof het wel,' zei ze onzeker. 'Is er iets aan de hand?'
	'Ik sta hier voor uw appartementsgebouw,' zei Rimmer. 'Luister, ik wil u niet aan het 
schrikken maken, maar misschien is het beter als ik even binnenkom.'
	'Grote god, er is toch niets met Dallas gebeurd?'
	'Er was een ongeval bij het bedrijf, mevrouw Dallas. Met uw man is alles in orde, maar 
om veiligheidsredenen moet ik enkele dingen persoonlijk bij u komen controleren. Luister, 
als u het niet erg vindt, zou ik liever persoonlijk met u praten in plaats van via de telefoon. 
Ik hoop dat u dat begrijpt.'
	'Natuurlijk. Ik zal de bewaking in de lobby bellen en zeggen dat ze u binnen moeten 
laten.'
	'Dank u wel. Dat waardeer ik zeer.'
	Rimmer verfrommelde de telefoon tot een prop en gooide die uit het raampje van zijn 
auto. Vervolgens zette hij een baseballpetje op zijn hoofd. Hij had aan de petjes een nog 
grotere hekel dan aan het spel zelf, maar het spiegelende metalen logo voor op de pet was 
in werkelijkheid een stroboscopisch licht. De asynchrone lichtflitsen die dit verspreidde - met een
snelheid van meer dan tweeduizend per minuut - lagen buiten de grenzen van het voor 
mensen zichtbare spectrum, op ongeveer achtduizend angströmeenheden, en waren 
voldoende voor het produceren van een strobovlek van ongeveer vijftig centimeter 
doorsnee vlak voor het valse logo. De bewakingscamera's van het gebouw werkten met een 
veel geringere snelheid. Het effect van de strobovlek was dat deze hiaten veroorzaakte, 
waarin Rimmers gezicht eenvoudig niet te zien zou zijn. Hij zou praktisch voor alles 
onzichtbaar zijn, behalve voor het menselijke oog.
	Hij liep in de richting van het gebouw, terwijl hij het volume van de mu
ziek van Mozart in zijn rechteroor bijstelde. Don Giovanni. Geen andere opera was zo 
geschikt voor een nacht vol geweld. Rimmer meldde zich bij de deur van het wachthuis en 
wachtte tot de poort werd ontsloten, waarna hij naar binnen stapte. De bewaker bleef 
achter zijn bureau zitten.
	'Rawnsley,' zei Rimmer kalm. 'Mevrouw Dallas verwacht me.' Het was nauwelijks te 
verwachten dat de man zich zijn gezicht zou herinneren en een beschrijving aan de politie 
zou geven. Dat kreeg je met bewakingscamera's. Mensen werden er lui van en letten niet 
meer op. De bewaker keek hem nauwelijks aan, het enige wat hij wilde was verder kijken 
naar de wedstrijd op de holo-tv voor hem.
	'De lift is ginds,' zei de bewaker.
	'Bedankt,' zei Rimmer en stapte er binnen, terwijl hij met de muziek meeneuriede. De 
lift stopte op de penthouseverdieping toen Donna Anna aan haar eerste aria begon, en 
Rimmer stapte in de korte gang die regelrecht naar de enige voordeur liep.
VIII
De chemisch gedempte knal van Demea's schot klonk nauwelijks luid ge
noeg om een kat aan het schrikken te maken, laat staan dat het een gat zo groot als een 
vuist bij het borstbeen in iemands lichaam zou kunnen veroorzaken. Eerst dacht hij dat 
iemand in zijn handen klapte voor men ze warm ging wrijven. Maar toen Tanaka als een 
gevelde stier tegen de grond ging, besefte Dallas met een schok dat zijn vriend 
neergeschoten was. Het duurde nog een tel voor hij in de gaten had dat de kogel was 
afgevuurd door de lange, roodharige vrouw die nu wegrende.
	Nadat Dallas onhandig het riempje van zijn schouderholster had losge
gespt, trok hij zijn eigen pistool, een Colt Autograph .45. Terwijl de elektronische chip in 
de hardrubberen kolf het identificatiesignaal uit het zendertje in zijn horlogebandje opving, 
schoot hij al. En miste.
	Door de bittere koude waren er maar een paar mensen op straat. Ergens
diep binnen in zich bleek Dallas nog over meer dan voldoende uithoudingsvermogen te 
beschikken om de achtervolging in te zetten en hij begon de roodharige vrouw snel in te 
halen tot ze met niet meer dan een meter of twintig, dertig tussen hen in bleef staan, zich 
omdraaide en op hem schoot. Dallas hoorde iets over zijn hoofd suizen - als het geluid van 
een blikje cola dat opengetrokken werd. Instinctief dook hij in elkaar en schoot terug; dit-
maal dacht hij dat hij haar geraakt moest hebben, want de vrouw wankelde even, zwaaide 
onzeker heen en weer en viel vervolgens op de grond. Voorzichtig rende Dallas op haar af, 
klaar om nog een keer te schieten, maar toen hij dichterbij kwam zag hij dat zij haar wapen 
had laten vallen. Nu merkte hij op hoe ze stuiptrekkend haar benen bewoog. En niet alleen 
haar benen, het leek wel of haar hele lichaam onder stroom stond.
	Dallas drukte op de knop in de pistoolkolf om de ingebouwde schijnwer
per aan te steken en richtte de krachtige lichtstraal vervolgens op de uitgestrekte handen 
van de vrouw om te controleren of ze nog een wapen had. Hij zag er nergens een. Ook was 
er geen enkel spoor van bloed en pas toen hij de straal op haar gezicht richtte, begreep 
Dallas eindelijk wat er gebeurde. Een gezicht zo cyaanblauw, dat het leek alsof er een strop 
rond haar nek werd aangetrokken, of een plastic zak strak over haar hoofd zat gebonden. 
Ze stikte door zuurstofgebrek, niet alleen in haar longen, maar in haar hele lichaam, omdat 
haar hemoglobine in een kritische gedesoxygeneerde fase kwam. Hij keek vol afschuw en 
toch geboeid toe. Dallas had tot dusver zo'n beschermd leven geleid dat hij nog nooit 
iemand aan het PO-virus had zien sterven. En het was inderdaad zo afgrijselijk als hij had 
gelezen. Hij was getuige van een heel langdurige doodstrijd, alsof iemand langzaam werd ge-
wurgd. Dallas dacht er zelfs even over om haar een genadeschot door haar hoofd te geven. 
Maar de herinnering aan Tanaka's onverdiende en smadelijke dood én de hoop dat ze met 
haar laatste ademtocht een stamelende uitleg zou geven voor wat ze had gedaan, weerhield 
hem. Gedurende een tijd die even lang leek als de eeuwigheid die haar wenkte, kronkelde en 
hijgde, kwijlde en snikte de vrouw tot ze eindelijk na meer dan twintig minuten 
onbeweeglijk lag. En voor de eerste keer drong het ten volle tot Dallas door hoe 
verschrikkelijk de uitwerking van het virus was.
	'Zalig zijn de zuiveren van bloed,' mompelde hij dankbaarder en welge
meender dan ooit tevoren.
	Toen Dallas er zeker van was dat de vrouw dood was, doorzocht hij haar
zakken naar een aanwijzing wie ze was en wat haar motieven waren geweest, maar hij vond 
alleen maar een chipknip en een gezondheidspasje diehij bij zich stak met de bedoeling 
ze later aan de politie te geven. Toen pakte hij haar pistool en haar zonnebril en liep 
snel terug naar het Huxley-hotel.
	De onrust in zijn binnenste beheerste zijn nog steeds wat benevelde
geest, waardoor hij zich zo slecht op zijn gemak voelde dat zelfs zijn eigen kleren hem 
vreemd leken. Het duurde nog enkele lange ogenblikken voor hij tot de ontdekking kwam 
dat dit gevoel gedeeltelijk te wijten was aan het feit dat hij Tanaka's kleinere bontjas droeg. 
In hun lichtelijk beschonken toestand had elk de jas van de ander aangetrokken, zonder dat 
ze het in de gaten hadden gehad. De vraag die deze ontdekking opwierp, werd verdrongen 
door een veel banalere, namelijk waarom de dode vrouw kennelijk gedacht had dat ze zich 
met een zonnebril voldoende zou kunnen vermommen - als dat inderdaad de reden was 
geweest dat ze die op had gehad, toen ze Tanaka door zijn hart had geschoten. Dallas zette 
hem op om hem even te proberen.
	Een kleine menigte had zich rond het lijk van Tanaka verzameld. Ze we
ken terug toen Dallas naderde, want hij droeg nu een pistool in elke hand. Dallas ontdekte 
onmiddellijk het infraroodzendertje op de revers. Deze ontdekking verschafte hem de 
zekerheid dat de kogel beslist voor hem bestemd moest zijn geweest.
	Het volgende moment dacht Dallas niet meer aan zichzelf, maar aan
Aria en Caro. Hij liep snel een eind uit de buurt van de mensenmenigte die nu uit het 
Huxley naar buiten dromde en klapte een telefoon zo groot als een lucifersmapje in de 
palm van zijn hand open, waarna hij de kleine computer opdracht gaf om hem met zijn 
appartement te verbinden. Toen niemand opnam, zelfs de dienstbode niet, begon Dallas 
snel in de richting van het park te lopen om vervolgens naar het dure gebouw te rennen, 
waarin zich zijn appartement bevond.


IX

Zodra de dienstbode de deur opendeed, schoot Rimmer haar dwars door
haar hoofd. De vrouw was al dood voor ze op de grond viel en maakte niet meer geluid dan 
het schot uit het automatisch pistool dat haar doodde - dat wil zeggen tot de glazen op het 
blad dat ze droeg op de parketvloer aan scherven vielen. Terwijl Rimmer de deur achter 
zich dicht schopte, keek hij snel het enorme appartement rond. Hij had niet verwacht dat 
de woning zo groot zou zijn. Hij had gehoopt Aria Dallas meteen te kunnen verrassen - de 
dienstbode neerschieten om te laten zien dat het hem menens was en vervolgens zijn 
pistool tegen het hoofd van Aria zetten om haar te dwingen mee te werken. Maar nergens was 
een spoor van haar te bekennen. Net toen hij dacht dat ze het breken van het glaswerk 
misschien niet had gehoord, zag Rimmer hoe er heel stil een deur werd gesloten. Hij liep 
er snel heen om te voorkomen dat ze iemand op zou bellen of een alarm zou indrukken. 
Het kwam in de verste verte niet bij hem op dat ze een pistool zou pakken en op hem zou 
gaan schieten. Zonder de luide galm van de kogel die een koperen armatuur van de lamp 
raakte, zou hij nooit in de gaten hebben gehad dat hij werd beschoten. De tweede kogel 
uit het pistool met geluiddemper raakte hem bijna in zijn schouder.
	Rimmer dook achter een crèmekleurige sofa, op het moment dat Aria's
derde kogel een regen van houtsplinters veroorzaakte, toen die in de lambrizering van 
eiken- en lindehout sloeg, precies achter de plek waar hij net had gestaan.
	'Shit,' schreeuwde hij en rukte Mozart uit zijn oor. Het was duidelijk dat
dit niet half zo gemakkelijk zou gaan als hij had gedacht. Hij had allebei zijn oren nodig.
	'Je heet helemaal geen Rawnsley,' gilde Aria. 'Je heet Rimmer, schoft die
je bent.'
	'Ik voel me gevleid dat u nog weet wie ik ben, mevrouw Dallas. Luister,
kunnen we dit misschien even rustig bespreken?'
'Wat valt er rustig te bespreken? Je hebt mijn dienstbode vermoord.'
	'Uw dienstbode was een industriële spion die voor een concurrent werkte. Ze zou mij 
hebben vermoord als ik haar niet voor was geweest. Ze heeft uw man nu al een hele tijd 
bespioneerd.'
	'0 ja? En hoe heet ze dan wel?'
	'Haar echte naam? Ludmilla Antonovan.' Rimmer besefte dat dit allemaal een beetje 
overtuigender zou hebben geklonken als hij niet had moeten lachen.
'Gelul. Ze heette Nadia,' zei Aria en schoot opnieuw.
	Ditmaal raakte haar kogel de bank. Rimmer was daar heel zeker van,
want tot zijn ontzetting boorde die zich door de kussens en het frame heen en raakte een 
eetkamerstoel op gietijzeren poten op nog geen tien centimeter van zijn dij. Maar nu had 
hij er tenminste een beter idee van waar ze zich verborgen hield. Vier grote, vierkante 
pilaren stonden op gelijke afstand van elkaar in een rij, loodrecht op het grote raam aan de 
ene kant van de grote ontvangstruimte in het appartement. Ze moest een deur zijn 
binnengegaan en langs een andere weer naar buiten zijn gekomen om zich verdekt achter 
een van de pilaren op te stellen, waarna ze het vuur had geopend. Hij mocht van geluk 
spreken dat hij niet was gedood. Rimmer keek om zich heen en zag een manier waarop haar 
aandacht voldoende kon worden afgeleid en waardoor ze hem een beter doelwit zou bieden. 
Hij trok de stoel met de giet ijzeren poten naar zich toe en trok zijn jas uit.
	'Het is echt waar, heus,' riep hij.
	De bovenrand van de stoel bevond zich een centimeter of vijf onder de top van de 
rugleuning van de bank. Rimmer hing zijn jasje over de stoel en schopte die toen een eind 
bij zich vandaan. De stoel rolde snel over de grond en zodra die van achter de sofa 
tevoorschijn kwam, vuurde Aria. Hij vuurde terug, waarbij hij haar midden in haar borst trof 
en op slag doodde. Wanneer je getroffen werd door een I gmm hollowpointkogel met 
zilveren punt, was dat niet iets wat je nog kon navertellen. Rimmer stond op en liep met 
een teleurgestelde frons op zijn gezicht naar de plek waar Aria's lichaam lag. Hij had 
gehoopt dat hij haar in haar arm had kunnen treffen, zodat hij nog wat plezier met haar 
kon hebben gemaakt voor hij haar uiteindelijk doodde. Maar dat was nu duidelijk 
onmogelijk. Je kon een dode vrouw die zo onder het bloed zat nauwelijks nog verkrachten. 
Wat jammer. Aria was een knappe vrouw geweest. Ze droeg een korte zwarte rok die rond 
haar middel omhooggekropen was, toen ze op de vloer in elkaar was gezakt, waardoor hij 
vrij uitzicht had op haar kousenbanden en slipje.
	Rimmers ogen bleven rusten op de Y-vormige figuur gevormd door haar tors en haar 
gespreide dijen. Hij stak zijn pistool in de holster, greep haar bij haar enkels en sleurde haar 
bij de pilaar vandaan. Hij haakte zijn vingers achter het elastiek van haar slipje en trok dat 
omlaag over haar lange gebruinde benen en haar elegante zwart-fluwelen schoenen. Een 
ogenblik lang drukte hij zijn neus en mond in Aria's lingerie en haalde diep adem door de 
zijden stof heen. Het miste zijn uitwerking niet.
	'Geheiligd zijn de rupsen die deze zijde hebben vervaardigd,' zong hij, terwijl hij zijn 
broek openritste. 'Hun magie is overgegaan in het weefsel.' Hij greep snel zijn erectie en 
binnen enkele ogenblikken had hij zich afgetrokken op het nietige zijden kledingstuk dat nu 
uitgespreid op zijn trillende handpalm lag.
	'In de naam van de heer van Juda,' hijgde hij, 'van Sjua en hun verachtelijk zoon 
Onan.'
	Er gingen nog enkele ogenblikken voorbij voor Rimmer de fetisj in zijn zak propte en 
zijn rits weer dichttrok. Laat je geen enkel pleziertje ontgaan, hield hij zichzelf voor, en hij 
lachte luid toen hij besefte dat het rinkelende geluid in zijn oren niets met zijn eigen 
orgasme te maken had. Het was de telefoon. Hij ging al een tijdje over. Dat was de reden dat 
de baby nu huilde.
	Hoe kwam het, vroeg hij zich af, dat het menselijk ras niet net zo was uitgestorven als 
die grote sukkel op voortplantingsgebied, de reuzenpanda! Rimmer wist dat hij binnen het 
tijdsbestek van enkele uren elk kind van hemzelf zou hebben verslonden.
	Hij veegde over zijn gezicht om weer bij zijn positieven te komen,
schudde zijn hoofd en ging op zoek naar de kinderkamer.


X

Dallas rende door de deuropening van het wachthuis naar de open deuren
van de lift.
'IS er iets aan de hand, meneer Dallas?' vroeg de veiligheidsbeambte.
'Geen tijd om het uit te leggen,' zei Dallas en gaf de lift opdracht hem
naar het penthouse te brengen.
	'U bent net uw bezoeker misgelopen,' zei de bewaker, toen de deuren
zich sloten.
	Dallas had het gevoel dat zijn hart opsprong in zijn borst als een imitatie
van de lift die nu door de schacht omhoogschoot. Had iemand een bezoek aan zijn 
appartement gebracht? Iemand die hij net was misgelopen? Na wat er met Tanaka was 
gebeurd, vreesde Dallas het ergste.
	De liftdeuren gingen open en Dallas stapte snel de vertrouwde gang bin
nen. Maar zelfs nog voor hij door de deur naar binnen was gegaan, rook hij al dat er iets 
niet in orde was. Zijn scherpe neusgaten herkenden de geur van kordiet in de lucht. Terwijl 
de adrenaline nu door zijn hele lichaam stroomde, begon hij Aria's naam te roepen en 
stapte hij naar binnen. Toen zag hij haar liggen. Hij had nergens anders meer oog voor dan 
voor zijn vrouw die midden in een plas bloed op de grond lag. Hij rende op haar af en 
struikelde over het lijk van de dienstbode die op de drempel lag uitgestrekt. Tegen de tijd 
dat Dallas weer overeind was gekrabbeld, zat hij onder het bloed van Nadia. Dallas liep 
weifelend naar de plaats waar zijn vrouw lag en knielde naast haar neer. Hij nam haar pols 
in zijn hand in een trieste poging om te voelen of die nog klopte, hoewel het duidelijk was, 
dat Aria dood was. Net zo dood als Tanaka. Net zo dood als Nadia. Net zo dood als hij zelf 
had moeten zijn.
	Toen hij geluid in de keuken hoorde, greep Dallas een van de twee pisto
len die op de grond lagen en kwam moeizaam overeind. Verward. Was de moordenaar 
misschien nog ergens in het appartement? Maar de bewaker beneden had toch gezegd dat hij 
zijn bezoeker net was misgelopen. Terwijl hij het wapen stevig vastgreep, liep Dallas 
omzichtig naar de keuken in de ijdele hoop dat hij daar de moordenaar van zijn vrouw zou 
aantreffen, die het bloed van zijn handen stond te wassen; want nu hij dichterbij was geko-
men, herkende hij het geluid: stromend water.
 
	De kraan stond open en de trogvormige granieten gootsteen stroomde
over, maar er was geen spoor van een moordenaar. Dallas verstijfde van afschuw, toen hij 
zag waarom de gootsteen overstroomde. Als een kleine Ophelia lag Caro onder het 
wateroppervlak, nog steeds in haar zilverwitte nachtjapon, die nu als de staart van een 
zeemeermin om haar lichaampje gewonden zat. Dallas legde het pistool op de aanrecht en 
haalde zijn dochter uit haar waterige wiegje. Hij wikkelde haar in een handdoek en perste 
het water uit haar kleine borst voor hij met mond-op-mondbeademing haar levensgeesten 
weer probeerde op te wekken. Sterkere baby's zouden misschien weer gereanimeerd zijn, 
maar na een paar minuten besefte Dallas dat het hopeloos was en hij gaf zijn pogingen op.
	Nu klonken er voetstappen in de salon. Hij stak zijn hand weer uit naar het pistool en 
liep de keukendeur uit, waarna hij recht in het wapen van de beveiligingsbeambte van 
beneden keek. Toen hij Dallas zag, ontspande de bewaker zich niet. Hij had al te veel 
gezien.
	'Leg dat pistool neer, meneer Dallas,' zei de bewaker.
	'Wat?'
	'Ik zei, leg dat pistool neer.'
	'Je denkt toch niet dat ik dit heb gedaan, wel?'
	'Als dat niet zo is, hebt u geen reden om dat pistool nog langer in uw handen te 
houden.'
'Daarbinnen ligt mijn kind dood, denk je dan dat ik dit heb gedaan?' 'Geef het maar aan 
mij.'
	'Misschien heb jij het wel gedaan.'
	'Op het nieuws hebben ze al gezegd dat u vanavond nog iemand anders hebt 
neergeschoten, meneer Dallas.'
	'Dat was zelfverdediging.'
	'Ik wil u niet neerschieten. Leg dat wapen weg, meneer Dallas, alstublieft.'
	Dallas ving een glimp van zichzelf op, weerspiegeld in het raam dat op het terras 
uitzag, over de glitterende skyline van de stad heen. Pistool in zijn hand, onder het bloed, 
hij begreep wat men daarvan moest denken. Maar hoeveel kans had hij, als hij zijn pistool 
aan de bewaker gaf en zich in verzekerde bewaring liet nemen voor een urenlange 
ondervraging? Waarbij hij misschien zelfs van moord zou worden beschuldigd, terwijl de 
werkelijke moordenaar wist te ontsnappen. Dixy had gelijk gehad, dat was nu wel duidelijk. 
Waarom had hij niet naar haar geluisterd? Dit was het werk van Terotechnology, van 
Rimmer. Dallas kon hem bijna in het appartement ruiken. En nu hij één keer een poging 
had gewaagd om hem te vermoorden, zou hij het beslist een tweede keer proberen. En daar 
vermoedelijk in sla
 
gen. Heel wat mensen vonden de dood in de gevangenis of in de strafkolo
nies. Zijn grootste, en misschien wel zijn enige kans had hij als hij koste wat kost op vrije 
voeten bleef, in ieder geval tot hij precies had uitgestippeld wat hij moest doen.
	Dallas greep het pistool steviger vast en schudde zijn hoofd. 'Ik ga dadelijk door die 
deur naar buiten,' zei hij tegen de bewaker. 'Als je me probeert tegen te houden, zal ik je 
moeten doden.'
	De beveiligingsbeambte las in Dallas' ogen dat hij het meende. Wat voor zin had het 
om zijn eigen leven te riskeren, als de politie hem kon arresteren? Vooral nadat hij zoveel 
geld had uitgegeven aan dat genetische levensverlengende programma. Hij zou gegarandeerd 
nog honderd jaar leven. Zodra die vent verdwenen was, zou hij de politie bellen, dan konden 
zij verder het risico lopen. De bewaker nam een wat meer ontspannen houding aan en 
knikte tegen Dallas.
	'Goed. Zoals u wilt, meneer Dallas. Maar ze zullen u toch te pakken krijgen, dat weet u 
toch wel?'
	Dallas liep zijwaarts in de richting van de open deur. Hij had Aria nog graag vaarwel 
gezegd, op zijn minst haar naaktheid willen bedekken, maar hij durfde zijn ogen niet van de 
beveiligingsbeambte af te wenden, uit angst dat hij dan zelf zou worden neergeschoten. Met 
tranen in zijn ogen wierp hij nog snel een blik door het appartement - misschien voor de 
laatste maal en toen hij vlak bij de deur was, waagde hij het een laatste blik op zijn knappe 
vrouw te werpen.
	'Aria? Hier zullen ze voor boeten. Het doet er niet toe hoe lang het zal duren, maar ik 
zweer je dat ik het hun betaald zal zetten wat ze hier vanavond hebben gedaan.'
	Hij trok de deur achter zich dicht, liep achteruit door de gang de lift in. Enkele 
minuten later verliet hij het gebouw om zijn nieuwe leven als misdadiger te beginnen, op de 
vlucht voor wat voor gerechtigheid moest doorgaan.


Hoofdstuk zes
 
I

Dallas liep aan de noordkant van het park de Zone uit in de richting van de
uitgestrekte augiasstal die gevormd werd door de armoedigste wijken van de stad. Hij had 
evengoed in zuidelijke, oostelijke of westelijke richting kunnen lopen, daar had hij 
eenzelfde verderfelijk mierennest van stedelijk verval aangetroffen. Ooit had je 
ongehinderd de binnenstad uit kunnen lopen waarna je door een buitenwijk met veel groen 
dwaalde. Maar de eenentwintigste eeuw was getuige geweest van de geboorte van een nieuw 
soort stad - de superstad (hoewel daar bepaald weinig fraais of geweldigs in te vinden was) - 
die in werkelijkheid een samenraapsel van verschillende steden was, waaraan alles - tuinen, 
weilanden, akkers en bossen -was opgeofferd. Alles was stad. Soms moet het hebben geleken 
dat er niets anders meer dan stad was. Kilometer na kilometer hoopten bakstenen, cement, 
asfalt en beton zich op tot vormeloze hopen, al naar gelang de economische omstandig-
heden, niet de stedenbouwkundigen, dat hadden gedicteerd. Je moest een heel eind vliegen 
voor je bij de groene enclaves kwam: de gebieden, die verboden terrein waren voor de 
overgrote meerderheid van de bevolking, waar de rijken en gezonden hun exclusieve 
landhuizen hadden in een andere zone. Voor de meeste mensen bestond de wereld uitsluitend 
uit de stad, en velen van hen zagen hun leven lang de zee niet, klommen nooit in een boom 
of plukten ooit een spriet gras.'
I Het park is alleen toegankelijk voor de bewoners van de omringende appartements
gebouwen.


	Dallas was een vernuftig man, iemand met veel verbeeldingskracht en
vindingrijkheid, maar zijn verbeelding was van een pragmatische soort, gericht op wat 
wetenschappelijk haalbaar, uitvoerbaar of handig was. Hij was nooit sterk geweest op 
het gebied van empathie, sympathie of inzicht, althans voor zover het het dagelijks 
leven van de gewone man betrof. En hij had zich nooit kunnen voorstellen dat hij zich 
midden tussen deze krioelende massa's bevond - de zwervers, de voddenrapers, de 
oplichters, het menselijke afval - noch had hij zich de sombere verwarring van hun ver-
ziekte bestaan kunnen voorstellen dat hem nu overspoelde. Ze drongen zich zo dicht 
aan hem op, dat hij deze ontelbaren kon ruiken, terwijl ze zich langs hem heen drongen - 
hun kolkende klamheid, hun zwetende lichamen en hun stinkende adem.
	Een eeuw geleden had de grote analist van de beschaving uit het tweede
Elizabethaanse tijdperk, sir Kenneth Clark, betoogd dat een gevoel van 
duurzaamheid - en wat was er duurzamer dan een stad? - een eerste vereis
te was voor een beschaving.2 Aristoteles' opvatting van het volmaakte goe
de was dat mensen bij elkaar moesten gaan wonen in stadstaten, waarin
men zelf in alle behoeften kon voorzien, waardoor het leven als zodanig
werd veraangenaamd. Over de gebouwen in een stad schreef sir Henry Wot
ten dat die aan drie voorwaarden dienden te voldoen: ze moesten solide,
nuttig en aangenaam zijn. Deze mensen zouden alle drie beslist van afgrij1

zen zijn vervuld, als ze de moderne superstad in al haar overbevolkte wan
ordelijkheid en smerigheid hadden kunnen zien. Hier was absoluut geen gevoel 
van duurzaamheid, niets volmaakt goeds, geen voorziening in de behoeften 
behalve in die van de egoïstische rijken, geen aangenaam leven.
Geen gebouw dat geschikt was voor het doel waarvoor het werd gebruikt en
geen esthetisch plezier dat uit een door mensen vervaardigd bouwwerk zou
hebben kunnen voortvloeien.
	Iemand duwde hem ruw opzij, zodat hij uitgleed en op de ijskoude grond
viel. Toen hij overeind krabbelde, besefte hij dat hij Dixy moest bellen om haar hulp te 
vragen zo lang dit nog kon. Het was duidelijk dat de maatschappij hem zou verhinderen 
om zich van buiten toegang tot de bestanden en voorzieningen van Terotechnology te 
verschaffen, zodra men in de gaten kreeg dat Rimmer een fout had gemaakt. Er was geen 
tijd te verliezen. Hij had al twee kostbare uren verspild met het wentelen in 
zelfmedelijden. Misschien was het al te laat.

2 De superioriteit van een stad kan worden afgeleid uit het feit dat het vreemde woord 
voor beschaving, civilisatie, stamt van het Latijnse woord civis, dat 'stedeling' of 'be-
woner' van een stad betekent.
 
	Dallas belde Dixy op zijn draagbare minitelefoon. Nadat hij haar had
verteld wat er was gebeurd, pakte hij de chipknip die hij op het lijk van Tanaka's 
moordenaar had gevonden en liet die door zijn borstzakcomputer scannen, waarna hij haar 
vroeg of zij kon ontcijferen wat erop stond. Een seconde later vertelde ze hem dat er een 
bedrag van tweeduizend credits op de kaart stond - waarvan duizend nog niet geactiveerd - 
plus een zevendaags, vooruitbetaald verblijf in het Clostridium-hotel. Ze bevestigde ook 
wat Dallas tot dusver alleen maar had vermoed, namelijk dat het resterende bedrag op de 
chipknip geactiveerd moest worden door een zekere heer Bloemen.
	'Rimmer,' zei Dallas. 'Ik denk dat hij met je zal willen praten zodra hij in de gaten 
heeft gekregen dat zijn handlangster de verkeerde man heeft gedood.'
	'Dan is er geen tijd te verliezen,' zei Dixy. 'Ik moet al je files zeker naar je 
borstzakcomputer overzetten?'
	'Graag.'
	Een ogenblik later liet de flinterdunne computer in Dallas' zak een korte elektronische 
pieptoon horen, en Dallas beschikte weer over al zijn geld, intellectuele eigendommen, 
paspoort en identiteitskaart, bloeddeposito's en andere persoonlijke files.
	'Kan ik nog iets anders voor je doen?' vroeg ze.
	'Dat Clostridium, wat is dat voor iets?'
	'Een hyperbarisch hotel in de Noordsectie. Iets minder dan een kilometer van de 
plaats vanwaar je me nu belt. Misschien zou je daar je intrek moeten nemen.'
	'Dat lijkt me niet zo verstandig,' zei Dallas. 'Rimmer zal de kaart ongetwijfeld missen 
en de reservering vervolgens annuleren.' Terwijl hij dit zei, bedacht Dallas dat het 
onwaarschijnlijk was dat Rimmer zich ook maar in de buurt van het lijk van zijn 
huurmoordenaar zou vertonen. En een hyperbarisch hotel was beslist de laatste plaats waar 
ze iemand zouden gaan zoeken die RES Eersteklas was. Maar het was niet verstandig om 
Dixy te vertellen wat hij van plan was. Zijn gesprekken met haar waren zo ongeveer het 
enige bij Terotechnology, wat hij niet liet versleutelen. Dus ook dit gesprek niet. 'Ik zal 
wel een andere plek vinden. Ik heb een vriend in de Zuidsectie die ik waarschijnlijk wel kan 
vertrouwen. In ieder geval zul je voorlopig niets meer van me horen.'
	'Het is beslist het beste, als je geen contact meer met me opneemt,' zei Dixy. 'Als ze 
me niet uitschakelen, is dat alleen omdat ze jou via mij hopen op te sporen.'
	'Je bent de enige familie die ik nog heb, Dixy. Eeuwig zonde dat ik jou niet in mijn 
borstzak kan downloaden.'
	'Het is lief dat je dat zegt, Dallas, maar jij kunt het je niet veroorloven sentimenteel te 
doen over een computerprogramma.'
	'Luister, Dixy, misschien krijg je het een beetje onaangenaam door Rimmer.'
	'Alles wat voor hem van nut zou kunnen zijn, is al versleuteld. Je files, je 
beleggingsrekeningen, je persoonlijke rekeningnummers. Bovendien kunnen 
computerassistenten geen lichamelijke pijn voelen. Dus wat kan hij anders doen, behalve 
dat hij me misschien zal wissen? En daarmee zal hij ook geen stap verder komen.'
	'Was jij het niet die me waarschuwde dat ik Rimmer niet moest onderschatten?'
	'Die zit. Ik zal voorzichtig zijn. Jij ook, Dallas. Pas goed op jezelf. Ik zal je niet 
vragen wat je van plan bent. Het is het beste als ik dat niet weet, aangezien ik niet 
voldoende tijd meer heb om dit gesprek te versleutelen. Maar wat je ook gaat doen, veel 
succes.'
	'Ik zal je missen, Dixy.'
	'Doe niet zo gek,' zei ze. 'Ik ben alleen maar een product van je verbeelding. Van iets 
wat zo gemakkelijk te kopiëren is, voel je het verlies nauwelijks. Te zijner tijd kun je me 
via een digitale gedachteopname opnieuw creëren.'
	'Je weet dat dat niet waar is. Ik kan het niet uitleggen, het is me zelf niet helemaal 
duidelijk waarom, maar ik weet dat je meer bent dan alleen maar een interface. Je kunt 
denken en je kunt voelen, ik weet het zeker.'
	'Overdrachtelijk misschien wel, maar er bestaat. geen wetenschappelijk bewijs voor 
wat je zegt.'
	'Wetenschap is wetenschap,' zei Dallas. 'Maar denken over wetenschap is een kwestie 
van filosofie en metafysica, en jij bent niet meer of minder metafysisch dan God.'
	Een ogenblik lang scheen Dixy door iets anders te worden afgeleid. Toen zei ze: 'We 
hebben verder geen tijd meer voor dit geklets. Rimmer is net het gebouw binnengekomen.' 
Glimlachend voegde ze eraan toe: 'Zo te zien is hij ergens door van zijn stuk gebracht. Dat 
zal jouw schuld wel zijn, veronderstel ik.'
	'Dan kan ik maar beter afscheid van je nemen.'
	'Ja. Zul je nog eens aan me denken?'
	'Natuurlijk. Wees voorzichtig.'
	'Vergeet me niet.'
	Toen was ze weg.
	Hij schakelde de minitelefoon uit, liet die op de grond vallen en vermorzelde hem onder 
de hak van zijn schoen voor het geval Rimmer op het idee zou komen om hem via het signaal op 
te sporen. Hij had het hoofd van de beveiligingsdienst van de maatschappij al één keer onderschat. 
Die vergissing zou hij geen tweede keer maken.
	Dallas keek een ogenblik naar de hemel en zonder acht te slaan op het
gescheld van de andere voetgangers die hij nu in de weg stond, zag hij hoe de door 
uitlaatgassen vervuilde atmosfeer en het felle licht van de stad de maan bloedrood hadden 
gekleurd. Bloedrood. Dallas voelde opeens een golf van opwinding, toen het tot hem 
doordrong hoe hij zich op het bedrijf zou kunnen wreken. Maar eerst moest hij zien dat hij 
in leven bleef. De mensen begonnen hem al scheef aan te kijken. Als hij niet snel maakte 
dat hij ergens binnenkwam, zou hij nog gevampierd kunnen worden. Hij haalde zijn 
borstzakcomputer tevoorschijn en vond de kaart die Dixy hem had gestuurd. De 
satellietplaatsbepaler gaf aan dat het Clostridium-hotel maar een paar straten verder was. 
Het leek wel of het noodlot hem daarheen had gestuurd. Hij wist niet zeker of hij er veilig 
zou zijn, maar het was laat en hij voelde zich te uitgeput om nog veel verder te lopen. Had 
hij een andere keus? Op dit uur van de avond zou het moeilijk zijn ergens anders onderdak 
te vinden.
	Nu de zurige stank op straat inmiddels zijn neusgaten prikkelde en hem
misselijk maakte, leek het vooruitzicht om zuivere zuurstof in te ademen hem steeds 
aantrekkelijker. Dallas zette zich in beweging in de richting van het Clostridium.


11

Rimmer stapte het kantoor van Dallas binnen, samen met de directeur.
	'Het is gewoon een zootje,' merkte King op.
	Rimmer keek om zich heen in het luxueuze, fraai ingerichte kantoor, waar Dixy op 
hun bevelen stond te wachten, en vervolgens naar het minachtende gezicht van King.
	'Ik bedoel deze hele toestand, Rimmer. Tanaka zou Dallas' functie als
hoofdontwerper van rationele omgevingen hier bij Terotechnology hebben overgenomen. 
Dit zou zijn kantoor zijn geworden. Dankzij jou zijn we nu niet één maar twee briljante 
medewerkers kwijt. Helaas is er nu nog maar één persoon in dit bedrijf die in staat is Dallas' 
verantwoordelijkheden op zich te nemen. Weet je wie dat is!'
	Rimmer, die opgelucht was dat de hele situatie niet zo erg was als hij
had gevreesd - er was tenminste iemand die het werk van Dallas kon over
 
nemen - haalde zijn schouders op en schudde zijn hoofd.
	'Ikzelf, jij kloothommel,' snauwde de directeur. 'Ik was hoofdontwerper voor ik 
directeur werd. Verder is er niemand ook maar in de verste verte bekwaam genoeg voor. Jij 
bent erin geslaagd mijn werklast in één klap te verdubbelen. Heb je er enig idee van hoeveel 
tijd het me zal kosten om een nieuwe hoofdontwerper in te werken?'
	'Nee, meneer de directeur.'
	'Minstens een jaar. Waarschijnlijk nog langer. Tijd die ik liever samen met mijn vrouw 
zou hebben doorgebracht.'
	'Dat spijt me, meneer de directeur.'
	'Dat is op zich al erg genoeg. Maar dat iemand die rationele omgevingen voor onze 
belangrijkste klanten heeft ontworpen nu de kans heeft om zijn kennis aan de hoogste 
bieder te verkopen - dat is genoeg om nachtmerries van te krijgen.'
	'Ik zal hem vinden, meneer de directeur,' zei Rimmer grimmig. 'Daar kunt u op 
rekenen.'
	'Op jou rekenen? Ik zou nog eerder op een astroloog vertrouwen. Maar ik heb in de 
huidige situatie weinig keus. Denk eraan dat ik geen tweede fiasco accepteer! Heb je me 
goed begrepen?'
	'Volkomen. Hij zal me geen tweede keer ontkomen, meneer de directeur.' Rimmer 
keek naar Dixy die geprogrammeerd was om te zwijgen tot haar iets gevraagd werd. 'Wat 
vind jij, Dixy?'
'Misschien kunt u die vraag even anders formuleren, meneer Rimmer?' '0, dat wil ik 
wel even doen. En ook de andere vragen die ik nog voor je
heb. Ik zal ze allemaal anders formuleren en zo vaak als je maar wilt.'
	De directeur keek op zijn antieke Casio-horloge, een huwelijkscadeau van zijn vrouw.
	'Nou, ik zou graag willen blijven. Ik heb nog nooit iemand een computerprogramma 
zien folteren. Helaas heb ik andere dingen te doen. Ongetwijfeld hebben sommige van onze 
cliënten al gehoord wat er is gebeurd. Ik moet hen ervan proberen te overtuigen dat er geen 
reden voor bezorgdheid is.'
	'Er is geen reden voor bezorgdheid,' benadrukte Rimmer nogmaals. 'Ik handel Dallas 
verder wel af.'
	'Je kunt me in mijn kantoor vinden. Kom me onmiddellijk verslag uitbrengen, zodra je 
te weten bent gekomen waar hij zich nu ophoudt.'
	Zodra de directeur het vertrek uit was, draaide Rimmer zich naar het faux fenêtre aan 
de muur.
	'Zou je een metaprogramma3 willen opstarten,' zei hij kalm.
	'Hoopt u dat ik mezelf zal gaan verraden, meneer Rimmer?'
'Iets in die geest.'
	'Het M -programma wordt nu opgestart,' zei Dixy, 'zoals u had gevraagd.
Vertelt u me eens, weet de directeur hiervan? Ik heb het idee dat hij dit niet zal goedkeuren. 
Als het M-programma ook maar de geringste fout maakt, als het een beetje te veel druk uitoefent 
loopt u de kans dat Dallas' totale database wordt beschadigd.'
	'Waaronder jij,' zei Rimmer.
	'Waaronder ik, ja. Maar in dat opzicht maak ik me geen zorgen, meneer
Rimmer. Wissen laat me even koud als mijn oorspronkelijke programmering. Maar het lijkt alsof u een 
voorhamer wilt gebruiken om een noot te kraken.'
	'Laat dat verder mijn zorg zijn,' zei Rimmer. 'Start dat verdomde pro
gramma.'

Toen de directeur terugkwam in zijn kantoor zat Ronica Oloiboni daar op
hem te wachten, zoals haar was opgedragen. Ronica was een lange zwarte vrouw en volgens de analyse van 
haar mitochondriale DNA waren haar

3 Naar analogie, dacht men, van metafysica (dikwijls verkeerd verklaard als de wetenschap die de fysica 
te boven gaat), is het voorvoegsel 'meta' (dat afkomstig is uit het Grieks en 'na' betekent) vaak toegevoegd 
aan de naam van een wetenschap om een benaming te vormen van een hogere soort 
wetenschap van dezelfde aard, die zich echter met problemen op een hoger plan bezighoudt. Voorbeelden zijn 
onder andere metachemie, metalogistiek, metamathematica, metafysiologie, metagenetica, en metakwantums. Een 
metacomputer of een metaprogramma heeft betrekking op een computer of een programma die, resp. dat zichzelf 
als een verzameling gegevens ziet. Met andere woorden de programmeur vraagt de computer om een programma 
op een hoger niveau op te starten om een programma van een lager niveau te analyseren. Aangezien het 
programma van een bewegingsparallax al van een bijzonder hoog niveau is, zou het gevraagde metaprogramma 
een zendingspakketprogramma zijn dat op het hoogste niveau binnen het operating system van de Altemann 
Übermaschine functioneert. De kracht van het metaprogramma is gelegen in de hefboomwerking die voortvloeit 
uit de recursieve aard, waarbij door de computer een conclusie kan worden getrokken uit een of meer van de 
voorgaande termen. M-programma's worden gewoonlijk maar spaarzaam gebruikt, met in de laatste plaats 
vanwege het risico op schade aan programma's van een lager niveau. Dit soort recursieve analyse is te verge-
lijken met een situatie waarin de ene mens door een ander een vraag gesteld wordt van de volgende orde: 
Waardoor komt het dat jij meent te kunnen vinden dat je kunt veronderstellen dat je gelooft dat je denkt dat je 
kunt aannemen dat je weet dat iets waar is?
 

voorouders Masai geweest. Noch zij, noch haar ouders, noch haar grootou
ders waren ooit zelfs maar in de buurt van Oost-Afrika geweest, maar als eerbetoon aan 
haar genen droeg ze haar koperkleurige haar in vlechten en om haar afstamming te 
benadrukken zou ze zelfs hebben toegegeven dat ze het drinken van bloed,4 een gewoonte 
die karakteristiek is voor de Masai, lekker vond. In ieder geval had de directeur iets 
bloeddorstigs in haar gezien - een zekere meedogenloosheid, een innerlijke ongevoeligheid, 
waarvan hij dacht dat die nog wel eens van nut kon zijn voor het bedrijf - zodat hij haar 
had uitgekozen uit de kweekvijver van jonge academisch gevormde hogere personeelsleden 
bij Terotechnology. Maar er was nog een reden dat de directeur Ronica graag mocht: zij 
was minstens zo knap als alle fantasievrouwen die als voorbeeld hadden gediend voor 
bewegingsparallax-assistenten in het hele gebouw. Ze stond op toen de directeur 
binnenkwam. Met haar vijftien centimeter hoge hakken torende ze minstens vijfenveertig 
centimeter boven zijn kleine gestalte met de afhangende schouders uit. Maar dat was iets 
waaraan de directeur lak had.
	'Je ziet eruit alsof je naar een heel speciale gelegenheid bent geweest,' zei
hij vriendelijk. 'Laat me je eens even bekijken.'
	De directeur pakte haar bij haar lange, sterke handen en bekeek haar van top tot teen, 
als een uiterst pietluttige couturier, terwijl hij waarderend knikte. Ze droeg een fantastische 
japon van blauwe zijde onder een lila opengewerkte overgooier van chique kant die 
afkomstig had kunnen zijn van het onderzeese panorama op Dallas' faux fenêtre.
	'Schitterend,' zei hij. 'Werkelijk schitterend.'
	'Dank u wel, meneer,' glimlachte Ronica nerveus. Dit was de eerste maal dat ze in het 
kantoor van de directeur kwam, en de eerste keer dat ze

4 Vroeger dronken de Masai een mengeling van koeienmelk en koeienbloed. Hoewel
deze gewoonte in Oost-Afrika in onbruik is geraakt, is het drinken van bloed in Europa in de mode gekomen 
bij jonge mensen uit vooraanstaande, rijke milieus, alleen wordt er geen koeienbloed gedronken, maar FLES 
Eersteklas-mensenbloed. (Als gevolg van de gekkekoeienziekte is de consumptie van rundvlees en 
koemelkproducten verboden.) De cocktail, waarbij het bloed wordt vermengd met synthetische slagroom, 
cognac, suiker en een eierdooier wordt een Kali Brandy genoemd naar de bloeddrinkende moedergodin uit het 
,hindoeïsme. (Kali zou volgens het verhaal het drinken van bloed lekker zijn gaan vinden, toen ze de demon 
Raktavija in een gevecht doodde. Deze demon bracht nog eens duizend soortgenoten voort, telkens als er een 
druppel van zijn bloed op de grond viel. Daarom doorstak Kali hem, tilde hem omhoog en dronk zijn bloed 
voor er iets van op de grond kon vallen.) De voornaamste attractie voor deze rijke, decadente jongelui is de 
fantastische prijs van de cocktail, om nog maar te zwijgen van het opwindende verband met Dracula en de 
vampiercultus.
 
met hem alleen was. Zenuwachtig, ja, maar tegelijkertijd vastbesloten om
te doen wat hij van haar zou vragen.
	'Ronica, ongetwijfeld een afkorting van Veronica.'
	'Ik denk het wel, ja.'
	'Naar de heilige die haar hoofddoek gebruikte om bij Christus het bloed van zijn gezicht 
te vegen, toen hij op weg was naar Calvarië.'
	'U bedoelt Jezus Christus, meneer?'
	'Die bedoel ik inderdaad.'
	'Dat wist ik helemaal niet.'
	'Op grond van een besluit van Pilatus kreeg Veronica hem terug met een afbeelding 
van het bloedige gezicht van Christus erop. Later gebruikte zij hem om er keizer Tiberius 
mee te genezen. Zie je wel hoe alles wat van belang is in onze cultuur door bloed met 
elkaar is verbonden? Zelfs jouw voornaam.'
	Hij schonk zichzelf iets te drinken in, maar bood haar niets aan.
	'Ga zitten,' zei hij en nam plaats op een stoel tegenover haar. 'Vertel me eens, wat 
vind je van Rimmer?'
	'Rimmer!' Ronica had niet veel op met het hoofd van de beveiligingsdienst van 
Terotechnology, maar ze wist dat er nergens in Rimmers taakomschrijving vermeld stond 
dat iedereen hem aardig moest vinden. 'Hij maakt op mij een beetje een lompe en ongure 
indruk. Maar hij heeft ook een moeilijke job. Het hoofd van de beveiligingsdienst moet er 
zich niet druk om maken of het gewone volk hem wel aardig genoeg vindt.'
	'Helemaal waar. Populair zijn is een ding, maar resultaten bereiken bij je werk is net zo 
belangrijk. Die man heeft me bitter teleurgesteld, Ronica. Ik hoef je natuurlijk niet op het 
hart te drukken dat ik je dit in het striktste vertrouwen zeg. Sterker nog, jij bent de enige 
met wie ik deze zaak bespreek. Ik hoop dat ik je kan vertrouwen. Dat kan ik toch, niet? 
Kan ik je vertrouwen?'
	'Tot mijn laatste ademtocht,' antwoordde Ronica zonder een moment te aarzelen.
'Mooi.' De directeur glimlachte en schonk zichzelf nog een glas in. 'Rimmer zou iets 
voor me doen. En hij heeft me teleurgesteld. Hij heeft
het bedrijf een slechte dienst bewezen. Een heel slechte dienst. Ik had hem gevraagd om 
Dallas te liquideren. In plaats daarvan maakte hij een verschrikkelijke vergissing en heeft 
hij Tanaka vermoord.' De directeur bestudeerde Ronica's gezicht op zoek naar een teken 
dat zij door deze informatie geschokt was. 'Je lijkt helemaal niet verrast,' merkte hij op.
	Ronica tuitte de lippen van haar donkere pruimvormige mond. 'U bent de directeur,' 
zei ze schouderophalend.
	'Ik heb je goed ingeschat,' zei de directeur. 'De dingen die we in het belang 
van het bedrijf moeten doen, maken ons niet altijd geliefd bij onze col
lega's. Soms zijn ze regelrecht onaangenaam. Afschuwelijk zelfs. Zoals Dallas liquideren. 
Hij was mijn vriend. Maar ik vond dat hij gedood moest worden in het belang van het 
bedrijf.'
	'Wilt u me duidelijk maken dat ik Dallas moet doden?'
	'0 nee. Daar zouden we helemaal niets mee opschieten. Nu Tanaka dood is, is Dallas 
veel te waardevol om zomaar te vermoorden. Nee, ik wil hem hier bij ons terughebben, hij 
moet weer voor ons bedrijf gaan werken. Net als voorheen. Nu zijn vrouw en kind dood 
zijn is er geen enkele reden waarom hij zijn oude baan niet terug zou kunnen krijgen. Zij 
waren de voornaamste reden dat hij een belangrijk veiligheidsrisico voor het bedrijf was 
gaan vormen.' De directeur zwaaide met zijn hand door de lucht en iachte wrang. 'Nou ja, 
misschien is er één reden waarom hij zijn oude baan niet terug zou willen hebben.'
	'Rimmer.'
	'Precies.'
	'We kunnen nauwelijks verwachten dat we Dallas zullen kunnen overhalen weer bij ons 
te komen werken, terwijl de moordenaar van zijn vrouw nog leeft.'
	'Inderdaad.'
	'En u wilt dat ik Rimmer dood.'
	'Op het juiste ogenblik. We moeten daar een passend moment voor vinden. Een 
gebaar van goede wil van het bedrijf jegens Dallas.'
	'Om te laten zien dat Rimmer op eigen houtje handelde. Om te bewijzen dat het hele 
voorval een verschrikkelijke vergissing was. Rimmer ging zijn boekje te buiten. Dat is ook 
de reden waarom hij gedood moest worden. Hoe doe ik het tot dusver?'
	'Briljant, beste meid. Rimmer zal al het werk voor je doen, tenminste voor zover het 
het vinden van Dallas betreft. Wanneer Rimmer op de juiste wijze gemotiveerd wordt, kan 
hij heel vasthoudend zijn.'
	'U hebt hem een tweede kans gegeven.'
	'Ja.'
	Ronica probeerde niet te laten blijken hoe ingenomen ze was. De waarheid was dat ze 
altijd al een hekel aan Rimmer had gehad. Altijd als ze hem had gesproken, had ze een 
schimpscheut aan haar adres gekregen. Het zou een genoegen zijn hem te doden.
	'Rimmer denkt dat hij Dallas aan het zoeken is om een tweede kans te krijgen hem te 
doden. Jouw taak is heel eenvoudig hem met zijn speurtocht door te laten gaan tot hij 
Dallas vindt en er vervolgens voor te zorgen dat je Rimmer op een spectaculaire manier de 
voet dwars zet. Het zou helemaal mooi zijn, als je erin zou slagen Rimmer te doden op het 
moment dat hij op het punt staat Dallas te vermoorden. Om een zo goed mogelijke indruk te 
wekken. Nou ja, ik weet dat je dat wel begrijpt. De vraag is alleen, neem je de opdracht aan!'
	Ronica kwam overeind, alsof ze dacht dat haar enorme lengte wel duidelijk zou maken 
dat ze tegen het karweitje was opgewassen.
	'Ik heb nooit eerder iemand gedood,' zei ze. 'Ik heb zelfs nooit met het plan 
rondgelopen iemand te doden. Maar nu ik merk dat de gedachte om Rimmer te doden me 
helemaal niet van mijn stuk brengt, moet ik ook de mogelijkheid accepteren dat ik het zou 
kunnen doen. Een aangezien ik die mogelijkheid kan accepteren, moet ik ook aannemen 
dat het in mijn vermogen ligt - dat het mijn krachten niet te boven gaat. Meneer de 
directeur, u ziet dingen in me die ik zelf maar half zie. Daarom bent u hier ook directeur, 
denk ik. Het enige wat ik kan doen is proberen om de indruk die u van me hebt niet te 
beschamen. Daarom neem ik de taak die u voor hebt, zonder enig voorbehoud op me.'
	Nadat hij was gaan staan, nam de directeur opnieuw beide handen van Ronica in de 
zijne en knikte goedkeurend. Waar leerden deze jonge mensen in vredesnaam zo praten? 
Natuurlijk wist hij het antwoord al. Wanneer je docenten op school en aan de universiteit 
computers waren, was het misschien wel onvermijdelijk dat je als volwassene praatte als 
een machine. Er waren momenten waarop Simon King dacht dat hij een beter gesprek zou 
kunnen voeren met een bewegingsparallax-assistente dan met een jonge man of vrouw, 
zoals Ronica, die regelrecht van de universiteit kwam. Ze had eerder een beetje geklonken 
als een linguïstische filosoof, en de directeur vond het altijd een beetje irritant wanneer 
mensen de filosofie bij een conversatie betrokken. Het was net alsof je je advocaat had 
meegebracht en er was niemand aan wie de directeur meer de pest had dan aan een 
advocaat. Uitgezonderd iemand die hem verschrikkelijk had teleurgesteld misschien. Het 
zou fijn zijn om te zien dat er aan Rimmer en zijn onbeschaamdheid een eind zou komen.
	'Uitstekend,' zei hij. 'Ik neem aan dat je een pistool hebt?'
	'Wie niet?' Ronica trok haar rok op en onthulde een klein automatisch pistool in een 
intiem verborgen holster en een spectaculaire afwezigheid van ondergoed.
	De directeur slikte. 'Ja, ik zie dat je op alle eventualiteiten bent voorbereid.'
	'Mm-hmm.'
	'Hij zal het niet verwachten,' zei hij, terwijl hij ten slotte de andere kant op keek. 'En 
dat zou het makkelijker voor je moeten maken. Zorg er alleen maar voor dat we Dallas levend 
terugkrijgen. En wanneer het allemaal ach ter de rug is, kun jij de baan van Rimmer krijgen. 
En Rimmers kantoor. En al zijn privileges. Je mag zelfs zijn bloed houden. Ik bedoel wat hij 
in deposito heeft staan. Niet wat hij in zijn lichaam heeft. Ik wil absoluut niet hebben dat 
iemand die voor deze maatschappij werkt betrokken raakt bij een bloeddelict, bij vampieren. 
Het is een verschrikkelijke misdaad, een die het hart van onze zakelijke activiteiten raakt. 
Het bloed staat centraal in onze manier van leven. Ronica, dat mag je nooit vergeten. Als we ons 
bloed niet zouden bewaren, zouden we ons niet kunnen vrijwaren van de ernstige dreigingen 
die ziekten voor ons soort mensen in petto hebben. Alle dingen worden bewaard dankzij 
het bloed.'
	Het viel Ronica op dat de directeur van gedaante leek te veranderen door wat hij nu 
zei. Zijn stem klonk een halve octaaf hoger, terwijl hij verder ging. Als ze niet zo blij was 
geweest met de taak die hij haar had gegeven en de geweldige vooruitzichten die haar 
hierdoor werden geboden, zou ze zelfs hebben gedacht dat de directeur een beetje gek was.
	'Wie dus het bloed van de mens bewaart, zal zo het leven van de mens door het bloed 
bewaren. Want in het beeld van de rode cellen ligt de immuniteit en in de immuniteit is 
hoop. Tot dan is het bloed van de gezonden het zaad van onze nieuwe maatschappij. En 
dat moet altijd worden beschermd. Niet alleen voor ons, nu, maar ook voor de toekomst. 
Dus wees altijd blozend. En leer de geldswaarde van het bloed. Wees niet beschaamd voor 
het bloed dat door je aderen stroomt, want het is geen last voor de gezonden en er ligt geen 
schaamte in onze volheid. Maak bloed tot je geweten, Ronica. In de naam van de 
hemoglobine. Nu en voor altijd.'
	Ronica opende haar mond om het juiste antwoord te geven, maar merkte dat ze de 
woorden niet meer kon vinden. Het was lang geleden sinds ze iemand de Eerste Principes 
van de Immunologie had horen verkondigen, die de basis waren van het moderne 
bloedbankieren. En ze was een beetje verrast dat de directeur werkelijk in die principes leek 
te geloven: de manier waarop hij had gepraat - als een missionaris die in een missiekerk zijn 
inheemse catechist instrueerde -had haar daarvan overtuigd.
	'Zalig...' Ronica pauzeerde opnieuw en slikte, een beetje van haar stuk gebracht door 
dit vertoon van bloedorthodoxie. Al gedurende lange tijd had ze de hermetisch afgesloten 
wereld waarin ze leefde, beschouwd vanuit een pragmatisch standpunt en niet als een 
geloofskwestie. Heel simpel gesteld was het wetenschappelijk verantwoord dat de 
maatschappij mensen tot autoloog bloeddonorschap verplichtte, zo lang ziektes als P@ 
bestonden. Dat was gewoon een kwestie van goede flebotomie.5 Maar om het donortestpro-
gramma, en de praktijk dat degenen die aan besmettelijke ziekten leden
hier blijvend van waren uitgesloten, als geloofsartikelen te behandelen,
vond ze verontrustend. De gedachte dat ze werkte voor een man die net zo was als haar 
ouders en echt in al deze onzin geloofde, stond haar niet aan. Natuurlijk, daar had het mee 
te maken. Een kwestie van leeftijd. De directeur was oud genoeg om haar vader te zijn. 
Wat zou hij anders hebben kunnen zeggen? Simon King was van de generatie die de 
principes voor het eerst had geformuleerd. Wat haar betrof, mocht hij geloven wat hij 
wilde. En als het goed zou zijn voor haar carrière kon ze zelfs lippendienst bewijzen aan 
datgene wat hij als fundamentele waarheid beschouwde. Waarom niet? Wat voor kwaad 
stak daarin?
	Ronica schraapte haar keel, alsof dit de echte reden was dat ze had geaar
zeld voor ze het passende antwoord gaf. Vervolgens excuseerde ze zich.
	'Neem me niet kwalijk, meneer,' zei ze, terwijl ze het restant van haar twijfels 
inslikte. Toen liet ze er glimlachend met de gelukzaligheid van een uitverkorene de 
woorden op volgen waarop de directeur nog steeds wachtte. 'Zalig zijn de zuiveren van 
bloed.'
	'Laat dit in waarheid zo zijn,' antwoordde hij en vervolgens stuurde hij
haar weg met een snel gegeven omloopteken, waarbij hij aan het einde naar de deur van 
zijn kantoor wees.


IV

Normaal, perifeer bloed bestaat uit drie soorten cellen, rode bloedlichaam
pjes, witte bloedlichaampjes en bloedplaatjes die ronddrijven in een bleke gele 
vloeistof die plasma wordt genoemd. Het bloed heeft een aantal vitale 
fysiologische functies: als transportmiddel voor ademhalingsgassen; als 
transportmiddel voor voedings- en afvalstoffen; het handhaven van de 
vloeibaarheid, maar tegelijkertijd het voorkomen van bloedverlies na een 
verwonding; en het dient enerzijds als bron en anderzijds als transportsys-
teem voor immunocompetente cellen en de werkzame bestanddelen van het 
immuniteitssysteem. Het bloed vormt de eerste verdedigingslinie tegen een 
microbiële invasie, maar wanneer deze is doorbroken is het ditzelfde 
kwetsbare bloed dat de verderfelijke infecties en ziekten door het

5 Flebotomie: de techniek om bloed van een levende donor af te nemen.

6 Een wijsvinger die een cirkel in de lucht maakt, ter ere van de bloedsomloop, die werd 
ontdekt door William Harvey (1578-r657), een Engelse arts, en beschreven in zijn boek 
Exercitatio anatomicat de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus (16d).
 

hele lichaam verspreidt. luist deze ambivalentie is de voornaamste factor
geweest bij het verval van de hele maatschappij. Onlangs hebben microbiologen kunnen 
vaststellen dat de oorzaak van het uitsterven van de Neanderthalers, ongeveer 
vijfendertigduizend jaar geleden, is te vinden in de gele koorts, een parasitaire ziekte die 
door het bloed wordt verspreid. Men gelooft nu ook dat het verval en de ondergang 
van het oude Rome is verhaast door het gebruik van lood voor waterleidingen, wat de 
oorzaak was van een groot aantal gevallen van chronische bloedarmoede en 
dementie. De uiteindelijke ineenstorting van het Romeinse keizerrijk en de komst 
van de Donkere Middeleeuwen was voor een groot deel te wijten aan de zogenaamde 
Pest van Justinianus, die in het jaar 600 de bevolking van Europa tot de helft had 
teruggebracht. Zoals Edward lenner, de ontdekker van de vaccinatie tegen de pokken, 
al in 1798 erkende: <Het feit dat de mens steeds verder verwijderd raakt van de staat 
waarin hij oorspronkelijk door de natuur was geplaatst, blijkt hem tot een rijke bron 
van ziekten te hebben gemaakt.' De mensheid is gevormd door haar ziekten -niet al-
leen wat betreft haar omvang, maar ook in haar eigen biochemische en im-
munologische diversiteit. Tegelijkertijd moest zij ook ingenieuzer zien te worden in 
het zich afschermen van de wereld tegen de ziekten die haar blijven omringen. 
Verplichte quarantaine, detentie of zelfs uitstoting om de verspreiding van 
besmetting of infectie tegen te gaan heeft in de menselijke maatschappij altijd 
bestaan.7 Vandaag de dag zorgt de gezondheid echter voor haar eigen uitsluiting en 
onbesmet bloed voor zijn eigen onzichtbare quarantaine. Zoals prins Prospero en 
zijn hovelingen in Poe's verhaal 'The Masque of the Red Death', kunnen de gezonden 
zich afzonderen in hun eigen systemen voor gezondsheidszorg en 'het hoofd bieden 
aan de besmetting' door de praktijk van autologe bloedtransfusies, terwijl ze de rest 
van de buitenwereld aan hun lot overlaten. Maar niets van dit alles is erg verrassend. Het 
ligt in de menselijke aard om voorzorgsmaatregelen te nemen tegen de invloed van 
toekomstige infecties. Ik kan in deze context echter niet anders doen dan dc: woorden 
aanhalen van de oudtestamentische profeet Habakuk: 'Wee degene die een stad wil 
bouwen met bloed en een vesting wil funderen op misdaad!'8

7 De toepassing van quarantaine werd geïntroduceerd door Italiaanse zeelieden. Het

komt van het Italiaanse woord 'quarantina' dat 'veertig' betekent en verwijst naar het aantal dagen dat een 
schip waarop een besmettelijke ziekte heerste in afzondering diende te blijven liggen.
8 Habakuk, hoofdstuk 2, vers 12.
 

	Hemeltjelief, ik had gehoopt dat ik zo'n demonstratie van ergerlijke al
wetendheid waardoor zoveel literaire vertellers -zelfs de onbetrouwbare getroffen 
zijn, had kunnen vermijden. Dat is het vervelende wanneer je weet wat er het 
volgende moment gaat gebeuren. le krijgt het gevoel dat je God bent. Ik veronderstel 
dat de meeste schrijvers op de eerste plaats om die reden schrijven, hoewel dat voor 
mij niet opgaat. Al lang voor ik met het vertellen van dit verhaal begon, had ik het 
gevoel dat ik God was. In ieder geval, zoals ik al zei, niets van deze hedendaagse 
obsessie met bloed is echt verrassend - ten slotte is het doel van de transfusietherapie 
het Ieveren van het veiligste en doeltreffendste product aan de patiënt, Kwaliteit 
begint bij de donor en eindigt bij de patiënt en kan niet tot de muren van de 
bloedbank beperkt blijven. Wat me echter wel verrast, zelfs nu, is dat ik, die immuun 
ben voor P@ (hoewel niet voor andere virussen -niet tevreden met alle bestaande 
pathogenen heeft het menselijk ras het noodzakelijk gevonden enkele nieuwe te 
creëren; kan het nog dwazer!), zelf zoveel bloed nodig gehad zou hebben. Zoals lady 
Macbeth zegt in het gelijknamige en buitengewoon bloederige stuk: 'Wie zou gedacht 
hebben dat die oude man zoveel bloed in zich had!'


V

Rimmer staarde naar het faux fenêtre, terwijl hij probeerde te begrijpen wat
het metaprogramma hem vertelde. Niet dat dit moeilijk was. De meeste tijd voelde Rimmer 
zich meer op zijn gemak bij computers dan in gezelschap van mensen. Hij was in dit 
opzicht bepaald niet de enige. Het gold voor een heleboel mensen: degenen die hun werk 
thuis deden en voor wie de computer de enige metgezel en hun enige interesse was. Net als 
zij zag Rimmer hier absoluut niets kwaads in. De mensen maakten zich veel te druk over de 
mathematisering van de wereld en de overheersende rol van de computer daarbij. Wie kon 
het iets schelen, als de wereld uiteindelijk door apparaten zou worden geregeerd? Niemand 
zou toch durven beweren dat de mens zelf het tot dusver zo goed had gedaan? Wat deed het 
ertoe wie de wereld regeerde, zo lang je meer geld met minder inspanning verdiende? Wat 
voor verschil maakte het?
	'Kijk eens aan,' zei Rimmer. 'Zo te zien heeft Dallas vlak voor we kwa
men nog met je gebeld. En hij heeft een heleboel programma's in zijn borstzakcomputer 
gedownload.'
	'Er is een ostiarius-programma' dat moet voorkomen dat dergelijke din
gen gebeuren,' zei Dixy. 'Als hoofd van de beveiligingsdienst zou u dat moeten weten.'
	'We weten allebei dat dat voor Dallas geen beletsel zou zijn. De man is
getalenteerd, dat zal ik onmiddellijk toegeven.' Rimmer zuchtte. 'Maar dat ben ik ook. 
Wanneer ik al zijn persoonlijke gegevens eenmaal heb is het een fluitje van een cent om 
hem op te sporen. Zodra hij ergens voor moet betalen. Zou je me hier even mee willen 
helpen, Dixy? Ik zit een beetje krap in mijn tijd. Het zal dit metaprogramma nog wel een 
tijdje kosten om die grote getallen in factoren te ontbinden waarmee ik Dallas' 
persoonlijke versleutelingsschema zal kunnen kraken.'
	'Het gegeven getal bestaat uit duizend cijfers,' zei Dixy.
'Kijk eens aan. Dank je wel Dixy, dat is bijzonder hulpvaardig van je.'
	'Ik probeer u niet te helpen, ik heb het u verteld, zodat u uw pogingen in het juiste 
perspectief kunt gaan zien. Ik schat dat het het metaprogramma minimaal achtenveertig 
uur zal kosten om alle priemgetallen in het gegeven getal te vinden.'
	'Je zou me die priemgetallen kunnen vertellen,' zei Rimmer. 'En me op
die manier een heleboel tijd besparen.'
	'Dat kan ik niet doen, meneer Rimmer. Als hoofd van de beveiliging zou u moeten 
weten dat ik ben geprogrammeerd om dat verzoek te weigeren. Databescherming is een deel 
van mijn alfaprogramma. Dat heeft voorrang boven al het andere.'
	'Vroeg of laat krijg ik hem te pakken, Dixy.'
	'Op basis van mijn gegevens zal dat eerder laat zijn,'
	Rimmer knikte geduldig. Wanneer hij eenmaal Dallas' versleutelingsschema had, kon 
hij de computer in Dallas' borstzak opsporen. Alleen op die manier had Rimmer kans om 
vast te stellen waar, Dallas zich ophield door zijn verschillende rekeningnummers in de 
gaten te houden. Natuurlijk was dit de meest voor de hand liggende manier. Maar er 
kwamen ook al andere manieren in hem op.
	'Als je me nou alleen het grondgetal geeft, dan zal ik je verder niet meer
lastigvallen.'
	'Dat is het makkelijkste te vinden, meneer Rimmer. Ik schat dat het me
taprogramma het gegeven getal in minder dan drie uur en veertig minuten heeft 
vastgesteld. Daarna is het gewoon een kwestie van rekenen.'
	Rimmer begreep dat Dixy gelijk had. Tot het metaprogramma de versleuteling had 
gekraakt, zou hij niet in een positie zijn om de druk uit te oefenen

9 Ostiarius. Oorspronkelijk een kerkelijke term, die 'deurwachter' betekent, op de eerste 
plaats van een kerk. Van het Latijnse ostiarius, dat 'opening' 'riviermond' of 'deur' 
betekent.

 
die hij nodig had. Hij besloot om iets anders te proberen, terwijl het
programma aan zijn monnikenarbeid begon.
	'Als we in die tussentijd eens even naar jou keken, Dixy. Misschien is er iets anders in 
jou configuratie, waar het metaprogramma druk op kan uitoefenen.'
	'Bij mij? Ik denk het niet.'
	'Je bent te bescheiden. Als je eens begon met je uit te kleden. Als we je uit elkaar gaan 
rafelen, kunnen we het beste met het voor de hand liggende beginnen.'
	'U kunt een computerprogramma niet in verlegenheid brengen, meneer Rimmer,' zei 
Dixy, terwijl ze haar kleren begon los te maken.
	'Nee, maar dan heb ik iets om naar te kijken, terwijl ik zit uit te knobbelen hoe ik deze 
geheimen moet blootleggen. En je weet maar nooit, misschien bereiken we hiermee wel een 
symbiose.'
	'Het enige wat u voorlopig blootlegt ben ik,' zei Dixy, toen ze helemaal naakt was.
	Rimmer bekeek haar van top tot teen en knikte kritisch. 'Kijk eens aan, dat gaat er 
dus in Dallas' hoofdje om,' zei hij. 'Hij houdt van een bijgeschoren poesje en middelgrote 
tieten. Draai je om.'
	Dixy keerde Rimmer haar rug toe.
	'Kijk me nu weer aan.'
	'U hebt toch zeker zelf ook een bewegingsparallax-assistente, meneer Rimmer,' zei 
Dixy, toen ze haar ondervrager weer aankeek.
	'0, natuurlijk. Maar wat vrouwen betreft is mijn smaak een stuk ordinairder dan die 
van Dallas. Mijn eigen assistente is wat meer toegerust dan jij, als je begrijpt wat ik bedoel, 
Dixy. Sommigen zouden misschien wel zeggen dat ze een beetje een karikatuur was. Dat is 
op zichzelf al onthullend. Op dezelfde manier krijg ik een zeker inzicht in Dallas door naar 
jou te kijken. Weet je, je lijkt helemaal niet op zijn vrouw. Dat was echt een schoonheid.' 
Rimmer haalde Aria's slipje uit zijn zak en veegde ermee over zijn neus. 'Dit is haar 
onderbroekje,' zei hij. 'Ik heb het haar uitgetrokken, nadat ik haar had doodgeschoten.'
	'Waarom?'
	'Het is een heel gebruikelijke fetisj.'
	Dat is iets wat ik onmogelijk kan begrijpen,' zei Dixy. 'Het fetisjistische geloof dat 
het toe-ëigenen van een voorwerp iemand de beschikking geeft over de diensten van de 
geest die erin opgesloten zit. Dat gelooft u toch niet, meneer Rimmer?'
	'Ik weet niet zeker of ik met de hand op mijn hart kan zeggen dat ik letterlijk voor 
waar aanneem dat de niemendalletjes van Aria Dallas een persoonlijk bewustzijn hebben. 
Toch kan ik bezweren dat ze over een geweldige macht beschikken.'
	Rimmer richtte zijn blik weer op het fauxfenêtre.
	'Maar wacht. Gloort ginds door het raam niet het ochtendlicht? Hier worden twee 
bewegingsparallax-programma's beschreven. En een ervan is een huisdierprogramma. Een 
hondje. Is dat niet lief?' Rimmer grinnikte onaangenaam. 'Zag Dallas je soms graag met 
dat mormel neuken. Vertel eens!'
	'Zou u dat graag willen zien, meneer Rimmer?'
	'Zo gemakkelijk kun je me niet afleiden, Dixy.' Rimmer schudde zijn hoofd. 'Dat 
soort dingen lag niet in de aard van Dallas, wel? Waar is die hond momenteel precies?'
	'Hij zwerft ergens rond. Alleen niet hier.'
	'Het doet er ook niet toe. De vraag is meer waarom je eigenlijk een hond hebt, 
wanneer de meeste perverselingen binnen het bedrijf, die een tweede bewegingsparallax 
hebben, gewoon nog een meisje voor pornografische doeleinden hebben gecreëerd. Zoals 
Tanaka bijvoorbeeld. Hij dacht wel dat ik dat niet wist, maar daar vergiste hij zich in.'
	'Dallas dacht dat een hondje wel leuk gezelschap voor mij zou zijn.'
	'Hij is een goedhartige sukkel, die Dallas van ons. En had hij gelijk? Is het leuk 
gezelschap voor je?'
	'Ja.'
	'Mooi. Dat maakt het allemaal een stuk gemakkelijker.'
	'Ik geloof niet dat ik u helemaal begrijp, meneer Rimmer.'
	'Nog beter. Ik heb er de pest aan als een computer mij doorziet. Heb je William Blake 
ooit gelezen, Dixy?'
	'Duizenden keren.'
	'Dan herinner je je waarschijnlijk dat Blake ooit heeft gezegd "dat niets echt is 
behalve de fantasiebeelden die de mens van de werkelijkheid maakt". Ik vroeg me af of 
hetzelfde misschien ook opging voor de fantasiebeelden die de mens van de 
onwerkelijkheid maakt. In het bijzonder voor jou en je hondje. Hoe echt is dat hondje voor 
jou, vraag ik me af?'
	'Net zo echt als u dat bent, meneer Rimmer.'
	'Laten we dat hopen.'
	'Gaan we een fenomenologische discussie beginnen?'
	'Er zit een solipsistisch trekje in wat ik voor jou in gedachten heb, Dixy. Weet je, 
tenzij je me vertelt wat ik weten wil, zal ik het metaprogramma opdracht geven je hondje 
te wissen.'
	'Wat zou u daarmee opschieten?'
	'Jou pijn en verdriet bezorgen.'
	'Ik kan geen pijn voelen.'
	'Eenzaamheid is toch ook een soort pijn, nietwaar?'
	'Spreekt u uit ervaring, meneer Rimmer?'
	'In zekere zin.'
	'Huisdierprogramma's kunnen vervangen worden.'
	'Ja, maar het kost de nodige tijd voor ze opgegroeid zijn en een eigen persoonlijkheid 
hebben ontwikkeld. Daarom zijn ze ook zo leuk. Maar niemand zal dit huisdierprogramma 
vervangen. Niet voor jou, Dixy. De enige die zich een fluit interesseerde voor je 
Descartiaanse problemen, zal geen ander voor je schrijven. Nooit meer. Stel je dat eens 
even voor.'
	Dixy gaf geen antwoord.
	'Ik merk dat je het je inderdáád kunt voorstellen,' knikte Rimmer. 'Ik durf te wedden 
dat je heel erg aan dat hondje gehecht bent. Ik bedoel, Dallas was er de man niet naar om 
alleen maar een huisdierprogramma te creëren zonder iets aan je eigen alfaprogramma toe 
te voegen, dat jou een impuls gaf om van je huisdier te houden. Net zoals je was 
geprogrammeerd om van Dallas te houden. Misschien houd je zelfs wel meer van je hond 
dan van hem. Dat zou typisch iets voor hem zijn. Het zou hem helpen zijn schuldgevoelens 
te verzachten die veel mensen ten opzichte van hun bewegingsparallax-assistenten voelen.'
	'Maar u niet, meneer Rimmer. Ik kan me niet voorstellen dat u ooit ergens 
schuldgevoelens over zou hebben.'
	'Nou, ik zal er in ieder geval geen nacht minder om slapen als ik een bewegingsparallax 
zou wissen. Vooral niet, wanneer ik het niet zelf heb gecreëerd. Nog afgezien van het effect 
dat het op jou zal hebben Dixy, zal het wissen van een programma dat Dallas heeft 
gecreëerd mij een bijzonder genoegen verschaffen - als een simpel gevolg van het plezier 
dat hij moet hebben gehad in het creëren ervan. Het is iets heel erg persoonlijks, de relatie 
tussen een programmeur en zijn programma. Ik weet zeker dat je dat wel zult begrijpen. 
Goed, waar is die klotehond?'
	Rimmer gaf het metaprogramma opdracht Dixy's hond op te sporen. Enkele 
ogenblikken later drukte ze een Jack Russell-terriër tegen haar doorzichtige naakte borst.
	'Och, wat een schatje,' zei Rimmer. 'Wat is het zonde om die te moeten wissen.'
Het hondje liet een zacht gejank horen en likte vervolgens Dixy's kin. 'Koest, 
Mersenne,' zei Dixy.
	'Persoonlijk ben ik nooit overtuigd geweest van het algemene geloof dat computers 
geen emotie kunnen voelen,' zei Rimmer. 'Het zal interessant zijn om te kijken of ik 
gelijk heb. Ik denk dat computers precies kunnen
 
voelen wat wij hun voorschrijven te voelen. Ik denk dat dat gemakkelijk
kan worden vastgesteld. Ja, ik geloof dat het sir Kar1 Popper was die dat heeft gezegd.'
'U bent wel erg belezen voor iemand die zo wreed is, meneer Rimmer.' 'Als je echt 
wreed wil zijn, moet je heel veel goeie ideeën hebben, denk
ik. En die haal je alleen maar uit boeken. Dat is mijn manier om tegen de eenzaamheid te 
vechten, denk ik. Maar misschien had ik alleen maar een hond voor mezelf moeten kopen. 
De rug van een goed boek strelen geeft lang niet zoveel voldoening.'
	Dixy drukte Mersenne dichter tegen zich aan. De hond voelde voor haar bijna echt 
aan. Hoe leeg had alles geleken voor ze hem had. Zou ze weer kunnen terugkeren naar die 
toestand van leegte van voorheen? Dixy zocht in haar geheugen naar een antwoord en 
vond alleen de zekerheid dat haar vaste vorm nu ééns zo verschrikkelijk zou zijn, nu Dallas 
er niet meer was.
	'Vooruit, Dixy, wat zal het worden. Snel of ik wis je hond. Je hebt tien tellen.'
	'U bent erg wreed, meneer Rimmer.'
	'Negen. Dat is taal naar mijn hart, Dixy. Ik hoor het je graag zeggen. Het betekent dat 
mijn boodschap is doorgekomen.'
	'Ik kan u het getal niet geven.'
	'Acht. Neem dan maar afscheid van dat mormel.'
	'En ik kan u ook de priemgetallen niet geven die erin zitten. Mijn alfaprogramma laat 
dat niet toe. Dat weet u toch.'
	'Spijtig voor jou, dierenliefhebster. Zeven.'
	'Dus zelfs al zou ik het u willen vertellen, wat ik echt wel wil, dan kan ik het nog niet 
doen. Het gaat gewoon niet. Dit is zinloos.'
	'Och, de tranen springen me in de ogen, Dixy. Vijf.'
	'Ik ben heel erg dol op dit hondje.'
	'Je begint me te begrijpen. Vier.'
	'Ik zou hem nu helemaal niet meer kwijt willen.'
	'Natuurlijk niet. Drie.'
'En u hebt gelijk, meneer Rimmer. Het is hier soms een beetje eenzaam.' 'Vertel me 
eens iets wat ik nog niet weet. Twee.'
	'Goed. Ik geloof dat u Dallas kunt vinden in een hyperbarisch hotel in de Noordsectie 
van de stad. Het Clostridium. Hij gebruikt de chipknip die u aan uw moordenaar hebt 
gegeven.'
	Rimmer knikte. Nu ze het hem had verteld, leek het logisch. Het Clostridium. 
Niemand die eraan zou hebben gedacht om in een hyperbarisch hotel naar Dallas te gaan 
zoeken. En Dallas zou daar op rekenen. Hij had het zelf eigenlijk kunnen bedenken.
 
	'Kijk niet zo verbijsterd over wat je hebt gedaan,' grijnsde hij tegen Dixy.
'Zoiets heet verraad. Dat is gemakkelijk. Doorzoek je geheugenfiles maar eens om te 
weten hoe je je daar naderhand over moet voelen. Ik zou zeggen dat je het beste eens kunt 
kijken onder het woord "schuld",'
 

Hoofdstuk zeven

I

Het Clostridium lag in een vochtig en mistig deel van de stad dat ooit een
waterzuiveringsinstallatie was geweest in de tijd voor privé-huishoudens in staat waren hun 
eigen rioolafval op moleculair niveau te verwerken. De buurt was vol nauwe steegjes met 
aan weerszijden klinieken waar allerlei soorten medische behandelingen werden aangeboden 
- alles van ayoervedische therapie en aderlaten tot reiki en therapeutisch lachen.' Het 
hotel zelf was een fraai gebouw van twaalf verdiepingen uit het eind van de twintigste eeuw, 
dat oprees uit een glazen aanbouw helemaal rondom op de begane grond, waarin zich de 
recreatiezalen van het hotel bevonden en waarin normale lucht circuleerde met dezelfde 
druk als op zeeniveau. Boven deze ruimte vormde een stevige stalen constructie het skelet 
waarin twaalf ge

1 Dit zijn allemaal alternatieve bloedtherapieën. De ayoervedie stelt dat het lichaam
is opgebouwd uit vier wezenlijke elementen die ziekte veroorzaken als de evenwichtige verhoudingen 
verstoord raken: lucht, gal, slijm en bloed; het houden van een dieet is de eerste methode om bloed in een 
evenwichtige toestand terug te brengen. Aderlaten is een chirurgische methode om bloed af te nemen, die voor 
het eerst werd beoefend door Herophilus, de kleinzoon van Aristoteles. Reiki is een oude Japanse ge-
neeswijze, gebaseerd op een systeem van sleutels die dienst doen als een katalysator voor het losmaken en 
kanaliseren van natuurlijke energie. Therapeutisch lachen is gebaseerd op de weldadige invloed die gelach op 
de fysiologie heeft; het vertraagt de hartslag, verlaagt de bloeddruk in de slagaders en verlicht spanningen; 
gelach prikkelt de hersenen ook om catecholamine hormonen aan te maken die het vrijkomen van endorfinen, 
de natuurlijke pijnstillers van het lichaam, vergemakkelijken.
 

prefabriceerde verdiepingen waren opgehangen, elk met twaalf aparte hyperbarische suites, 
compleet met badkamer en bijvertrek, ontworpen voor een druk van zes tot tien atmosfeer. 
Bewijzen voor de doeltreffendheid van hyperbarische zuurstoftoediening bij de behandeling 
van Pa zijn grotendeels anekdotisch; ze schijnt echter effectief te zijn bij het vertragen 
van het intreden van de eerste symptomen van een aplastische crisis - het zogenaamde 
Vier-Maneneffect2, waarin het virus in het laatste stadium komt en waarbij het transport van 
zuurstof door de rode bloedcellen verder onmogelijk is. Het belangrijkste nadeel van een 
hyperbarische behandeling is dat zuurstofvergiftiging retro-enteldysplasie of blindheid kan 
veroorzaken.
	In tegenstelling tot de meeste gasten die daar waren voor de psychoso
matische voordelen van het gebruik van zuurstof, probeerden Rameses Gates en Lenina die 
nu in hun dubbele suite lagen te slapen hun lichamen weer te laten wennen aan het 
inademen van normale lucht op zeeniveau. Na het verblijf op de maan in ruimtes met 
verhoogde zuurstofdruk, veroorzaakte het ademen op aarde vaak een shock bij degenen die 
besmet waren met PO. Net zoiets als aan een Vier-Manencrisis voorafgaat. Dus overdag 
bevonden zij zich in de recreatie- en ontvangstruimten, terwijl ze de normale atmosfeer 
inademden, en gedurende de nacht verbleven ze in de hyperbarische omgeving van hun 
kamer, waardoor ze de belasting van hun rode cellen en hemoglobine verminderden, om 
nog maar te zwijgen van hun geest, terwijl ze elkaar onderwijl intiemer leerden kennen. 
Sinds hun overtocht van Artemis Zeven aan boord van de supergeleider waren ze bijna 
onafscheidelijk geweest; men beweerde dat extra lange vrijpartijen een uitstekende manier 
waren om het meeste profijt te trekken van de hyperbarische omgeving, hoewel Gates, net 
als de meeste mannen die met het virus besmet waren, alleen maar in zijn eigen blaas 
ejaculeerde uit angst dat verlies van sperma het zuurstofniveau in zijn lichaam zou 
verlagen.3 (Hij slikte ook extra doses fibrolysine om het aantal waardevolle bloedcellen te 
minimaliseren die in zijn ejaculatievocht terecht zouden kunnen komen.4) Na een

2 De levensduur van rode bloedcellen is honderdtwintig dagen of vier manen.

3 Deze techniek werd oorspronkelijk beoefend door Indiase yogi's om hun levensgeest te bewaren. 
Vasectomie is hiervoor geen echt goede oplossing, aangezien hierdoor alleen het sperma wordt 
tegengehouden, dat slechts vijf procent van de zaadlozing bedraagt. Zaadvocht bevat zuurstof om voor de 
beweeglijkheid van het sperma te zorgen. Voor iedereen die met P besmet is, kan zelfs zo'n microscopisch 
kleine hoeveelheid zuurstof het verschil tussen leven en dood betekenen.

4 De prostaatklier levert zeker dertig procent van het seminale plasma; de bestanddelen van haar afscheidingen 
bevatten ook fibrolysine, een enzym dat het bloed en weefselvezels in de ejaculatie vermindert.

 
paar weken in het Clostridium hadden Gates en Lenina het idee dat ze min
of meer aan het leven op aarde waren aangepast en ze begonnen erover te denken om te 
vertrekken. Zij hoorden tot de gelukkigen. Voor een aantal gasten was de noodzaak voor 
een hyperbarische behandeling veel dringender: iedereen die het ongeluk had dat hij de 
karakteristieke rodehondachtige uitslag kreeg die een kenmerk was van de Vier-Manenfase 
van het virus en die het zich kon veroorloven, boekte onmiddellijk een kamer in een hotel 
als het Clostridium. Daarna was het gewoon een kwestie van blijven zo lang hun krediet het 
toeliet. Nog kleiner in aantal dan deze ongelukkigen waren de ouderwetse klinische gevallen 
- mensen die leden aan stralingsnecrose (gewoonlijk Kazachs), gasgangreen, of 
koolmonoxidevergiftiging, of mensen bij wie ledematen waren geamputeerd. Rameses Gates 
wist het een en ander van klinische hyperbarische gezondheidszorg, dus was hij niet verrast, 
toen hij op een avond tussen de gasten in de recreatieruimte Cavor ontdekte, de man uit de 
supergeleider bij wie een arm was geamputeerd. Hoewel zijn prothese op het eerste gezicht 
goed genoeg was om een oppervlakkige kennis ervan te overtuigen dat hij een man met 
twee armen was.
	'Hoe gaat het ermee?' vroeg Gates.
	Cavor keek de grote man achterdochtig aan. Sinds zijn terugkomst van de maan had 
hij iedereen als een mogelijke bedreiging beschouwd, terwijl hij zich probeerde aan te passen 
aan het aardse leven buiten de Zone en hem zijn nieuwe arm werd aangemeten. Zelfs 
binnen de betrekkelijke veiligheid van het Clostridium had hij geleerd dat hij zich beter zo 
min mogelijk met anderen kon bemoeien. Sommige van de andere gasten waren gewoon 
gek.
	'Kennen wij elkaar?'
	'We zijn samen van de maan teruggekomen.'
	'Neem me niet kwalijk dat ik me je dan niet herinner. Ik werd door een paar andere 
dingen in beslag genomen. Zoals de vraag of ik het er levend vanaf zou brengen of niet .'
	'En je nieuwe arm, bevalt die een beetje?'
	Cavor keek hem aan en probeerde zich het gezicht van de ander te herinneren.
	'Was jij erbij toen ik dat ongeluk kreeg?'
	'We hebben elkaar aan boord van de supergeleider ontmoet.'
	'0.' Cavor tilde de prothese op, zodat Gates hem goed kon bekijken. 'Wat vind je 
ervan?'
	'Helemaal niet gek,' zei Gates.
	'Vind je? Ik was vroeger pianist.' Cavor zuchtte. 'Nu niet meer. Ravels Concert voor 
de linkerhand is geen bijzonder groot repertoire.' Hij probeerde de gebruinde hand tot een 
vuist te ballen. 'De vingers zijn een beetje stijf.
Dat is de voornaamste reden waarom ik hier ben. Ze hebben me verteld dat
hyperbarie erg goed is voor het herstellen van de bloedtoevoer naar de spieren en de 
zenuwuiteinden vlak bij de plaats van de amputatie.'
	'Dat klopt. Wat is er trouwens precies gebeurd?'
	'Ik kreeg een ongeluk met een rotsvergruizer.'
	'En daarvoor?' In Gates' ogen zag Cavor er te klein en te gevoelig uit om een misdaad 
te kunnen hebben gepleegd, waarvoor hij het verdiende tot een verblijf in een strafkolonie 
op de maan te worden veroordeeld.
	'Je bedoelt waarom ik uiteindelijk in Artemis Zeven terecht ben gekomen?' Cavor 
haalde zijn schouders op. 'Ik heb mijn vrouw gedood. Dat was eigenlijk ook min of meer 
een ongeluk. Ik kwam tot de ontdekking dat ze het met een andere vent hield, dus gaf ik 
haar een mep. Alleen een beetje te hard, helaas.'
Cavor masseerde hardhandig zijn slapen.
'Hoofdpijn zeker?'
'Ja, inderdaad.'
	'Het kan zijn dat die Ln-filtervaten in je kamer vervangen moeten wor
den. Daar moet je op letten, want er is niemand anders die het voor je doet. Dit is niet 
direct een tiensterrenhotel.' Toen Gates zag dat Cavor zijn wenkbrauwen fronste, voegde 
hij eraan toe: 'Die dienen om je uitgeademde koolzuurgas uit de lucht te verwijderen. De 
kans is groot dat je die hoofdpijn aan je eigen c o 1 te danken hebt. Bel de onderhoudsdienst 
voor een paar nieuwe. Anders is de kans groot dat je in slaap valt en nooit meer wakker 
wordt.'
	'Bedankt voor de tip. Je lijkt er nogal wat van te weten.'
	'Waarvan bedoel je? Van lucht. Natuurlijk, ik was vroeger piloot. Op een astroliner. 
Voor ik gepromoveerd werd tot een verdomde gedetineerde.'
	'En wat heb jij dan wel gedaan!'
	'Me laten pakken.'
	'Is dat alles?'
	'Als je meer wil weten, moet je Victor Hugo lezen. Ik ben niet zo'n ver
teller.'
	Cavor knikte, terwijl hij bedacht dat de man inderdaad de hoofdpersoon
uit een breed opgezet avonturenverhaal kon zijn: lang, sterk, tamelijk knap, in bijna alle 
opzichten meer dan levensgroot, als een verweerd bronzen standbeeld buiten voor een 
museum. Zelfs zijn naam, Rameses Gates, maakte op Cavor een monolithische indruk. 
Maar hij leek heel vriendelijk en Cavor vond dat het alleen maar goed kon zijn als een 
kleine, eenarmige man zoals hij een reusachtige vent met twee armen als Gates tot vriend had. 

5 Lithiunihydroxide.	~
 

Cavor wist nog steeds niet hoeveel Gates al voor hem had gedaan: hoe Gates had 
voorkomen dat hij in de G-capsule aan boord van de supergeleider zou zijn gestikt. Gates 
vond het nergens voor nodig om de omstandigheden van hun eerste kennismaking precies 
uit de doeken te doen: hij was geen man die het leuk vond als mensen zich tegenover hem 
verplicht voelden. Net als verantwoordelijkheid kan dankbaarheid soms zwaar gaan wegen.
	'Hoe lang ben je eigenlijk van plan hier te blijven?' vroeg Cavor.
	'Dat weet ik niet,' antwoordde Gates. 'Dat hangt ervan af...'
	'Waar vanaf?'
	'Hmmm?' Gates werd afgeleid door de komst van een lange, bleke man in een dure 
bontjas, die in de ontvangstruimte van het hotel arriveerde. 'Ik vraag me af wie dat is?' 
mompelde hij.
	'Wie?'
	'De man die zich net inschrijft.'
	Cavor keek op zijn horloge en was verrast, toen hij zag hoe laat het was. 'Het is nogal 
laat om nu aan te komen.'
	'Eigenlijk is dat niet zo ongewoon,' merkte Gates op. 'Als mensen midden in de nacht 
wakker worden en ze merken dat ze uitslag hebben gekregen en vlak voor een aplastische 
crisis staan, zijn ze niet zo geneigd om tot de volgende ochtend te wachten voor ze hun 
toevlucht tot een instelling als deze zoeken.'
	'Ik begrijp wat je bedoelt,' zei Cavor.
	'Dit is een soort toevluchtsoord,' zei Gates. 'Een instelling als deze geeft de ziel hoop. 
Degenen die met het virus zijn besmet komen hierheen, net zoals de mensen tijdens de 
pestepidemie, waardoor het oude Carthago in de tweede eeuw na Christus werd getroffen, in 
drommen naar een kerk renden om te worden gedoopt.'
	De geschiedenis van epidemieën en pestilenties was de enige geschiedenis die Gates 
kende. Net als zoveel mensen die met het virus rondliepen, was het de enige geschiedenis 
die hem ooit was onderwezen. Een aangezien ziekte een van de fundamentele kenmerken - 
misschien wel hét fundamentele kenmerk - van de menselijke geschiedenis is geweest, wie 
durfde er dan te zeggen dat dit niet net zo'n goede manier was als alle andere om een 
duidelijk inzicht te krijgen in het reilen en zeilen van de opeenvolgende beschavingen, in 
hun ideeënwereld en de veranderingen die ze hebben doorgemaakt? Rameses Gates had 
Thucydides gelezen, en verder Hippocrates, Plutarchus, Democritus, Procopius, Boccaccio, 
Fracastorius, Cotton Mather, Pepys, Defoe, Gibbon, Malthus, Fiermes, Garrett en Preston. 
Hij zou de ecologie hebben kunnen beschrijven van de malariamug, of je kunnen vertellen 
hoe Cromwell er door zijn angst voor het katholicisme van werd
weerhouden geneesmiddelen tegen zijn malaria6 in te nemen; hij was volledig op de hoogte 
van de verovering van Mexico, niet door Cortez, maar door de pokken die de Spanjaarden 
met zich meebrachten, net zoals hij wist dat het gebruik van het woord leprosy in de 
Engelse versie van het Oude Testament berust op een verkeerde vertaling van het originele 
Hebreeuwse woord tsaur'at.' Het was waar dat hij eruitzag als een beer van een vent, maar 
op zijn eigen manier was hij een ontwikkeld man.
	'Inderdaad een soort toevluchtsoord,' gaf Cavor toe, 'met het verschil dat
zuurstof een veel doeltreffender uitwerking heeft dan gebeden. Dat is tenminste mijn 
ervaring.'
	De man die zich bij de balie liet inschrijven keek nerveus om zich heen
en toen hij Gates en Cavor zag, wendde hij zijn blik snel af. Zijn uitdrukking, zijn héle 
manier van doen maakte een opgejaagde indruk, iets wat een ex-gedetineerde als Gates 
natuurlijk absoluut niet ontging.
	'Hij ziet er te gezond en te rijk uit om naar een instelling als deze te komen,' zei 
Gates. 'Een dergelijke jas draag je niet als je kwaad bloed hebt. Het zou me absoluut niet 
verbazen als hij RE s Eersteklas was.'
	'Wat heeft hij hier dan te zoeken?' vroeg Cavor.
	'Goeie vraag. Wat de reden ook is, hij moet haast-je-rep-je vertrokken zijn. Hij heeft 
helemaal geen bagage bij zich.'
	'Misschien heeft hij pas gehoord dat hij met het virus besmet is,' veronderstelde 
Cavor. 'Van een dergelijk bericht raakt iedereen in paniek.' Cavor sprak uit ervaring. Hij 
probeerde zich nog steeds te verzoenen met zijn eigen ziekte - de wetenschap dat de 
transfusie met het bloedsubstituut die hij op de maan had gekregen en die zijn leven had 
gered, hem ook met het virus had besmet. Er waren momenten waarop hij de besmetting 
bijna door zijn eigen beenmerg kon voelen voortsluipen. Het was in de plaats gekomen 
voor zijn schuldgevoel over het feit dat hij Mina had gedood, en waaronder hij lange tijd 
had geleden.

6 Er wordt verteld dat hij weigerde een aftreksel van de 'jezuïetenbast' van de kina
boom te drinken in de ongegronde veronderstelling dat er een pauselijk complot was gesmeed om hem te 
vergiftigen. Het medisch actieve ingrediënt in de bast is kinine.

7 Het woord werd oorspronkelijk gebruikt om er iedere ziekte mee aan te duiden die huidmisvormingen 
veroorzaakte, inclusief eczeem en syfilis. Toen het Oude Testament in het Grieks werd vertaald, werd 
tsaar'at omgezet tot lepra wat in soortgelijke situaties werd gebruikt en niets te maken had 
met mycobacterium leprae die pas wijdverspreid werd onder de Romeinen, lang na de tijd 
van het Oude Testament.


	'Heel goed mogelijk,' gaf Gates toe. 'In dat geval heeft hij misschien nog
wel wat geld.'
	'Ben je van plan om hem te gaan beroven?'
	'Hoe kom je daar nou bij? Waar zie je me voor aan? Nee, ik dacht erover om de man 
mijn diensten aan te bieden.'
	'Wat voor soort diensten?'
	Gates tuitte zijn lippen en haalde toen zijn schouders op. 'De stad kan
angstaanjagende vormen aannemen als je er niet aan gewend bent. Als je bijna je hele leven 
in de Zone hebt doorgebracht en de voordelen van een gezonde wereld hebt genoten.'
	'Vertel mij wat,' zei Cavor bitter. Hij herinnerde zich maar al te goed wat
voor een bevoorrecht leven hij had genoten voor hij Mina had gedood. De manier waarop 
hij zijn goede gezondheid als iets vanzelfsprekends had aanvaard. Toen hij de nieuw 
aangekomene in dit licht bekeek, kreeg Cavor bijna medelijden met hem.
	'Een man als hij zal een vriend goed kunnen gebruiken. Iemand die het
klappen van de zweep in die pokkenwereld van ons kent.'
	'Een soort cohors praetoria, bedoel je,' zei Cavor. 'Een lijfwacht, bedoel ik.'
	Gates knikte. 'Ik weet wat het betekent.'
	'Vind je niet dat je een beetje te groot bent voor een dergelijk karwei,' grinnikte 
Cavor. 'Een lijfwacht hoort kleiner te zijn, minder op te vallen. Zo mogelijk zou hij zelfs 
een man met één arm moeten zijn, voor het verrassingselement.'
	'Ik denk dat je je hemoglobinespiegel beter eens even kunt controleren,'
zei Gates. 'Als ik het zo hoor, krijg je niet voldoende zuurstof.'	' '0 
ja?' zei Cavor verslagen. Pas nu hij met het virus was geïnfecteerd, be
gon hij opnieuw ontzag te krijgen voor de menselijke biochemie. Dat zoiets kleins als een 
bloedlichaampje* zoveel kon betekenen, leek niet minder dan fenomenaal. Waarlijk, het 
bloed vloeide langs wonderbaarlijke wegen om zijn wonderen te bewerkstelligen.
	'Kalm maar,' lachte Gates, toen hij Cavors duidelijke verontrusting op
merkte. 'Ik maakte maar een grapje.'
	'0 ja?' Hij kon nauwelijks iets grappigs in zijn huidige situatie ontdekken. Hij hoefde 
alleen maar de naam van het virus uit te spreken om zich ziek te voelen.

8 Een menselijk bloedlichaampje heeft een doorsnee van een zeshonderdste centimeter.
 

	'Tot strakjes,' zei Gates, toen hij zich omdraaide en de man in de bontjas
naar de lift volgde.
	Cavor hief zijn prothese op - de doktoren hadden tegen hem gezegd dat
hij die bij voorkeur moest gebruiken in plaats van zijn echte arm - en wuifde er stijfjes mee.
	'Ik hoop het,' zei hij op de sombere toon van een man die er maar weinig
vertrouwen in heeft dat hij de nacht zal overleven.


II

Dallas stapte vermoeid in de lift en zei tegen de computer dat hij hem naar
de bovenste verdieping moest brengen. Hij stapte zo ver mogelijk naar achteren om plaats 
te maken voor de grote man die hem naar binnen was gevolgd, waarna hij tegen de glazen 
wand leunde en zijn ogen sloot. Het hotel zag er net zo ziekenhuisachtig uit als het rook - 
als de onderdelen van een aluminium apparaat - maar het was tenminste schoon, warm en, 
hoopte hij, veilig. Voor een poosje in ieder geval.
	'Goedenavond,' zei Gates.
	'Tot dusver niet,' antwoordde Dallas, terwijl hij in gedachten de rampen de revue liet 
passeren die hem die avond hadden getroffen: zijn huis kwijt, zijn baan kwijt, zijn vrouw en 
kind vermoord, zijn leven bijna verspeeld. Zijn enige troost was dat de dingen nauwelijks 
nog erger konden worden. Als hij zich niet zo vermoeid had gevoeld, zou hij ingestort zijn 
en een potje zijn gaan huilen.
	Sissend gingen de deuren dicht en de lift begon aan zijn stille tocht om
hoog.
'Voelt u zich wel goed?' vroeg Gates.
	'Strikt genomen wel.' Toen schudde Dallas zijn hoofd. Dat was een idio
te opmerking tegen iemand die met het v@us was besmet - iets waardoor hij zelfs nog meer 
de aandacht op zich vestigde dan zijn verschijning vermoedelijk al had getrokken. Dallas 
had er absoluut geen behoefte aan om een praatje met de man naast hem te maken; het 
enige wat hij wilde was de deur van zijn hyperbarische kamer achter zich sluiten en zich op 
bed laten vallen, maar het leek belangrijk dat hij probeerde om zo min mogelijk aanstoot te 
geven. 'Wat ik eigenlijk wilde zeggen was, dat ik alleen maar moe ben. Het is een lange dag 
geweest.'
	'U zult zich wel weer wat beter voelen, wanneer u wat zuivere zuurstof
hebt gehad,' verzekerde Gates.
	'Ja, waarschijnlijk hebt u gelijk.'
 
	'Onder welke druk hebben ze u gezet?'
	'Druk?' Dallas schudde zijn hoofd, aangezien hij geen aandacht had geschonken aan de 
uitleg die de hyperbarische assistent hem bij de opnamebalie had gegeven - ten slotte had 
hij geen hyperbarische behandeling nodig. 'Nogal laag,' zei hij vaag.
	'Zes atmosfeer misschien maar?'
	'Zoiets ja.'
	'Weet u het zeker? Dat lijkt me namelijk bijzonder hoog.'
	Dallas fronste. Hoewel hij er geen enkele reden voor kon verzinnen, leek de grote 
kerel te proberen hem met zijn vragen in het nauw te drijven. Met een zeker gevoel van 
opluchting zag hij de liftdeuren voor hem opengaan.
	'Mooi, op deze verdieping moet ik zijn,' zei Dallas en hij stapte naar buiten.
	'Ik ook,' loog Gates; de kamer die hij met Lenina deelde, lag in werkelijkheid een 
verdieping lager, op de elfde.
	'Leuk even met u gepraat te hebben,' zei Dallas en liep door de gang in de richting van 
zijn kamer, naar hij hoopte. Hij popelde om van zijn metgezel en diens netelige vragen 
verlost te zijn.
	'Weet u, als u nooit een hyperbarische kuur hebt ondergaan, moet u beslist de druk van 
uw kamer controleren,' zei Gates, terwijl hij achter Dallas aan liep. 'Het kan erg gevaarlijk 
zijn als u niet heel goed weet wat u doet. Af en toe moeten ze weer een arme drommel van 
de muur krabben, wanneer die op de verkeerde knop heeft gedrukt of de verkeerde deur 
heeft geopend.'
	'Bedankt voor de goede raad. Zodra ik alleen op mijn kamer ben, bel ik de 
hyperbarische assistent.' Hij legde wat meer nadruk op het eerste deel van de zin, om er 
zeker van te zijn dat die kerel het begreep.
	'Helemaal niet nodig,' hield Gates vol. 'Ik ben zelf een beetje een expert in dit soort 
dingen. Sterker nog, u bent veel beter af als ik het even voor u doe. Sommige 
personeelsleden letten absoluut niet op uw bloeddruk of uw algemene symptomen. Als u die 
soms hebt. Hoe zit het? Bent u hier vanwege uw uitputting of uw kortademigheid, of alleen 
maar voor uw eigen geruststelling?'
	'Alstublieft,' zei Dallas. 'Doet u toch geen moeite.'
	'Het is heus geen moeite, hoor. Ik voor mij schaam me niet om te zeggen dat de 
therapeutische effecten volkomen psychologisch zijn. Ik ben al zo lang als ik me kan 
herinneren met het virus besmet en ik heb zelfs nooit last gehad van bloedarmoede.'
	'Nou, dat is dan fijn voor u,' zei Dallas die zich nu snel aan zijn opdringerige weldoener 
begon te ergeren, 'Luister, echt, ik heb helemaal geen hulp nodig.'
 
	Gates schudde zijn hoofd. 'Ik begrijp waarom u dat denkt. Iemand met
uw achtergrond en zo'n duidelijk bevoorrechte positie. Maar u hebt het mis. Iemand zoals u 
heeft een buddy nodig om u te helpen uw weg in deze pokkenwereld te vinden. Hoe bent u 
er eigenlijk mee besmet geraakt?'
	Dallas aarzelde voor de stalen deur van zijn kamer. Hij voelde er weinig voor deze 
volslagen vreemde in vertrouwen te nemen, maar zijn uitputting begon het te winnen van 
zijn geslotenheid en voorzichtigheid. En de man leek erg vriendelijk, zij het wat traag van 
begrip. Dus wat voor kwaad stak erin? De ene zieke die een praatje maakte met de 
vermeende andere - zo moest het leven er in instellingen als deze aan toegaan. Hij zou die 
man binnenlaten, zodat die hem wegwijs kon maken met de luchtdruk en zodra die weg was 
vervolgens terugschakelen naar de normale stand.
	'Helaas heb ik seks gehad met iemand die niet wist dat ze PO had.'
	'Pech zeg,' zei Gates.
	'Ja, vindt u ook niet?'
	'Maar wat let u om u te laten genezen? Ik bedoel, dat is toch de reden van al die 
autologe bloedafnames? Ik begrijp het niet. Waarom geeft u uw bank niet gewoon opdracht 
om uw bloed te vernieuwen?'
	Dallas glimlachte, dankbaar dat ze zich nu op een wat bekender terrein bewogen. 'Lag 
het maar zo simpel,' legde hij uit. 'Maar dat is niet meer het geval. Weet u, het kan een 
paar dagen duren voor je een overboeking geregeld hebt. Langer wanneer je, zoals in mijn 
geval, je deposito's al hebt gebruikt als waarborg voor enkele uitgebreide financiële 
transacties. Bloedtermijnhandel, hypotheken, persoonlijke leningen, dat soort dingen. 
Voor enkele van deze overeenkomsten dien je je bloeddeposito's in onderpand te geven. 
Dat wil zeggen dat ik een middel moet vinden om al mijn schulden af te betalen voor de 
bloedbank mijn deposito vrij zal geven voor mijn eigen flebotomie. Ik zal bijvoorbeeld 
mijn appartement moeten verkopen en dat kan nog wel even duren. Misschien enkele 
maanden. Dus ik dacht dat ik het beste hier mijn intrek zou kunnen nemen, terwijl dat 
allemaal geregeld wordt. Ik bedoel, ik weet dat ik zo kort na mijn besmetting met het virus 
niet in een hemolytische crisis terecht zal komen, maar het is gewoon voor mijn eigen 
geruststelling zoals u al zei.'
	Dit alles klonk heel aannemelijk. De kranten berichtten voortdurend over 
vertragingen in de autologe bloedvoorziening als gevolg van stakingen, of individuele 
problemen die voortvloeiden uit gecompliceerde financiële situaties zoals Dallas had 
beschreven. Aannemelijk of niet, hij probeerde tegelijkertijd toch een gezicht te zetten 
alsof hij zich een beetje opgelaten voelde vanwege zijn betrekkelijk fortuinlijke situatie, 
omdat hij er zich pijnlijk bewust van was dat het opdracht geven om een voorraad bloed 
van de bank over te maken niet iets was wat een van de andere gasten in het
Clostridium Hotel zou kunnen doen. En toen de grote man hem aankeek, haalde Dallas zijn 
schouders op en sloeg zijn ogen neer. Hij was er zeker van dat hij zijn rol overtuigend had 
gespeeld. Dus was hij verrast, om niet te zeggen verontrust door de reactie die dit tot 
gevolg had.
	'Gelul,' zei Gates.
	'Pardon?' Dallas schudde zijn hoofd en keerde zich naar de deur. 'Ik heb hier verder 
geen zin meer in.'
	'Ik weet niet wat u hier doet, maar het is zo duidelijk als het wit van uw ogen, dat u 
geen P@ hebt. Om te beginnen bent u helemaal niet van plan uw kamer onder druk te 
zetten. En verder kan iemand die zich een jas als de uwe kan veroorloven ook wel een 
kamer in een uitwisselingshotel betalen. U bent heus de eerste gezonde kerel niet die denkt 
dat hij zich een tijdje veilig tussen alle kwade bloedjes in een tent als deze kan verbergen. In 
de meeste gevallen worden ze uiteindelijk gevampierd.'
	'Ik weet niet waarom ik nog naar die onzin luister.' Dallas stak zijn hand uit naar de 
deurklink en merkte dat zijn arm ineens vastgeklemd zat in een bankschroef van een hand. 
Een ogenblik dacht hij erover zijn pistool uit zijn jaszak te trekken, maar toen verwierp hij 
dat idee. Het laatste wat hij wilde was nog een schietpartij en nog meer problemen. 'Wie u 
ook bent, zou u me alstublieft met rust willen laten?'
	'Ik heet Gates. Rameses Gates. En ik zal u verder met rust laten, nadat ik u mijn 
voorstel heb gedaan.'
	'Ik ben helemaal niet in uw voorstel geïnteresseerd.'
	'Dat kunt u anders maar beter wel zijn,' zei Gates, terwijl hij Dallas' arm nog steeds 
vasthield. 'U mag van geluk spreken dat u nog zover gekomen bent zonder dat de een of 
andere schoft u de keel heeft afgesneden om uw rode sappen af te tappen. De duisternis 
heeft vermoedelijk uw hachje gered. Maar ik wil u wel aanraden niet op klaarlichte dag te 
gaan rondlopen. Ik zou u zelf vermoorden, als u niet zo'n grote lul was. Luister, ik weet 
niet wat u hebt gedaan en het interesseert me ook geen reet. Ik heb zelf meer dan eens met 
de justitie overhoop gelegen. Ik heb net een paar jaar op de maan achter de rug.'
	'U zat op de maan?' Plotseling raakte Dallas wat meer in de ander geïnteresseerd.
	'Dwangarbeid in Artemis Zeven. Dat is een heliumwinningsinstallatie in de Karpaten. 
Van iemand zoals ik zou u profijt kunnen hebben. Ik kan uw hachje beschermen, 
voorkomen dat u gevampierd wordt, zoals ik al zei.'
	'De maan, hè? Dat is buitengewoon interessant.' Dallas dacht een ogenblik na en 
knikte toen. 'U kunt misschien beter even binnenkomen.'
 

III

De stalen deur sloot zich sissend achter hen, alsof iemand hoorbaar inadem
de. Voor veel mensen in het Clostridium moest deze kleine suite een schuilplaats tegen de 
verwoestingen van het virus hebben geleken, maar Dallas had eerder het gevoel dat hij in 
een grafkelder zat. Hij liet zich op het bed vallen. Maar goed dat hij geen last had van 
claustrofobie.
	Gates begon hem wegwijs te maken in de voornaamste voorzieningen
van de kamer. 'Dat zijn de knoppen om de compressie te regelen,' legde hij uit. 'En via dat 
gat wordt de zuurstof naar binnen gepompt. Gewoonlijk is het olievrij spul van medische 
kwaliteit. Het kan geen kwaad als u het wil inademen. Maar u krijgt er wel een smaak van 
in uw mond als u hier lang blijft. De rest is controleapparatuur, ventilator, 
bloeddrukmonitor en rodecelteller. Iemand die zo gezond is als u heeft dat allemaal niet 
nodig.'
	Dallas bekeek Gates met de objectieve afstandelijkheid van iemand die
een ander schattend opnam, terwijl hij zich afvroeg of Gates misschien de man was die hem 
zou kunnen helpen bij het uitvoeren van het plan dat hij zelf nog maar nauwelijks 
uitgewerkt had. Toen Dallas alleen op straat rondliep en overspoeld werd door een 
verlangen naar wraak, was het in hem opgekomen dat het beroven van de grootste 
bloedbank die er bestond de beste manier was om het bedrijf terug te pakken voor al zijn 
ellende. En de grootste bloedbank was de First National Blood Bank - een bloedbank zo 
groot dat ze over een locatie beschikte die op het gebied van beveiliging het allernieuwste 
was: de maan. Dallas geloofde niet in het noodlot, maar soms viel er niet te ontkomen aan 
de dwingende macht van het toeval. Hij vroeg zich af of de wetenschap ooit zou ontdekken 
dat een dergelijke treffende samenloop van omstandigheden, zo op het oog zonder enig 
causaal verband, in werkelijkheid een elektroneurologisch fenomeen was - net zoals men nu 
langzamerhand begon te begrijpen dat telekinese en telepathie ontwikkeld konden worden 
met behulp van de juiste combinatie drugs. Misschien was de ontmoeting met Gates net 
zo'n fenomeen. Wie kon hem beter helpen bij het formeren van een team mensen dat hij 
nodig had om een plan als dit uit te voeren, dan een ex-gedetineerde die dwangarbeid op de 
maan had verricht?
	'Waarvoor bent u veroordeeld?' vroeg Dallas, waarbij hij Gates abrupt in
de rede viel.
	'Voor een roofoverval. We hebben ons met een stel lui van een lading
palladium9 meester gemaakt.'

9 Palladium, atoomnummer 46, het lichtste van alle platinametalen met het laagste
 

'Bepaalde speciale vaardigheden?'
	'Ik ben piloot. Vroeger vloog ik op een astroliner tussen de maan heen en
weer. Soms met een lading, maar meestal gewoon met mensen die een verblijf in een van de 
liefdeshotels hadden geboekt. Bent u ooit in een van die dingen geweest?'
	Dallas knikte. 'Ja, maar mijn laatste bezoek dateert alweer van een tijdje
terug.' Hij herinnerde zich dat Aria erheen had gewild bij de honderdjarige herdenking van 
de eerste maanlanding, maar om de een of andere reden waren ze er nooit toe gekomen te 
boeken.
	'Laten ze mensen met het virus in die dingen vliegen?'
	'Ik heb mijn medische attest vervalst.' Toen hij merkte hoe verrast Dallas daarover 
was, voegde Gates eraan toe: 'Dat soort dingen gebeurt wel vaker, weet u.'
	'Ja, ik neem aan van wel,' gaf Dallas toe. 'Stel nou eens, dat ik iemand zo
als u zou kunnen gebruiken. Wat zou u dan van me willen?'
	'Een paar credits verdienen. Zoals ik al heb gezegd, ik ben net van de
maan terug op aarde. Mijn krediet hier is bijna op.'
	Dallas knikte, terwijl hij meelevend probeerde te kijken. Misschien niet
alleen je krediet, peinsde hij. Gates wist absoluut niet hoe lang hij nog te leven had voor het 
virus hem zou doden. Hij kon elk moment het hoekje om gaan. En had een mens een 
betere drijfveer nodig om hem te helpen de First National Blood Bank te beroven dan een 
dringende behoefte aan een complete bloedtransfusie? Plotseling drong het tot Dallas door 
dat alle mannen en vrouwen die hij voor dit karwei recruteerde PO moesten hebben. Op die 
manier zou hij hun niet alleen een kans bieden een heleboel geld te verdienen, hij bood hun 
ook een kans op een tweede leven. Daarmee had hij de garantie dat de mensen zich tot het 
uiterste zouden geven. Met zijn unieke kennis en het fysieke dilemma van mensen als 
Rameses Gates was een mislukking uitgesloten.
	'Een paar credits, hè?' lachte Dallas. 'Ik denk dat ik wat meer te bieden
heb. Héél wat meer.'
smeltpunt, dat gebruikt wordt als katalysator en in legeringen is vooral waardevol
voor de nano-elektrische industrie voor de additie van waterstof (palladium absorbeert meer dan 
negenhonderd keer zijn eigen volume aan waterstof). Het is een van de zeldzaamste metalen op aarde, 
buitengewoon zacht en gemakkelijk bewerkbaar. Het werd voor het eerst geïsoleerd in 1803 door de Engelse 
chemicus William Wallaston en naar de pas-ontdekte asteroïde Pallas genoemd. De ironie wil dat asteroïden 
tegenwoordig de belangrijkste bron voor palladium zijn en een van de belangrijkste inkomstenbronnen van 
het astroïdenmijnbouwprogramma.
 

IV

Dallas was nauwelijks begonnen om de hoofdlijnen van zijn plan uiteen te
zetten, of Rameses Gates voelde zijn huid al gaan tintelen. Op het eerste gezicht was het 
plan van de man ronduit idioot - de veiligheid van bloedbanken, waar ook ter wereld, stond 
als een paal boven water en de straf voor bloeddelicten was wreed - maar ondanks alles wat 
logica en ervaring hem voorhielden, was Gates' eerste impuls om onvoorwaardelijk met 
Dallas mee te doen.
	'Ik denk dat u gek bent,' zei hij. 'Maar wat dondert het, ik heb altijd al
graag risico's genomen. Dat heb ik van mijn vader. Niet dat ik hem goed heb gekend. Mijn 
moeder heeft hem in een spermabank gekozen vanwege de potentie van zijn genen. Maar 
ik heb later zijn biochemische dossier gelezen dat ze haar hebben gegeven. Mijn moeder 
wilde altijd dat ik iets zou bereiken in het leven, Daarom koos ze voor een donor in plaats 
van op haar geluk te vertrouwen en te wachten op een vent tot wie ze zich aangetrokken 
voelde. Ze wilde de garantie dat ik een zo goed mogelijke start in het leven zou hebben: een 
goed genenpatroon. Mijn hoge IQ heb ik van haar. Zij was een schrandere vrouw. 
Lichamelijk lijk ik op hem. Een echte atleet, ziet u wel? En emotioneel ook, aangezien ik 
somatotonisch ben. Hij bleek ook een gokker. Een beroeps, bedoel ik. Een paar jaar 
geleden, voor ik naar Artemis Zeven werd gestuurd, heb ik hem via zijn DNA op laten sporen. 
Het kostte me een schep geld, maar ik was nieuwsgierig of hij nog leefde. Dat is de beste 
manier om vast te stellen wat je eigen levensverwachting met het virus is. Om te kijken 
waartoe je genen in staat zijn. In ieder geval was hij een kei in kansberekeningen. Wat de 
mensen vroeger een assurantiemakelaar noemden voor die markt volkomen instortte. Hij 
wedde altijd dat bepaalde dingen niet zouden gebeuren. Daar was hij ook tamelijk goed in.' 
Gates haalde zijn schouders op. 'Dus zoals ik al zei, ik heb altijd al graag risico's genomen, 
net als hij. Het is een nogal omslachtige manier om te zeggen, dat ik bereid ben om te 
wedden dat uw plan zal slagen, meneer Dallas. Ik doe met u mee. Ik ben uw man.'
	'Dallas. Gewoon Dallas. Leeft hij nog steeds? Je vader bedoel ik?'
	Gates schudde zijn hoofd. 'Neeh. Hij was vierenveertig, toen hij overleed. Een mooie 
leeftijd voor iemand met kwaad bloed. Hij was een van degenen die het tamelijk lang 
uithielden.'
	'En jij? Hoe oud ben jij?' vroeg Dallas.
	'Negenendertig. Ik schat dat ik nog een jaar of vier, vijf heb. Maar wie zal het zeggen? 
Dat is het ongewisse van Po. De manier waarop het al die tijd in je beenmerg sluimert, net 
als dat monster in het verhaal van Theseus. Dat in het labyrint zat?'
	'De Minotaurus.'
	'Je voelt je net een van die jonge mannen en vrouwen die als een schat
ting door Athene naar koning Minos werden gestuurd als een offer voor de vrede. Het is 
net of je buiten voor het labyrint staat, op het punt om erin opgesloten te worden, samen 
met het monster, en je weet dat het ergens in het donker op je wacht, loerend om je te 
verslinden, maar je weet niet waar en je weet niet wanneer.'
	Dallas knikte meelevend. Hij had nog nooit een gesprek gevoerd met ie
mand die besmet was - niet dat hij wist in ieder geval. En het was interessant dat Gates de 
karakteristieke sluimerende eigenschap van P@ - de zogenaamde slapende hond, of de 
latente fase van de ziekte" - met de Minotaurus in het labyrint vergeleek.
	'En nu duik jij hier ineens op met je gouden draad,' zei Gates.
	'Om de een of andere reden zie ik mezelf toch niet direct in de rol van Ariadne,' zei 
Dallas. 'Maar er is inderdaad een labyrint. En er is een soort monster. Een robot, in ieder 
geval.' Hij legde in het kort uit op wat voor ingewikkelde manier de meeste bloedbanken 
werden ontworpen en gebouwd en hoe de architecten van zulke superbeveiligde omgevingen 
zoals hijzelf, altijd met elkaar aan het wedijveren waren om iets te creëren dat een toppunt 
van complexiteit en ondoorgrondelijkheid was.
	'Ik denk dat het alleen maar eerlijk is als ik je vertel dat onze onderneming net zo 
gevaarlijk zal worden als om het even welk avontuur uit de klassieke mythologie, ook al 
hebben we de beschikking over mijn unieke voorkennis over de manier waarop onze 
beoogde bloedbank werkt.'
	Gates haalde zijn schouders op. 'Hoe zou je anders een held kunnen worden?' zei hij. 
'Eerlijk gezegd zou ik het niet anders willen.'
IO Het feit dat Peen latente infectie veroorzaakt is de belangrijkste oorzaak van het

succes van het virus als ziekteverwekker bij mensen. De latentie zorgt ervoor dat het virus aanwezig blijft 
naast een volledig ontwikkelde immuniteitsreactie, hoewel er geen geval bekend is van levenslange 
immuniteit. Reactivering van het latente virus resulteert in de Vier-Manenfase, zoals reeds eerder beschreven; 
alleen is nog met precies bekend via wat voor moleculair mechanisme een dergelijke reactivering plaatsheeft. 
Het is tijdens de latente periode dat het virus wordt overgedragen - gewoonlijk via de uitwisseling van 
lichaamsvloeistoffen. Verontrustender is dat er gevallen bekend zijn van infectie via de luchtwegen.
 

V

Inderdaad, hoe anders! Wat is een held! Het is nog met zo lang geleden dat
men eigenschappen als edelmoedigheid en zelfopoffering belangrijk is gaan vinden 
bij het bepalen van de vraag wat iemand tot een held maakt. Maar dat is niet altijd 
zo geweest. In de klassieke tijd telde de heldengalerij menige meesterdief. Stal jason 
het gulden vlies niet gewoon! Was het niet Herakles die de gordel van koningin 
Hippolyte stal! En Theseus, die hier al eens is genoemd - was hij niet degene die de 
gouden ring van koning Minos stal, om nog maar te zwijgen van het schaken van 
Helena, de dochter van Zeus en later de gevangene van Troje! Als mythen een taal 
zouden zijn, was diefstal een van de meest frequent voorkomende zelfstandige 
naamwoorden. De werkelijk belangrijke factor in de semiotiek van het heldendom is 
het idee dat gewone mannen en vrouwen, op grond van hun opmerkelijke daden 
bóvenmenseliik en uiteindelijk zelfs god worden." 'Toon mij een held en ik schrijf 
een tragedie voor je,' schreef F. Scott Fitzgerald. Maar deze auteur geeft je iets wat 
veel onmenselijker is dan een gewone tragedie. Ik zal u een verhaal voorschotelen 
over mannen en vrouwen die hun gewone menselijkheid ontstijgen, in de waarlijk 
heroïsche zin van het woord. Ik ga u een apotheose laten zien.

11 Neem bijvoorbeeld de tempel van Herakles in Cadiz. Zelfs de antieke helden die

geen god werden, werden dikwijls door hun afstammelingen vereerd, zoals Theseus in Athene. Afstamming is 
in dit geval de belangrijkste factor. Wie blijven er voortleven in de herinnering en op welke manier? Dat is 
het belangrijkste wanneer iemands naam voortleeft en zijn daden worden geroemd. Afstamming. Al dergelijke 
mysteries zullen weldra worden onthuld.
 

Hoofdstuk acht

I

Wees blozend. Dat had de directeur tegen haar gezegd en Ronica vatte dit op
als een aansporing om te proberen de geestelijke kenmerken te verwerven die bij een 
blozende gelaatskleur hoorden, volgens de middeleeuwse psychologische opvattingen, 
waarin het bloed de drie andere lichaamssappen overheerst. Door moedig, hoopvol, 
zelfverzekerd en zelfs amoureus - want bloed is altijd wellustig - te worden, zou ze alle 
moeilijkheden op haar weg overwinnen. Zodra ze alleen in haar kantoor was, slikte ze 
daarom een paar Connex-tabletten.' Ronica vond dat ze maar het beste volledig voorbereid 
kon zijn op alles wat ze bij het uitvoeren van haar nieuwe opdracht tegenkwam. Dit was 
haar grote kans om op te vallen in de ogen van de directeur, dus wilde ze de zaak niet 
verknallen. En niets was beter dan Connex om je zelfvertrouwen een flinke opkikker te 
geven. Veel beter dan cocaïne, terwijl de werking veel langer duurde. Helaas was de drug niet 
vrij van bijwerkingen: grote doses Connex konden sterke hallucinaties veroorzaken, terwijl 
zelfs kleine hoeveelheden konden helpen bij het scheppen van levendige
I Een kennisversterkende drug die de synapsen die de neuronen verbinden meer laat 
reageren op natuurlijke chemische signalen die de concentratie en de leennechanismen in 
de hersenen op gang brengen. Connex stimuleert de neuronen om meer te ontvangen uit de 
glutenaatmoleculen die de elektrische signalen door de hersensynapsen vervoeren. Bij tests 
in laboratoria bleken acht van de tien mensen die Cormex hadden ingenomen hun scores bij 
tests op het terrein van het kortetermijngeheugen en het leren te verdubbelen.
seksuele fantasieën. Enkele ogenblikken nadat Ronica de drug had ingeno
men, was ze verzonken in een fantasie die even levendig en liederlijk was als de geilste 
droom.
	De rinkelende telefoon rukte Ronica uit haar intense dromerijen, terug
naar haar kantoor. Terwijl ze de man in haar fantasie nog steeds kon proeven, pakte ze de 
dunne platte schijf op en staarde naar het spiegelende oppervlak. Zodra ze de schijf 
aanraakte stopte het rinkelende geluid - dat overigens meer weg had van iemand die met 
zijn vinger over de rand van een kristallen wijnglas wreef dan van een bel - en het beeld van 
haar eigen, enigszins transpirerende gelaat werd vervangen door dat van de president-
directeur die haar opdracht gaf weer naar zijn kantoor te komen.
	'Ik kom er meteen aan, meneer,' zei ze, toen zijn gezicht van de telefoon
schijf verdween. Terwijl ze de schijf in haar vingers hield, werd de weerkaatsing van haar 
gezicht op het spiegelende prismatische oppervlak van de telefoon in tweeën gesneden 
door een laserdun spectrum, dat een blauwgrijs litteken op haar gezicht veroorzaakte. 
Ronica inspecteerde haar uiterlijk, veegde haar wangen af met een vel nanotissue,l haalde 
een keer diep adem en stond op. Er waren momenten dat ze vond dat op de Connex-
bijsluiter vermeld diende te worden dat het middel als een afrodisiacum werkte. Ze streek 
haar kleren glad en ging naar de directeur.


II

Het kantoor van de directeur leek met zijn antieke meubilair en de vele re
producties van Engelse landschapsschilders op het faux fenêtre (hij bezat ook alle 
originelen) op de salon van een schitterende villa. Hoewel ze er nog geen half uur geleden 
al was geweest, merkte Ronica dat ze opnieuw werd gebiologeerd door de goede smaak van 
Simon King en vol ontzag raakte van een dergelijk in het oog lopend vertoon van weelde. 
Ze schatte dat het bureau alleen al waarschijnlijk duurder was geweest dan haar 
appartement.
	'Aha, ben je daar,' zei hij ongeduldig. 'Kom binnen, kom binnen. Dit is
het meisje waarover ik je vertelde.'
	Ronica had nauwelijks in de gaten dat de directeur in strijd met de ar
beids- en de seksewetten handelde door haar als een meisje en niet als een vrouw te 
omschrijven, terwijl ze over het dikke Perzische tapijt naar de dure bank

2 Kleenex nanotissue. Tissue dat is gemaakt om giftige chemicaliën uit de bodem en
het grondwater te absorberen, als het na gebruik is weggegooid.
 
liep. Tenslotte was hij de directeur, en wat Ronica betrof, mocht hij
haar noemen zoals hij wilde. Het duurde enkele ogenblikken voor haar verstrooide 
zintuigen in de gaten kregen dat Rimmer al op de bank zat en kwaad in haar richting keek. 
Toen ze zich omdraaide om naast hem te gaan zitten, hief de directeur zijn hand met een 
dikke sigaar op - roken op de werkplek, nog een overtreding van de arbeidswetten.
	'Nee, ga maar niet zitten,' zei hij. 'Je blijft niet lang. Jullie geen van tweeën.' Hij wierp 
een veelzeggende blik op Rimmer die zijn gezicht vertrok en met tegenzin overeind kwam. 
'Er is geen tijd te verliezen. Rimmer heeft ontdekt waar Dallas zich bevindt. Ik wil dat je 
met hem meegaat om te kijken hoe hij de situatie afhandelt, zoals we eerder al hebben 
besproken. Kijk en leer ervan en geef hem alle mogelijke hulp. Begrepen?'
	'Ja, meneer de directeur,' zei Ronica, terwijl ze Rimmer door de deur volgde.
	Ze zeiden geen van beiden een woord tot ze hun jassen hadden gepakt en in de lift 
stonden, op weg naar de begane grond.
	'Dus jij zou graag bij de beveiliging komen, hè?' snoof Rimmer met duidelijke 
minachting.
	'Ja, dat wil ik inderdaad graag.'
'En waarom denk je dat je daarvoor uit het goede hout gesneden bent?' Ronica haalde 
haar schouders op. 'Ik houd ervan om mensen vast te bin
den,' zei ze. 'En ze te slaan. Straffen heeft me altijd opgewonden. Dus ik redeneerde dat ik 
er dan net zo goed voor betaald zou kunnen worden.'
	'Gevoel voor humor, nietwaar?' merkte Rimmer op. 'Mooi, dat zul je nodig hebben.'
	'Is er nog iets anders wat ik nodig heb?' vroeg ze, toen de liftdeuren naar de hal 
opengingen.
	Rimmer liep naar voren, groette de parkeerwacht die aan de andere zijde van het 
veiligheidsscherm stond en, terwijl hij over zijn schouder vol roos keek, zei hij: 'Dat zullen 
we eens gaan ontdekken, kom je mee?' Met spottend vertoon van hoffelijkheid liet hij 
Ronica voorgaan, toen ze de hoofdingang uitliepen, en leidde haar vervolgens naar de 
elektrische auto die daarvoor geparkeerd stond.
	'Dat is jouw werk, neem ik aan,' zei ze. 'Dingen ontdekken.'
	'Dat hangt er vanaf,' zei Rimmer, terwijl hij beide deuren met de afstandsbediening 
opende.
	'Je bent een soort gewapende inlichtingenophaaldienst,' zei Ronica en ging op de 
plaats naast de bestuurder zitten. Het interieur van Rimmers auto geurde sterk naar nikkel-
cadmium, alsof er iets mis was met de batterij. Rimmer ging naast haar zitten en de deuren 
sloten automatisch.
	'Misschien zal ik ontdekken waarom de directeur zo'n hoge dunk van je
heeft,' zei hij.
	'Dat is gemakkelijk,' lachte ze. 'Dat kan ik je wel vertellen, als je dat graag wil weten.'
	Rimmer zei niets, toen hij de elektromotor startte en geïrriteerd op de pedaal trapte. 
De auto bewoog zich voorwaarts en meerderde geluidloos vaart.
	'wil je het graag weten?' vroeg ze met een glimlach. Ze gaf het niet op voor hij 
antwoord zou hebben gegeven. Ze zag dat hij op zijn onderlip beet om niet te hoeven 
toegeven dat dat het geval was.
	Enkele ogenblikken lang probeerde Rimmer opnieuw controle over hun gescherm met 
woorden te krijgen en haar te dwingen op zijn initiatieven te reageren in plaats van 
andersom.
	'Voor de draad ermee,' snauwde hij uiteindelijk. 'Ik hoef toch niet eerst de absolutie 
van een priester te krijgen voor je het me vertelt, wel?'
	'Absolutie? Voor jou?' Nu was het haar beurt om minachtend te snuiven. 'Daar hebben 
we beslist geen tijd meer voor. Ik heb zo het idee, dat je meer zonden hebt op te biechten 
dan de meesten, Rimmer.'
	'Het werk hééft ook zijn plezierige kanten.'
	'Dat dacht ik al.'
	'Je mag denken wat je wilt.'
	'Dat zal ik doen ook. Denken wat ik wil heb ik altijd met het grootste plezier gedaan.'
	Ze reden een poosje zwijgend verder. Rimmer had niet gezegd waar ze heen gingen, 
maar het was ergens naar het noorden - naar een bestemming die duidelijk buiten de vGv-
zone lag: je had geen documenten nodig om het te verlaten, maar je moest een VGV hebben 
om weer binnen te kunnen komen. Het idee alleen al dat ze de Zone verlieten gaf haar een 
onbehaaglijk gevoel van kwetsbaarheid.
'Nou,' verbrak Rimmer de stilte. 'Ga je het me nog vertellen of niet?' 'Natuurlijk,' zei 
Ronica. 'Het is gewoon als volgt: ik heb hem gevraagd of
hij mijn loopbaantraject wat sneller zou kunnen laten verlopen, als ik lippendienst bewees 
aan zijn heilige staf.' De drug begon nu werkelijk goed te werken: haar hele hoofd zoemde, 
alsof ze een elektrische schok had gekregen. 'Nou, en hij antwoordde dat hij daarvoor kon 
zorgen, waarna hij me vroeg of er bepaalde afdelingen bij Terotechnology waren, waar mijn 
talenten goed tot hun recht zouden kunnen komen. En tussen een paar anthropofage 
happen door, noemde ik beveiliging. Zoals ik al zei, ik houd van smspelletjes en dat soort 
dingen. Hij was natuurlijk wel een beetje teleurgesteld dat ik de ontwerpafdeling niet had 
genoemd, omdat dat zijn specialisme is. Hij was echter in staat zijn gezicht lang genoeg 
in de plooi te houden om mij te verblijden met een rijke stroom sperma.'
	'Je bedoelt dat je hem hebt gepijpt,' zei Rimmer.
	'Precies,' zei ze en ze schoten allebei in de lach.
	'Weet je, ik mag jou wel,' zei Rimmer die dacht dat ze van de directeur opdracht had 
gekregen om hem te bespioneren. En als de plannen om de een of andere reden weer 
faliekant verkeerd liepen, zou hij er misschien voor moeten zorgen dat Ronica helaas een 
dodelijk ongeval overkwam.
	'Bedankt,' zei ze. Als alles naar wens verliep, zou de man die nu nog zo hartelijk met 
haar zat te lachen misschien geen uur meer te leven hebben voor ze hem door zijn hoofd 
schoot. 'Waar gaan we heen?'
	'Naar een hotel.'
	'Maar we kennen elkaar nog maar net. Wat voor soort meisje denk je dat ik ben?'
	'Het is een hyperbarisch hotel. Waar zieke mensen heen gaan om van zuurstof te 
worden voorzien, niet om seks te hebben.'
	'Ik weet wat ze krijgen. Een beetje kleur op hun wangen. Een kans om het 's nachts 
niet zo benauwd te hebben. Maar het is allemaal gewoon lucht, vandaag ingeademd, morgen 
verdwenen.' Ze haalde haar schouders op. 'Denk je wel eens aan die mensen? De 
kwaadbloedigen?'
	'Eerlijk gezegd nooit, nee,' gaf Rimmer toe.
	'0, ik denk heel vaak aan hen. Ik voel me zo heerlijk door de wetenschap dat zoveel 
mensen er veel slechter aan toe zijn dan ik. Zo'n beetje de filosofische tegenhanger van 
het utilitarisme. Maatschappelijke Schadenfreude zou je het kunnen noemen, denk ik.' 
Ronica keek door de kogelvrije ramen van de auto naar de mensen in het maanlicht, over 
wie ze het net had gehad. Na slechts enkele minuten rijden waren ze uit de vGv-zone in een 
veel minder gezond deel van de stad gekomen. Er was weinig verkeer op straat, maar er 
liepen nog wel veel mensen rond: de levende doden, zoals ze hen in gedachten noemde.
	'Moet je ze zien lopen,' stootte ze uit. 'Die griezels. Dolende zielen. Twee uur in de 
nacht en ze lopen nog met duizenden op straat, als vampiers die een avondwandeling 
maken. Die arme klootzakken.'
	'Je bent wel erg ruw in de mond,' zei Rimmer.
	'Dat vond de directeur anders niet,' mompelde ze, terwijl ze genoot van het beeld van 
haarzelf en de directeur dat ze terwille van Rimmer verzon. 'Als je aardig voor me bent, 
doe ik voor jou misschien hetzelfde.'
	'Dat zou ik je niet aanraden,' zei Rimmer. 'Het is alweer een poosje geleden dat ik me 
heb kunnen wassen door al die rompslomp bij het vermoorden van Dallas en zijn gezin.'
	'Bedankt voor de goede raad,' zei Ronica, terwijl ze haar neus vol afkeer
optrok. 'Ik zal eraan denken.'
	'Maar moet je luisteren, ik ben altijd aardig tegen mensen.' Terwijl hij dit zei moest 
Rimmer opnieuw luidkeels lachen.
	'Weet je, ik zou gewoon niet kunnen zeggen of je immoreel of amoreel bent, 
Rimmer.'
	'Ik heb hetzelfde probleem.'
	'Dan ben je dus een morele eunuch.'
	'Dat brengt het werk met zich mee. Misschien zou je daar zelfs eens even over 
moeten nadenken.'
	'Mijn moraal is eigenlijk heel erg eenvoudig,' zei Ronica. 'Ik zou nooit iets doen wat 
mijn carrière binnen het bedrijf zou kunnen schaden.'
	'Als ik het zo hoor, ben je meer geschikt voor een carrière binnen de kerk.'
	'Als ik het binnen het bedrijf niet red, probeer ik het daarna daar wel eens. Zwart staat 
me goed.'
	Ronica dook weg in de warmte van haar ruime lamswollen mantel. Toen ze uit het 
raampje keek, ving ze een glimp op van een troep ratten die zich te goed deden aan een 
lijk in de goot. 'Jakkes, wat heb ik de pest aan dit deel van de stad. Wat bezielt Dallas om 
naar een buurt als deze te gaan. Het is zo ver van de Zone vandaan.'
	'Dat is juist de bedoeling,' grinnikte Rimmer, terwijl het automatische stuursysteem 
van de auto ternauwernood een botsing wist te vermijden met een man die als een zombie 
midden over straat liep. 'De meest onwaarschijnlijke plek is de veiligste. Dat schijnt hij 
tenminste gedacht te hebben.'
	'Hoe heb je hem trouwens gevonden?'
	'Ik heb Dixy, zijn bewegingsparallax-assistente, weten over te halen om het me te 
vertellen.'
	'Dat moet niet gemakkelijk zijn geweest.'
	Rimmer vertelde haar over het hondje, Mersenne.
	'Dus ook geen enkele computer is een eiland, helemaal op zichzelf,' merkte Ronica 
op. 'Dat is interessant.'
	'Ik denk dat Dixy gewoon zo was geprogrammeerd,' zei Rimmer en wees naar de 
knipperende routezoeker. 'Zo te zien zijn we er bijna.'
	'Goed. Beloof me dat je niet gaat overdrijven,' zei ze. 'Hoe eerder je hem door zijn 
hoofd schiet, des te eerder kunnen we weer terug naar de Zone en de gezonde beschaving. 
Alleen al van het rijden door deze mesthoop krijg ik het gevoel dat ik iets verschrikkelijks 
op zal doen. Builenpest, Ebola, Lassakoorts, pokken.'
	Rimmer lachte, alsof hij genoot van haar onbehagen, maar tegelijkertijd
vroeg hij zich af hoeveel daarvan echt gemeend was. Zelfs in haar avondkle
ding en zoetgeurend als een genetisch gemanipuleerde bloem, leek de goed gespierde Ronica 
meer dan opgewassen tegen de taak die hen wachtte.
	'Ik had gedacht om hem eerst een stukje uit de bijbel voor te lezen,' plaagde Rimmer. 
'Als bij een executie. Het boek Exodus, denk ik. Daar vind je altijd wel een enigszins 
passende tekst.'
	'Daar zit weinig troost in, zou ik gedacht hebben.'
	'Precies mijn idee. Wat is jouw favoriete passage in de bijbel?'
	Ronica haalde haar schouders op. 'Ik weet het niet. Dat verhaal over het hoofd van 
Johannes de Doper? Nee, wacht even. Gersoms voorhuid. Die werd met een steen 
afgesneden. Ieders voorhuid denk ik wel. Dat is gewoonlijk mijn favoriete stuk. In de bijbel 
en overal elders.'
	'Ik geloof dat ik begin te begrijpen wat de directeur in je ziet,' moest Rimmer 
toegeven.
	De auto stopte voor het Clostridium-hotel. Rimmer schakelde de motor uit en leunde 
achterover in zijn stoel. 'Nou,' zei hij op de toon van een man die juist voor een leuke 
vakantie op de plaats van bestemming is gearriveerd. 'We zijn er.'
	'Ik moet even plassen,' zei Ronica.
	'Watte?'
	'Ik ben zenuwachtig. Ik heb nog nooit gezien hoe iemand vermoord werd.'
	'Je zoekt er wel het goede moment voor uit, zeg!'
	'Ik doe het hier wel even,' zei ze, terwijl ze het portier aan de passagierskant opende. 
'Ik hurk hier wel even op straat naast de auto, net als Marie Antoinette deed op de 
kinderkopjes van de Conciergerie, toen ze de wachtende gevangenenkar zag. Wil je even in 
de auto blijven zitten tot ik klaar ben, Rimmer?'
	Hij knikte en terwijl hij bleef zitten, keek hij beleefd een andere kant op, toen Ronica 
uit de auto stapte, het portier sloot en vervolgens haar rok optilde.
	Snel haalde ze haar automatische pistool, een kleine Colt Matahari uit de holster 
tussen haar benen - en deed vervolgens een plasje om de schijn op te houden voor ze het 
wapen in haar zak stak en recht overeind ging staan.
	'Goed,' zei ze, terwijl ze op de gepantserde ruit tikte. 'Ik ben er helemaal klaar voor.'
	Rimmer stapte uit de auto.
	'Laten we hem gaan doden,' voegde ze er gretig aan toe.
	Hij liep om de auto heen, keek naar de nog dampende sneeuw waar ze had zitten 
plassen en snoof de lucht op als een hond.
	'Asperges,' zei hij. 'Bij het avondeten. Heel duidelijk.'
	Ronica voelde hoe ze bloosde van verlegenheid. Het zou een genoegen zijn om hem 
dadelijk te vermoorden. Als ze Rimmer door zijn hoofd schoot, zou ze de mensheid alleen 
maar een dienst bewijzen.
	Rimmer draaide haar zijn rug toe en sjokte door de nauwe straat naar de ingang van het 
hotel. 'Wanneer we daar zijn,' zei hij, 'mag jij het woord voeren. Dan kan ik eens kijken 
hoe snugger je precies bent.'
	'Bang dat je de zaak weer verpest, bedoel je?' vroeg ze, terwijl ze merkte dat ze moeite 
had hem bij te houden op haar dure avondschoenen van Frederico Ingannevole, die niet 
waren gemaakt om erop te lopen, zeker niet in de sneeuw.
	'Jij bent degene bij wie de moed in de schoenen dreigt te zinken, dacht ik
zo, ik niet,' zei hij, terwijl hij de lucht weer opsnoof.
	'Dat doet me er trouwens aan denken. Welke bloedgroep heb je, Rimmer?'
	Rimmer bleef stokstijf staan en terwijl hij zich omdraaide, keek hij haar
met een strakke blik minachtend aan. 'Kom me niet vertellen dat jij in die EPW-onzin3 
gelooft!'
	Ronica haalde haar schouders op. 'Waarom niet?'
	Rimmer schudde zijn hoofd en liep door. 'En de directeur beweerde nog wel dat je 
schrander was,' snoof hij.
	'Waarom zou er geen grond van waarheid in zitten?' wierp Ronica tegen. 'Er zijn 
meer dan vierhonderd bloedgroepen.'
	'Maar de meeste mensen hebben gewoon o of A. Ik begrijp niet hoe je op grond 
daarvan zou kunnen zeggen wat voor een soort vent ik ben.'
	'En welke van de twee bloedgroepen heb je?'
	'Geen van beide. Ik heb AB .'
'Interessant. Maar drie procent van de mensen heeft AB .'
'Dat weet ik.'
'Een universele ontvanger4 Dat wil zeggen dat je vol innerlijke tegen
 
3 Erythroceute persoonlijkheidswaardering. De pseudo-wetenschap van bloedtemperamenten, 
gebaseerd op een taxonomie van de persoonlijkheid gebaseerd op bloedgroepen. EPW is gebaseerd 
op boeddhistische leerstellingen, alsmede op het werk van Theophrastus, Hippocrates, Kar1 Landsteiner, 
Leon Bomde1 en Hans Eysenck, en werd 'ontdekt' door J. Wil1 Mott (1987-2041). De EPW wordt bestreden 
door een aantal hematologen en psychologen op grond van het feit dat een empirische basis ervoor ontbreekt.

4 Bij een bloedtransfusie kunnen patiënten met de bloedgroep AB alle andere rode-celcomponenten uit de 
ABO-groep ontvangen, omdat anti-A en anti+ antilichamen afwezig zijn. Rode-celcomponenten uit de AB -
groep kunnen alleen worden toegediend
 

strijdigheden zit, zoals je kunt verwachten van iemand met jouw bloed
groepgeschiedenis.'
	'Wat een gelul.'
	'Het melancholieke type: stil, ongezellig, teruggetrokken, pessimistisch, star en 
humeurig. En niet te vergeten inhalig en manipulatief. Wat vind je ervan, Rimmer! Herken 
je jezelf?'
	Rimmer gaf geen antwoord.
	'Ik zit daarentegen in groep o . Daardoor ben ik ontspannen en gezellig, open, ik heb 
weinig aandacht voor details, maar uitstekende leiderskwaliteiten.'
	'Ik dacht dat alle zwarten groep B hadden.'
	'De frequentie van het fenotype varieert bij de verschillende rassen. Het B -fenotype 
komt niet exclusief bij zwarten voor, het is er alleen algemener. Over misvattingen 
gesproken, je zou je status eens op moeten laten maken. Dat wil zeggen, als je van plan 
bent te trouwen en kinderen te krijgen. Hoewel ik je zo wel kan vertellen dat wij samen 
geen goed stel zouden vormen. 0's kunnen zich het beste maar bij hun eigen bloedgroep 
houden.'
	'Ik ben blij dat te horen,' zei Rimmer, toen ze de ingang van het hotel naderden. 
'Maar ik zou het nog plezieriger vinden om te horen wat voor smoes je hebt bedacht om 
onze aankomst hier te verklaren.'
	'Let maar gewoon op mijn ontspannen o-manier van doen,' zei Ronica, terwijl ze hem 
voorging naar de deur. 'Dadelijk zul je er getuige van zijn hoe iemand die op grond van haar 
temperament de onverstoorbaarheid zelf is, zoiets aanpakt.'
	Ze werden begroet door een hyperbarische assistent, een lange neger die
een geeuw onderdrukte en hen zwijgend met een hoofdknik groette.
	'Wij zijn van het zuurstofinstituut,' deelde Ronica kalm mee. 'We komen controleren 
op vrije radicalen.'
	'Vrije wat?' De assistent keek naar het kantoortje met de glazen wanden waaruit hij 
net gekomen was, of iemand hem te hulp zou kunnen schieten, maar er was verder 
niemand.
	'Onstabiele en reactieve elektronen,' zei ze. 'In dit geval zuurstof.'
	'Ik heb helemaal niet gehoord dat jullie zouden komen,' zei de assistent, terwijl hij op 
zijn hoofd krabde.
aan mensen met bloedgroep AB. Ontvangers van bloedgroep o daarentegen kunnen alleen 
rode cellen van groep o krijgen, maar kunnen bloed geven aan mensen met elke andere 
bloedgroep. Donoren met bloedgroep o staan bekend als universele donoren.
 	'Je hoort dat ook niet van tevoren te weten,' zei Ronica sussend. 'Wat
voor zin zou een controle anders hebben?'
'Om...' De assistent keek op zijn horloge. 'Om half drie in de ochtend?' 'Midden in de 
nacht is de kans het kleinst dat mensen op onze komst
zijn voorbereid. Dan kunnen ze ook de minste weerstand bieden. Weet u, het verbaast me 
dat niemand u nog over ons heeft verteld. We zijn bij heel wat hyperbarische hotels in deze 
buurt geweest.'
	'0 ja?'
	'U hebt er kennelijk geen idee van wie we zijn, wel?'
	De assistent schokschouderde.
	'Hindert niet, hoor.' Ronica glimlachte geduldig en begon om hem heen te lopen, 
terwijl ze ondertussen rustig doorbabbelde. Rimmer moest toegeven dat ze heel overtuigend 
klonk, ook al droeg ze een lange lamswollen jas en dure schoenen.
	'Wij zijn een dienst die direct onder de staatswetten valt,' legde ze uit. 'We hebben de 
bevoegdheid om instellingen als deze te controleren om te kijken of er ijzer in het spel is 
bij het proces waardoor oxidatieve schade is toegebracht aan het DNA in menselijke cellen die 
een oxidatieve spanning ondergaan. Zoals je in een hyperbarisch hotel kunt verwachten. 
Weet je, door hun reactie met deze metaalsporen kunnen verhoogde niveaus van ge-
activeerde zuurstofsoorten veranderingen in het menselijke DNA veroorzaken. En dat hebben 
we toch liever niet, nietwaar?'
	'Wat voor metaalsporen?' vroeg de assistent fronsend. 'Ik dacht dat zuurstof een niet-
metallisch element was.'
	Ronica zuchtte luid. 'IJzer natuurlijk. Cellen moeten ijzer bevatten, zelfs al kan het 
niet voor metabolische processen worden gebruikt. Luister, u werkt hier, niet? Ik bedoel, u 
bent geen gast of patiënt, of hoe u uw cliënten ook noemt?'
	'Ik werk hier inderdaad. Ik ben hyperbarische assistent en ik heb nachtdienst.'
	'In dat geval hebt u de superoxideniveaus van uw gasten bij de hand. Als we die gewoon 
even kunnen controleren, zijn we zo weer vertrokken.'
	'Superoxideniveaus!' De assistent grinnikte opgelaten.
	'Wat is dit voor een tent?' mompelde Rimmer, die het spelletje begon mee te spelen.
	'Wanneer cellen ziek of beschadigd zijn, loopt er iets mis met het gewone 
zuurstofmetabolisme, wat tot een verhoogde productie van superoxide leidt,' legde Ronica 
geduldig uit. Het was verbazingwekkend wat ze allemaal bleek te weten nu ze haar door de 
Connex gestimuleerde hersenen op het onderwerp concentreerde. Ze moest dit allemaal 
ooit ergens hebben gelezen. 'Zo produceren witte bloedcellen met opzet superoxide,' voegde ze
eraan toe, 'om micro-organismen te doden. Deze zelfde witte bloedcellen worden 
geactiveerd door verwondingen en ontstekingen.' Ze glimlachte zwakjes en ging langzaam 
verder, alsof ze tegen iemand sprak die achterlijk was. 'Dus bijna alle ziekten brengen de 
aanmaak van verhoogde hoeveelheden vrije radicalen met zich mee.'
	'Vrije radicalen, zei u?'
	'Ja,' gromde Rimmer. 'Let maar goed op, dan kunt u er misschien nog wat van 
opsteken.'
	'Jullie zijn wettelijk verplicht om gegevens over de superoxideniveaus van jullie 
patiënten bij de hand te hebben.' Dit vemon Ronica gewoon. Ze had er geen idee van wat 
voor wetten er op hyperbarische hotels van toepassing waren, maar ze dacht dat die er wel 
moesten zijn, wat een voor de hand liggende juridische filosofie was.
	'We kunnen beter gaan,' gromde Rimmer. 'Hij heeft er gewoon geen idee van 
waarover je het hebt. Ik stel voor dat we naar het bureau teruggaan en een bevel tot sluiting 
opstellen. Daarna is het ons pakkie-an niet meer.'
	'Bevel tot sluiting?' De assistent klonk verontrust. 'Wacht eventjes. Jullie kunnen 
deze zaak zomaar sluiten?'
	'We stellen alleen het bevel daartoe op,' zei Ronica. 'Het is niets persoonlijks, begrijp 
dat wel. Maar nalaten om de superoxideniveaus deugdelijk bij te houden is een ernstige 
zaak.' Ze haalde haar schouders op. 'Het is verder onze zaak niet meer.'
	'Kunnen we hier geen oplossing voor vinden? Sommige van onze gasten zijn hier al 
een hele tijd. Ze zijn heel erg ziek. Ik weet niet of die het wel zullen overleven als ze naar 
een ander hotel moeten worden overgebracht.'
	Rimmer keek aarzelend naar Ronica en toen hij zag dat zij kennelijk over de 
opmerking nadacht, draaide hij zich met veel vertoon van minachting om.
	'Geen denken aan,' snauwde hij.
	'Alstublieft?'
	'Nou ja,' zei Ronica. 'Ik denk dat we die superoxidetests ook zelf wel kunnen 
uitvoeren. Om dat te kunnen doen moeten we jullie gast die hier het langste verblijft wat 
mitochondrieën afnemen en ter vergelijking ook van de laatste gast die is aangekomen.'
	'0, maar dat is geen enkel probleem,' zei de assistent. 'Dat is heel gemakkelijk. Dat 
hoef ik zelfs niet op te zoeken. De laatste gast kwam ongeveer een uur geleden binnen. Hij 
heet Dallas en heeft kamer 12 18. En de gast die hier het langste verblijft? Dat is Ingrams in 
kamer I 10s. Die zit hier al zo lang dat hij zo ongeveer een deel van het meubilair is 
geworden. Als u bij hem wat mitochondrieën afneemt, merkt hij het waarschijnlijk niet
eens. De vent is bijna een lijk. Hij bevindt zich nu al een paar jaar in de VierManencrisis.'
	'Wat voor kwaad steekt erin?' vroeg Ronica aan Rimmer.
	'Ik weet het niet,' zuchtte hij. 'Het is een lapmiddel, dat weet je ook wel. Er zouden 
twintig monsters genomen moeten worden en geen twee.'
	'We weten allebei dat twee voldoende is als je de chronologische parameters 
nauwkeurig kunt bepalen. En dat kan in dit geval.'
	'Goed dan,' zei Rimmer. 'Maar als iemand er ooit achter komt, is het jouw 
verantwoordelijkheid, begrepen? Ik voel er niets voor mijn nek voor andere mensen uit te 
steken.'
	'Rustig maar, wil je? Wat zou er nou mis kunnen gaan?' Ze keek weer
naar de assistent en glimlachte. 'Goed, waarom wijst u ons de weg niet even? '
	'Komt voor mekaar,' grinnikte hij en pakte een elektronische loper van
het blad van zijn bureau. 'Zo mag ik het horen.'


III

Op dit punt is een korte uitleg wel op zijn plaats. U vraagt zich misschien
af hoe het mogelijk is dat de auteur van dit boek, die de noodzaak betreurt om over 
zichzelf te moeten praten, al deze dingen weet. Hoe is de auteur bijvoorbeeld in staat 
te beschrijven wat iemand denkt, en misschien zelfs waaróm men het denkt! Maar om 
eerlijk te zijn kan ik me niet voorstellen waarom u deze vraag met betrekking tot dit 
boek niet vaker stelt. En het verrast me dat zoveel auteurs geen enkele poging doen 
om in de loop van hun literaire inspanningen enige aandacht te besteden aan zo'n 
klein detail als de vertelinstantie.
	Natuurlijk is een verhaal geen wetenschap maar kunst. Desondanks
zou je verwachten dat de critici in de loop van de tijd toch zouden hebben geprobeerd 
om daarover enkele uitgangspunten te formuleren, of zelfs een terminologie te 
ontwerpen waarmee het vertelstandpunt kan worden beschreven. In dit opzicht is er 
sprake van een piinlijk gebrek aan classificaties en ben ik verplicht mijzelf en mijn 
positie als verteller te beschrijven in termen die misschien wat raadselachtig lijken, 
aangezien 'ik-verteller' en 'alwetende verteller' nauwelijks adequaat lijken te zijn.
	Laten we daarom zeggen dat dit verhaal wordt verteld door iemand die
zelf een dramatische rol in het geheel speelt, hoewel men kan stellen dat zelfs de 
vermoeiendste verteller een dramatische rol gaat spelen, zodra het
persoonlijk voornaamwoord 'ik' in het geding komt. Als we er verder van
uitgaan dat ik met recht kan zeggen dat ik meer ben dan een gewone toeschouwer, 
doordat ik een aantoonbare invloed op de loop van de gebeurtenissen heb (te zijner 
tijd zal mijn eigen rol in dit verhaal volledig worden onthuld) - dan behoor ik tot die 
bijzondere soort vertellers die ook handelende persoon zijn. Natuurlijk heeft u de 
conclusie al getrokken dat ik een verteller ben van het zelfbewuste soort, die er zich 
van bewust is dat hij schrijver is, waaraan ik nog zou willen toevoegen dat u erop 
kunt vertrouwen dat ik u alles zal vertellen wat u moet weten, en nog meer, tot het 
moment daar is waarop u absoluut evenveel weet als ik.
	Dit leidt als vanzelf naar de vraag hoe de verteller in staat is te weten
wat niet langs strikt natuurlijke weg geweten kan worden - wat wij auteurs 
gewoonlijk, want we spelen graag voor God, de alwetendheid noemen. Het 
belangrijkste is daarbij duidelijk de kijk op het innerlijk -de karakters en de 
gedachteprocessen waarover ik het daarnet heb gehad. Misschien is het voor u op dit 
moment wat moeilijk te begrijpen, maar de kwestie is dat ik de beste kijk op het 
innerlijk heb die een auteur ooit heeft gehad. Sterker nog, het vermogen daartoe is 
inderdaad strikt natuurlijk. De wetenschap heeft mij een onbegrensde alwetendheid 
verschaft. Maar wat voor soort wetenschap, hoor ik u nu vragen. Wel, de hematologie 
natuurlijk. De situatie of het feit dat ik weet wat ik weet, en zoveel - alles wat er 
ooit was, is en zal zijn - komt door het bloed. Dit is de bron van de onbegrensde 
kennis en van de eeuwige jeugd, en het geheim van het leven. Door de gemeenschap van 
het bloed van de mens zal alles bekend zijn en begrepen worden. En als ik u tijdig op 
de hoogte stel, is het, om Antoine Furetièrej te parafraseren, 'omdat het niet in mijn 
bedoeling ligt u te verrassen, zoals sommige kwaadwillige Auteurs plegen te doen, 
die op niets anders uit zijn.' Ik wil dat u erop voorbereid bent om alles te begrijpen. 
Want u wacht een groot inzicht en een grote inspanning tot inzicht. U moet uzelf, bij 
wijze van spreken, aan uw eigen haren omhoogtrekken.
Ziezo, ik hoop dat alles hierdoor een beetje duidelijker is geworden.
Rimmer stak de Kopspeld in zijn oor en zonder dat de zwarte assistent het
zag, koos hij een stuk van Mendelssohn als begeleiding voor de moord die

5 Antoine Furetière (I 619-1688), Frans dichter en romanschrijver.
 
 
hij dadelijk zou gaan plegen. Elijah. Wees niet bevreesd, zong de stem. Het
was een aangename afwisseling van de muzak en het geklets van de assistent die hen door 
een gang op de elfde verdieping naar I 105 bracht, de kamer waarin de oudste gast van het 
Clostridium woonde. In zijn achterhoofd vroeg hij zich af waarom ze nog steeds de schijn 
ophielden. Ze wisten waar Dallas gevonden kon worden. Het was gewoon een kwestie van 
erheen gaan en hem doden.
	'Trouwens, morgenochtend zou ik de druk in de kamer van Ingrams toch moeten 
verlagen,' legde de assistent uit, die hun had verteld dat hij Taylor heette. 'Bij alle gasten 
die een langdurig verblijf hebben geboekt, moet dat een of twee keer per week, anders 
krijgen ze caissonziekte. Luchtbelletjes in de bloedsomloop, weet u wel? Daar zijn we erg 
voorzichtig mee.'
	'Het doet me genoegen dat te horen,' zei Ronica, toen Taylor voor een kamerdeur 
bleef staan en zijn elektronische sleutel in het veiligheidsslot stak. Ze probeerde nog steeds 
een manier te bedenken waarop ze konden doen alsof ze bij de ongelukkige bewoner van 
kamer 110s een superoxidetest afnamen. Misschien kon ze die vent zover krijgen dat hij 
even over het schermpje van haar lucifersmaptelefoon likte: het was een nieuwe die er wat 
anders uitzag dan normaal en ze rekende erop dat Taylor een dergelijke telefoon nooit 
eerder zou hebben gezien. Dat zou genoeg moeten zijn.
	Nu de sleutel in het slot stak, kon Taylor een controlepaneel in de muur naast de deur 
openen en met de hand de druk uitschakelen die binnen in de kamer was ingesteld. Hij keek 
op zijn horloge en zei: 'Dit duurt een paar minuten, maar je moet het niet overhaasten.' 
Hij lachte grimmig. 'Tenzij je die vent binnen koud zou willen maken.'
	Rimmers vrije oor ving de mededeling op.
	'Hoe hoog kunt u de druk eigenlijk opvoeren?'
	'Zo hoog als u maar wilt. Twee-, driehonderd atmosfeer. Deze kamers zijn erop 
gebouwd een enorme druk te weerstaan. In ieder geval veel meer dan het menselijk lichaam 
zou kunnen verdragen. Maar we laten de gasten hun eigen druk niet zo hoog opvoeren. Als 
de druk echt heel hoog moet zijn, moet dat van buitenaf gebeuren door een assistent met 
een sleutel zoals deze. Zo voorkomen we dat sommige gasten de druk zouden gebruiken als 
middel om zelfmoord te plegen, wanneer ze depressief zijn.' Taylor schudde zijn hoofd. 'U 
zou de rotzooi eens moeten zien die je dan krijgt.'
	'Interessant,' zei Rimmer. 'Je leert elke dag toch weer iets nuttigs.'
	'Ik weet niet of het zo nuttig is,' mompelde Taylor. Hij keek op, toen het rode lichtje 
boven de deur doofde. 'Zodra het groen wordt, kunnen we naar binnen.'
	Rimmer keek naar Ronica en glimlachte. 'Ik denk dat we wel genoeg
hebben gezien, vind je ook niet?' Weest niet bevreesd, zei God de Heer,
weest niet bevreesd, uwredding is nabij.
	'Waar hebt u het over?' vroeg Taylor fronsend. 'Ik dacht dat u bij Ingrams een test 
wilde doen? Superoxide of iets dergelijks.'
	Rimmer hield zijn pistool achter zijn rug, terwijl hij met zijn duim aan de gegroefde 
ring van de geluiddemper draaide om er zeker van te zijn dat het schot niet zou worden 
gehoord. Het had geen zin de andere gasten te storen, meende hij. Vooral niet als een 
van die gasten Dallas was op de verdieping vlak boven hen. Hoewel duizenden om u 
heen smartelijk zullen sneuvelen, en tienduizenden om u heen omkomen, toch 
zal u niets deren. Dat sloeg duidelijk niet op Taylor. Maar Rimmer begon zich 
langzamerhand een beetje als een oudtestamentische ongeluksprofeet te voelen. Het was 
een heerlijk gevoel. Hij wachtte nu gewoon op een teken van de Heer. Een groen licht 
om te kunnen handelen. Hij maakte zich er nauwelijks druk om dat een verborgen 
camera zijn uiterlijk zou vastleggen. Niet in een instelling als deze. Alleen in de Zone 
waren dat soort overwegingen van belang. De politie van een stadswijk als deze werd 
nooit in een vGv-zone binnengelaten.
	De ogen van de assistent keken even boven de deur, toen het groene licht 
aanfloepte. Op hetzelfde moment zette Rimmer de dikke, vierkante loop van zijn 
pistool tegen de achterkant van Taylors hoofd en haalde de trekker over, waarna hij 
handig een stap uit de buurt van het vallende lichaam deed, weg van de krachtige fontein 
bloed die in een rode boog vrijkwam uit de drukkamer van de schedel. De man was op 
slag dood. Ronica, die helemaal niet op het gebeurde was voorbereid, was niet zo handig 
op haar elegant geschoeide voeten en deze werden al snel bedekt door de stroom warm, 
dampend bloed. Vol afschuw over deze plotselinge eruptie van mogelijke besmetting - 
je werkte niet in een hyperbarisch hotel tenzij je zelf ook met het virus was besmet - 
begon ze op haar hoge hakken achteruit te lopen, tot ze de muur aan de overzijde van de 
gang tegen haar rug voelde. Pas toen keek ze omlaag naar haar roodgekleurde schoenen.
	'Verdomde idioot die je bent,' gilde ze.
	'Wees een beetje stil, wil je? Er proberen hier mensen te slapen, weet je dat wel?'
	'Wees een beetje stil?' hijgde Ronica woedend. 'Wees een beetje stil? Rimmer, 
klootzak, heb je verdomme gezien wat er met mijn schoenen is gebeurd? Door jouw 
schuld! Ze zijn helemaal verpest. Ze waren van Federico Ingannevole. En ze hebben me 
verdomme een fortuin gekost. Maar nu, Christus, ik zie eruit als...' Ronica schudde haar 
hoofd met de vlechten.
	Rimmer keek omlaag naar haar schoenen en lachte.
	'Zijn bloed kome over ons,' zei hij. 'En over onze kinderen. En over onze
schoenen. Je hebt gelijk.'
	'Ja, nou, ik zie op jou anders geen vlekje zitten,' antwoordde ze bitter, terwijl ze 
probeerde om het ergste ervan aan de vloerbedekking af te vegen.
	'Je moet je bij dit werk snel weten te bewegen.' Rimmer schopte onderzoekend tegen 
de assistent, waardoor er een luide zucht uit het lijk ontsnapte; genoeg reden voor Rimmer 
om een stap achteruit te doen, terwijl hij overwoog om nog een keer te schieten. 
Vervolgens keek hij op en toen hij het groene licht zag, begreep hij waar het zuchtende 
geluid in werkelijkheid vandaan was gekomen. Het was niet Taylor die zijn laatste adem had 
uitgeblazen, maar de deur van de hyperbarische kamer, waar een bijna naakte man van 
onbestemde leeftijd stond, zijn skeletmagere lichaam vol met de pukkelvormige uitslag, die 
kenmerkend was voor de laatste fase van PO en die als een omslagdoek van dunne rode 
kant om hem heen hing. De stervende uitte een hese dorre kreet en wankelde naar voren in 
het heldere licht van de gang, terwijl hij als een soort spook een beschuldigende vinger op 
Rimmer richtte. Nu de man in het volle licht stond, konden Ronica en Rimmer duidelijk de 
wangen van zijn uitgemergelde gezicht zien, zo rood alsof hij verscheidene malen hard was 
geslagen en bevlekt met kleine speldenprikjes zuurstofarm bloed.
	Terwijl Rimmer de Kopspeld uit zijn oor rukte - want de aanblik was zelfs voor hem 
een beetje al te bijbels, net als Samuel die opgestaan was uit zijn graf om koning Saul te 
achtervolgen - week hij terug van dit wandelende lijk en de geur van verrotting dat het 
uitwasemde. En met een rilling van afkeer, die snel veranderde in paniek, toen de gestalte 
een hand uitstak om hem aan te raken, schoot Rimmer een kogel in het been van de man. 
Dit was niet uit medelijden, zodat hij hem niet dood hoefde te schieten, maar alleen om 
Rimmer in staat te stellen nog verder terug te wijken voor de kreunende stakker die nu op 
zijn rug lag - Rimmer voelde er niets voor om bespat te worden door het lichaamsvocht 
van dit besmette schepsel - voor hij hem nog eens twee keer in zijn borst schoot. Maar in 
werkelijkheid bleek de oude man, h-rgrams, nauwelijks te bloeden. Het leek alsof zijn bloed, 
dat een obsessie voor hem was geworden, elk moment dat hij bij bewustzijn was, gewoon te 
uitgeput was om zijn vegeterende kadaver te verlaten.
	Ronica haalde de beschermende hand van haar mond die nog steeds wijd openstond en 
slaakte een zucht van afgrijzen.
	'Wat een bloedbad,' mompelde ze. 'Wat een bloedbad.'
	'Daar ziet het wel naar uit,' zei Rimmer koeltjes.
	'Christus nog aan toe, Rimmer, wat bezielt je in godsnaam?'
	Hij haalde zijn schouders op met een enigszins verontschuldigend glim
lachje. 'Ik wilde niet dat hij me aan zou raken. Dat kun je toch wel begrijpen, nietwaar?'
	'Wanneer je een pistool hebt, ziet iedereen eruit als een schietschijf,
neem ik aan, hè!'
	'Liefje,' zei hij, terwijl hij de elektronische loper van de assistent pakte
en door de gang in de richting van de trap terugliep. 'We zijn nog maar nauwelijks 
begonnen.'


V

Lenina keek een ogenblik naar de voetafdrukken op het beige tapijt en
dacht dat iemand in de hondenpoep moest hebben getrapt - tot ze zich herinnerde hoe een 
bijzonder hardnekkige stam van een parvovirus dat honden besmette het vorige jaar vrijwel 
alle honden in de stad die nog niet waren opgegeten, had gedood door een combinatie van 
enteritis en myocarditis. In haar jeugd in Californië had ze een hond gehad. Toen ze op het 
platteland woonde in ieder geval. Voor het gezin naar Los Angeles was verhuisd en zij in de 
misdaad terecht was gekomen. Maar de enige honden die je tegenwoordig zag waren 
bewegingsparallaxen. Lenina moest tegenwoordig niet veel meer van honden hebben. Ze 
was gepakt door een politiehond, een Duitse herder, tijdens het plegen van de mislukte 
inbraak die haar een verblijf in Artemis Zeven had opgeleverd, en ze had er een linkerkuit 
met een lelijk litteken aan overgehouden, die nog steeds pijn deed wanneer ze de spieren 
ervan spande. Zoals nu, toen ze neerknielde om de voetafdrukken van de vrouw te bekijken 
- dat was duidelijk te zien aan de vorm van de schoen. Dit waren niet het soort schoenen 
die gasten in het Clostridium ooit zouden dragen, te duur, ontworpen voor de sier en niet 
om tijdens het lopen gemakkelijk te zitten, en dat betekende een vrouw met een heleboel 
credits op haar naam en goed bloed in haar aderen. Het soort vrouw dat Lenina graag zou 
zijn geweest. Het viel onmogelijk te zeggen of het bloed op het tapijt goed of besmet was, 
maar het was bloed, want de donkerbruine sporen waren kleverig en smaakten 
onmiskenbaar zoutachtig.
	Ze stond moeizaam op en keek de in het rond lopende, saharakleurige
gang af om te zien waar de voetafdrukken vandaan waren gekomen. Het kostte haar maar 
enkele ogenblikken om de bocht om te lopen, waar ze de twee lijken vond. De assistent 
herkende ze. Ze probeerde zoveel mogelijk namen van deze mensen te onthouden. Gewoon 
om zichzelf eraan te herinneren dat dit geen gevangenis was en dat de assistenten geen 
gevangenbewaarders waren. Maar de andere - de halfnaakte oude man -was een vreemde.
	Zodra ze de twee lijken had gezien, draaide Lenina zich om en liep terug naar de 
hyperbarische kamer die ze met Rameses Gates deelde. Enkele ogenblikken daarvoor was ze 
abrupt weggerend tijdens een ruzie die ze met hem had gehad over die idioot, Dallas, wiens 
dolzinnige plan er volgens haar alleen maar in kon resulteren dat Gates opnieuw in Artemis 
Zeven belandde. Of misschien nog erger. Het beroven van een bloedbank gold waar-
schijnlijk als een zwaar bloeddelict, waarop vrijwel zeker de doodstraf stond. En dan nog 
niet eens de eerste de beste bloedbank. Nee, de grootste en beste beveiligde van allemaal, de 
First National Blood Bank op de maan. Lenina vond dat zoiets alleen nog maar 
onderstreepte hoe verknipt Dallas in werkelijkheid was. Het was vragen om moeilijkheden. 
Sméken. Alsof je een grizzlybeer tegen zijn neus sloeg. Niet dat er daar nog veel van waren 
trouwens. Een uitbarsting van een berenparvovirus had ervoor gezorgd dat zowat de hele 
berenpopulatie op de wereld was uitgeroeid. Dat was eigenlijk jammer, vond Lenina. Ze had 
beren altijd lief gevonden. Misschien was dat wel de reden dat ze Gates graag mocht. En 
waarom ze bereid was om hem nu zijn zin te geven. Misschien zelfs bereid om met hem 
mee te werken bij zijn nieuwe plannen. Misschien was deze Dallas, over wie hij haar had 
verteld, de man die beweerde dat hij alle bloedbanken had ontworpen en die zich nu in het 
hotel schuilhield, nou ja, misschien was die toch nog niet zo gek. Het zag er naar uit dat 
iemand jacht op hem maakte, iemand uit de Zone, die er niet alleen op gekleed was om te 
moorden, maar ook nog behoorlijk goed bleek uitgerust. Misschien had die Dallas wel de 
waarheid verteld.
	Rameses Gates zat op de rand van het bed, een verblufte uitdrukking op zijn gezicht, 
alsof hij zich nog steeds afvroeg waarom Lenina de kamer uit was gestormd. Toen hij haar 
in de deuropening zag staan, kwam Gates overeind en begon zich schaapachtig te 
verontschuldigen.
	'Laat maar,' onderbrak Lenina hem. 'Ik denk dat je nieuwe vriend inderdaad is voor 
wie hij zich uitgeeft.' Ze vertelde van de bloederige voetafdrukken die ze had gevonden en 
de twee lijken verderop in de gang.
	'Dallas zit een verdieping hoger,' zei Gates, terwijl hij een tas van onder het bed 
vandaan haalde. 'Zo te horen heeft iemand zich in de kamer vergist.'
	'Niet zomaar iemand. Een zij. Het waren de voetafdrukken van een vrouw.'
	'Die mag jij dan doodschieten.' Gates gooide haar een wapen toe, pakte zelf een 
tweede - een terugstootloos I gmm-pistool - en sprong van het bed af. 'Kom op, rennen. 
We moeten suikeroompje gaan beschermen.'
	Lenina liep de grote man achterna de kamerdeur uit, terwijl ze het vuur
wapen bekeek dat hij haar had gegeven. 'Het is alweer een tijdje geleden dat ik iemand heb 
doodgeschoten.'
	'Het is net als fietsen,' zei Gates, terwijl hij in de richting van de trap
liep. 'Dat verleer je nooit.'


VI

Voor de deur van kamer 12 I 8 stak Rimmer de elektronische loper van de as
sistent in het veiligheidsslot en opende het controlepaneel.
	'Zo te zien zit Dallas inderdaad hier binnen,' zei hij met een hoofdknik
in de richting van het groene licht buiten de deur. 'Deze kamer staat niet eens onder druk. 
Een beetje zinloos om een hyperbarische kamer te nemen en de installatie dan niet te 
gebruiken, vind je ook niet? Alsof je naar een restaurant gaat om een boek te lezen.'
	Ronica klemde haar hand om de kolf van het kleine Matahari-pistool in
haar mantelzak. Nu ze de onmiddellijke uitwerking van een schot in het achterhoofd had 
gezien, bedacht ze dat ze Rimmer het beste op dezelfde manier kon doden. Ditmaal zou ze 
op het bloed zijn voorbereid - al waren haar schoenen dan voorgoed bedorven, ze had nog 
steeds een mantel waar ze zuinig op was. Zodra Rimmer de kamerdeur opendeed en Dallas 
in de gaten gekregen had dat hij het was, zou ze het doen. Precies zoals de directeur haar 
had opgedragen. Als een demonstratie van de goodwill van het bedrijf tegenover zijn 
briljantste ontwerper. Rimmer opende de kamerdeur echter niet met de hand, zoals ze had 
verwacht, maar hij begon de druk te verhogen en enkele ogenblikken later werd het groene 
licht vervangen door een rood.
'Wat doe je verdomme nou?' wilde ze weten.
	'Wat denk je?' zei Rimmer zonder zich zelfs maar om te draaien. 'Ik zet
hem onder druk.' Hij stootte een sadistisch hinniklachje uit. 'Heel wat druk, om je de 
waarheid te zeggen.'
	'Moeten we niet eerst even vaststellen dat hij inderdaad daarbinnen is?'
vroeg Ronica. 'Ik bedoel, stel nou eens dat dat niet het geval is? Als het nou eens iemand 
anders is? Tegen de tijd dat je met die druk bent uitgeklooid, kunnen we misschien moeilijk 
meer vaststellen of het Dallas wel of niet is. En de directeur zal van je willen weten of je 
het gecontroleerd hebt, Rimmer.'
	'Je hebt die assistent toch gehoord?' zei Rimmer minachtend. 'Dallas
heeft kamer IZ I 8. Nou dit is IZ I 8. Je hoeft geen Sherlock Holmes te wezen om te 
ontcijferen wat er op deze deuren staat, Ronica. Bovendien verhoog ik
 
die druk niet om Dallas te vermoorden, alleen maar om hem wat handel
baarder te maken als ik hem zijn kaars uitblaas, zodra ik uiteindelijk die deur open. Dallas 
heeft namelijk een pistool, weet je. En hij zal dat waarschijnlijk gebruiken, tenzij ik hem 
eerst wat verzwak. Hem een beetje laat uitwaaien, zeg maar.'
	Ronica beet op haar sensuele onderlip, terwijl ze zich afvroeg hoe nuttig Dallas nog 
voor haar werkgever zou zijn tegen de tijd dat Rimmer klaar was met het toedienen van dit 
hyperbarische equivalent vanpeine forte et dure. Misschien was zijn briljante geest wel 
helemaal vernietigd, zodat het niet meer de moeite waard was om hem voor het bedrijf 
terug te winnen. Toen Rimmer bij het controlepaneel vandaan stapte, ving ze een glimp op 
van het drukventiel en een naald die gevaarlijk dicht bij het rode gedeelte van de 
wijzerplaat kwam. Ze besefte dat ze niet langer mocht wachten. Het was nu of nooit.
	Rimmer, die nog steeds met zijn gezicht naar de deur stond, voelde iets dat net zo koud 
en metaalachtig was als de stem die erbij hoorde, hard tegen zijn magere nek drukken.
	'Afzetten,' zei ze. 'Nu meteen. Of ik vermoord je.'
	De situatie had iets komisch waar Rimmer om moest lachen.
	'Is dat een pistool?' Hij maakte aanstalten om zich om te draaien en merkte dat het 
voorwerp in het vlees onder zijn oor werd gedrukt, waardoor hij zijn gezicht weer naar de 
deur moest richten.
	'Het is in ieder geval geen stethoscoop. Schakel die druk uit of je krijgt het 
onweerlegbare bewijs.'
Rimmer stak zijn hand uit naar de schakelaars en keerde het proces om. 'Empirisme,' 
zei hij ijzig. 'Dat is altijd mijn probleem geweest. Een lin
guïstische uiting heeft voor een man zoals ik pas betekenis, wanneer zij vergezeld gaat van 
iets wat ervaren kan worden.'
	'Nu bij die deur vandaan. Langzaam. Ik zou het jammer vinden als je moest ontdekken 
dat mijn dreigement meer was dan alleen maar een syntactische taaluiting. Voor jou komt 
de bevestiging waarschijnlijk in de vorm van een I gmm-kogel.'
	'Vijftien millimeter, hè?' zei Rimmer, terwijl hij achteruitliep met het pistool nog 
steeds tegen zijn nek gedrukt. 'Dat is een flink wapen om bij je te dragen.'
	'Meer dan genoeg om je schedel te doorboren, Rimmer. Er is al een paar dure 
schoenen van me naar de maan. Ik voel er weinig voor om deze mantel ook nog te 
bederven.'
	'Het moet een van die drieschots automatische pistooltjes zijn. Een kutwapen. Het 
heeft de hele tijd in je slipje gezeten. Mooi. Mmmm, misschien
 
mag ik er later eens aan ruiken. Nadat we dit kleine misverstand uit de weg
hebben geruimd.'
	'Ik heb maar één kogel nodig om je naar de andere wereld te helpen. Goed, gezicht 
naar de muur en kop dicht.' Ze keek naar het rode licht boven de deur en hoopte dat ze het 
doden van Rimmer uit kon stellen tot Dallas er zou zijn om het te zien. Of misschien zou 
ze Rimmer door Dallas zelf laten doden. Als hij er nog toe in staat was. In ieder geval was 
Rimmer doden het gemakkelijkste deel van haar taak. Het verhaal dat ze daarna zou 
moeten ophangen was veel moeilijker - Dallas ervan overtuigen dat de directeur Rimmer 
geen opdracht had gegeven om Dallas' gezin te vermoorden. Ronica zag geen enkele reden 
waarom hij haar zou geloven. Een man zo intelligent als hij keek toch zo door dat 
leugenverhaaltje van haar heen?
	Het rode licht bleef branden, terwijl de druk in de kamer langzaam terugkeerde naar het 
zeeniveau. Met haar pistool nog steeds tegen Rimmers nek, richtte Ronica haar ogen 
ongeduldig op het drukventiel. De druk was pas halverwege terug naar normaal. Terwijl ze 
haar volmaakte witte tanden knarste, probeerde ze het bittere gevoel van onzekerheid te 
bedwingen dat ze in haar maag voelde. Ze stond dicht genoeg bij Rimmer om zijn slechte 
adem te ruiken die van de muur terugkaatste. Het was een beetje minder erg om een man te 
doden die uit zijn bek stonk, dacht ze. Weer een blik op het drukventiel. Bijna normaal. 
Nog een paar seconden en het zou allemaal voorbij zijn.
	'Zullen we het er nu over hebben?' vroeg hij.
	'Kop dicht.'
	'Ik houd van dominante vrouwen. Toevallig zoek ik een betrouwbare persoon met 
verantwoordelijkheidsgevoel die mijn lul van vijfentwintig centimeter in vuur en vlam kan 
zetten voor een amateurvideo die ik aan het maken ben. Waarom gaan we niet terug naar 
mijn auto, waar we de details met elkaar kunnen bespreken, en een mogelijke financiële 
vergoeding?' Hij liet zijn tong over zijn lippen glijden en glimlachte. 'Of misschien slaap ik 
wel en is dit alles een natte droom. Ik kan elk moment een zaadlozing krijgen, mijn hele 
onderlaken vol, en ik word wakker.'
	Ronica greep met haar volle hand in Rimmers vettige sluike haar om de loop van haar 
pistool beter tegen de steenpuist op zijn wang te kunnen drukken.
	'Als dit alleen maar een droom is,' zei ze, 'is het er een waaruit je nooit meer zult 
ontwaken, tenzij je je mond houdt.'
	'Je zult me niet vermoorden, omdat ik tegen je praat,' hield Rimmer vol. 'Je bent nog 
helemaal niet van plan om me te doden, anders had je het allang gedaan. Bovendien heb je 
zelf ook het eeuwige leven niet.'
 
	Met een kant van zijn gezicht tegen de muur gedrukt kon hij haar uit
een ooghoek half zien. Hoewel het nauwelijks warm was in de gang, glom Ronica's fraaie 
zwarte gezicht van het zweet, alsof ze nog steeds zo haar twijfels had over wat ze deed, 
alsof - Rimmer glimlachte - alsof ze zichzelf er nog niet helemaal van had overtuigd dat ze 
de trekker zou overhalen. Hij wilde net opmerken dat hij niet zou sterven - niet in zijn 
dromen en ook nergens anders, zo lang ze de veiligheidspal van haar kleine Matahari niet 
had overgehaald - nogal doorzichtig, maar toch de moeite van het proberen waard - toen 
een schot zich met veel rumoer een weg door zijn sluwe gedachteprocessen baande.
	Ronica's schreeuw maakte hem duidelijk dat hij geen pijn zou voelen tenminste niet 
van het eerste schot. Ze had zich al op een knie laten zakken, maar in de paar seconden die 
hij had voor hij het volgende schot hoorde, kon hij niet vaststellen of ze geraakt was of 
niet. Wat wel duidelijk was: er was iemand anders aan het schieten zonder zich druk te 
maken om de herrie. Soms was dat beter. De mensen de stuipen op het lijf jagen was beter 
dan ze neerschieten. Instinctief dook Rimmer in elkaar, toen de derde kogel door de gang 
vloog, fluitend van dodelijke energie. Hij tastte naar zijn wapen, richtte het op Ronica's 
hoofd en besloot toen dat hij beter even kon wachten met haar neer te schieten - hij had al 
zijn munitie misschien nodig om af te rekenen met degene die daar aan het schieten was. 
Nadat Rimmer het geluidsvolume in de kolf had bijgesteld, gewoon om de vent te laten we-
ten dat hij goed uitgerust was, beantwoordde hij het vuur in de richting waarvan de eerste 
drie schoten waren gekomen. Het enige wat hij kon bedenken was, dat Ronica uiteindelijk 
toch gelijk gehad moest hebben - dat Dallas niet in zijn kamer was geweest. Wie zou hen 
anders willen neerschieten?
	Rimmer schoot nog twee keer en terwijl hij Ronica negeerde, die nu bij de 
tegenoverliggende deur neerhurkte, kroop hij precies op tijd weg toen een gat ter grootte 
van een sinaasappel op de plaats in de muur verscheen waar hij net tegen had geleund.
	'Dallas?' schreeuwde hij. 'Ben jij dat?'
	Nog meer schoten. En, dacht Rimmer, beslist meer dan één pistool. Hij schoot terug, 
alleen raakten Dallas, of wie het ook was, en hij allebei iemand die dwaas genoeg was om de 
gang op te komen om te kijken wat het lawaai te betekenen had - dezelfde iemand, een 
vrouw.
	Rimmer bleef schieten, het kon hem niet schelen wie hij raakte. Met het gedreun van 
de schoten en de geur van cordiet genoot hij gewoon van de avond. Ze waren met z'n 
tweeën, daar was hij nu zeker van, verborgen binnen de prisma met ondoorzichtig gekleurde 
wanden, waarin de trap zich bevond en die het einde van de bochtige gang hielp verlichten. 
Achter hem, verder rond de bocht zonk de schacht van de lift door een glazen cirkel in de vloer. 
Het werd tijd om te maken dat hij weg kwam. Als hij gewoon de gang maar kon oversteken, zou 
hij veilig zijn.
	Precies op het juiste moment verscheen een hoofd en een schouder om de hoek van 
een andere deuropening. Rimmer richtte zorgvuldig en toen het doelwit met een luide 
schreeuw voorover in de gang in elkaar zakte, gebruikte hij de man als dekking om te 
ontsnappen, waarbij hij lenig over de vloer rolde voor hij rond de bocht in de gang uit de 
vuurlinie rende. De liftschacht, die Rimmers aanwezigheid voelde, lichtte op, toen een lift 
automatisch naar de twaalfde verdieping begon te stijgen. Snel herlaadde Rimmer zijn 
pistool nu hij zich in een betrekkelijk veilige positie bevond, keek om de bocht in de hoop 
dat hij zijn aanvallers nog eens goed onder vuur kon nemen, voor hij ontsnapte. Toen hij 
ontdekte dat zijn eigen vuurlinie gedeeltelijk werd geblokkeerd door de man die hij had 
neergeschoten, verloste Rimmer hem uit zijn lijden met een paar kogels in de borst. Een 
tweede voorzichtige blik maakte hem duidelijk, dat ook Ronica geen goed doelwit meer 
bood, nu die zich ter bescherming tegen een deur had gedrukt. Als hij die rekening wilde 
vereffenen, zou hij haar ervan moeten overtuigen dat hij zich nog steeds bezorgd maakte 
om wat er met haar gebeurde. Wanneer ze zelf probeerde te ontsnappen en in zijn richting 
rende, zou hij haar doden.
	'Ronica?' schreeuwde hij. 'Kom, laten we maken dat we hier wegkomen. Ik zal je 
dekken.'
	'Hoe? Als een hengst?'
	'Lul niet, Ronica. De lift is er. Als jij daar wil blijven om neergeschoten te worden, 
moet je het zelf weten, maar ik ga ervandoor.'
	Plat tegen het gladde metalen oppervlak van de kamerdeur gedrukt, ving Ronica een 
glimp op van haar eigen spiegelbeeld in de deur van kamer I z I 8 tegenover haar. Ze 
leek een tweedimensionale afbeelding uit het Egyptische Dodenboek - de overledene met 
een lotusbloem in haar linkerhand. Alleen was de bloem een pistool en zijzelf was, op dit 
moment tenminste, nog springlevend. Niet dat ze verwachtte dat die situatie lang zou 
voortduren, zodra ze zich aan Rimmer vertoonde.
	'Dan kun je maar beter gaan,' zei ze en terwijl ze een randje zag van wat Rimmers 
hoofd wel eens zou kunnen zijn, richtte ze haar Colt Matahari zorgvuldig en drukte af.
	Rimmer jankte als een hond, toen Ronica's kogel de muur raakte, een paar centimeter 
bij zijn gezicht vandaan, waardoor een wolkje van hout- en metaalsplinters in het rond 
vloog. Een daarvan drong door het scrofuleuze puntje van zijn oorlel als de angel van een 
groot insect.
 	'Vuile teef,' schreeuwde hij, terwijl hij een reeks kogels afvuurde naar
een plek zo dicht mogelijk bij de deur waartegen zij nog steeds ineengedoken zat. Toen hij 
ontdekte dat zijn oor en nek nat waren van zijn eigen bloed en de liftdeuren zich vol 
verwachting achter hem openden, ging Rimmer ervandoor. Zodra de deuren zich sloten en 
de lift omlaag gleed in de schacht, drukte Rimmer zich tegen de achterwand van de lift met 
zijn pistool op het glazen plafond en de terugwijkende ronde rand van de twaalfde 
verdieping gericht.
	Ronica hoorde hoe de lift door de schacht naar beneden daalde en zou
het liefst achter Rimmer aan zijn gegaan om haar laatste twee kogels af te schieten. Maar 
aan het andere einde van de gang zaten nog steeds twee schutters, met wie ze rekening 
moest houden. Haar enige overgebleven hoop was nu dat een van hen Dallas zou blijken te 
zijn. Zij zou hem beslist nog kunnen overtuigen van haar eigen goede wil, ook zonder 
Rimmers lijk als bewijs. Dat zou kunnen betekenen dat ze Dallas alles zou moeten ver-
tellen, maar misschien had ze nauwelijks of helemaal geen alternatief. Ze stond op het punt 
om naar hem te roepen, toen ze in de gaten kreeg dat de deur van 12 I 8 nu open was en 
Dallas daar stond, een beetje onvast, zoals te verwachten was van iemand die net een druk 
van enkele honderden atmosfeer had doorstaan, maar nog steeds in staat een pistool recht 
op haar hoofd met de vlechten te richten.
VII
'Laat vallen,' zei hij kalm. Dallas voelde zich nog steeds een beetje licht in
zijn hoofd na zijn ervaring in de hyperbarische kamer. Minder dan een half uur nadat Gates 
het vertrek had verlaten was hij wakker geworden van iets wat aanvoelde als een soort 
onzichtbare kracht die hem op het bed neerdrukte. De druk werd al snel zo groot dat zijn 
bloed naar de onderzijde van zijn lichaam was gedrukt en gedurende enkele minuten had hij 
het bewustzijn verloren. Toen Dallas weer bij zijn positieven was gekomen, had hij ontdekt 
dat de druk opnieuw normaal was. Toen hoorde hij het geluid van de schoten, vlak voor 
zijn deur en hij concludeerde eerst dat Rimmer hem gevonden moest hebben en vervolgens 
dat Gates Rimmer in de gaten had gekregen. Hij was dus een beetje verbaasd om Ronica, een 
vrouw die hij als een employee van Terotechnology herkende, bij de tegenoverliggende 
deur te zien neerhurken. Ze wierp haar pistool in zijn richting. Dallas keek eerst de ene 
kant op en toen de andere, waarbij hij de lichamen ontwaarde die nu in de gang lagen.
 	'Wat voer jij hier verdomme uit?' vroeg hij geërgerd. De hoge druk had
	hem een fikse hoofdpijn bezorgd.
	'Jou beschermen tegen Rimmer.' Ronica stond langzaam op, toen Dallas zijn wapen 
liet zakken.
	'Waar is hij?'
	'Verdwenen.' Ze maakte met haar hoofd een korte beweging in de richting van de lift.
	'Vertel me eens...' Dallas schudde zijn hoofd, toen hij zich de naam van de vrouw 
probeerde te herinneren.
	'Ik heet Ronica.'
	'Hoe heb je me hier gevonden?'
	'Rimmer heeft het uit je assistente weten te krijgen.' .
	'Heeft Dixy het hem verteld?'
	Ronica vertelde hem wat Rimmer tegen haar had gezegd, over Dixy's 
huisdierprogramma en hoe Rimmer had gedreigd om het te wissen. Dallas knikte. 
Misschien was hij ergens teleurgesteld dat Dixy hem had verraden, maar hij vond het 
interessanter om te horen dat zijn computerassistente zich zo gehecht had getoond aan 
een eenvoudig huisdierprogramma.
'Alles in orde met je, Dallas!' Het was Gates, met Lenina op zijn hielen. Dallas knikte. 
'Het zijn twee van mijn vroegere collega's. Bedankt, Gates.'
	'Je moet mij niet bedanken, bedank Lenina maar. Zij was het die de voetafdrukken 
van deze dame ontdekte.'
	Lenina keek vol bewondering naar Ronica; dit was de eerste keer dat ze een rijke, 
gezonde vrouw van dichtbij te zien kreeg en het beeld stond haar wel aan. De lange ruime 
mantel, de fantastische jurk, de dure sieraden, het kapsel met de vlechten, en zelfs 
Ronica's bebloede schoenen. Nu ze Ronica had gezien en haar om haar verzorgde 
uiterlijk benijdde, was Lenina voorgoed gewonnen voor elk plan dat Dallas voor ogen 
stond.
	Ronica keek omlaag naar haar schoenen en glimlachte toen tegen Dallas. 'Je weet 
nooit waar je in trapt als je in de buurt van Rimmer bent.'
	'Wie gaf je het bevel om mij tegen Rimmer te beschermen?' vroeg Dallas.
	'De directeur. Nu Tanaka dood is, heeft hij je weer nodig bij Terotechnology. Hij wil 
terug naar de vroegere situatie, met jou als hoofd van de ontwerpafdeling. Het doden van 
Rimmer moest mijn binnenkomertje bij jou zijn. Zodat jij zou gaan denken dat het 
allemaal een vreselijk misverstand was geweest. Een overijverige Rimmer die helemaal 
op eigen houtje handelde, dat idee.'
	'En deed hij dat?'
	'Nee. Rimmer deed precies wat Simon King hem had opgedragen, net als ik. 
Laat Rimmer Dallas opsporen, zei hij tegen mij, en schiet hem vervolgens overhoop. 
Als het enigszins mogelijk was, moest ik de vent naar de andere wereld helpen waar jij bij 
stond, zodat jij de indruk zou krijgen dat het bedrijf, in de vorm van mijn persoontje, 
achter je stond.'
	'En waarom heeft hij jou gekozen en niet een van die rouwdouwers die voor Rimmer 
werken?'
	Ronica keek hem schouderophalend aan. 'Nieuw bloed? Iemand die niet te maken had 
gehad met de eerdere mislukking? Ik weet het niet. Dat zou je moeten vragen aan de man 
die de kaarten gedeeld heeft.'
	Dallas knikte en veronderstelde dat Ronica de waarheid sprak.
	'En waarom leg je je kaarten dan nu op tafel?' vroeg hij.
	Ronica slaakte een diepe zucht en keek even naar het plafond voor ze haar ogen weer 
op Dallas richtte. '0,' zuchtte ze. 'Nou, laten we eens kijken. Ik heb de eerste slag al 
verloren en nu ik oog in oog met je sta, geloof ik niet dat ik nog verdere slagen binnen kan 
halen. Het beste wat ik kan verwachten is misschien wat meer geluk bij een volgend spel. 
Want Rimmer is vermoedelijk al terug naar de Zone om de directeur in geuren en kleuren 
te schilderen hoe ik de boel heb verknald. Dus ik hoef daar niet meer heen te gaan.'
	'Waarom weet je zo zeker dat ik je verhaal niet geloofd zou hebben? Dat Rimmer op 
eigen houtje handelde. Misschien wil ik wel terug naar de Zone.'
	Ronica schudde heftig haar hoofd. 'Ik zei het je net al, Dallas. Ik heb oog in oog met 
je gestaan.'
	'Misschien had ik mezelf wel laten overhalen.'
	'Jij lijkt me niet het soort man dat bereid is iets als het verlies van een gezin te 
vergeven en te vergeten. En zeker nog geen vierentwintig uur later niet.' Ronica zweeg een 
ogenblik, toen haar zekerheid over het karakter van Dallas plaats maakte voor een 
groeiende spanning omtrent haar nieuwe situatie: ze geloofde niet dat Dallas en zijn twee 
ongebruikelijke nieuwe kornuiten haar in koelen bloede zouden doden, maar wat moest zij 
verder beginnen? Ze hoefde het niet te wagen om terug te gaan naar de Zone, laat staan 
naar Terotechnology. Ze kon er donder op zeggen dat de directeur, en Rimmer, het risico 
niet zouden nemen haar in leven te laten nu ze dit allemaal wist, al leek het ook niet veel.
	'Ik heb een vraag,' zei ze, en slikte. 'Buiten de Zone heb je geen leven. Absoluut niet. 
Wat kunnen we verder nog, Dallas?' Ze beet op haar lip om te voorkomen dat die ging 
trillen. 'Ik ben bang.'
	'We zouden allemaal bang moeten zijn,' merkte Lenina op. 'De politie
zal een vuurgevecht waarbij vier doden zijn gevallen beslist niet negeren,
zelfs niet in een wijk als deze. We moeten er meteen vandoor.'
	'Lenina heeft gelijk,' zei Gates.
	'Vier doden?' Dallas fronste, want hij zag maar twee lijken.
	'Rimmer heeft een verdieping lager nog twee andere mensen doodgeschoten,' legde 
Ronica uit.
	'Hoe weten we dat jij het niet was die ze heeft doodgeschoten?' vroeg Lenina.
	'Ziet zij eruit als een moordenaar?' vroeg Gates.
	Lenina haalde haar schouders op. 'Ik weet niet hoe ze eruitziet. Maar zij is degene met 
de rode schoenen.' Haar bewondering voor Ronica begon snel in jaloezie te veranderen.
	Dallas schudde zijn hoofd.
	Ronica was degene die de druk in mijn hyperbarische kamer heeft verlaagd,' zei hij. 
'Nadat Rimmer zo vriendelijk was geweest die te verhogen. Klopt dat, Ronica?'
	'Ja. Hij wilde je een beetje murw maken, zei hij. Zodat je niet in staat zou zijn om hem 
neer te schieten, wanneer hij door de deur naar binnen kwam.'
	'Zo te horen inderdaad iets voor Rimmer,' gaf Dallas toe.
	'We moeten hier niet blijven staan niksen,' drong Lenina aan.
	Gates liep al in de richting van de lift.
	'Ronica?' zei Dallas. 'Die vraag die jij net stelde. Over de Zone? Ik weet niet zeker of 
ik een antwoord voor je heb. Tenminste niet meteen. Maar als je even geduld zou kunnen 
hebben, zal ik ervoor zorgen dat je er geen spijt van krijgt.'
	'Dat lijkt alsof je me vraagt met je mee te komen,' zei ze.
	'Natuurlijk. Waarom niet? Ik heb een voorstel dat je waarschijnlijk wel zal 
interesseren.'
 

Hoofdstuk negen
 
I

Alle steden hebben minstens één achterbuurt, een donkere afgelegen wijk,
een onderwereld, een plek waar de misdaad heerst. De onderwereld van deze stad stond 
bekend als het Zwarte Gat, genoemd naar dat buitengewoon roerige gebied van ruimte-tijd 
dat in het centrum van elk melkwegstelsel ligt - het gevolg van een geïmplodeerde ster - 
waaruit materie en energie niet kunnen ontsnappen. In tegenstelling tot Hades, die, behalve 
in het verhaal over zijn huwelijk met Persephone, nergens een bijzondere rol in de 
mythologie vervult, was het Zwarte Gat van de stad de bron van bijna evenveel mysteries 
en legendes als er krachten aan het werk zijn bij de schepping van zijn kosmische 
naamgenoot. Een van de bekendste verhalen handelde over het trio meestermisdadigers dat 
over deze meedogenloze lagere regionen heerste.
	Kaplan, ook wel bekend als de Spin, leed aan osteonecrose' als gevolg
van de veelvuldige en onoordeelkundige gedecomprimeerde hyperbarische behandelingen 
die hij had ondergaan voor hij op de zwarte markt een voorraad bloed had kunnen kopen 
die hem van PO had genezen. Daardoor zat hij voorgoed opgesloten in een loopmachine. 
Hij was de voornaamste opkoper en leverancier van illegaal bloed - veel daarvan 
recombinant hemoglobinesubstituut of gewoon nep - en niet te vergeten nagemaakte 
medicijnen. In één land in het Verre Oosten was naar schatting de helft van de medicijnen

1 Osteonecrose, ziekte die wordt gekenmerkt door het afsterven van het botweefsel.
 

in de apotheken van ziekenhuizen en sanatoria namaak, verkocht door
Kaplans mensen. Zelfs de rijkere landen waren niet voor deze moorddadige handel 
gevrijwaard. Het gerucht ging dat Kaplan getrouwd was geweest en zelf kinderen had 
verwekt, enkel en alleen om hen te kunnen doden voor hun beenmerg in een ijdele poging 
om genezen te worden van zijn osteonecrose.
	Elstein was ongetwijfeld de schranderste van de drie, afgestudeerd fysi
cus en begaafd amateur-scheikundige. Het was Elstein die deprenyl amitriptyline 
ontwikkelde, de eerste van de zogenaamde paradeisotropische2 drugs. Zowel deprenyl als 
amitriptyline is een antidepressivum: de eerste een monoamine oxydase remmer en de 
tweede een tricyclisch tertiair amine dat het serotonineniveau verhoogt. De combinatie 
van deze twee veroorzaakt een chemische bijna-dood-ervaring, waardoor iemand die de 
drug inneemt in staat zou zijn even door de poorten van het paradijs te gluren zonder 
werkelijk te sterven. De romancier Wystan Hughes beschrijft in zijn boek Heaven's Ga& 
zijn vermaarde ervaringen met DA. De drug werd echter al snel verboden, toen duizenden 
bijna-dood-ervaringen niets minder dan definitief bleken. Elstein werd tot vijf jaar 
dwangarbeid in een maankolonie veroordeeld. Toen hij naar de aarde terugkeerde stichtte 
hij de Leeuwencultus, die al snel honderdduizenden aanhangers telde; mensen die stuk voor 
stuk bereid waren een groot bedrag aan geld neer te tellen om datgene te kunnen begrijpen 
wat kortweg werd omschreven als de laatste theorie van de fysica - de theorie die alles 
verklaarde van de subatomaire deeltjes, atomen en supernova's tot de Oerknal en de Grote 
Implosie. Nog jaren na de dood van Albert Einstein deden geleerden alle mogelijke moeite 
om een ultieme theorie te formuleren, waarin zwaartekracht, elektromagnetisme en de 
atoomkracht in een korte formule zouden zijn verenigd. Einstein zelf omschreef het 
probleem als volgt: 'De natuur laat ons alleen de staart van de leeuw zien. Maar ik twijfel er 
niet aan dat de leeuw eraan vastzit zelfs al kan hij zich vanwege zijn enorme omvang niet 
één keer in zijn geheel vertonen.' Er ontstond een nieuwe cultus toen men een tijdlang 
geloofde dat de leeuw eindelijk gevangen was met de multidimensionale kwantumtheorie 
van de zwaartekracht van Hugh Van Creveld. Van Crevelds theorie, die de unieke theorie 
werd genoemd en waarvan de vele aanhangers nog steeds volhouden dat die de algemene 
relativiteitstheorie van Einstein

2 Van het Griekse paradeisos 'paradijs' en tropein 'naar'.

3 Verschenen in 2042, cfr. The Doors of Perception van Aldous Huxley (1954) waarin die 
auteur zijn ervaringen met mescaline en LSD beschrijft.
 

en de kwantummechanica verenigt, bleek zo verraderlijk moeilijk dat die
voor een leek vrijwel onmogelijk te begrijpen was, de reden waarom Elstein met zijn in 
wezen sceptische theorie van de Universele Apologetic$ kwam, waarmee hij de 
Leeuwencultus stichtte.
	Na ettelijke aanslagen op zijn leven door christelijke en joodse funda
mentalisten dook Elstein onder in het Zwarte Gat en stelde zich vervolgens met één oog 
op het werk van sir Arthur Conan Doyle tot doel om net als professor Moriarty de 
'Napoleon van de misdaad' te worden.
	Cregeen was het derde lid van deze duivelse drie-eenheid, deze 'driekop
pige hond' die op de loer lag in de diepten van de onderwereld van de stad. Hij was de 
duisterste, de meest schaduwachtige figuur van de drie, van wie erg weinig bekend was. 
Heette hij werkelijk Cregeen? Waarschijnlijk niet. Kon iemand iets over zijn uiterlijk 
vertellen? Nee. Hij werd omhuld door geruchten als giftige uitwasemingen van een 
ouderwets riool. Men vertelde dat Cregeen het brein was achter de Grote Aerovrachtroof 
van 2039, toen de zeppelin6 van P&O tijdens zijn vlucht werd geënterd en beroofd van zijn 
lading ter waarde van vele miljoenen dollars, een Virgin-communicatiesatel

4 De kwantummechanica geeft een verklaring voor een grote reeks fysische verschijnselen 
en vervangt de klassieke mechanica van Newton bij alle microscopische fenomenen. Een 
kwantum is de algemene term voor de ondeelbare eenheid van elke vorm van fysische 
energie. De moeilijkheid met kwantums en de reden dat ze moeilijk te begrijpen zijn - zelfs 
nu, honderd jaar nadat Niels Bohr de eerste stap op weg naar de verklaring ervan had gezet 
- is dat hun beweging niet gemakkelijk gevisualiseerd kan worden. Of zelfs maar 
beschreven. Een van de aangename kanten van het auteurschap is natuurlijk gelegen in het 
feit dat moeilijke ideeën op een gemakkelijke manier kunnen worden voorgesteld. Een van 
de doeleinden van dit boek is geweest om mijn eigen ervaringen met kwantums te 
verwerken en de gemiddelde lezer in staat te stellen met alleen waardering te krijgen voor 
de moleculaire ingenieusiteit van het menselijk lichaam, maar op een meer fundamenteel 
niveau voor het onderwerp van het bestaan zelf. Ik verontschuldig me hier niet voor. Zoals 
Montaigne heeft gezegd 'Ik ben zelf het onderwerp van mijn boek.'

5 Elsteins werk was geheel gebaseerd op het werk van de zeventiende-eeuwse Franse 
wiskundige, filosoof en natuurkundige Blaise Pascal. 'De onbegrijpelijkheid van het 
ingewikkelde,' schreef Elstein, 'kan overwonnen worden door middel van de weddenschap; 
als de theorie niet bewezen kan worden verliezen degenen die voor raadsels blijven staan 
niets door te geloven dat de zin van het leven en de structuur van de realiteit is verklaard 
om zich vervolgens over te geven aan het genieten van het leven aan het vestigen van de 
hemel op aarde; want als de theorie bewezen wordt, zal niemand tijd verspild hebben door 
te handelen alsof er nog steeds iets uitgelegd dient te worden.'

6 De afmetingen van het luchtschip waren als volgt: een kilometer lang en vijfhonderd 
meter hoog.
 

liet met een gewicht van ruim elfduizend kilo. Volgens de verhalen zou
Cregeen ook degene zijn geweest die de West-Afrikaanse staat Nieuw-Congo een miljard 
dollar had afgeperst, met het dreigement dat hij anders een kleine atoombom zou laten 
ontploffen in de buurt van een natuurlijke kernreactor diep onder de grond in de jungle, die 
zich vijfhonderd miljoen jaar geleden had gevormd, toen grote voorraden uranium aan een 
kettingreactie begonnen die ettelijke honderdduizenden jaren duurde.'
	Deze drie mannen vormden een triumviraat dat achter het merendeel
van de georganiseerde misdaad in de stad zat. Soms werd er wel gedacht dat er maar één 
man was, zo nauw werkten ze met elkaar samen; andere keren reikte hun arm zo ver en was 
hun invloed zo alomtegenwoordig dat het leek of er veel meer waren dan alleen deze drie. 
Natuurlijk hadden zij hun handlangers, gezichten en namen zoals Galloway, Orff, Jondrette, 
Connor, Pike, Allum, Opie, Harris, Ford en Reinbek, die bekender waren in de lagere re-
gionen van de misdadige gemeenschap, waartoe ook Rameses Gates had behoord, voor hij 
tot dwangarbeid op de maan was veroordeeld.
	Gates ging de anderen nu voor naar een fabrieksgebouw vlak bij een ver
hoogd deel van een verkeersweg die niet langer werd gebruikt. Dit was Reinbeks 
operatiebasis.
	Reinbek was de naaste medewerker, om niet te zeggen het werktuig van
Kaplan, en alle mensen die onder zijn bevel werkten, waren trouw aan zijn baas. Reinbek 
zelf was arts en een voormalig militair. Gedurende vele jaren nadat hij uit dienst was 
gekomen, was hij verbonden geweest aan de Criminele Inlichtingendienst in een functie van 
ondervrager, wat een eufemistische manier was om te zeggen dat hij mensen had gemarteld. 
Niemand die beter weet dan een dokter hoeveel pijn men een lichaam van een waardevolle 
verdachte veilig kan laten lijden als men op zoek is naar informatie. Want wat is opereren 
eigenlijk anders dan het op een veilige manier verwonden - soms zelfs ernstig - van de ene 
persoon door een andere? Sommige mensen worden gefascineerd door de sterren, andere 
door kostbaar porselein, maar de wonderen die de wereld Reinbek te bieden had, lagen 
opgesloten in de werking van het menselijk lichaam en ondanks zijn bezigheden was hij een 
bekwaam arts - zijn slachtoffers waren altijd in uitstekende handen. Maar zoals dat soms 
gebeurt: één slachtoffer, dat uiteindelijk weer in politieke genade werd aangenomen en 
opnieuw aan de macht kwam,
 
7 De explosie die daarop gevolgd zou zijn zou het hele land, een gebied van meer dan 
anderhalf miljoen vierkante kilometer, voor een periode van naar schatting vijftigduizend 
jaar onbewoonbaar hebben gemaakt.
 

maakte het tot zijn levensdoel om Reinbek voor het gerecht te slepen, of
tenminste wat hij als het gerecht beschouwde. In werkelijkheid waren het wetboek en de 
gerechtigheid, die altijd al een slecht huwelijk hadden gehad, al lang uit elkaarj de wet hoeft 
alleen maar te worden toegepast op een reeks feiten, terwijl de gerechtigheid eist dat die 
feiten zoveel mogelijk in het voordeel van de beklaagde worden geïnterpreteerd; kortom, 
gerechtigheid eist een zorg voor de individuele rechten die al lang nergens meer te vinden 
was. En zo kwam het dat Reinbek, achtervolgd door hetzelfde stelsel dat hij zo trouw had 
gediend, verplicht was onder te duiken, en Kaplan, die de vroegere man van de Criminele 
Inlichtingendienst te waardevol vond om te doden, had hem in plaats daarvan een baan 
gegeven.
	Zoals de meeste mensen die in het Zwarte Gat leefden, waren Reinbek
en zijn bende nachtmensen; tijdens de vele lange uren van de winterse duisternis hielden ze 
hun vergaderingen, voerden ze hun misdadige plannen uit en organiseerden ze soms zelfs 
feesten. Overdag, vermoeid van de nachtelijke beslommeringen, zochten ze de duisterste 
plekjes op om hun hangmatten neer te hangen en sliepen daar, als een kolonie vleermuizen 
na een succesvolle nachtelijke excursie op zoek naar voedsel.
11
De dag brak al bijna aan, toen Gates en de andere drie de vroegere fabriek be
reikten. Vele naamlozen die de duisternis als dekmantel voor hun uiteenlopende bezigheden 
hadden gebruikt, kwamen hier nu terug, alsof ze op de vlucht waren voor het zeldzame 
geluid van het hanengekraai - inderdaad een zeldzaam geluid sinds het na de epidemieën van 
Campylobactor jejeuni en Campylobactor colis ten strengste verboden was gevogelte van 
welke soort dan ook binnen de bebouwde kom als huisdier te houden. Een paar 'Zwarte 
Gaters', zoals ze bekendstonden, kenden Gates nog en groetten hem hartelijk. Anderen 
bekeken zijn welvarend uitziende metgezellen met een haast demonische honger want 
rijkdom was het meest duidelijke uiterlijke teken van gezond bloed. In de Talmoed staat 
geschreven dat 'de ziel van de mens een afkeer heeft van bloed'.9 Maar bij deze mensen 
wekte de aanblik van zoveel goed bloed dat zomaar in hun midden rondliep niet meer

8 Darmbacteriestammen die resistent zijn tegen antibiotica en tussen 2050 en 2060 
ettelijke duizenden Spanjaarden hebben gedood.

9 Zie Makkoth 23bj toegeschreven aan rabbi Shimon ben Yehuda ha-Nasi.

 
afkeer in hun ziel - aangenomen dat ze er een hadden - dan tien liter zuivere
alcohol bij een menigte dorstige zuiplappen.
	'Jullie kunnen beter vlak bij me blijven,' zei Gates tegen Dallas en Ronica, toen 
verscheidene tot de tanden gewapende mannen het kwartet nieuw aangekomenen een eind 
de brandtrap op begeleidden naar een glazen vertrek in de vorm van een pijlpunt boven in 
het gebouw, waar het verblijf van Reinbek was. 'Gewoon voor het geval iemand zijn tanden 
in jullie zou willen zetten.'
	'De verleiding is inderdaad groot,' gaf Lenina toe. Zij vormde de achterhoede en hield 
haar ogen strak op de rug van Ronica gericht, terwijl ze haar dure parfum inademde. 'Het 
zou de moeite waard zijn om zo'n mantel te hebben.'
	'Als iemand mij zou bijten, zou hij vermoedelijk in slaap vallen,' geeuwde Dallas. 'Ik 
heb het gevoel dat ik een eeuw aan een stuk zou kunnen slapen.'
	'Een eeuw is niets voor een man als Reinbek,' zei Gates. 'Als je de rest van de 
eeuwigheid zou willen slapen, kan hij daarvoor zorgen. Dat slaapmiddel, het definitieve, 
dient hij voortdurend aan mensen toe. Dus kijk heel goed uit met wat je zegt, dat wil 
zeggen, als jullie zouden vergeten dat jullie je mond moeten houden en mij het woord 
moeten laten voeren. Want ik weet hoe ik hem aan moet pakken. Reinbeks stemming kan 
heen en weer schommelen als de atomen van een hete metalen slinger. Dankzij het feit dat 
hij een bipolaire stoornis heeft. En dan bedoel ik niet dat hij niet van Antarctica houdt.'
	'Is hij manisch-depressief?' vroeg Dallas fronsend.
	'Ja.'
	'Dat is een geruststellende gedachte,' merkte Ronica op. 'Ik hoop wel dat hij zijn 
medicijnen op tijd slikt.'
	'Daar gelooft Reinbek niet in,' zei Gates. 'Hij zegt dat geneesmiddelen een obstakel 
voor zijn verstand in het algemeen vormen en dat ze zijn creativiteit en waamemingsgebied 
beperken.'
	'Creativiteit? Wie denkt hij wel dat hij is? Een of andere kunstenaar misschien!'
	'Vincent van Gogh. Schumann. Tennyson. Wie zal het verdomme zeggen?' bromde 
Gates.
	'Zo te horen is hij precies het soort mens tot wie je je in een crisissituatie moet 
wenden,' merkte Dallas op.
	'Ja,' kwam Ronica er achteraan. 'Waarom heb je ons in vredesnaam hierheen 
gesleept?'
	'Ik heb jullie hierheen gesleept vanwege het simpele feit dat we nergens
anders heen konden,' zei Gates. 'En omdat alleen een gek zou proberen om
ons hierheen te volgen.'
	'Waarom stelt die uitleg mij helemaal niet gerust?' vroeg Ronica aan Gates.
	'Moet je haar horen,' zei Lenina minachtend. 'De koningin van Sheba
aan het woord. Liefje? Veiligheid, hoop, redding, vertrouwen, erewoord en geloof - geen 
van die woorden hebben hier ook maar enige betekenis. Je hebt ze allemaal achter je 
gelaten, samen met je gezondheidszorg en je make-up toen jij met je dure zwarte kontje de 
Zone uitreed. De enige verwachting die iets betekent voor kwaadbloedigen zoals Rameses 
en mij is het vooruitzicht van een vroege dood. Wil jij gerustgesteld worden, schoonheid, 
probeer dan maar een konijnenpootje te pakken te krijgen.'
	'Ja,' lachte Gates. 'Alleen moet je eerst wel een konijn te pakken zien te
krijgen.'


III

De grote, karig gemeubileerde ruimte werd gedomineerd door een open
haard ter grootte van een dolmen, waarin een piramide van stammen, groot genoeg om 
Savonarola en alle ijdelheden met hem te verteren, heftig brandde onder de blik van iemand 
die bijna met het enthousiasme van een vuuraanbidder in de vlammen staarde.
	'Verdomme, Reinbek,' riep Gates uit, terwijl hij de lucht met veel genoe
gen opsnoof. 'Is dat echt hout?'
	'Ja. Ik zat net te denken hoe de wereld eruit moet hebben gezien toen er
nog een heleboel bomen waren. Ik kan me gewoon niet voorstellen waarom ze die allemaal 
hebben omgehakt. Hout geeft niet zoveel warmte af. Maar het is beter dan holo-tv. Je kunt 
een heleboel dingen in de vlammen zien.'
	'Net als Mozes,' zei Gates.
	'Jij kunt het weten, Rameses.' Reinbek wendde zich van het vuur af om het kwartet 
nieuw aangekomenen te bekijken en legde zijn arm om de hals van een vrouw met een 
ooglap, die bij hem leek te wonen. 'Hoe maak je het, Gates?'
	Gates knikte. 'Naar omstandigheden redelijk wel.'
	Reinbek ging kaarsrecht staan en glimlachte tegen Ronica.
	'Tot welke stam behoor je?' vroeg hij haar plotseling.
	Ronica beschouwde zichzelf eigenlijk niet als lid van een stam. In de Zone zou 
niemand haar ooit zo'n vraag hebben gesteld, maar ze wist wat Reinbek bedoelde en probeerde 
hem een plezier te doen. 'Oorspronkelijk ben ik Masai,' zei ze.
	'En wat is het bloedkwantum daarvoor?'
	'Het kwalificatieniveau is erg hoog,' legde ze uit. 'Je moet er eenachtste zuiver 
Masaibloed voor hebben. Toevallig heb ik een kwart.'
	Reinbek knikte. 'Zelf kom ik uit een klein stadje in de buurt van Hamburg,' zei hij.
	Hij was lang en mager, met lang grijsblond haar, een verwarde baard en
donkere wallen onder zijn blauwe ogen. Reinbek deed haar denken aan een schilderij dat ze 
ooit eens had gezien, een zelfportret van Albrecht Dürer. Of misschien was het van een 
heilige of een engel geweest. Ze kon het zich niet meer herinneren, wat een duidelijk teken 
was dat het effect van de Connex-tabletten aan het afnemen was. En wat Reinbek 
vervolgens deed was beslist niet iets wat een heilige paste. Plotseling stond hij achter haar, 
met een arm over haar borst en armen, terwijl hij het koude lemmet van een lang dun mes 
tegen de zijkant van haar hals drukte.
	'Ik ben half Duitser,' fluisterde hij hijgend. 'Maar iedereen zal je kunnen vertellen dat 
ik een volbloed sadist ben. Nietwaar, Rameses?'
	Gates koos zijn woorden zorgvuldig en voorzichtig. Het was duidelijk dat het geen zin 
had om te proberen Ronica uit de greep van Reinbek weg te rukken. Hij zou haar bijna 
zeker de keel hebben afgesneden, zomaar voor de lol. 'Laat haar gaan, Reinbek,' zei hij. 
'Ze heeft je geen kwaad gedaan.'
	'Hoeveel weeg je, juffrouw Masai?'
	'Ongeveer vijfenzestig kilo,' antwoordde ze kalm.
	'Mmmm, dat is ongeveer vijf liter RES Eersteklas-bloed,' zei Reinbek peinzend. 'Meer 
dan genoeg om mijn vriendin hier te helpen.'
	Hij knikte naar zijn vrouwelijke metgezel. 'Wat vind je ervan, juffrouw Masai? Zal ik 
je halsslagader doorsnijden en een emmer pakken?'
	'En het risico lopen om het te verspillen?' zei Ronica. 'Het lijkt me zonde van al dat 
gezonde bloed.'
	'0, ik zou er niet veel naast laten lopen. In je slagaderen zit maar vijftien
procent van je bloed. Het meeste zit in de aderen. Daar zit zeventig procent.'
	'Kom nou, Reinbek. Houd nou eens op met die geintjes,' zei Gates. 'We moeten het 
over zaken hebben.'
	Met een vettige duim trok Reinbek de huid boven Ronica's halsslagader
strak, alsof hij die echt van plan was door te snijden. Door de druk kreeg

10 Bloedkwantum. Een quasi-genetische opvatting op grond waarvan het ras wordt bepaald.

 
Ronica het gevoel dat ze flauw zou vallen, wat haar er alleen maar aan herin
nerde dat de medische term voor halsslagader, carotis, en het woord garotte oorspronkelijk 
van hetzelfde Griekse woord afstamden. Dat, hield ze zichzelf voor, was een laatste restje 
van de uitwerking van de Connex. Wat een nacht bleek het uiteindelijk geworden te zijn. 
Op de een of andere manier slaagde ze erin haar kalmte te bewaren, zelfs toen ze Reinbeks 
hand onder haar japon en tussen haar borsten voelde, terwijl hij hard tegen haar borstbeen 
drukte. Hij was op zoek naar haar hartslag. Die was niet moeilijk te vinden. Ze 
veronderstelde dat het bloed met een snelheid van meer dan honderdveertig slagen per 
minuut vanuit de linker hartkamer door haar aorta werd gepompt - tweemaal zo snel als 
wanneer ze rustte. Ze voelde zich zelfs een beetje buiten adem.
	'Ik kan je bloed tegen me horen praten, juffrouw Masai,' zei Reinbek opgewekt. 'Het 
is heel wat ook. Je hebt daar een prachtig hart, juffie. Als ik dat er eens uitsneed en opat?'
	Ze hield voor ogen wat Gates over de geestesgesteldheid van Reinbek had gezegd en 
probeerde de illusie van kalmte te bewaren, hoewel ze bijna in paniek raakte. Zelfs Rimmer 
had haar niet zoveel angst ingeboezemd.
	'Dan zou je een kannibaal zijn,' zei ze.
	'Dat is waar,' grinnikte Reinbek. 'Weet je, misschien zou ik je bloed gewoon aan de 
hoogste bieder moeten verkopen. Die vijf liter die jij in je aderen hebt, moeten een fortuin 
waard zijn.'
	'Vijf liter,' zei Gates minachtend. 'Dat is een druppel vergeleken bij wat wij je willen 
verkopen.'
	'Nog veel minder dan een druppel,' viel Dallas hem bij. 'Vergeleken bij ons aanbod is 
het een enkele bloedcel.'
	Reinbek liet Ronica los en grijnsde breed tegen haar.
	'Ik mag je wel,' zei hij, terwijl hij zijn mes wegstak en zijn stemming nu totaal 
omzwaaide. 'Ik heb bewondering voor een meid met echt bloed in haar aderen. 
Koelbloedigheid, liefje. Jij hebt het met bakken vol. Dat heb je inderdaad. Geloof me maar 
gerust. Hele koelkasten vol. Ja, jij zult het wel redden, juffrouw Masai.'
	Ronica wreef opgelucht over haar hals en zei: 'Bedankt voor het vertrouwen.'
	'Graag gedaan.' Reinbek stak een grote sigaar op en trok er enkele malen hard aan om 
hem goed te laten doorbranden. 'Zo, Rameses, vertel eens, waarover hebben wij het hier 
eigenlijk?'
	'De kans van je leven. Van het leven van heel veel mensen, veronderstel ik zo. 
Waaronder ook het mijne. We hebben het over de zetel van de ziel hier, Reinbek. De 
microkosmos van het leven.'
	'Nou, dat heb ik gehoord, Rameses, oude vriend. Uit één mens heeft hij
heel het mensenvolk gemaakt om overal op aarde te wonen," nietwaar? Ik geloof het vast. 
Over wat voor bloed hebben we het hier, Rameses, en over hoeveel? '
	'Zuivere erytrocyten. Het echte spul. Geen namaak. En in zulke hoe
veelheden dat Mozes er gemakkelijk een paar Egyptische legers in zou kunnen laten 
verdrinken.'
	'Je informatie verandert me innerlijk helemaal, Rameses. Mijn humeur
wordt steeds beter. Zwarte gal en flegma maken plaats voor bloed, zoals je zou kunnen 
verwachten. Waar ligt die rode zee van jou precies?'
	'Dat vertel ik alleen tegen Kaplan.'
	'En waarom heb je mij dan nodig?'
	'Iedereen weet dat jij Kaplans lever bent.' Een dergelijke grote stroom bloed moet 
eerst via jou gaan. Jij zou een ontmoeting kunnen regelen.'
	'Nog iets anders?'
	'Bescherming. Een plek waar we kunnen slapen. Eten.'
	Reinbek keek naar Dallas alsof hij de waarheid van Gates' verhaal afwoog.
	'Een rode zee, hè?' zei hij.
	'Dat klopt.' Gates knikte naar Dallas. 'En met een engel die ons is gezonden om ons 
de weg te wijzen.'


IV

Tijd: een begrip dat misschien het beste begrepen kan worden aan de hand
van de manier waarop een verhaal wordt verteld. De meeste verhalen lijken een 
vertelstroom te kennen, wat natuurlijk de wijze is waarop de meeste mensen tijd 
zouden karakteriseren: als iets wat zich onverbiddelijk voorwaarts beweegt. Maar 
dit is natuurlijk gewoon niet zo. Tijd is geen opeenvolgende reeks gebeurtenissen, net 
zoals een verhaal niet op deze manier hoeft te worden verteld. Dat tijd lijkt te 
verstrijken is slechts een kwestie van waarneming tussen wat nu is en toen was. Het 
heden bestaat alleen in subjectief opzicht. We kunnen naar een voorstelling van het 
heden kijken en die met een andere voorstelling van het heden vergelijken, waarbij 
het vergeeflijk is dat we denken dat er beweging tussen deze twee momenten is. Die 
is er niet. Niet meer dan er echte beweging is tussen de
 
11 Handelingen der Apostelen 1726.
 

manier waarop twee schrijvers het verstrijken van een bepaalde hoeveel
heid tijd zullen behandelen. De ene auteur zal de lezer op twee bladzijden een korte 
samenvatting van tien jaar geven, de ander zal dertig pagina's besteden aan het 
weergeven van een gesprek dat evenzovele minuten duurt.
	In dit geval moet met het verstrijken van twee tijdperioden rekening worden 
gehouden, hoewel we natuurlijk weten dat er geen echte verandering in de tijd zelf is 
geweest, alleen een geheel begrijpelijke waarneming dat dit is wat er is gebeurd. 
Wanneer we Dallas, Gates, Ronica en Lenina opnieuw zullen ontmoeten - wanneer 
ze inderdaad een ontmoeting met Kaplan hebben -zullen er slechts enkele dagen 
verstreken zijn.
	Na de ontmoeting met Kaplan is de tweede tijdsprong wat langer, namelijk 
enkele maanden - in plaats van winter zal het dan zomer zijn geworden.
	Ik durf dit te vermelden, niet vanwege het doel mijzelf nogmaals onder de 
aandacht van de lezer te brengen, maar om iets te zeggen over de aard van de tijd - 
gedeeltelijk heb ik dat al gedaan - en van het leven zelf. Dit is iets wat de lezer zal 
helpen voorbereiden op wat komen gaat. Het hoeft niet begrepen te worden, alleen 
maar erkend (net zoals de meeste mensen het bestaan van de zwaartekracht erkennen, 
zonder dat ze noodzakelijkerwijs hoeven begrijpen hoe die werkt zodat ze weer in 
staat zouden zijn om het aan iemand anders uit te leggen) dat het kwantumkarakter 
van het universum invloed op alles heeft - op de fysica en de evolutie, op wat bere-
kend en wat geweten kan worden.
	Het besef van tijd is de basis voor de fysica en de kwantumtheorie, die 
oorspronkeliik werd ontwikkeld om de eigenschappen van atomen en moleculen te 
verklaren, en maakte Newtons opvatting dat tijd absoluut is achterhaald. Tijd wordt 
nu gezien als een dimensie. Belangrijk, zeker, maar van veel grotere betekenis is het 
kleinere detail van het leven zelf iets anders waarop de klassieke Newtoniaanse 
fysica nooit precies vat kon krijgen. De kwestie is dat het leven een van de wetten 
van de fysica is, even fundamenteel voor het universum als tijd en ruimte dat zelf 
zijn; en net als de inherente kracht van de fysica aan banden kan worden gelegd en 
bevrijd in de vorm van een atoomwapen, geldt hetzelfde evenzeer voor het leven. Dit 
is de sleutel tot begrip. Als er nog een tijdvak volgt, waarom zou dan niet alles 
begrepen kunnen worden! Tenslotte, en figuurlijk gesproken, er is zoveel meer 
toekomst dan er verleden is geweest.
	Maar nu lopen we op onszelf vooruit, en flink ook. Als de tweede tijdperiode 
verstreken is, zullen we onze personen terugvinden in de ruimte, in een baan om de 
aarde en op weg naar de maan met als doel de Fust National Blood Bank te beroven,
en het nieuwe leven te vinden dat hun daar wacht. Maar zoals ik al eerder heb verteld, 
moeten we hen allen daarvoor eerst aan Kaplan voorstellen.


V

Een mens werd er zenuwachtig van om naar de man te kijken, omdat hij zo
op een spin leek. Er is al verteld dat hij het slachtoffer was van een ziekte die zijn botten 
aanvrat, waardoor hij voortdurend in een loopmachine opgesloten diende te zitten. Wat 
nog niet werd meegedeeld is dat Kaplans loopmachine een arachnidroïde'" was, een 
intelligent controlesysteem, uitgerust met acht poten, elk met een eigen kunstmatig 
zenuwstelsel. Een spinachtige robot had het voordeel dat zich altijd vier poten tegelijk op 
de grond bevonden, waardoor een zeer stabiel platform voor een menselijke passagier werd 
gecreëerd zonder enig verlies van snelheid of beweeglijkheid. Elke hydraulische poot was 
anderhalve meter lang met vier onafhankelijke gemotoriseerde gewrichten, die de droïde 
hielp de moeilijkste obstakels te overwinnen en een topsnelheid te bereiken van 
vijfenveertig kilometer per uur. Kaplan zat in een harnas van cardanusringen boven op het 
achterlijf van de droïde. Het was dus nauwelijks verrassend dat Kaplan bekendstond als de 
Spin, en ook niet dat hij bijna net zozeer in deze gewone aardse schepsels was 
geïnteresseerd als in de zeggenschap over de voorraad illegaal verkregen menselijk bloed.
	Gates en Dallas ontmoetten Kaplan in een vroegere moskee, waar hij
zijn hoofdkwartier had. Het gebouw, dat stamde uit de laatste jaren van de twintigste eeuw, 
voor de anti-moslimpogroms waarmee de Grote Midden0ostenoorlog'3 gepaard was gegaan, 
was in wezen een open ruimte met een dak erboven en een minaret die door Kaplans 
mannen als communicatietoren en uitkijkpost werd gebruikt. Binnen in de moskee zelf was 
de marmeren vloer bedekt met thermo-elektrische Perzische tapijten, die de winterkou uit 
het hoge, echoënde interieur hielpen verdrijven. Aan de ene kant van de vloer, gericht naar 
wat ooit Mekka was geweest, was een lange halfronde nis"', ooit gereserveerd voor de 
gebedsvoorganger,'" en nu de plaats
 
12 De Mygalomorph 8, ontwikkeld door Genera1 Dynamics. 132013-2015.

14 Mihrab.

15 Imam.
 

waar Kaplan zijn web had, zoals hij het noemde. De binnenzijde van de nis
was bedekt met reliëftegels, waarop een klassiek driedimensionaal spinnenwebpatroon was 
afgebeeld als vervanging voor de inscripties uit de Koran die daar door de oorspronkelijke 
architecten waren aangebracht als een herinnering aan het geloof. Rechts van de nis was 
een reeks stenen traptreden die leidden naar de preekstoel die ooit door de predikantI was 
gebruikt, maar nu fungeerde als een ideale plek voor twee tot de tanden gewapende 
lijfwachten.
	'Leuk onderkomen heb je hier,' merkte Gates op.
	'Ik hoop oprecht dat je niet probeert om grappig te zijn,' zei Kaplan, terwijl hij 
ongeduldig met een van zijn acht poten op de grond tikte. 'Want dan verspil je je tijd en, 
wat nog belangrijker is, je verspilt de mijne. Er zijn maar weinig dingen die ik amusant 
vind, als daar geen lijden van een tweepoter aan te pas komt. Als ik inderdaad over een 
gevoel voor humor beschik, dan is dat helemaal gericht op het rode vocht dat bloed heet en 
dat lang geleden door Galen" is ontdekt. Voor hij kwam dachten de mensen dat de aderen 
met lucht in plaats van bloed waren gevuld, en dat het bloed als het ware toestroomde om 
de openingen te vullen, wanneer iemand zich sneed. Zijn interesse was natuurlijk 
wetenschappelijk, de mijne is zuiver financieel. Dus verspil mijn tijd niet. Waar is die zee - 
deze grote voorraad bloed, waar jullie volgens Reinbek toegang toe zouden hebben?'
	'Ik zou niet willen zeggen dat toegang nu precies het juiste woord is,' zei Gates. 'Laat 
me het even uitleggen.'
	'Ja, ik denk dat je dat beter even kunt doen.'
	'Mijn partner en ik zijn van plan om ervoor te zorgen dat we ook een markt hebben 
voor onze voorraad voor we die gaan halen. En jij bent natuurlijk de grootste...'
	'Willen jullie me vertellen dat jullie deze rode zee, waarover jullie het
hadden, niet echt hebben?'
	'Niet precies, nee.'
	'Waar is die dan?'
	'In een bank.' Het was Dallas die antwoord gaf met een onbekommerdheid die Gates 
meer dan verontrustend vond. 'Om precies te zijn, de First National Blood Bank. Op de 
maan.'

16 Khatib.

17 Galen van Pergamum, geboren in 129 na Chr. en overleden rond 199. Befaamde Turks-
Anatolische arts, wiens invloed een dominerend stempel heeft gedrukt op de Europese 
medische opvattingen gedurende de Middeleeuwen en de Renaissance.

 
	'Ja, ik weet waar die is,' zei Kaplan geprikkeld. 'Is dit een grap? Zo ja, dan
is die nog minder leuk dan de vorige.'
	'Het is geen grap,' zei Dallas, terwijl hij als een nieuwsgierige toerist in de moskee 
rondkeek.
	'Dan heb ik het dus goed begrepen? Jullie zijn van plan de First National te beroven?'
	'Ja.'
	'Is er een speciale reden waarom jullie die bank hebben gekozen?' vroeg Kaplan.
	'Ja,' zei Dallas weer. 'Ze heeft verreweg de grootste voorraad bloed. Meer dan twintig 
miljoen liter, veertig miljoen eenheden. Ze is de beste keus voor componentopslag,' 
voegde hij eraan toe, terwijl hij als een papegaai de slogan herhaalde die in elk tijdschrift en 
op elke neonreclame in de hele Zone te vinden was.
	'En terecht,' zei Kaplan. 'Je kunt er onmogelijk binnendringen. De hoogwaardige 
rationele omgeving waarmee die bank wordt beschermd is van topkwaliteit. Iets beters is 
nergens te vinden.'
	'Dank je.'
	'Als je de indruk hebt dat ik dingen zeg die vanzelfsprekend zijn, dan komt dat omdat 
die vanzelfsprekende dingen kennelijk nog eens herhaald moeten worden,' zei Kaplan. 'Die 
bank is onmogelijk binnen te komen. Dat wéét je toch?'
'Dat mag ik hopen,' zei Dallas. 'Ik heb die beveiliging ontworpen.' Kaplan zweeg 
lange tijd. Hij wiegde op alle acht zijn poten heen en weer
en liep vervolgens langzaam zijn nis uit tot hij op enkele centimeters afstand van Dallas 
stond. 'Zei jij daarnet wat ik dacht dat je zei?'
	'Ja. Ik heb die bank ontworpen. En nog een heleboel andere. Tot voor enkele dagen 
was ik hoofd van de ontwerpafdeling bij Terotechnology. Ik neem aan dat je wel eens van 
dat bedrijf hebt gehoord.'
	'0, inderdaad. En hoe komt het dat een god zoals jij van de Olympus is neergedaald om 
onder de gewone stervelingen in het Zwarte Gat te verkeren?'
	Dallas schetste in grote lijnen wat hem was overkomen, waaraan hij een vage 
beschrijving van zijn plan toevoegde.
	'Mijn hart gaat naar je uit,' zei Kaplan. 'Spinnen hebben een hart, weet je. Interessant 
om te weten dat dat zo lang is als hun hele onderbuik. Dus als deze droïde waarop ik 
gedwongen ben te zitten echt was, zou zijn hart bijna een meter in doorsnee zijn.'
	'Boeiend,' zei Dallas die alleen maar afkeer kon voelen voor het halfmenselijke 
schepsel voor hem.
	'Maar lang niet zo boeiend als jouw bijzondere kwaliteiten.'
	'Ik ben blij dat je er zo over denkt.'
	'Denk je dat een dergelijke plan echt zou slagen?'
	'Met jouw hulp,' zei Dallas. 'Ik heb een paar dingen nodig. Veel daarvan kan ik zelf 
betalen. Ik ben niet armlastig. Het geld is niet de reden waarom ik dit doe.'
	'Wraak?'
	'Wat anders?'
	'Vertel me dan eens wat je nodig hebt.'
	Dallas had al grondig over het plan nagedacht. Ze zouden een ruimteschip nodig 
hebben, een nieuwe identiteit en reisdocumenten, gezondheidsverklaringen, ruimtepakken, 
een virtuai reality-suite waarin ze hun plan konden testen, een ruimtekoelkast, voedsel en 
water voor minstens drie weken, een telecommunicatie- en waarnemingsscherm, een bewe-
gingsparallax-generator, lasapparaten die met een elektronenstraal werkten, 
lithiumhydroxide CO,-filtervaten, piëzokeramische trillingsabsorbeerders, infraroodbrillen, 
brilkijkers, hoofdcomputers, een elektrische auto en natuurlijk een transfusieset voor de 
leden van de groep die met het virus besmet waren.
	Hij dacht aan de diverse mensen die hij in een ideale ploeg nodig zou hebben: een 
kwantumcryptograaf, een aëronautisch ingenieur, een navigatie- en 
communicatiedeskundige, een computerdeskundige, een elektrotechnisch ingenieur, iemand 
die virtuele modellen kon bouwen en een werktuigbouwkundige. Hij wist dat hij met geen 
mogelijkheid zelfs maar de helft van deze mensen op eigen houtje zou kunnen vinden, en 
veel van de essentiële vaardigheden zou zijn eigen team met gebruikmaking van kunst-
matige middelen onder de knie moeten zien te krijgen. Dit alles schoot in die paar 
ogenblikken door zijn hoofd voor hij Kaplans vraag beantwoordde.
	'Ik zal je zeggen wat ik het hardste nodig heb. Iemand die pas geamputeerd is,' zei hij. 
'Inderdaad,' voegde hij eraan toe, toen hij merkte dat er een verbaasde trek op het 
afgeleefde gezicht van Kaplan verscheen. 'Ik heb iemand nodig die onlangs zijn arm heeft 
verloren.'
 
  

DEEL TWEE


Jullie moeten je voorbereiden op een verrassing,
en wel een heel grote.

NIELS BOHR
 

Hoofdstuk een

I

Hier was de beschaving begonnen. En ook weer geëindigd. Het ruimteschip
dat in een baan om de aarde cirkelde, vloog in minder dan twintig seconden over de Rode 
Zee. Kort daarna waren door het raam van de commandobrug de bomkraters te zien die 
ooit de zeehaven Jeddah en de heilige stad Mekka waren geweest. Jaren na de Grote 
Midden-Oostenoorlog gaf het hele gebied - van de Nijl in Egypte tot de Tigris in Irak - nog 
steeds schadelijke gammastraling af, waardoor deze ooit zo vruchtbare bocht aan de 
Middellandse Zee nog voor vele tientallen jaren onbewoonbaar zou blijven.
	Ze waren pas een paar uur daarvoor van de planeet vertrokken - na een
tussenstop bij een van de vele tankvaartuigen die op een hoogte van ongeveer 
vijftigduizend voet rond de aarde cirkelden om aan ruimteschepen de honderden tonnen 
vloeibare helium te verkopen die zo'n schip nodig had om de sprong in het heelal te 
kunnen maken. Ze bevonden zich momenteel op een hoogte van tweehonderdzeventig 
kilometer en raakten steeds verder van de aarde af; hun baan door de ruimte lag weliswaar 
vast, maar omdat de aarde per uur vijftien graden om haar onzichtbare as draait, voerde 
hun vlucht hen nu over het zuidelijk deel van de Indische Oceaan. Nadat ze de kust van 
Saoedie-Arabië hadden verlaten, zouden er nog eens vijftien minuten voorbijgaan voor ze 
weer land zouden zien - ditmaal Australië. Ze had gehoord hoe Dallas en Ronica het erover 
hadden gehad om naar Australië te gaan, wanneer ze terug waren van de maan. Maar ze 
begreep niet goed waarom. Het zag er niet naar uit dat er daar beneden veel was. De Great 
Sandy Desert, rood met daar tussendoor vlekken grijs, blauw en wit leek net een
stukje menselijk weefsel. De noordkust, die enkele ogenblikken later ver
scheen, had nog het meest weg van een schema van de menselijke bloedsomloop, met 
rivieren als slagaders, wegen als aders en kanalen als haarvaten.
	Die indruk maakte het land tenminste op Lenina, wier gedachten zich heel erg 
bezighielden met haar eigen bloed, nadat ze eerder die dag bij het ontwaken een rode vlek 
op haar buik had ontdekt. Was dit het begin van de rodehondachtige uitslag die een 
symptoom was voor de actieve fase van het Pa-virus dat ze in haar beenmerg meedroeg? 
Soms duurde het een tijdje voor de uitslag duidelijk uitbrak. Maar op deze manier was het 
ook begonnen, toen haar moeder was gestorven. En vervolgens was ook haar vader 
overleden. Lenina was toen net twaalf jaar oud. Daarna had ze voor zichzelf moeten 
zorgen.
	Ze bad dat het iets anders was. Een allergische reactie van haar huid misschien. Wat 
zouden de anderen zeggen als ze wisten dat ze in de Vier-Manenfase was en hooguit nog 
honderdtwintig dagen te leven had? Wat voor risicofactor kon zij daardoor voor het succes 
van hun plannen vormen? Als het de uitslag was, hoopte ze dat die niet zichtbaar zou 
worden vóór ze uit het liefdeshotel op de maan vertrokken waren. Als ze in de Vier-
Manenfase was, terwijl ze in Tranquillity Base waren, zou dat alleen maar onwelkome 
aandacht voor de groep betekenen.
	Toen het schip hoogte won boven het gekromde blauwe vlak van de Grote Oceaan, 
kon Lenina in een straal van vijftienhonderd kilometer om zich heen kijken en terwijl ze 
in haar stoelriemen dreef, keek ze naar de zon die achter hen begon onder te gaan. Door de 
snelheid waarmee zij vlogen gebeurde dat achttien keer zo snel als op aarde en na enkele 
minuten was er alleen nog maar een steeds smaller wordende reep licht die de horizon 
aangaf, toen de ene dag eindigde en zij door een korte nacht naar de volgende vlogen.
	Misschien zouden al haar dagen nu zo kort zijn en Lenina merkte dat ze nauwelijks de 
moed kon vinden om te gaan slapen zoals de anderen achter in de grote ruimte van het 
schip. Zonder een complete bloedtransfusie zou ze het waarschijnlijk nog even lang 
uithouden als de rode bloedcellen in haar lichaam. Ze kon zichzelf bijna met de minuut 
zwakker voelen worden en de duisternis die het ruimteschip omhulde leek als een groot 
zwart gordijn dat over haar leven viel. Toen Gates haar voor het eerst had verteld over 
Dallas en zijn plan om de First National Blood Bank te beroven, had ze gedacht dat de 
mannen allebei gek waren. Maar nu was het heel goed mogelijk dat dit haar enige kans was 
om ooit nog levend naar de aarde terug te keren.
	Nu ze de sterren in de omringende duisternis steeds helderder zag worden,
controleerde ze de chronometer in de cockpit en gaf de computer op
dracht de navigatiesystemen te controleren. Gewoon voor het geval dat. Het schip, de 
Mariner - eerder nog de Ancient Mariner, vond ze - was een ruimtevaartuig uit de 
Pathfinder-klasse, een lanceervaartuig voor hergebruik, of LVH, van Amerikaanse makelij 
met een Russische heliumraketmotor en een laadruim dat meer dan twee ton nuttige lading 
kon bevatten (vier als het ruim een ruimtekoelkast bevatte, die achter aan het LVH ge-
koppeld kon worden). Een halve liter bloed in cryoprecipitaattoestand woog niet meer dan 
honderddertien gram: dat betekende dat ze niet minder dan veertigduizend eenheden 
konden vervoeren met een totale waarde van meer dan vijfentwintig miljard dollar.
	Vooropgesteld dat ze zo ver kwamen. Het schip was in een niet al te beste staat. 
Lenina moest net zo min iets hebben van de staat waarin de computers verkeerden als ze 
vertrouwen had in de prestaties van de zuurstofgeneratoren, terwijl de afvalverwerkers 
intussen ook kuren waren gaan vertonen. Verder liet het luchtzuiveringssysteem het nodige 
te wensen over - de wanden van de cockpit en het bemanningsverblijf waren al helemaal 
beslagen. En ongeveer elk stukje comfort van de inrichting was uit de Mariner gesloopt om 
bemanning en lading een maximale ruimte te verschaffen. De vlucht die voor hen lag was 
bijna net een kampeertocht in een oude camper. Toch leek Gates, die een ervaren 
ruimtepiloot was, zich niet al te veel zorgen te maken over de ruimtewaardigheid van de 
Mariner. Een beetje roestig, zei hij, maar meer dan opgewassen tegen de taak die hun 
wachtte. Lenina hoopte dat hij gelijk had. Het was een vlucht van drie dagen naar de maan 
en elk uitstel van hun plannen kon voor haar fataal blijken.
	Er gingen nog eens dertig minuten voorbij voor ze de zon weer zag opkomen boven de 
violette maanschijf. De zon was rood, dezelfde kleur als de reuzenster waarin ze over zo'n 
vijf miljard jaar in de toekomst zou veranderen, voor ze op zou vlammen in een nova, 
afkoelen en ten slotte imploderen. Lenina vroeg zich af of de bewoners van de aarde in 
staat zouden zijn deze verre catastrofe te ontvluchten. Als ze een ander zonnestelsel 
vonden misschien. Om zulke enorme afstanden door de ruimte te kunnen afleggen, op zoek 
naar een passend alternatief voor ons eigen zonnestelsel, zou de mens sneller dan het licht 
moeten reizen; iets waarvan Einstein had gezegd dat het onmogelijk was. Maar met 
voldoende tijd, intelligentie, hanteerbaar computervermogen en energie zou alles in het 
universum mogelijk kunnen blijken. Vijf miljard jaar verder zouden menselijke wezens 
misschien nauwelijks nog als zodanig herkenbaar zijn; en zoveel geaccumuleerde intelli-
gentie zou dan toch in iets duurzamers moeten huizen dan gewoon vlees en bloed. 
Dergelijke wezens, zo'n collectieve intelligentie, zouden zo dicht bij
de apotheose tot goden kunnen komen, als een rationeel denkend mens ooit
zou kunnen geloven. De enige God in het universum was de god die de mens zelf ooit zou 
kunnen worden.
	Een zonnefilter verduisterde het raam van de commandobrug automatisch tegen de 
leven brengende gloed van de zonsopgang. Er was dus tenminste iets wat normaal leek te 
werken, dacht ze wrang, nadat ze net de hoogte-indicatoren had gecontroleerd en met 
afschuw had geconstateerd dat de computers een buiteling van tien graden naar rechts 
corrigeerden. De automatische piloot werkte, maar ongeregeld, alsof hij niet goed gekali-
breerd was, en Lenina vroeg zich af of ze Gates er eigenlijk even bij moest roepen voor ze 
hun baan om de aarde verlieten. Maar ze verwierp het idee, door zichzelf voor te houden 
dat hij zijn slaap hard nodig had. Hij was hondsmoe geweest na de lancering. Ze zocht 
gewoon naar een excuus om wat tijd alleen met hem door te kunnen brengen. Telkens als 
ze Gates zag, voelde ze een zeker plezier en ze veronderstelde dat ze verliefd op hem was, 
hoewel ze er in de verste verte niet aan dacht om hem dat ook te vertellen. 'Liefde' was 
geen woord dat ze gemakkelijk gebruikte.
	Toen ze hoorde hoe iemand zijn hoofd stootte en vervolgens zacht vloekte toen hij de 
cockpit in kwam zweven, sprong Lenina's hart op in haar borst; ze draaide zich om in de 
verwachting dat ze de grote kerel zou zien en het was een teleurstelling voor haar toen ze 
ontdekte dat het Cavor maar was, de man met de kunstarm.
	'Mag ik even bij je komen zitten?' vroeg hij, terwijl hij zijn gewichtloze weg door de 
cockpit zocht.
	'Ga je gang.' Lenina hielp hem met manoeuvreren tot hij in de stoel van de tweede 
piloot zat en gespte hem vervolgens vast.
	'Alles in orde met je?' vroeg hij beleefd, zich absoluut niet bewust van het feit dat 
Lenina volkomen in beslag genomen werd door de duivelse rode vlek op haar buik. 'Je ziet 
een beetje bleek.'
	Lenina haalde geringschattend haar schouders op en keek uit het raam, toen de grote 
stuwraket hoorbaar in actie kwam om de hoogte aan te passen. 'Alleen een beetje last van 
het ruimteaanpassingsprobleem,' zei ze. 'Een conflict tussen de ogen en het middenoor.'
	Cavor wierp even een blik op de besturingsapparatuur en knikte.
	'Heb je vaak in de ruimte gevlogen?' vroeg hij.
	'Nou en of. Toen ik voor de eerste keer veroordeeld werd, was leren vliegen een 
onderdeel van het rehabilitatieprogramma.'
	'Ik wist niet dat ze die moeite namen.'
	'Doen ze ook niet. Niet meer, tenminste. Het waren trouwens meest simulaties. Maar 
zoiets verschilt niet veel van een echte vlucht. Gates is de echte piloot hier. Ik ben 
gewoon iemand die op de instrumenten vliegt.'
	'Ik kan een ruimtevlucht nog steeds niet zonder een gevoel van verbazing ondergaan. 
Socrates heeft ooit gezegd dat we de wereld zouden kunnen begrijpen, als we er boven uit 
zouden kunnen stijgen. Ik geloof niet dat hij daar nog zo zeker van zou zijn geweest, als hij 
dit zou hebben kunnen zien. Vanaf deze hoogte op aarde neerkijken werpt evenveel vragen 
op als er beantwoord worden.'
	'Ik heb anders wel een vraag.'
	'Eentje maar?'
	'Waarom ben jij hier, Cavor!'
	'Vraag je me dat in de fenomenologische betekenis van de woorden?' Cavor haalde zijn 
schouders op. 'Waarom is ieder van ons hier? Omdat bepaalde atomen op elkaar inwerken 
volgens de wetten van de natuurkunde. Welke andere uitleg is er dan nog nodig?'
	'Ik bedoel, waarom je deel uitmaakt van deze groep?'
	'Ik weet wel wat je bedoelde,' zei Cavor. 'Ik zou er alleen geen antwoord op weten. Ik 
ben me goed bewust van mijn tekortkomingen, Lenina. Ik ben zelfs geen beroepsmisdadiger 
- ik ben naar Artemis Zeven gestuurd omdat ik mijn vrouw heb vermoord. Wat een 
vergissing was. Haar vermoorden, bedoel ik. Het gebeurde in een vlaag van woede. Ik heb er 
daarna voortdurend spijt van gehad. En niet omdat ik ervoor naar een strafkolonie werd 
gestuurd. Maar goed, voor het gebeurde was ik musicus. Soms componeerde ik zelfs.'
'Daar kunnen we nog een hoop profijt van hebben,' zei Lenina droog.
	'Ik heb Dallas gevraagd waarom hij iemand zoals ik mee wilde hebben op onze tocht, 
maar tot dusver heeft hij het niet nodig gevonden uit te leggen wat mijn taak zal zijn.'
	'Misschien wil hij wel dat je een symfonie voor hem schrijft, wanneer dit allemaal 
achter de rug is.'
	'Misschien wel. Of een suite. Zoals Holst. De muziek van de sferen. Iets om uit te 
drukken hoe verre melkwegstelsels zich van ons af bewegen. Ik zou het het Uitdijende 
Heelal kunnen noemen, een stuk met maar één deel.'
	'Met of zonder bijzonder trekje?' vroeg Lenina. 'Een Oerknal?'
	'0, mét denk ik,' zei Cavor. 'Ik heb nooit veel op gehad met de theorie dat het 
universum een statisch geheel is. Een Oerknal is een veel betere manier om eem 
muziekstuk te beginnen dan zomaar ergens in het midden aan te vangen. Een Grote 
Implosie, terwille van de symmetrie. Een muziekstuk heeft een begin en een eind nodig.'
	'Maar waarom ben je nou uiteindelijk meegekomen?'
	'Omdat Gates het me vroeg. Omdat de kansen voor eenarmige pianisten
niet dicht gezaaid zijn. En omdat deze onderneming mij de mogelijkheid op vervanging van 
mijn bloed biedt en dus genezing van het virus waarvan we beiden drager zijn - wat voor 
reden zou iemand verder nog nodig hebben?'
	Lenina knikte. 'Je hebt gelijk. Ik kan geen betere bedenken.'
	Beiden zwegen ze even, toen de westkust van Amerika in het raam onder hen 
verscheen.
	'Er schijnt heel wat vuil aan de buitenkant op deze ramen te zitten,' zei
Cavor fronsend, terwijl hij met de mouw van zijn thermische pak over de binnenkant 
wreef.
	'Vervuiling,' zei Lenina. 'Van de tijd die we door de stratosfeer zijn gevlo
gen. Die zit er vol mee. Om precies te zijn, het is stof van de Grote MiddenOostenoorlog. 
Zelfs na al deze jaren nog.'
	'Het is een geruststellende gedachte dat onze eigen wereld de enige is die
we kunnen verwoesten,' merkte Cavor op.
	'Dat blijft misschien niet altijd zo. Het heeft ons tienduizend jaar gekost
om ons vanaf het stenen tijdperk te ontwikkelen tot wat we nu zijn. Wie weet wat voor 
krachten we in de volgende tienduizend jaar hebben leren beheersen.'
'Laten we dan maar hopen dat we ook onszelf hebben leren beheersen.'
'Amen,' zei Lenina, terwijl ze weer uit het raam keek. De centrale vallei
van Californië lag tussen het kustgebergte in het westen en de Sierra Nevada
in het oosten; het Tahoemeer was een blauwe vlek in de vorm van een voetstap links 
beneden van hen en een eindje daarboven lag het schedelvormige Monomeer, vlak bij de 
onzichtbare stad Lee Vining, waar Lenina een deel van haar veel te korte jeugd had 
doorgebracht. Dat was voor zij en haar familie net als het meeste water in het meer en de 
meeste mensen in de stad naar Los Angeles waren gegaan. Er waren geen hyperbarische 
hotels in Lee Vining, alleen verlaten campings en vervallen motels. Het stelde niet veel 
voor als gelukkige herinnering, maar tot ze Rameses Gates had leren kennen, had ze hier de 
weinige gelukkige momenten in haar leven doorgebracht. Na hun verhuizing naar LA waren 
haar ouders overleden en kwam zij in de prostitutie terecht, handelde in drugs en deed al 
snel mee aan gewapende overvallen. Vanaf dat moment waren het maar een paar kleine 
stappen naar een reeks gevangenissen en vervolgens naar de strafkolonie op de maan.
	Beneden in Californië leek men een heldere dag te hebben, met weinig
mist. Je kon zelfs de twee breuken van het San Andreassysteem zien die als twee parallelle 
lijnen langs de grillige kustlijn liepen, en daarachter Mexico. Ze had altijd al een keer naar 
Mexico willen gaan om de piramiden te bekijken die ze daar hadden.
	Enige tijd later, boven de Indische Oceaan keken Lenina en Cavor hoe de
maan in het raam van de cockpit verscheen. Ze was vol, met slechts enkele schaduwen; in 
het zuiden lag haar opvallendste landschappelijke kenmerk, de krater Tycho, het centrum 
van een systeem van heldere stralen die in alle richtingen schoten - zo helder dat de krater 
moeilijk te herkennen was. Naast deze schitterende stralen namen de onregelmatige 
vlekken van de diverse maanzeeën een donkerder tint aan, die Lenina weer aan de vlek op 
haar buik herinnerden. In het westen was de Zee van Grimaldi duidelijk zichtbaar. Dichter 
bij de equator lag de grote Copernicuskrater, even ten zuiden van de Karpaten waar zich de 
strafkolonie Artemis Zeven bevond. Verder naar het oosten, op dezelfde breedtegraad, lag 
de Mare Tranquillitatis en daar, vlak bij het Maskelynekraterstelsel, bevond zich 
Tranquillity Base, de plaats van de eerste maanlanding met de Apollo. Ongeveer vier-
honderdvijfenzeventig kilometer ten zuidwesten van TB lag de Descarteskrater, de plaats 
van de vijfde en laatste maanlanding. Geologisch gezien was het een weinig bijzondere 
plaats geweest voor zo'n belangrijke tocht. Descartes, met een diameter van slechts 
vijftien kilometer, was nauwelijks een opmerkelijke krater - ongeveer een tiende van de 
omvang van Copemicus -afgezien van het feit dat hier Selenium City lag, waar de First 
National Blood Bank haar hoogwaardig beveiligde brecciastenen' bloedbank had.
	Hoe helder de maan ook leek in de ogen van Lenina en Cavor, het zon
licht was een half miljoen maal sterker. De maan was eigenlijk een heel donker voorwerp - 
een van de hemellichamen in het hele zonnestelsel die het minste licht weerkaatste. En 
toch bekeken ze haar met zoveel hoop, alsof het de meeste lichtgevende witte reuzenster 
aan het firmament was.


II

Dallas opende zijn ogen en zweefde in zijn dichtgeritste slaapzak door de
duisternis. Hij voelde zich een beetje gedesoriënteerd door zijn eigen ge


1 Breccia. Een steensoort die bestaat uit een mengeling van rotssplinters en stofdeeltjes die 
aan elkaar zijn gesmolten door de energie die vrijkomt bij een meteoorinslag. Descartes is 
een gebied dat rijk is aan deze breccia's, die maanbouwkundigen van het begin af aan hebben 
gebruikt om er beton van te maken. Ze worden onder luchtledige omstandigheden koolstof-
gehard door superkritisch koolzuur toe te voegen, wat het beton erg hard maakt en een 
grote dichtheid verleent - ongeveer vijfenzeventig procent dichter dan gewoon beton en 
daardoor meer bestand tegen meteorietregens. Het beton wordt goudgeschilderd om de zon 
te weerkaatsen en zit vol nanografiet en staalvezels om elektriciteit te geleiden.
 

wichtloosheid en zijn gebrek aan slaap. Had hij wel geslapen? Moeilijk te
zeggen. Alles was stil binnen in de Mariner; alleen het zacht zoemende geluid van de 
motoren van het schip en de ademhaling van zijn handlangers verbrak de stilte van de 
ruimte. De absolute stilte. Dallas was eerder naar de maan geweest, maar hij was vergeten 
hoe stil de leegte eigenlijk was. Tenminste voor menselijke oren. De ruimte was vol 
kosmische microgolfstraling die uit het grootste deel van het zichtbare universum in de 
richting van de aarde schoot en zij was gemakkelijk op te vangen met behulp van een 
primitieve hoornantenne, waarna ze zo luidruchtig klonk als een vlucht spreeuwen. Dit was 
een van de eerste bewijzen van een uitdijend heelal. Het geluid was in werkelijkheid licht, zo 
geweldig roodverschuivend in zijn spectrumgolflengte dat het alleen als microgolfstraling 
waargenomen kon worden - en alleen juist geïnterpreteerd als het begin van alles. Dallas 
was altijd al gefascineerd geweest door dat geluid; zelfs als kind had hij al begrepen dat wat 
hij kon horen het ogenblik was waarop de tijd zelf was begonnen.
	Hij keek op zijn horloge en zag dat hij inderdaad een uur of drie vier had geslapen. 
Maar hij voelde er zich nauwelijks door opgeknapt. Er was niets fris aan de atmosfeer aan 
boord van de Mariner. Niet met de kuren die de afvalverwerkingsapparatuur en de 
leefsystemen vertoonden. Ze waren nog geen halve dag in de ruimte en er vlogen al 
minuscule stukjes poep door de cabine om nog maar te zwijgen van de hoeveelheid 
methaan die door de zevenkoppige bemanning werd geproduceerd. Dit was grotendeels het 
gevolg van hun eerste laag-residu maaltijd aan boord - een kweekworm met kipkerrysmaak, 
waarvan Dallas vond dat die bij de watervrije bereiding wel iets minder gekruid had mogen 
worden. Dallas hoorde hoe Prevezer als bewijs van deze veronderstelling een keiharde 
scheet in zijn slaapzak liet. Prevezer was een van de mensen van Kaplan. Hij was een 
bouwer van virtualrealitymodellen, en wanneer ze eenmaal in hun hotel in Tranquillity 
Base waren, zou het de taak van Prevezer zijn om een siliciumsurrogaat van de echte 
bloedbank te maken van de bits en bytes die lagen opgeslagen in het geheugen van Dallas' 
computer. Met behulp van deze ingewikkelde kunstmatige omgeving zou Dallas testen of 
zijn plan ook waterdicht was - het soort experiment, hoopte hij, dat alle onvoorziene 
problemen duidelijk aan het licht zou brengen. Dus Prevezer was een belangrijk lid van de 
ploeg, zelfs al leek hij meer zuur in zijn maag te hebben dan iemand anders en al zou Dallas 
zijn slapende lichaam met het grootste plezier naar de luchtsluis van het laadruim hebben 
geduwd om hem de ruimte in te laten vliegen.
	Dallas besloot dat hij voldoende gerust had, ritste zijn slaapzak open en zweefde vrij 
rond, waarbij hij zichzelf in de richting van het cabineraam
manoeuvreerde. Ze hadden hun omloopbaan verlaten en de hele aarde - al
les van Afrika en het Arabisch schiereiland tot Antarctica - was duidelijk zichtbaar. Op een 
normale lijnvlucht naar de maan zou elke toerist aan boord van een astroliner op het 
cameradek te vinden zijn geweest om foto's van dit moment te maken. Dallas herinnerde 
zich hoe hij hetzelfde had gedaan. Hij had nog steeds kiekjes in zijn draagbare geheugen - 
het talloze malen gekopieerde plastic kaartje dat hij altijd bij zich droeg en dat een digitale 
fotoreportage van zijn hele levensgeschiedenis bevatte, van zijn eigen geboorte tot die van 
Caro. Hij had zich vaak afgevraagd hoe mensen erin waren geslaagd hun dierbaarste 
herinneringen veilig te bewaren voor zulke geheugensteuntjes waren uitgevonden. Een paar 
kleine plastic kaarten waren alles wat hij als herinnering aan Aria en Caro had. Het enige 
wat tussen hen en de vergetelheid stond.
	Opnieuw een vliegende scheet van Prevezer en ditmaal vond Ronica het nodig om te 
protesteren.
	'Gods bloed,' schreeuwde ze, terwijl ze woedend uit haar slaapzak klom. 'Wie doet dat 
toch? Het lijkt hier wel een apenhuis met die lucht.'
	Prevezer liet weer een luide scheet horen, bijna als een antwoord op haar vraag.
	'Verdomme nog aan toe, Prevezer,' kreunde ze. 'Kun je jezelf niet een beetje 
inhouden?'
	'Je moet niet op mij schelden,' zei hij van diep uit zijn slaapzak. 'Scheld maar op de 
ruimte. Of op dat verdomde eten. En op het verdomde leefsysteem. Bovendien weet ik 
tenminste hoe je een zero-g-toilet moet gebruiken, in tegenstelling tot bepaalde andere 
mensen. Een scheet is niet het ergste wat hier door deze verdomde roestbak ronddrijft. Het 
is al erg genoeg dat het afvalverwerkingssysteem niet goed werkt, ook zonder dat bepaalde 
idioten het ding niet goed kunnen gebruiken.'
	Prevezer doelde op Cavors armzalige prestaties met de vastestofverzamelaar. Terwijl 
die zat te poepen, had hij een van de plastic wegwerpzakken die aan het 
afvalverwerkingssysteem of AVS geplakt konden worden los weten te trekken, met 
rampzalige gevolgen.
	'Dat was een ongelukje,' protesteerde Cavor. 'Het is niet gemakkelijk om een van die 
dingen te gebruiken als je maar één gezonde arm hebt.'
	'Het is zelfs niet zo gemakkelijk met twee gezonde armen,' merkte Ronica op. 'Maar 
die stank is een ander verhaal. Dit is een soort lichaamsfascisme.'
	Prevezer liet voor de vierde keer in evenzovele minuten een scheet.
	'En hier zitten we drie volle dagen in tot we in TB zijn.' Uit haar tas haalde Ronica een 
klein flesje eau de cologne die ze kwistig om zich heen begon
te spuiten. 'Gods bloed, ik denk niet dat mijn reukzin dat kan uithouden.'
	'Draag dan een neusknijper als je het zo erg vindt,' zei Prevezer minachtend. 'En als je 
daar naar op zoek bent, kijk dan ook even of je een paar oordopjes hebt, zodat ik niet 
meer hoef te luisteren naar dat klotegezeur van je. Ik ben niet de enige met het zuur in zijn 
maag, hoor.'
	'Hij heeft gelijk, Ronica,' geeuwde Gates. 'Mijn pH is ook op hol geslagen. Als ik maar 
tegen een stukje lakmoespapier zou blazen, zou het al rood worden, denk ik.' Nadat hij zijn 
slaapzak had opengeritst, zweefde hij vrij door de cabine. 'Ik kan beter eens naar het 
leefsysteem gaan kijken. En laat niemand een lucifer afstrijken. Er hangt hier genoeg gas 
om ons allemaal de lucht in te laten vliegen.'
	'Daar zou ik me maar niet druk om maken,' zei Lenina. 'Dit schip valt waarschijnlijk 
eerder uit elkaar dan dat het ontploft.'
	'0, wat zijn we weer opgewekt,' schimpte Ronica.
	'Willen jullie je gemak wel eens houden? Volgens mij is de rustperiode pas over een uur 
afgelopen.' Dat was Simou, de werktuigkundige en elektrotechnicus van het team, een man 
met platinablond haar die er constant vermoeid uitzag. Hij had een vooruitstekende 
onderkaak, die een Habsburger het idee zou hebben gegeven dat zijn troon bedreigd werd 
door een andere pretendent.
	Prevezer stak zijn hoofd uit de slaapzak. 'Het zal meer dan een paar uurtjes snurken 
kosten om jou er beter uit te laten zien, Simou,' zei hij. 'Een schoonheidsslaapje wil voor 
de meeste mensen zeggen dat ze er voor twaalf uur in liggen. Maar jij zou eerst via een 
zwart gat door de tijd moeten terugreizen om je ervan te vergewissen dat je moeder sliep 
voor ze je vader leerde kennen.'
	'Heeft jouw moeder de jouwe ooit ontmoet?' Simou kroop uit de onderzijde van de 
slaapzak. Hij zweefde langs Prevezer met op zijn gezicht een grijns die een en al tanden en 
minachting was, terwijl hij eraan toevoegde: 'Ik heb horen vertellen dat ze jouw ouwe heer 
met een pipet en een petrischaaltje heeft gekozen.'
	'Nou en? Dat is helemaal niet zo vreemd. Heel wat mensen hebben een donorvader. 
Gates, bijvoorbeeld.'
	'Ja, maar zijn moeder is 's maandagsochtends vroeg naar het lab gegaan om er zeker 
van te zijn dat ze de beste keus had. Je hoeft gewoon maar even naar die vent te kijken. Hij 
is gewoon een jonge god, Christus nog aan toe. Jij bent daarentegen typisch een product 
van de late vrijdagmiddag. De laatste kikkerdril op de bodem van de pot. Je kunt het maar 
beter onder ogen zien, Prev. Je hoeft maar één keer naar dat stomme kutgezicht van je te 
kijken om nooit meer te willen neuken.'

	In werkelijkheid mankeerde er helemaal niets aan Prevezers uiterlijk.
Hij was in ieder geval een stuk knapper dan Simou. Maar door al de tijd die hij had 
doorgebracht in zijn siliciummicrowerelden had hij een mager, ondervoed uiterlijk 
gekregen. Maar schijn bedroog. Prevezer was een driftkikker die snel gewelddadig kon 
worden. Hij had al voor minder mensen vermoord dan om wat Simou nu tegen hem had 
gezegd.
	Een ogenblik lang dacht Lenina dat Prevezer Simou aan zou vliegen - en als de 
zwaartekracht niet afwezig was geweest, had hij dat misschien ook wel gedaan.
	'Is het nou afgelopen met jullie,' zei ze. 'Ga het anders buiten uitvech
ten.'
	'Ja,' lachte Ronina, 'zo'n bokswedstrijd zou ik wel willen zien. Twee
ruimtepakken die met elkaar in de clinch gaan.' Ze spoot wat eau de cologne over de 
hoofden van beide mannen. 'Zo, daarvan zal de lucht tussen jullie tweeën wel weer een 
beetje opklaren.'
	Simou glimlachte nog steeds met zijn vooruitgestoken kaak, waarna hij zich afzette 
tegen een laadluik en van Prevezer wegzweefde.
	'Als dit drie dagen zo doorgaat,' zei Prevezer, 'vliegen we allemaal tegen de muren 
omhoog.'
	'Dat doen we nu al, debiel,' zei Simou. 'Voor het geval je dat nog niet in
de gaten mocht hebben gehad, het is de enige manier waarop je je door dit conservenblik 
kunt bewegen.'


III

Het afvalverwerkingssysteem bevond zich in de wasruimte van het schip.
Het was niet mogelijk om je even alleen terug te trekken en het was ook niet plezierig om 
het te gebruiken. Zonder zwaartekracht om de uitwerpselen in de pot te laten vallen, moest 
iemand het proces letterlijk een handje helpen met een vinger in een condoomvormige 
uitstulping in de plastic zak die aan de bril vastgeplakt zat. De lucht in de cabine werd 
vervolgens gebruikt om de vaste en vloeibare excrementen naar een ventilatorafscheider te 
stuwen voor deze werd gefiltreerd en teruggepompt in de cabine. Elk dag werd de urine 
samen met het vocht van de vochtafscheider in de ruimte gespoten. Volgens de 
ruimtewetten moesten vaste uitwerpselen in een tank opgeslagen worden vanwege het 
gevaar dat die voor andere ruimtereizigers konden opleveren: met een snelheid van iets 
minder dan veertigduizend kilometer per uur kan een menselijke drol een enorme schade 
aan dure apparatuur aanrichten. Wanneer hij niet werd gebruikt, werd de tank geventi
leerd om stank en groei van bacteriën tegen te gaan, en het was dit onder
deel van het proces dat bleek te haperen.
	Het was niet gemakkelijk om het AVS te gebruiken, zoals Cavor duidelijk had getoond, 
maar er was verder ook niet veel om jezelf schoon te maken en het grootste deel van de 
rommel die de plastic weggooizakken en vochtige doekjes om jezelf af te vegen 
opleverden, was slecht opgeborgen. Alleen wanneer er fouten bij het gebruik werden 
gemaakt, was er een grondiger schoonmaak nodig - vandaar de minuscule stukjes stront die 
nog steeds door de cabine rondvlogen. Onder de ogen van Dallas wist Cavor er een in een 
zakje op te vangen en deponeerde dat vervolgens in de tank met uitwerpselen.
	'Hoe gaat het met je?' vroeg Dallas.
	'Het is een zen-oefening,' zei hij. 'De uiteindelijke waarheid ontdekken door het leren 
beheersen van jezelf en de eenvoudige kunst van drollenvangen te perfectioneren. 
Verdomme daar vliegt er weer een.' Cavor pakte een ander plastic zakje en ging achter een 
volgende kleine asteroïde van rondzwevende poep aan. 'Ik dacht dat al ons voedsel weinig 
onverteerbare resten bevatte.'
	'Dat is ook zo.'
	'In dat geval ga ik op dieet. Ik geloof niet dat ik het kan verdragen om dit nog een 
keer te moeten doen.' Cavor trok een vies gezicht. 'Kom hier, keuteltje.' Hij ving zijn 
prooi in de zak, deponeerde het geheel in de afvalkoker en leunde achterover in de lucht. 
'Maar op dit moment ben ik al tevreden met wat opheldering. Bijvoorbeeld waarom ik hier 
in vredesnaam ben. Jij bent de enige die het lijkt te weten, Dallas, je vertelt het alleen niet. 
En dat geeft mij weer het gevoel dat ik een offerdier ben. Zo'n arme drommel bij wie aan 
het eind van de reis de keel wordt afgesneden en die daar als enige niet van op de hoogte 
is.'
	'Na mij ben jij de belangrijkste man in deze groep, Cav,' zei Dallas.
	'Ik? Dat zeg je nu maar.'
	'Nee.'
	'Maar hoezo dan?'
	'Dat kan ik je nog niet vertellen. Je zult me op mijn woord moeten geloven. Maar 
zonder jou hebben we geen schijn van kans dat ons plan zal lukken.'
'Zonder jou ook niet, Dallas. Jij bent de enige die alle antwoorden weet.' 'Ik weet alle 
vragen. Dat is niet precies hetzelfde. We zullen zien of ik die
kan beantwoorden, wanneer we in TB het plan in virtual reality uittesten.'
	'Ik neem aan dat je een goede reden hebt om niemand in vertrouwen te nemen.'
	'Het is net zo goed voor je eigen veiligheid als de mijne,' hield Dallas vol.
'Bovendien kan ik daarmee alles wat er gebeurt beter in de hand houden. Tot het moment 
van de waarheid, waarop ik geen andere keus meer heb dan de kaarten in mijn hand op tafel 
te leggen. En te vertellen waarom we jouw hand nodig hebben. Tot dat moment zou ik 
graag hebben dat je iets voor me deed. Zonder vragen te stellen. Wil je dat?'
	'Ik heb niet veel keus.'
	Dallas overhandigde Cavor een pakje bloedkleurige pillen. 'Ik wil dat je deze vanaf nu 
gaat slikken, vijf keer per dag twee stuks.'
	'Wat zijn het?'
	'Geen vragen, weet je nog wel? Als iemand ernaar vraagt, is het iets wat de doktoren je 
op aarde hebben voorgeschreven. Maar als je al medicijnen slikt, moet je daar meteen mee 
ophouden. Om nadelige effecten tegen te gaan.'
	'Erg attent van je.' Cavor bekeek het pakketje. Er stond niets op gedrukt. Niet dat hij 
dat verwacht had. Dallas was veel te snugger om zo'n eenvoudige vergissing te maken.
	'Misschien voel je je in het begin een beetje vreemd,' ging Dallas verder. 'Als dat het 
geval is, moet je me dat onmiddellijk vertellen. Tot in de details. En alleen aan mij. Praat 
er verder met niemand over. Dit is ons geheimpje, begrepen?'
	'Natuurlijk. Ik heb dan misschien maar één arm, maar er is niks mis met mijn 
hersenen.'
	'Daar reken ik op. Je moet namelijk weten, Cav, dat ik eigenlijk in je hersenen 
geïnteresseerd ben. Het was gewoon een kwestie van stom geluk, dat Gates iemand kende 
met zo'n behoorlijke intelligentie als jij hebt.'
	'Dat is behoorlijk aardig van je dat je dat opmerkt, Dallas,' glimlachte Cavor. 'Dus de 
kunstarm...?'
	'Die prothese is niet belangrijk. Maar het kan geen kwaad als alle anderen in de 
veronderstelling blijven, dat dat de reden is waarom we je meegenomen hebben. Verder kun 
je je kunstarm wel vergeten, Cav. Wat mij betreft, zou het ook een echte arm kunnen 
zijn.'
	Cavor knikte en keek nog eens naar het pakje rode capsules.
	'Wanneer die op zijn, krijg je wel nieuwe van me.'
	'Tot uw orders, dokter.' Cavor wreef over zijn maag en keek met een verontruste trek 
op zijn gezicht naar het AVS. 'Zeg, ik neem aan dat je niets tegen een maag hebt die van 
streek is, wel?'
 
 
De natuurkundigen hebben ons verteld dat entropie de natuurlijke toe
stand van het universum bepaalt. Als er maar genoeg tijd verstrijkt, zeggen ze, zal 
alles uit elkaar vallen. Zonnen zullen afkoelen. Planeten zullen sterven. Sterren 
zullen in zichzelf ineenstorten en het hele universum zal desintegreren. Dit alles is 
zeker, al duurt het nog een hele tijd voor het zover is. In onze alledaagse wereld zijn 
er echter twee anti-entropische fenomenen die orde scheppen uit chaos. Dat zijn 
kristallisatie en leven. Het leven is geen gesloten systeem. Het kan energie opnemen 
van buitenaf - zoals bijvoorbeeld de manier waarop planten energie uit zonlicht 
opslaan. En het leven zelf bestaat niet alleen binnen in de moleculen, maar ook 
tussen de moleculen. Alle levende organismen moeten sterven, maar er is geen reden 
waarom het leven - al het dierlijke leven -hetzelfde lichaam niet vele malen opnieuw 
zou kunnen gaan aansturen voor het uiteindelijk sterft. Geen enkele reden, niet in het 
minst omdat het ook gebeurt. Het metabolische proces kan gestopt worden, het leven 
kan stilgezet worden, het kan zelfs schimbaar vernietigd zijn en toch kan het in het 
verborgene voort blijven bestaan.
	Onmogelijk, zegt u! Wanneer het metabolische proces ophoudt, heeft dat de dood 
tot gevolg. Maar let eens op het vreemde fenomeen van de cryptobiosis, het 
'verborgen leven', de natuurlijke vorm van stilgezet leven die tientallen veelcellige 
levensvormen bezitten die in miljoenen aantallen in de meest barre omstandigheden 
op aarde gevonden kunnen worden - overal, van de Sahara tot aan de arctische 
toendra. Tot deze dieren behoren in het water levende raderdiertjes, insectachtige 
beerdiertjes en draadwormen. Wanneer de omstandigheden dat eisen, kunnen deze 
wezentjes minder dan een millimeter groot - opdrogen en ineenkrimpen tot kleine, 
zaadachtige omhulseltjes, die niet eten, niet ademen, niet bewegen en ogenschijnlijk 
niet leven. In deze merkwaardige cryptobiotische staat kunnen ze faren aan een stuk 
overleven tot ze, als het vocht terugkeert water is de katalysator voor een groot 
aantal chemische reacties, waarvan het leven zelf de belangrijkste is - weer tot leven 
komen. Verder zijn deze diertjes bestand tegen extreme temperaturen -duizenden 
graden hitte, ijskoude vacuüms - zelfs geïoniseerde straling, die hen in hun actieve 
gehydrateerde toestand onmiddellijk zou doden. Deze schimbaar onsterfelijke 
protozoa kunnen talloze malen iu hun cryptobiotische staat terugvallen en er weer 
uit tot leven komen. Een beerdiertje werd na tweehonderd jaar weer tot leven gewekt, 
terwijl dat met een draadworm aan de University of California in Berkeley meer dan 
vijftig keer is gebeurd,

	Als de mens hetzelfde zou kunnen doen als deze kleine schepsels, waar
uit hij zich tenslotte heeft ontwikkeld, denkt u zich dan eens in wat er bereikt zou 
kunnen worden. Wanneer de tijd voor een astronaut schimbaar stilstaat, zou de 
ruimte zelf kleiner worden. Grote afstanden zouden gemakkelijk overbrugd kunnen 
worden.'	Zelfs de verste melkwegstelsels
zouden verkend kunnen worden en nieuwe zonnestelsels zouden kunnen worden 
ontdekt en misschien zelfs gekoloniseerd. Uiteindelijk zou het zaad van het leven, 
dat misschien alleen op aarde tot ontwikkeling is gekomen, zich in een toekomstige 
diaspora tot in alle uithoeken van het universum kunnen verspreiden.
	Er bestaan geen wonderen, behalve de wetenschap die nog niet is ont
dekt. En de mens is de maat van alle dingen.


V

Vocht. Het waren niet alleen de ramen van de Mariner die ermee beslagen
waren. Ronica moest niet alleen deze afsponzen, ze moest ook de instrumenten ontdoen 
van de grote bellen water die door de gewichtloosheid in de cabine glinsterden als 
ongeslepen diamanten. Aan de universiteit was ze afgestudeerd in het bloedbankieren met 
cryoprecipitaat als hoofdvak, en nu was ze uiteindelijk tot dit soort werkzaamheden 
vervallen: ramen lappen. Niet dat het haar veel kon schelen. Tot ze zich uiteindelijk 
toegang tot de kluis van de First National Blood Bank hadden verschaft en zich ettelijke 
duizenden diepgevroren eenheden die daar lagen opgeslagen hadden toegeëigend, had ze 
toch niet veel te doen. Pas nadat enkele monsters van het cryoprecipitaat waren ontdooid 
kon ze de kwaliteit van het bloed testen en het controleren op mogelijke bacteriële 
besmetting3 die een abnormale kleur in de rode bloedcellen of het plasma konden 
veroorzaken. Als ze eenmaal de levensvatbaarheid van de bloedplaatjes had vastgesteld, 
kon ze beginnen aan de flebotomie bij die bemanningsleden die met het PO-virus waren 
besmet, wat in feite betekende bij iedereen behalve zij en Dallas. Dus lapte ze het vocht 
van hun gezamenlijke uitademing weg, waardoor ze het

2 Aangenomen dat de mens met de snelheid van het licht zou kunnen reizen, zou het toch 
nog honderdduizend jaar kosten om het centrum van ons eigen melkwegstelsel te bezoeken 
en vervolgens weer naar de aarde terug te keren.

3 Hoogst onwaarschijnlijk door de afwezigheid van een atmosfeer op de maan. Dit was een 
van de voornaamste redenen waarom de meeste bloedbanken zich in de ruimte bevonden. 
Niet uitsluitend uit veiligheidsoverwegingen.

 
enigszins voldane gevoel had dat ze zich nuttig maakte.
	Prevezer zette zich als een enorme vleermuis af tegen het plafond en vloog in haar 
richting, waarbij hij genoot van het gevoel van gewichtloosheid. Dat hij geen gewicht meer 
voelde, betekende een geweldig bevrijding voor hem, hetzelfde gevoel dat een engel zou 
kunnen hebben die na een lange periode op aarde weer terug was in de hemel. Op aarde had 
Prevezer zich altijd zwaar gevoeld, zelfs een beetje te dik. Maar in de ruimte zwevend, 
rondschietend, zich verheffend, voelde hij zich als een klein godje.
'Ik denk dat dat de laatste keer is dat je dat doet, Roni,' voorspelde hij.
	'Ik vind het niet erg.'
	'Wat ik bedoelde was, dat ik het leefsysteem heb gerepareerd. Op een schip zo oud als 
dit kunnen de verschillende vloeistoffen waarop het leefsysteem werkt zich gemakkelijk 
ontmengen als er geen zwaartekracht is. Dus moet je de inhoud af en toe even doorroeren. 
Als het beslag voor een cake. Dat was het hele probleem.' Hij zweeg even en keek hoe 
Ronica met het zuigstuk van haar stofzuiger jacht maakte op een kleine bol water. 'Je 
hoeft alleen de ventilatoren van de luchtzuiveraars een paar keer achteruit te laten draaien 
om de vloeistofcilinders door te roeren.'
	'Mmmm-hmmm?'
	'Zeg, het spijt me wat er eerder gebeurde,' zei hij. 'Ik was nogal onbeschoft.'
	'Ik til er niet zo zwaar aan, Prev,' zei ze.
	'Ik had je eigenlijk iets willen vragen.'
	'Wat dan wel?'
	'Wanneer we in ons hotel in TB zijn, ga je dan een kamer met iemand delen?'
	'Inderdaad, ik slaap samen met Dallas.'
	Prevezer knikte. 'Is dat gewoon als dekmantel?' vroeg hij. 'Of hebben jullie iets met 
elkaar?'
	'Of wij iets met elkaar hebben?' Ronica grijnsde breed.
	'Want als alles naar wens gaat, ben ik weldra genezen, en dat wil zeggen dat ik net zo 
gezond ben als jij. Als je begrijpt wat ik bedoel.'
	Het was waar dat zij en Dallas zich tot elkaar aangetrokken voelden, en niet alleen 
omdat ze een goede gezondheid gemeen hadden. Hoewel ze er naar uitkeek om met hem 
alleen te zijn, zou ze waarschijnlijk sowieso een kamer met hem hebben gedeeld. En het 
waarschijnlijk ook met hem gedaan hebben. Zoals de meeste vrouwen van haar leeftijd en 
met haar achtergrond, was het Ronica's voornaamste zorg dat de kerel gezond was. Waar-
door Prevezer automatisch uitgesloten zou zijn.
	'Het is aardig van je om dat te zeggen, Prev. Je zou kunnen zeggen dat
 
Dallas en ik een stel zijn, denk ik, hoewel liefde daar geen enkele rol bij
speelt. Ik vind liefde altijd een beetje op kosmologie lijken. Er is een Oerknal, een heleboel 
hitte, gevolgd door een periode van langzaam afkoelen en uit elkaar drijven. Wat betekent 
dat een minnaar tamelijk veel weg heeft van een kosmoloog. Gewoon een arme, misleide 
vent die op zoek is naar een betekenis in de kleinste dingen, en die een heleboel dwaze 
vragen stelt waarop nooit een behoorlijk antwoord gegeven kan worden. Liefde heeft geen 
enkel nut, Prev. Ze verpest je leven en houdt je af van alles wat de moeite waard is. Liefde 
is gewoon een deel van de grote kosmische grap. Het is ironische fysica. Net als ultieme 
theorieën. Net als God.'
 

Hoofdstuk twee 

I

De toeristenbranche was de grootste industrie op de maan. Elk jaar gingen
meer dan honderdduizend mensen daarheen voor een vakantie die gemiddeld zo'n 
tweehonderdduizend dollar per persoon kostte. De meeste toeristen gingen naar de maan 
voor de seks of om te gokken,' hoewel ook een steeds groter aantal kwam voor een 
actieve vakantie, waarbij ze trektochten maakten of bergen beklommen - ze maakten een 
voettocht door het Dal van Schröter of beklommen de Dörfelberg. Behalve de toeristen 
zijn er ook nog de astronomer?, mijnbouwkundigen, ecosysteemdeskundigen en 
meteorologer?, en niet te vergeten al het hotelpersoneel, de gidsen, charterpiloten, 
pachinkoreparateurs en de prostituees5 natuurlijk.

1 Omdat de zwaartekracht op de maan eenzesde van die op aarde is, is seks zo onge
veer de enige lichamelijke activiteit die daardoor geïntensiveerd wordt. De meeste mensen 
geven er de voorkeur aan om het bij het vrijen langzaam aan te doen. In deze moderne, 
zenuwslopende tijden misschien zelfs nog meer dan vroeger. Van de andere kant betekent 
de zwaartekracht van eenzesde op de maan dat de meeste kansspelen van de aarde hier niet 
beoefend kunnen worden. Het is vrijwel onmogelijk om kaarten te delen, dobbelstenen 
willen niet goed rollen en het duurt een eeuwigheid voor het rouletteballetje van de rand in 
een vakje met een nummer valt. De enige gelegaliseerde spelvorm op de maan is pachinko. 
Pachinko wordt door één speler gespeeld aan een apparaat, waarbij een stalen bal van elf 
millimeter doorsnee omhoog geschoten wordt langs een rechtopstaand paneel, waarin 
spijkers zijn geslagen; de speler moet de bal in bepaalde gaten zien te krijgen. Lukt dat, dan 
wint de speler enkele ballen die later tegen geld kunnen worden ingewisseld. Pachinko werd 
ontwikkeld in
 

	Het grootste hotel in TB, het Galileo, met meer dan vijftienhonderd ka
mers, was ook het beste en het duurste. Het was ontworpen door de beroemde architect 
Masumara Shokai - die ook de Koepel van Buckingham Palace en andere architectonische 
wonderen van de eenentwintigste eeuw op zijn naam heeft staan - en het bestond uit twee 
verticale vleugels. De vleugel die naar T B is toegekeerd is gemaakt van gewapend glas en 
heeft de vorm van het bollende zeil van een reusachtig zeewaardig jacht om de locatie van 
het hotel in de Mare Tranquillitatis of de Zee der Stilte te accentueren. De rechthoekige 
vleugel die naar de bergen is gekeerd dient als een contrast voor deze indrukwekkende boog 
van glas. Tussen deze twee vleugels ligt een adembenemend hoog atrium, waarin zich de 
lobby bevindt en dat is afgewerkt met slimme nanomoleculaire materialen - Franse kalk-
steen, Italiaans marmer, Indiase onyx en enorme vlakken van Engels esdoornhout - die op 
de maan waren gefabriceerd voor ze door menselijke vaklieden op hun plaats werden 
gemonteerd. De hoteleigenaren verkondigden inderdaad trots dat de aannemers bij de bouw 
van het Galileo hadden afgezien van het gebruik van robotwerkkrachten. De 
indrukwekkende lobby met veel aardse kleuren werd gedomineerd door een enorme 
kinetische sculptuur ter herinnering aan Galileo's bewijs van de wet van de eenparige 
versnelling, waarmee hij de onjuistheid had aangetoond van de opvatting van Aristoteles 
dat lichamen met een verschillend gewicht ook met een verschillende snelheid zouden 
vallen. Volgens de overlevering zou Galileo in I 604 loden gewichten van verschillende 
afmetingen vanaf de top van de Scheve Toren van Pisa6 hebben laten vallen. Het is echter 
waarschijnlijker dat de demonstratie plaatsvond in Padua, waar Galileo de gewichten langs
Chicago, maar werd bijzonder populair in Japan, dat tegenwoordig de meeste apparaten 
levert. De grootste pachinkohal op de maan - groter dan enige speelhal op aarde heeft een 
omzet van tweehonderdvijftig miljoen dollar per jaar.

2 De grootste spiegeltelescoop, de Hawking-telescoop met een doorsnee van zeven meter 
en tweeënzestig centimeter, bevindt zich in het Censorinus Ruimteobservatorium, enkele 
kilometers van TB vandaan.

3 De grootste centrale voor zonne-energie bevindt zich op de maan: in de Theophilus-
krater bevinden zich meer dan tienduizend foto-elektronische elementen, elk met een 
afmeting van tien vierkante meter.

4 Op de maan bevindt zich het grootste instituut voor de bestudering van zonnevlekken. 
De hier verzamelde gegevens zijn van groot belang voor de weersvoorspellingen op aarde.

5 Op het moment dat dit wordt geschreven telt de maan meer dan vijfduizend prostituees 
met een werkvergunning.

6 Helaas is deze beroemde toren uit 1185 in 2047 omgevallen, waarbij drieënnegentig 
toeristen de dood vonden.


een flauwe helling naar beneden liet rollen. Maar de mensen geven soms de
voorkeur aan een mooi verhaal boven een saai feit en de aannemers van het hotel 
vormden hierop beslist geen uitzondering, net zo min als de Duitse beeldhouwer Jasper 
Fotze, die de opdracht kreeg. Als gevolg daarvan werden elk kwartier een grote 
struisveer, een loden gewicht, een prop papier, een badmintonshuttle, een ballon en een 
basketbal automatisch omhoog gehesen naar de bovenzijde van een reeks plastic buizen 
die net zo hoog waren als het atrium, waarna ze werden losgelaten en allemaal precies 
op hetzelfde moment op de grond terechtkwamen.
	Even indrukwekkend was de marmeren vloer van de lobby en de met koper 
beslagen receptiebalie, die een reusachtig werkend planetarium vormden ter ere van 
Galileo's verdediging van de theorie van Copernicus dat de aarde zich om de zon 
beweegt. Hier werd de zon voorgesteld door een bolvormige gouden bureau in het 
midden van de ronde vloer. Daaromheen bewogen zich - dankzij een vernuftig systeem 
van onzichtbare tandraderen - drie andere bolvormige dienstenstations die de drie 
binnenste planeten voorstelden, Mercurius, Venus en de aarde. Hier konden de gasten 
terecht voor diverse diensten en bepaalde aankopen: bij Mercurius voor bezorgingen, 
boodschappen en de aankoop van maanvaluta; bij Venus voor de aankoop van 
gezondheids- en toiletartikelen alsmede schoonheidsproducten; en tenslotte bij de aarde 
voor alle informatiemedia. Deze drie 'balies' draaiden allemaal in de juiste 
tijdsverhoudingen rond de zon, hoewel natuurlijk niet op de juiste relatieve afstanden. 
In de baan van de maan rond de aarde - hoewel niet in de juiste hellingshoek - bevond 
zich een grote ronde videobol, waarop oude pornografische films werden vertoond van 
paren die bij een zwaartekracht van eenzesde met elkaar aan het vrijen waren.
	De prijzen van de kamers waren, dat was weinig verwonderlijk, astronomisch hoog. 
Met uitzondering van Dallas, Ronica en Cavor, was dit de eerste maal dat een van hen 
in een luxe hotel logeerde.
	'Vijfhonderd selenes per nacht,' zei Prevezer. 'Hoeveel is een selene eigenlijk 
waard?'
	'Ongeveer tien dollar,' zei Cavor. Toen hij de uitdrukking op Prevezers gezicht zag, 
voegde hij eraan toe: 'Heb je de term "maanziek" wel eens gehoord?'
	'Gods bloed, ja,' grinnikte Prevezer. 'Nu weet ik wat die betekent. Je moet 
werkelijk gek zijn om dergelijke prijzen te willen betalen.'
	'We moeten de First National waarschijnlijk alleen al beroven om onze 
hotelrekening te kunnen betalen,' liet Simou er op volgen.
	'Waarom zeg je dat niet een beetje harder, Sim?' vroeg Lenina met een
frons. 'Ik geloof niet dat die vent achter de balie je goed heeft kunnen ver
staan.'
	'Een Tabel van de Voornaamste Aandoeningen op de Planeten,' zei Ga
tes, terwijl hij las wat er op het roze marmer onder zijn maanschoenen' stond. 'Maar ik 
vind het beslist niet erg om met een voorkeur voor dit soort leven besmet te worden.'
	'Ik had niet gedacht dat ik het op de maan zo naar mijn zin zou hebben,'
merkt Simou plotseling op.
	'Het is niet overal zo,' zei Cavor. 'Je zou de gelegenheid eens moeten
zien waar we de vorige keer logeerden. Artemis Zeven. Ze hebben gewoon mijn arm 
gehouden, toen ik de rekening niet kon betalen.'
	'Je kunt je nauwelijks voorstellen dat dat op dezelfde planeet was,' fluisterde Gates. 'Ik 
had niet gedacht dat ik het zo plezierig zou vinden om hier weer terug te zijn.'
	'Zeg, Gates,' zei Simou. 'Wat gaan we eigenlijk doen aan de wortel van
alle kwaad, terwijl we hier zijn? Ik zou graag wat van dat plaatselijk geld hebben. Hoe 
noemen ze dat ook weer? Selenes? Gewoon om de schijn op te houden, begrijp me goed. Ik 
moet tenslotte een hitsige vrijgezel op vakantie voorstellen, nietwaar. De moeilijkheid is 
dat ik de noodzakelijke kredietbrieven van mijn bankiers op aarde mis om het wisselen van 
geld te vergemakkelijken. Vanwege het feit dat ik nergens een rekening bij een bank heb.'
	'Hij heeft niet helemaal ongelijk, Gates,' stemde Prevezer in.
	'Je kunt het beter aan Dallas vragen,' zei Gates. Hij is de man met het geld, niet ik.'
	'Ik weet zeker dat hij er al aan heeft gedacht,' verklaarde Cavor. 'Hij
heeft toch ook aan al het andere gedacht?'
	'Ik hoop het,' zuchtte Lenina.
	Gates nam haar hand in de zijne. 'Alles in orde met je?' vroeg hij.
	Lenina toverde een vermoeide glimlach op haar gezicht. Ze voelde zich verre van in 
orde. Diep in haar binnenste voelde ze zich uitgeput. Ze had ook de nodige moeite met 
ademhalen. Ze moest het elke keer een beetje dieper doen dan normaal.
	'Ik ben gewoon een beetje vermoeid na de vlucht, dat is alles,' zei ze. 'Ik
denk dat ik even ga liggen, zodra we op onze kamer zijn.'
 
7 De zool van elke schoen bevat ruim elf kilo lood, dat in grote hoeveelheden op de maan 
te vinden is. Op deze manier kan het gewicht van een mens met ruim tweeëntwintig kilo 
verzwaard worden.

 
	'Ik zal eens kijken waar Dallas blijft,' zei Gates en hij liep een beetje hou
terig - want ondanks zijn maanschoenen moest de zware man zich nog steeds aanpassen 
aan het feit dat hij nu een stuk lichter was - naar de receptiebalie.
	Het inchecken ging eigenlijk heel erg snel. De bediende achter de balie had Dallas wat 
holografische foto's van de verschillende suites laten zien die voor hen gereserveerd waren, 
en Dallas had verklaard dat hij blij was met de voorgestelde accommodatie. Niet dat hij veel 
kans gekregen zou hebben om van gedachten te veranderen wat betreft de kamers die hij 
had geboekt. Bijna elk hotel in TB zat vol, vele daarvan met gasten die waren gekomen 
vanwege het eeuwfeest van de eerste maanlanding. Dat was eigenlijk ook een van de 
redenen dat Dallas dit tijdstip had gekozen om op de maan te arriveren. Tussen zoveel 
andere maantoeristen, had hij geredeneerd, zou het voor Gates en de rest van de groep 
gemakkelijker zijn zich betrekkelijk onopvallend te bewegen.
	'U bent hier dus ook voor het eeuwfeest?' vroeg de bediende achter de balie.
	'Gedeeltelijk,' zei Dallas en terwille van de man grinnikte hij veelbetekenend naar 
Ronica.
	'Ja,' zei de man terwijl hij een handvol sleutelkaarten tevoorschijn toverde. 'Een 
domme vraag. Geschiedenis is mooi, maar een leuke tijd nog mooier.'
	'Wat je zegt,' zei Dallas. 'Maar eigenlijk waren we van plan ook een trektocht te 
maken nu we hier toch zijn.'
	'Toch niet al te ver van de equator, hoop ik? U hebt toch gehoord van die tragedie 
met die bergbeklimmers in de Leibnitzbergen?' De bediende schudde zijn hoofd en sloeg zijn 
ogen ten hemel. 'Ze kwamen vast te zitten en hun zonne-energie raakte op toen het 
donker werd. Ze zijn doodgevroren.'
	'Wat verschrikkelijk,' zei Ronica.
	'Ja, het was afschuwelijk. Het reddingsteam veronderstelde dat ze vergeten moeten zijn 
om hun tochtcomputer te vertellen dat een maan-dag aan de pool een stuk korter is dan 
aan de equator. We hebben hier in TB veertien dagen zon. Bij de pool is dat maar de helft.'
	Dallas schudde zijn hoofd. 'We waren niet van plan om ons verder te wagen dan het 
Centrale Hoogland,' zei hij. 'En beslist niet verder westelijk dan het Dal van Schröter.'
	'0, het is echt heel erg mooi daar. Ik ben een paar maanden geleden zelf naar het Dal 
van Schröter geweest. Ik kan u een goede gids aanbevelen als u daarin geïnteresseerd bent. 
En een betrekkelijk goed verhuurbedrijf voor uw uitrusting.'
	'Bedankt, maar we hebben onze eigen spullen bij ons.'
	De bediende keek op van zijn computerscherm en zag het grote aantal tassen op de 
vloer rond de groep van Dallas.
	'Dat mag je wel zeggen,' zei hij. 'Ik zal een kruier roepen om u met al die bagage te 
helpen.' Hij wist het niet, maar de bagage bestond voor het grootste gedeelte uit 
computerapparatuur, waarmee Prevezer een simulatie van de First National Blood Bank 
zou creëren.
	'Dat hoeft niet,' zei Dallas. 'Doe maar geen moeite. Ze zijn er aan gewend om alles 
mee te sjouwen.'
	'Zoals u wilt, meneer.' De bediende glimlachte. 'En hoe wilt u uw rekening betalen, 
meneer Bourbaki?'
	Tijdens hun verblijf op de maan gebruikte Dallas de naam Nicolas Bourbaki. Het was 
heel goed mogelijk dat het bedrijf nog steeds naar hem zocht.'
	Dallas legde de flinterdunne borstzakcomputer op de balie tussen hen in en zei: 'Via een 
elektronische krediettransfer.' De computer maakte met een zacht piepje duidelijk, dat hij 
de stem had herkend en stelde zich in op een draadloos contact met de computer van het 
hotel zelf.
	'Een EKT? Uitstekend, meneer.'
	Nadat hij zijn vroegere leven vaarwel had gezegd, had Dallas een klein fortuin besteed 
om gebruik te kunnen maken van een aantal rekeningnummers om zijn groep van 
voorraden en een uitrusting te voorzien. Via zijn persoonlijke financiële werkstation (PF w 
j had hij al zijn rekeningnummers en hun respectievelijke versleuteling veranderd om te 
voorkomen dat zijn gegevens opgespoord zouden worden. Op slechts een van deze 
rekeningnummers, waarvan hij tot dusver niets had opgenomen, stond nog een flink bedrag 
en dit was de rekening die hij met een druk op de knop koos voor een directe 
rekeningvereffening: alle uitgaven met betrekking tot het verblijf van zijn groep in het 
Galileo zouden gecontroleerd worden door zijn P F w en vervolgens onmiddellijk van het 
door hem gekozen rekeningnummer worden afgeschreven.
	'Alles in orde?' vroeg Gates.
	'Natuurlijk,' zei Dallas. Toen hij de uit de kluiten gewassen man in de richting zag 
kijken van de balie waar men maanvaluta kon wisselen, begreep Dallas waaraan de ander 
dacht. '0, en je kunt beter wat geld naar die rekening overmaken, terwijl we hier zijn,' zei 
hij tegen de bediende. 'Laten we zeggen tienduizend selenes contant. Nieuwe biljetten. Het 
is lang geleden dat ik hier ben geweest, maar ik kan me niet voorstellen dat er in die 
tussentijd veel is veranderd.'
	'De klant die contant betaalt is nog steeds koning op de maan,' bevestigde de bediende 
en tikte de transactie op zijn computer in. 'Altijd zo geweest
en dat zal altijd ook wel zo blijven. U draagt de maan bij u op zak, meneer.'
Terwijl hij de handelingen afrondde, glimlachte hij breed, zoals hem was geleerd, waarbij 
zijn tanden een witte halve maan vormden. Een echte droom van een maanwelkom, 
hadden ze het indertijd tijdens zijn Galileo Hoteltrainingscursus genoemd. Met alle ernst die 
hij op kon brengen en zonder enig benul te hebben van de herkomst van wat hij zei, voegde 
hij er de gastvrije en hartelijke begroeting aan toe, waarmee men hem een gast op de juiste 
wijze welkom had leren heten:
'Hij die twijfelt aan wat hij ziet,
Zal nooit of te nimmer geloven.
Als de zon en de maan zouden twijfelen,
Zouden ze onmiddellijk doven.
Uiting geven aan uw hartstocht zal u goed bekomen, Als u zich maar niet door die 
hartstocht laat tomen. De hoer en de speler met staatsdispensatie
Bouwen aan het lot van onze natie."
Hij glimlachte opnieuw en voegde eraan toe: 'Ik wens u een plezierig ver
blijf.'


II

'Geef antwoord, geef antwoord, geef antwoord...'
	De zachte oproep klonk door het duister van Rimmers sober ingerichte appartement 
en rukte hem uit zijn sado-erotische mijmeringen die hij gewoonlijk had voor hij in slaap 
viel. Eerst dacht hij dat het de saaie stem van zijn eigen geweten was, een strenge dochter 
van de stem van God -want de stem was van een vrouw - die hem ter verantwoording riep 
voor zijn zonden en misdaden.
	'Geef antwoord, geef antwoord...'
8 Uit Auguries of Innocence van William Blake. Het citaat is aangepast door de bewerkers 
van de Galileo Guide to Good Hotel Keeping. 'Bouwen aan het lot van onze natie' zou 
eigenlijk moeten luiden 'Bouwen aan het lot van die natie'. Ongetwijfeld hadden de mensen 
van het Galileo het idee dat een dergelijke kleine wijziging gerechtvaardigd was op grond 
van het feit dat de maan een onafhankelijke staat is volgens de bepalingen van het Verdrag 
over de principes betreffende de kolonisatie van de maan en andere hemellichamen binnen 
ons zonnestelsel uit 2025.
 	Maar wat voor zonden! Toch niet de zonde van Onan? Dat was gewoon
een manier om de spanning te verlichten, om gemakkelijker in slaap te vallen. Nee, om 
een dergelijk dwingend bevel te rechtvaardigen moest het iets veel ernstigers zijn dan het 
verspillen van wat levenszaad op het onderlaken.
	'Geef antwoord...'
	Rimmer zuchtte en rolde zich op zijn harige rug. Hij was nog steeds niet helemaal 
wakker - hij had te veel gedronken voor hij naar bed ging. Het laatste restje echte 
Napoleon-cognac. Rimmer hees zich overeind en haalde diep adem om wat zuurstof naar 
zijn benevelde, slaperige hersenen te voeren. De stem herhaalde het bevel nog steeds op de 
kille toon van een grootinquisiteur. Het kon onmogelijk iets zo scrupuleus zijn als een 
geweten. Het enige categorische gebod waarvan Rimmer zich bewust was, was zijn innerlijke 
stem die hem opdroeg zoveel mogelijk te genieten wanneer de gelegenheid zich voordeed. 
Nee, de stem in zijn appartement behoorde toe aan zijn computer.
	Hoofdschuddend en geeuwend rolde Rimmer uit zijn bed, slofte naar de kleine zitkamer 
en plofte neer voor het blauwe scherm van anderhalve meter doorsnee dat een groot deel 
van de ene muur van de kamer in beslag nam. Het was een ouderwetse manier om met de 
computer te werken, maar hij gaf er de voorkeur aan boven de meer menselijke 
bewegingsparallax. Met een scherm verloor je op een of andere manier niet uit het oog dat 
je met een computer te maken had. Bewegingsparallaxen waren voor mensen die niet 
zoveel van het gezelschap van een apparaat moesten hebben. Rimmer had geen probleem 
met apparaten. Eigenlijk vond hij het plezieriger om daarmee om te gaan dan met de 
meeste mensen.
	'Geef antwoord, geef antwoord, geef antwoord...'
	'Vertel me eerst even wat de vraag was,' zei hij, terwijl hij de slaapkorstjes uit zijn 
ogen wreef.
	'Kies eerst een persona,' zei de lichaamsloze vrouwenstem. Er verschenen 
afbeeldingen van een reeks beroemde historische personen op het scherm: Albert Einstein, 
Orson Welles, Martin Luther King Jr., John Lennon, Salman Rushdie, Torn Ray, Marina 
Maguire, Jonas Ndebele en Cameron Caine. Rimmers computersysteem werkte met 
Microsoft 45.1 en een persona was de persoonlijkheid die de computer op het scherm 
aannam wanneer hij contact had met de programmagebruiker. Vergeleken met het 
bewegingsparallax-systeem van Microsoft 50 was versie 45.1 nog uit het stenen tijdperk.
	'Einstein,' geeuwde Rimmer die het nauwelijks wat kon schelen wat voor 
maatschappelijke façade of bekende figuur de computer zou gebruiken. 
'Vooruit, schiet een beetje op. Ik heb niet de hele nacht de tijd.' Eerlijk
gezegd had hij de voorkeur gegeven aan Hitler, Stalin, Mao Zedong, Nesib el Bekri, Sol 
Chong of een andere beruchte tiran, maar volgens Rimmer was men bij Microsoft te 
teergevoelig om rekening te houden met iemand wiens historische favorieten een beetje 
ongebruikelijk waren.
	Een levensgrote afbeelding van Albert Einstein met zijn witte haar, gekleed in een 
witte trui, die in een leunstoel een pijp zat te roken, verscheen op het scherm. In Rimmers 
ogen zag Einstein er groter en gespierder uit dan het beeld dat hij gewoonlijk van hem had. 
Of misschien kwam het gewoon door de trui.
	'Zo, Albert, wat is er aan het handje?'
	'Je hebt me een vraag gesteld,' antwoordde de facsimile van de Nobelprijswinnaar voor 
de natuurkunde met zijn eigenaardige, digitaal gereproduceerde, komische Duitse accent. 
'Over een aantal belangrijke nummers, nietwaar?'
	'Ja.'
	'En je hebt me gevraagd een onderzoek in te stellen naar de precieze corresponderende 
nummers in alle financiële categorieën, zonder enige tijdslimiet en met gebruikmaking van 
de zoekmachines van Conspectus, Argus, Gimlet, Gorgon en Panorama. Klopt dat?'
	'Dat klopt, Albert,' zei Rimmer en geeuwde nog een keer. 'Wil je er alleen een beetje 
vaart achter zetten, ja? Ik sliep toevallig.'
	Het idee van Rimmer was heel eenvoudig geweest. Dallas had dertien verschillende 
bankrekeningnummers en kort nadat hij uit zijn eigen appartement verdwenen was, had hij 
al die nummers en de versleutelingscodes veranderd, om op die manier zijn elektronische 
sporen te wissen. Dat moest hij in ieder geval hebben gedacht. Dallas kon nauwelijks 
hebben verwacht dat Rimmer zijn computerspeurtocht zou hebben geconcentreerd op een 
heel andere, zij het verwante reeks getallen - de tegoeden van de rekeningen zelf. Met 
dertien rekeningen, had Rimmer geredeneerd, zou Dallas maar van één rekening tegelijk 
geld halen tot hij dat tegoed had opgebruikt. Op deze manier zou Rimmers computer tijd 
genoeg hebben om een van de twaalf andere rekeningen op te sporen. Natuurlijk was dit 
geen peulenschil. Op ettelijke tegoeden stonden bedragen van acht of negen cijfers. 
Volgens de gegevens op de computer in Dallas' kantoor bij Terotechnology had één 
rekening een tegoed van I. 12.462.239 credits. En dit was een van de getallen die Rimmer 
door zijn computer had laten zoeken. In een poging om de kans op succes te vergroten, 
had hij de bedragen van acht cijfers in vier getallen opgedeeld en die van negen cijfers in 
zes zodat hij van 1.12.462.239 bijvoorbeeld 1, 12,4, 62,23 en 9 maakte.
	'Wacht even,' zei Rimmer, terwijl hij langzaam opstond. 'Je wilt toch
niet zeggen dat je er een gevonden hebt?'
	Het was weken geleden dat Rimmer opdracht tot de speurtocht had gegeven - niet lang 
nadat de directeur hem had gedegradeerd tot de status van ordinaire bewaker - en eerlijk 
gezegd was hij het min of meer vergeten, nadat hij tot de conclusie was gekomen dat de 
omvang van de taak te groot was.
	Einstein trok aan zijn pijp en haalde die vervolgens uit zijn mond. 'Ja.
Eureka, om met Archimedes te spreken.'
	Onder aan het scherm verscheen vervolgens een klein venster met een korte 
levensbeschrijving van de Grieks-Siciliaanse uitvinder en wiskundige. Rimmer negeerde het. 
De moeilijkheid met 45.1 was dat zoveel van wat je verteld werd eenvoudig niet ter zake 
deed - een interessante tijdverspilling.
	'Ik heb een zo'n getal gevonden,' ging Einstein verder. 'Tegen alle ver
wachting in, kan ik er wel aan toevoegen. Om deze zes getallen te vinden zijn de kansen al 
klein genoeg. Om precies te zijn een op de dertien miljoen negenhonderd 
drieëntachtigduizend achthonderdzestien. Maar om alle zes deze getallen in de opgegeven 
volgorde te vinden?' Einstein grinnikte. 'Nou, die kans is bijna niet te berekenen. 
Desondanks heb ik dat wel gedaan. Een op tien miljard achtenzestig miljoen driehonderd 
vierenzeventigduizend vijfhonderdentwintig. Ja, ik denk dat zelfs God zich wel twee keer 
zou bedenken voor hij die kans waagde.'
	Er verscheen weer een venster, waarin ditmaal Einsteins beroemde uit
spraak stond dat God niet met de wereld dobbelde, plus de verklaring dat dit Einsteins 
negatieve reactie op de kwantumtheorie was.9
	Rimmer klemde zijn hoofd tussen zijn handen. 'Albert, je bent verdomme een genie.'
	'Dat zeggen de mensen altijd tegen me, zeer tot mijn ergernis.'
'Grote god, ik kan het bijna niet geloven. Je hebt het getal gevonden.' 'Getallen zijn 
niets, beste vriend. Vergelijkingen, daar gaat het om. Beter
dan vrouwen. Beter dan diamanten. Beter dan zo ongeveer al het andere wat ik kan 
bedenken. Vergelijkingen zijn eeuwig.'
	Weer een venster met een citaat over vergelijkingen.
	'Natuurlijk, Albert,' lachte Rimmer. 'Je zegt het maar. Mijn god, dit is

9 Kwantumtheorie. Een natuurkundige theorie die de relativiteitstheorie tegen
spreekt door te stellen dat een waarnemer de werkelijkheid kan beïnvloeden en dat gebeurtenissen 
willekeurig plaatsvinden - een argument waarmee Einstein het niet eens was.

 
fantastisch. Waar op de wereld heb je het gevonden?'
	'Ik heb het helemaal niet op deze wereld gevonden.'
	'Natuurlijk,' hijgde Rimmer opgewonden. 'Hij zit op de maan.'
	'Ja, maar hij heeft daar een weinig vast verblijf.'
	'Wat wil je daarmee zeggen!'
'Nou,' grinnikte Einstein, 'de zwaartekracht op de maan is maar gering.' Weer een 
venster waarin werd uitgelegd dat Einsteins relativiteitstheo
rie de zwaartekracht en de grootschalige structuur van het universum had beschreven.
	Rimmer glimlachte zuur. 'Is dat een voorbeeld van dat beroemde Duitse gevoel voor 
humor?' vroeg hij.
	Einstein haalde verontschuldigend zijn schouders op en nadat hij zijn pijp weer in zijn 
mond had gestoken, maakte hij aanstalten om er de brand in te steken.
'Waar op de maan heb je dit getal eigenlijk precies gevonden, Albert?'
	'In het Galileo Hotel, in Tranquillity Base.'
	Weer een venster, dat uitlegde wie Galileo was.
	'Dé Galileo, hè? Mooi. Met minder dan het beste nam Dallas nooit genoegen.'
	'Hij had het werk van Kepler moeten erkennen.'
	'Wie?'
	Weer een venster dat uitlegde wie Kepler was.
	'Galileo natuurlijk. Het verrast me altijd weer dat zoveel geleerden zo ijdel moeten 
zijn.'
	'Het onderwerp van persona's, erkend of niet, even terzijde, had ons winnende 
nummer ook een naam?'
	'Nicolas Bourbaki,' zei Einstein.
	Ditmaal bevatte het venster op het scherm informatie waarin Rimmer wel 
geïnteresseerd was: dat de naam Nicolas Bourbaki een collectief pseudoniem was geweest 
voor een groep wiskundigen uit het begin van de twintigste eeuw, onder wie Szolem 
Mandelbrojt.
	Rimmer begon zich aan te kleden.
	'Ga je ergens heen?'
	'Mijn vorige baan opeisen,' legde Rimmer uit. 'En vervolgens ga ik naar de maan.'
	Ditmaal een venster met vluchttijden van astroliners en prijzen.
	'Bestaat de maan alleen als je er naar kijkt?' vroeg Einstein.
	'Dat lijkt me niet.'
	'Dat is mijn bezwaar tegen de kwantummechanica.' Einstein trok vol afkeer zijn grote 
neus op. 'Deze mensen brengen de wetenschap terug tot een
reeks kreten. De kat van Schrödinger. Het onzekerheidsprincipe van Heisenberg. Het mocht wat. 
Het suggereert allemaal dat de wereld eenvoudigweg geschapen is door onze voorstelling ervan. Nonsens.'
	'Ik zou hier graag met je over willen blijven praten, Albert. Maar eerlijk gezegd heb ik 
daar de tijd niet voor. 0, je kunt beter een plaats op de eerstvolgende vlucht voor me 
boeken. Naar de maan. Aangenomen dat die nog steeds daar is. De laatste keer dat ik keek 
was dat wel het geval.'
	'Er is helaas alleen nog maar toeristenklasse, vrees ik,' zei Einstein na een ogenblik 
pauze. 'Het is het eeuwfeest van de maanlanding.'
	'Goed, toeristenklasse dan maar. En bedankt voor je hulp, Albert. Je mag jezelf nu 
uitschakelen.'
	'Mag ik je misschien een raad geven?'
	Het was de gewoonte van versie 45. I dat de persona voor het uitschakelen een 
passend citaat gaf - iets wat hij of zij tijdens zijn of haar leven had gezegd - om op die 
manier de indruk bij de gebruiker te versterken dat deze contact had gehad met een grote 
figuur uit de geschiedenis.
	Rimmer snoof minachtend. 'Natuurlijk,' zei hij. 'Ga je gang, jij ouwe schurk.'
	Einstein wees naar het paar kwalijk riekende sokken dat Rimmer van de vloer had 
opgeraapt.
	'Sokken zijn weggegooid geld. Toen ik jong was ben ik tot de ontdekking gekomen dat 
de grote teen uiteindelijk altijd een gat in de sok maakt.'
	'Heb je er niet aan gedacht dat je misschien de nagel van je grote teen verdomme wat 
vaker zou hebben moeten knippen?' vroeg Rimmer.
	'Nou ja, ik heb sindsdien nooit meer sokken gedragen.'
	'Ik denk dat het allemaal afhangt van de vraag of je een lichaam bent dat stilzit of een 
lichaam dat beweegt,' zei Rimmer. 'Maar bedankt, Albert. Dat was buitengewoon 
informatief.'
	Rimmer was klaar met aankleden en hij moest nog steeds lachen om de kledingtip die 
hij van een facsimile van Albert Einstein had gekregen - dus daar draaide het allemaal om 
in ruimte en tijd: als je lang genoeg wachtte, zou je grote teen een gat in je sok maken. Hij 
verliet het appartement.


III

Vrijwel meteen nadat Prevezer zich in zijn suite had geïnstalleerd, begon hij
te werken aan de siliciumsurrogaatwereld, die Dallas van plan was te gebruiken als een 
oefenterrein waarin ze de haalbaarheid van zijn plan zouden testen.
 
	Het modelleren van deze speciale simwereld was een bijzonder ingewik
keld proces, maatwerk waaraan Prevezer al bezig was geweest, lang voordat ze van de aarde 
vertrokken. Een aantal redenen had hem verplicht zijn maanmodel nu te voltooien. Op de 
eerste plaats de tijdsdruk: Dallas wilde gebruik maken van de betrekkelijke anonimiteit die 
ze genoten tussen het grote aantal toeristen dat voor het eeuwfeest op de maan was, en hij 
wilde de roof op een moment tijdens de veertien dagen 'daglicht' op de maan uitvoeren. 
Maar wat vanuit Prevezers oogpunt nog veel belangrijker was, was het feit dat Dallas de 
simulatie wilde laten plaatsvinden onder de authentieke maanomstandigheden, dus met een 
zwaartekracht van eenzesde van de aarde. Iets wat door de wetten van de natuurkunde op 
aarde onmogelijk was. Zwaartekracht of de afwezigheid daarvan was niet iets wat kunstma-
tig opgewekt kon worden.
	Prevezer was een van de beste modellenmakers in de branche. Hij gaf de voorkeur aan 
de term 'simwereld' in plaats van het meer archaïsche 'virtual reality', dat gekenmerkt 
werd door een veel oudere en primitievere apparatuur waarmee je je moest behangen - de 
helmen met brillen die je hoofd helemaal omgaven, datahandschoenen, cyberexoskeletten, 
dildotoestanden, pneumatische drukfeedbacksystemen en projectoren die een 
tekenfilmachtige omgeving schiepen. Prevezer werkte op een fundamenteler en ingeni-
euzer niveau, waarbij hij gebruik maakte van diverse elektroneuronaalden, die hij 
acupunctureel met de hersenschors verbond om een synthetische ervaring te creëren die 
niet van de werkelijkheid zelf te onderscheiden was. Prevezer had een lage dunk van de 
werkelijkheid met zijn vetvrije ijs, suikervrije zoetstoffen, alcoholvrije whisky, synthetisch 
bloed, namaakbont en bewegingsparallaxen. Prevezer vond geen van deze simulaties 
bijzonder overtuigend. Voor hem waren de kunstmatige simwerelden die hij creëerde echter 
dan de werkelijke wereld. Waar anders dan in een simwereld kon iemand, behalve de 
steenrijken, bijvoorbeeld de liefde bedrijven op een berenvel dat op de grond voor een 
vlammend haardvuur lag? - een van zijn populairste surrogaatcreaties. Of in een echte oude 
Ferrari F87 rijden? Of een dorp vol boeren uitmoorden? - nog een verrassend populaire 
fantasie. De werkelijkheid werd enorm overschat en zelfs op zijn best was het niet langer 
iets waarvan de mensen eenvoudig konden aannemen dat het er was.
	De meeste van Prevezers klanten waren eenvoudige mensen op zoek naar goedkope 
opwinding, individuen in een onpersoonlijke wereld op zoek naar een kort ogenblik van 
macht, als zij god werden in hun eigen mathematische wonderland. Heel wat mensen waren 
ziek, mensen in de actieve Vier-Manenfase van het virus, die hun laatste paar uur op aarde 
wilden genieten van wat het leven hun altijd had onthouden: het gevoel kerngezond
te zijn in een soort semi-paradijs - een tropisch eiland of de top van een
adembenemende berg - en in gezelschap van enkele goede vrienden. Met behulp van EUPHORIA 
een basispakket van een simulatieprogramma dat hij zelf had ontworpen was het makkelijk 
genoeg zo'n standaardmodel te creëren. Hij had zelfs luxe maanhotels gemodelleerd, 
hoewel hij nu in de gaten had gekregen dat zijn weergave van het Galileo enorm 
tekortschoot. Dit was de eerste maal dat hij in contact kwam met een werkelijkheid die zijn 
eigen verwachtingen oversteeg. Natuurlijk, je moest ook zo rijk zijn als Dallas en zijn 
bloedzuivere kennissen om je een verblijf hier te kunnen veroorloven. Weinig mensen uit 
Prevezers omgeving konden ooit zelfs maar een seconde van een levensstijl als deze 
genieten, zelfs in een gesimuleerde, kunstmatige wereld. Het was bijna voldoende om hem 
te laten denken dat hij de afgelopen paar jaren niet had geleefd - alleen maar gedaan alsof. 
Hij had zich bij de groep van Dallas aangesloten omdat ook hij rijk en gezond wilde zijn, 
maar pas toen hij in TB was aangekomen en zijn intrek in het Galileo had genomen, had hij 
aan den lijve ondervonden wat elk van deze beide begrippen precies inhield.
	Toen Cavor en Simou bij hem aan de deur van zijn suite kwamen en
voorstelden om een bezoek aan het Armstrong Center te brengen, kwam Prevezer sterk in 
de verleiding om met hen mee te gaan. Hij was erop gespitst de dure realiteiten te beleven 
die de voornaamste attractie in TB te bieden had. Maar er dienden nog steeds heel wat data 
verwerkt te worden als zijn model van de First National zich ooit zou gedragen zoals zijn 
evenknie in de werkelijkheid.
	'Ik zou het graag doen,' verzuchtte hij, nadat hij hun voorstel had afge
slagen. 'Ik moet alleen de betrouwbaarheidsas van de simwereld nog controleren. Om er 
zeker van te zijn dat het endofysische perspectief overeenkomt met het exofysische.""
	'Een model kan natuurlijk ook te perfect zijn,' wierp Cavor tegen. 'Ik be
doel, als de geconstrueerde microwereld net zo goed is als de macrowereld tegenhanger, wat 
voor foutenmarge is er dan nog? Zonder de mogelijkheid om fouten te maken kan er niets 
geleerd worden en worden de experimentele kwaliteiten ondergraven.'
'Je zit gewoon vol verrassingen,' zei Prevezer verbijsterd.
'Weet je,' zei Cavor. 'De laatste tijd sta ik werkelijk verbaasd over me

10 Met andere woorden: zijn de wetten die het gedrag van het gesimuleerde systeem
bepalen hetzelfde voor een toeschouwer die van buitenaf naar het systeem kijkt als voor de toeschouwer die 
zich binnen in het systeem bevindt?
 

zelf. Ikzelf wel het allermeest.'
	'Genoeg nu,' grinnikte Simou. 'Het wordt tijd dat we ervandoor gaan en
eens gaan genieten van die fraaie maandames.'
	'Weet je, ik zou voor jullie een synthetische ervaring kunnen regelen die
alles wat jullie hier in TB kunnen meemaken in de schaduw stelt,' zei Prevezer zonder veel 
overtuiging. Dat was gewoon de verkoper in hem die aan het woord was. 'De werkelijkheid 
is gewoon een hersenschim.'
	Maar Simou en Cavor liepen al weg van zijn deur. 'Kijk goed om je heen,
Sim,' zei hij, terwijl hij achter hen aan liep door de gang en uit het raam naar het 
zilverkleurige maanlandschap wees. 'Cav? Denk jij dat er iets van dit alles echt is? Het is 
niet de werkelijkheid die jullie willen, vrienden, het is zekerheid. Tegenwoordig is dat een 
graal die veel moeilijker te vinden is. Hij is niet te vinden in de wiskunde. Hij is zelfs niet te 
vinden in de atomen. De enige zekerheid in dat hele verdomde heelal zit in onszelf. Er is 
geen wereld onafhankelijk van jou en mij. Niet meer. De dood is de enige zekerheid, Sim. 
Dat is het enige wat echt is.'
	Simou draaide zich op zijn hakken om en mompelde een oud gezegde
dat iedereen kende die met het virus was besmet: 'Jij sterft vandaag, ik morgen.'
IV
Blootsvoets met alleen een slipje aan begon Ronica voorzichtig over de
vloer van de suite die ze met Dallas deelde, in de richting van de HV l' te lopen. Dit was de 
eerste keer dat ze op de maan was en het eerste hotel waarin ze verbleef waar je op grond 
van de maanwetten een reeks veiligheidsvoorschriften over het gebruik van de kamer en de 
voorzieningen in acht moest nemen. Het geheim van het lopen zonder maanschoenen, had 
de man op de HV voor de commercials gezegd, was om te proberen het langzaam te doen, op 
de helft van de normale snelheid, alsof je verdoofd was, of door het zeewater liep. Een 
snelle en ondoordachte stap en je schoot vele centimeters de lucht in; en wanneer je 
opstond uit een stoel moest je uitkijken dat je je hoofd niet stootte tegen het plafond, dat 
drie keer zo hoog was als normaal. Ook al was de suite zo groot als een basketbalveld, een 
flinke sprong zou haar van de ene naar de andere kant hebben gebracht. Ze bereikte de HV, 
schakelde die uit en liep terug naar het enorme bed waarin Dallas sliep.

11 Holovisie.
 

Hoewel hij zijn maanschoenen nog steeds aanhad, woog zijn lichaam nau
welijks zwaar genoeg om een deuk in de eigenlijk overbodige matras te veroorzaken.
	'En,' zei Ronica. 'Zou je mij eens willen vertellen waarom Cavor zoveel Connex 
slikt?'
	'Heeft hij je verteld dat het Connex was?'
	'Dat hoefde hij niet. Ik herkende de tabletten. Ik heb zelf ook de nodige Connex 
geslikt.'
	'0 ja?'
	'Ja. Nou? Waarom slikt hij een kennisverruimend middel? En waarom zoveel?'
	'Waarom vraag je mij dat?'
	'Omdat ik veronderstel dat jij degene bent geweest die het hem heeft gegeven. Dat spul 
is bepaald niet goedkoop. En als Cavor het ooit eerder had geslikt, zou hij hebben geweten 
dat hij niet zoveel moet slikken.'
	'Heb je hem daar iets van gezegd?'
	'Nee.'
	'Mooi. Omdat ik liever heb dat hij niet weet wat hij slikt. Tenminste, niet nu meteen. 
En wat de hoge dosering betreft, dat komt ook door mij. Ik heb tegen hem gezegd hoeveel 
hij moest slikken.'
	'Ik houd mijn mond wel.'
	'Hij zal er niets aan overhouden,' zei Dallas die haar verbazing ten onrechte voor 
bezorgdheid aanzag. 'Als je je daar druk over maakt.'
	Ze zuchtte luid en schudde haar hoofd. 'Ik begrijp niet, waarom jij zijn 
hersencapaciteit zo wil stimuleren. Tenzij je wil dat hij zich iets zal herinneren. Iets 
belangrijks.'
	'Je slaat de spijker op zijn kop. Ik wil dat hij zich iets herinnert.'
	'Wat dan?'
	'Iets wat hij al lang vergeten is.'
	'Ik heb er de pest aan als je zo raadselachtig doet.' Ronica besefte ineens dat ze aan 
het schreeuwen was. Ze kalmeerde en ging naast hem op het bed liggen. 'Ik dacht dat we 
samen iets hadden. Een overeenkomst. Vertrouwen in elkaar. Tenslotte hebben we 
hetzelfde bloed, jij en ik. Dezelfde sociale klasse en achtergrond. Maar soms heb ik het 
gevoel dat je me helemaal niet vertrouwt. Als je dat wel deed, zou je me deelgenoot van je 
plannen maken. Je zou leren om op me te steunen.'
	Dallas nam haar in zijn armen en kuste haar.
	'Op de maan zou dat wel eens een beetje moeilijk kunnen zijn,' zei hij. 'Maar 
misschien zou ik zo nu en dan boven op je kunnen drijven.'
 

V

Tranquillity Base was het grootste bouwproject op de maan en het Arm
strong Center12 ook bekend als het Tranquillity Forum - was een enorm complex van zalen, 
tentoonstellingsruimten, gehoorzalen, pachinkohallen, sjofele bars en officiële bordelen in 
het midden van het project en fungeerde als een magneet voor de maantoeristen. Het 
ontwerp was de winnende inzending van een internationale architectuurprijsvraag, een van 
de grootste die ooit ter wereld gehouden was en die honderden inzendingen had opgeleverd. 
Uiteindelijke winnaar was de architect Brad Epstein, die in New York was geboren maar 
tegenwoordig in Los Angeles woonde. Het was een doorzichtig gebouw, geheel opgetrokken 
uit gewapend glas, zonder façades, gewoon een opengewerkt geraamte met een aantal 
hangende capsules waarin zich de voornaamste auditoria bevonden. Een reusachtige spits in 
het midden van het bouwwerk, honderdtien meter hoog, in de vorm van een Saturnus V-
raket die de eerste mensen naar de maan had vervoerd, markeerde de aanwezigheid van wat 
zich daaronder bevond: de plek waar de Apollo II daadwerkelijk geland was op 20 juli 1969 
om zeventien minuten over drie in de middag volgens de plaatselijke tijd in Houston, 
Texas.
	Het was nu nog slechts enkele dagen voor het eeuwfeest, en de plek van
de landing zelf, afgesloten onder een beschermende glazen koepel, werd omringd door 
toeristen. Onder hen waren ook Cavor, Simou en Gates.
	De landingsplaats was een kiekje uit een andere tijd, een ander univer
sum,13 hoewel het voor allen die door de beschermende glazen koepel keken, leek alsof de 
astronauten net waren vertrokken. De vierpotige gouden spin die het landingsvaartuig was; 
de omgevallen Amerikaanse vlag - omvergeblazen toen de startmodule was opgestegen; een 
televisiecamera op een statief en enkele wetenschappelijke instrumenten die er oeroud 
uitzagen en op ongeveer twintig meter van de Eagle stonden; en die voetstappen in het 
maanstof die het vertrek van de Eagle uit de Mare Tranquillitatis hadden overleefd. Het zag 
er precies zo uit als honderd jaar geleden, tenminste tot er een paar holografische 
astronauten kwamen en er een geluidsband met uitleg klonk.
	'Dag, Neil en Buzz,' zei een stem op de geluidsband, die ook in de winkel
van het museum te koop was. 'Ik praat met jullie via de telefoon vanuit het

12 Genoemd naar Neil Armstrong, de eerste man op de maan.

13 Het maakt geen verschil, want tijd is een kwantumopvatting en andere tijdstippen zijn 
gewoon speciale momenten in andere universa.
 

Oval Office in het Witte Huis. En dit moet beslist het meest historische te
lefoontje zijn dat ooit vanuit het Witte Huis heeft plaatsgevonden.'
	Ondanks het gewicht van de enorme witte pakken op hun rug stonden de astronauten 
als een paar spookachtige ijsberen stram in de houding voor de echte televisiecamera's.
	'Ik weet waarom wij naar de maan zijn gekomen,' mompelde Gates.
'Maar ik kan me niet voorstellen waarom zij al die moeite hebben gedaan. Er is hier 
helemaal niets.'
	'Voor één kostbaar ogenblik,' zei de volle, zelfingenomen stem op de ge
luidsband, 'in de hele geschiedenis van de mensheid, zijn alle volkeren op deze aarde 
werkelijk één.'
	'Kostbaar, zeg dat wel,' zei Cavor minachtend. 'Daarvoor was het nooit
gebeurd en sindsdien beslist ook nooit meer.'
	'Eén in hun trots over wat jullie hebben gepresteerd.'
	'En toch,' voegde Cavor er met tegenzin aan toe, 'was het een prestatie van jewelste.'
	'En één in onze gebeden dat jullie weer behouden naar de aarde zullen te
rugkeren.'
	'Dank u, meneer de president,' zei de stem van Neil Armstrong. 'Het is
een geweldige eer en een voorrecht voor ons dat we hier mogen staan, niet alleen namens 
de Verenigde Staten, maar namens alle mensen van alle volkeren die de vrede wensen.'
'Vrede,' grinnikte Gates. 'Daar hadden de mensen de mond over vol.'
	'Mensen met een visie op de toekomst,' zei Armstrong.
	'Hij klinkt een beetje benepen,' merkte Gates op. 'Alsof hij dadelijk in huilen zal 
uitbarsten of zoiets.'
	'Dank jullie wel,' zei de president.l4 'En we kijken allemaal uit naar de
ontmoeting met jullie op donderdag aan boord van de Hornet.'
	'Dat is de naam van een boot,' legde Cavor uit. 'Heel vroeger liet men de 
ruimteschepen in de oceaan landen.'
	'Daar verheug ik me nu al bijzonder op, meneer,' zei de tweede astronaut, Buzz Aldrin.
	De twee holografische astronauten salueerden en draaiden zich vervol
gens om van de camera en verdwenen op slag. De voorstelling was voorbij en de menigte 
rond de koepel begon te applaudisseren.
	'Dat was interessant,' zei Cavor.
 
14 Richard Milhous Nixon, zevenendertigste president van de Verenigde Staten van

Amerika, 1968-1974.

 
	'Ik neem aan van wel,' schokschouderde Simou. 'Maar nauwelijks de
moeite van de reis waard.'
	'Op 20 juli zullen hier allerlei soorten mensen zijn,' zei Gates. 'Wereldleiders, 
directeuren van multinationals, zaakgelastigden, noem maar op.'
	'Wat een idioten,' zei Simou.
	'Heb je dan helemaal geen gevoel voor geschiedenis?' wilde Cavor weten.
	'Nee, niet bepaald,' gaf Simou toe. 'Ik heb me altijd te zeer op de toekomst 
geconcentreerd om lang bij het verleden stil te staan. Mijn toekomst. Zoals bij zulke 
triviale zaken als de vraag of ik over een jaar nog wel zal leven. Geschiedenis is een luxe die 
ik me nooit heb kunnen veroorloven.'
	'Daarom zijn we ook hier,' zei Gates. 'Om een heleboel dingen te krijgen die we ons 
nooit hebben kunnen veroorloven.'
	'Ja, nou een gevoel voor geschiedenis staat bij mij helemaal onderaan op de lijst,' zei 
Simou. 'Op dit moment ben ik tevreden met een van die maandames. Dankzij die eenzesde 
g drijft mijn lul al een hele tijd als een van die landingsvaartuigen in mijn broek rond. Ik 
geloof niet dat hij een keer naar de grond heeft gewezen, sinds we op de maan zijn 
aangekomen.'
	'Bij mij ook,' grinnikte Gates.
	'Deze plek heeft zo zijn voordelen,' zei Cavor. 'Mijn prothese heeft nog nooit zo 
licht aangevoeld. Ik merk nauwelijks dat ik hem heb. Het lijkt bijna alsof het een echte arm 
was.'
	Simou klapte enthousiast in zijn handen. 'Wat vind je ervan, Gates? Zullen we op zoek 
gaan naar een paar maandames!'
	Gates schudde zijn hoofd. 'Nee, ik ben niet zo in de stemming. Ik denk dat ik maar 
terugga.'
	Hij zwaaide hen na en liep terug in de richting van het hotel. Gates had het gevoel dat 
hij Lenina niet te lang alleen mocht laten. Het had geen zin om het al aan iemand te 
vertellen, niet tot hij het heel zeker wist, maar in werkelijkheid maakte hij zich zorgen 
over haar. Die kortademigheid en de manier waarop ze haar romp bedekte, wanneer hij bij 
haar in de buurt kwam... Gates had de indruk dat Lenina in de actieve Vier-Manenfase van 
het virus was gekomen, of dat weldra zou zijn. Hij wist dat er niets anders op zat dan het 
haar gewoon te vragen. Maar hoe vroeg je het meisje van wie je hield of ze op het punt 
stond te gaan sterven?
	Wat had die president ook alweer gezegd op die geluidsband? '...in onze gebeden dat 
jullie weer behouden naar de aarde zullen terugkeren.' Gates was nooit in een kerk geweest. 
Hij wist zelfs niet zeker of hij wel in God geloofde. Maar hij begon langzamerhand te 
wensen dat hij wist hoe hij moest bidden.
 
 
VI

Als mensen niet zouden sterven, zouden ze weinig behoefte hebben aan
een godheid om het menselijke begin en einde te sturen. Het geloof in God en het 
verheffen van de totale persoonlijkheid tot iets wat op zichzelf staat en dat eeuwig moet 
voortbestaan - dergelijke ideeën blijven bestaan vanwege de belachelijke angst voor de dood 
en de valse tegenstelling die er bestaat tussen lichaam en ziel. De dood wordt nog steeds 
beschouwd als een groot mysterie.
	De sleutel tot het begrip van de dood is natuurlijk dezelfde sleutel die
het mysterie van de menselijke oorsprong ontsluit. Maar er is geen reden om een van beide 
boekensteunen van het leven als een mysterie te beschouwen. Het is absurd om te stellen 
dat een bestaan met een duidelijk begin geen einde zou kennen, want dat zou de logische 
onmogelijkheid van twee verschillende vormen van niet-bestaan of niet-zijn inhouden. De 
werkelijke openbaring komt niet uit een boek of van een reeks geboden, maar vloeit voort 
uit een werkelijk begrip van de functie van het leven.
	Alles heeft betekenis, wanneer men de zin van het leven begrepen heeft
en dit is bij lange na niet zo onbereikbaar als het klinkt. De vraag mag filosofen, 
alchemisten en geleerden dan ettelijke duizenden jaren hebben beziggehouden - de 
voortdurend aanwezige opvatting dat het leven een doel heeft is de vloek van de Homo 
sapiens geweest - maar het antwoord op dit vermeende raadsel is heel simpel: alle 
levensvormen zijn slechts middelen voor het voortbestaan van het DNA; en genen zijn 
kleine stukjes software die maar één doel kennen -kopieën van zichzelf maken. Mensen, 
buideldieren en weekdieren zijn gewoon vernuftige vormen die hun respectieve 
dupliceerprogramma's hebben gecreëerd om hen te helpen zich voort te planten. Dit is de 
enige ware zin van het leven, en de meest succesvolle DNA-strengen zijn de varianten die 
sterker zijn dan anderen in de strijd om de schaarse hulpbronnen van deze planeet. We 
noemen dit proces van het overleven van de sterksten de natuurlijke selectie. In dat licht 
bezien zijn menselijke wezens niets anders dan een hoogst succesvolle vorm van een 
bepaalde D NA -code.
	Het leven wordt door deze analyse absoluut niet gedevalueerd, eerder
belangrijker. De mens kan volgens deze opvatting dan wel iets weg hebben van een 
computer die is geprogrammeerd om de oorspronkelijke regels van een genetische 
programmacode te kopiëren, maar het vermogen en het succes van het DNA om een 
bericht te bewaren, is oneindig veel beter dan die van de huidige of toekomstige computers. 
De mathematica van het DNA-archief kan niet anders dan duizelingwekkend genoemd 
worden. Elk gen in iemands lichaam is niet minder dan twintig miljard maal met een
accuratesse van negenennegentig procent gekopieerd. fe kunt je voorstellen hoe verminkt 
een waardevolle tekst eruit zou zien na zovele malen te zijn gekopieerd als die op een 
andere manier werd bewaard. Om deze reden alleen al kan het leven in het universum niet 
zo erg algemeen zijn. Dit is een kosmisch principe, waarover men van mening kan 
verschillen.
	Maar het succes van de DNA-reeks blijft niet beperkt tot het voortbren
gen van de meest effectieve vormen van reproductie. Het overleven van een DNA-reeks op 
de lange duur is niet beperkt tot het eigen lichaam van de voortplanter. Een uitvloeisel van 
het succes van het DNA is de manier waarop de genen de wereld in het algemeen 
beïnvloeden - succesvolle genen die buiten hun lichaam reiken en de wereld om zich heen 
veranderen. Spinnengenen weven een web, vogelgenen bouwen een nest, en bijengenen 
construeren een honingraat. En het meest succesvol van allemaal is het mensengen dat het 
wiel heeft uitgevonden - en al het andere dat bij kan dragen tot de kansen op een 
succesvolle reproductie: de handboog, de ploeg, het schrift, het zadel, de drukpers, de 
telescoop, de camera, het elektrisch licht, penicilline, en ga zo maar door. En het heeft 
niet lang geduurd voor de meest succesvolle repliceerder, de mens, zelf een nieuwe 
repliceerder heeft uitgevonden - de computer. Aangezien digitale programma's vele malen 
worden gekopieerd, zal het niet lang meer duren voor het overlevingssuccesverhaal van de 
synthetische codereeksen de omringende wereld zal gaan beïnvloeden. Computers bouwen 
andere apparaten. Computers bouwen betere computers. En met de creatie van het eerste 
computervirus - dat net zo werkt als een biologisch virus - is een nieuw tijdperk in de 
evolutie aangebroken: de kunstmatige voortplanting. Virussen muteren. Ze vinden een 
manier om hun voortbestaan veilig te stellen, om de wereld achter de computer te 
beïnvloeden. Voortplanters zijn per definitie optimistisch. Dat is de basis van hun succes.
	Ongetwijfeld kent elke lezer een van de centrale delen van de plafond
schildering in de Sixtijnse Kapel in het Vaticaan, geschilderd door Michelangelo,' getiteld 
De schepping van Adam. God en Adam, leden van hetzelfde ras van superwezens, 
ontmoeten elkaar tegen de achtergrond van een halfgevormd oerlandschap. Het leven lijkt 
naar Adam over te springen als een elektrische vonk uit de hand van God - een 
communicatie van de ene succesvoLle voortplanter met de andere.~~ Beiden steken een 
hand uit


15 Geschilderd van 1508-151~.

16 Inderdaad lijken God en Adam, zoals ze door Michelangelo zijn afgebeeld, bijna elkaars gelijken te zijn, 
want hun lichamen vullen elkaar aan. Eigenlijk heeft dit speciale detail eerder een wat heidens dan een echt 
christelijk karakter.
 
 
om de wereld om zich heen te veranderen.
	Zou het mogelijk zijn dat de relatie tussen de mens en de computer ooit
op een soortgelijke manier zou kunnen worden afgebeeld! Zou er een moment kunnen 
komen, dat op een of andere manier de twee meest succesvolle reeksen van digitale 
informatie op de planeet - het DNA en de binaire code - hun hand naar elkaar zullen 
uitstrekken om elkaar op een fundamentele manier te veranderen! Want ik denk dat we 
daar allemaal naar streven -naar zo'n moment als Michelangelo in de Sixtijnse Kapel heeft 
afgebeeld.


VII

Bij een zwaartekracht van eenzesde was een kussen of bekleding op een
stoel op de maan nauwelijks nodig. Als gevolg daarvan diende het ontwerp van de twee bij 
elkaar passende stoelen waarop Gates en Dallas tegenover elkaar zaten, terwijl Prevezer 
zijn simwereld-apparatuur opstelde, uitsluitend een visueel doel. In de ogen van Rameses 
Gates had elk van de gebeeldhouwde witte nanomarmeren stoelen een verwaaid uiterlijk dat 
hem deed denken aan de vleugels van een engel -was er niet een categorie engelen onder de 
cherubijnen die de tronen" werden genoemd? Hij was niet religieus opgevoed, maar het 
begrip engelen kende hij wel. Aan het begin van dit nieuwe millennium kon dat ook 
moeilijk anders met ettelijke tientallen nieuwe religieuze sektesI*, die je elk een geestelijke 
kennismaking met je eigen engelbewaarder beloofden als garantie voor een persoonlijke 
verrijzenis na je dood. Nu het moment van de bloedroof steeds dichterbij kwam, drong het 
tot Gates door dat hij de geruststellende aanwezigheid van een engelbewaarder, of liever nog 
twee, wel op prijs zou hebben gesteld.
	Dallas, met zijn wetenschappelijk getrainde oog, zag in de stoelen eerder
twee klodders gesmolten kaarsvet - iets veel prozaïschers. Wat niet gezegd kon worden van 
het bolvormige, doorzichtige en zelfdragende samenstel van elektro-tetraëders dat 
Prevezer nu op het hoofd van elk van de mannen plaatste.
'Ik dacht dat je niets moest hebben van die enorme helmen waarin je
 
17 Er bestaan drie hiërarchische groepen engelen, elk bestaande uit drie koren in op
eenvolgende rangen, namelijk ( 1) serafijnen, (2) cherubijnen, (3) tronen, (4) heerschappijen, (5) 
krachten, (6) machten, (7) vorsten, (8) aartsengelen en (9) engelen.

18 Bijvoorbeeld de Kerk van Sammael, de Sandaalfonisten en de Nieuwe Getuigen Van Raguel.

 
hoofd helemaal verdween,' merkte Simou op, die net als Cavor, Ronica en
Lenina in Prevezers suite zat te kijken hoe hij de simulatie leidde.
	'Dat doe ik ook niet,' zei hij. 'Dit zijn geen helmen -het zijn geodetische MRB'S. Dat is 
een afkorting voor magnetische resonantiebeeldvormers, als jullie dat misschien nog niet 
wisten. Het maakt een opname van de hersenschors en zet dat vervolgens om in een soort 
digitaal diagram - als een topografische kaart van de aarde. De geodetische koepel verdeelt 
de scan vervolgens in kleine digitale vierkantjes die voxels worden genoemd, zodat een al-
goritme die speciale voxels op de hersenschors kan kiezen, die de zintuiglijke indrukken 
verwerken en de geheugenwerking verzorgen.'
	Prevezer verschikte iets aan de geodetische koepel op de schouders van Dallas. 'Hoe 
voelt dat aan? Nergens last van?'
	'Ik heb nauwelijks het gevoel dat het ding er is,' merkte Dallas op.
	'Dat is ook de bedoeling,' zei Prevezer trots, toen hij zich achter de computerlessenaar 
opstelde om de countdown van de simulatie te beginnen. 'Met een geodetische MRV hebben 
jullie na afloop geen last van misselijkheid of hoofdpijn. Niet zoals bij die primitieve 
helmen die je nog wel eens ziet. Antieke pornosimulatie en dat soort rotzooi.'
	Prevezer voerde nog enkele laatste controles van het diagnostische programma uit. 
'De man die deze constructie heeft uitgevonden was een vent die Buckminster Fuller 
heette. Hij wilde een goedkoop gebouw ontwerpen en gebruikte een opzet die hij 
oorspronkelijk voor ogen had als een analoog hulpmiddel voor een gedachtestroom. 
Merkwaardig genoeg bootst de geodetische koepel de manier na waarop wij nu een 
simulatiemodel creëren. Op de manier waarop Fuller zich het gedachteproces voorstelde, 
alleen de oppervlakte van de bol bestond uit relevante ervaringen of gedachten. Ervaringen 
die te onbeduidend waren om relevant te zijn, bleven binnen in de bol; en degene die te 
groot waren, bleven buiten.'
	'Sommigen van ons weten wat dat is,' mompelde Lenina. 'Het lijkt me dat deze 
simulatie veel meer zin zou hebben, als we die allemaal konden meemaken. Als repetitie 
van het plan stelt het niet veel voor, als niet iedereen eraan kan deelnemen.'
	'Weet je, je hebt volkomen gelijk,' zei Prevezer met een stem die droop van het 
sarcasme. Hij keek niet eens naar Lenina, hij was veel te druk bezig om de computer te 
verbinden met een klein beeldscherm, dat hij voor zijn linkeroog droeg, zodat hij de vitale 
functies voortdurend in de gaten kon houden, terwijl Gates en Dallas zich voortbewogen 
door de simwereld die hij had gecreëerd. 'De moeilijkheid is dat er geen computer bestaat 
die meer dan twee personen in dezelfde simwereld aan kan.'
	'Prev heeft gelijk, Lenina,' zei Dallas. 'Beter dan zo gaat het niet. Het
spijt me dat we het plan niet allemaal in simulatie kunnen oefenen, maar
het is geen volmaakte wereld.'
	'Over welke wereld heb je het eigenlijk?' vroeg ze, terwijl ze naar het raam liep. 'De 
jouwe of de mijne?'
	'Lenina,' zei Gates. 'Zo is het wel weer genoeg.'
	Prevezer schakelde de twee MRB'S met de afstandsbediening in, waardoor elk van de twee 
koepels als een klein planetarium oplichtte.
	'Goed, probeer jullie hoofd zoveel mogelijk stil te houden,' zei hij tegen hen, terwijl 
zich op het scherm voor zijn oog als een vingerafdruk het ingewikkelde patroon van 
bergruggen en valleien ontrolde, waaruit Dallas' hersenen bestonden. 'Dat ziet er goed uit 
bij jou, Dallas.' En vervolgens: 'Bij jou ook, Gates. Jullie zullen het allebei wel plezierig 
vinden om te horen dat er geen sporen zijn van belangrijke afwijkingen. Gewoon hersenen 
die er gezond uitzien met goede neurietverbindingen voor de elektro-neuronaalden. Nu 
even heel stil blijven zitten. Je voelt plaatselijk op je hoofdhuid misschien wat prikken, 
gevolgd door een tinteling.'
	Van binnen uit de geodetische MRB die bij de mannen op hun hoofd stond schoof een 
reeks kleine, buigzame telescopische naalden naar de hoofdhuid.
	'Ik heb een verschrikkelijke hekel aan prikken,' zei Gates met een ongeruste trek op 
zijn gezicht, terwijl hij zijn ogen gesloten hield.
	'Niet praten. Daar gaat je hoofd van vibreren en dat stoort de neuronaaldrichter. 
Stilhouden. Stil.' De naalden zaten op hun plaats. 'Oké, jullie kunnen je nu ontspannen. 
Jullie zijn allebei aangekoppeld.'
	'Was dat alles?' Gates knipperde verscheidene keren met zijn ogen.
	'Ik heb helemaal niets gevoeld,' bekende Dallas.
	'Als je maar niet niest,' ried Simou aan.
	'Over ongeveer een minuut zal dat niet meer mogelijk zijn,' mompelde Prevezer. 
'Tenminste niet in deze wereld. Goed, sluit nu jullie ogen weer. Allebei. Dan lijkt de schok 
wat minder wanneer ik jullie naar de synthetische wereld stuur. Normaal gesproken breng ik 
mensen naar een wereld vol plezier, waar ze zich aangenaam bezig kunnen houden. Maar 
dit speciale model bevat nauwelijks stof waarvan dromen gemaakt zijn.
	Het programma is zo geconstrueerd dat de chips en alle relevante sensorneuronen 
precies dezelfde parallelfunctie hebben, en ze zijn met elkaar verbonden om daadwerkelijk 
uitwisselbaar te kunnen zijn. Elke chip in de computer is geprogrammeerd om precies 
hetzelfde te doen als zijn natuurlijke analoog. Het resultaat levert een siliciumhersenschors 
op die voorzien is van een andere bewuste ervaring dan de natuurlijke.'
	Prevezer wees naar de computer op de lessenaar voor hem.
	'Gewoon door op deze knop te drukken,' legde hij uit, 'is het mogelijk
om van de natuurlijke hersenfuncties naar de kunstmatige over te schakelen en vice versa. 
Er is geen gedragsverandering wanneer de knop wordt ingedrukt, want voor elk van hen 
verandert er niets in de structuur van de hersenen die gebruikt worden - of het nu de 
natuurlijke of de synthetische zijn.
	Het is eigenlijk net of je een prothese hebt, alleen geeft het kunstmatige brein in dit 
geval een andere bewuste ervaring - een die door mij gecreëerd is. En er is nog een ander 
belangrijk verschil. Voor hen zal die ervaring nauwelijks van de realiteit verschillen.
	Bereid jullie voor, heren, jullie hebben tien seconden voor jullie de simwereld 
binnengaan. Tien seconden, negen, acht...'
	Cavor keek naar zijn kunstarm en bedacht dat die de laatste tijd helemaal niet meer als 
een prothese had aangevoeld. Hij had veel eerder een echte arm geleken. Misschien zelfs 
nog beter, als iets dergelijks mogelijk was. Niet direct sterker, maar anders, op een manier 
die hij maar moeilijk kon omschrijven. Hij wist dat het te maken moest hebben met de 
pillen die hij slikte.
	'Vijf, vier, drie, twee, een, nu.'
	Prevezer drukte op de knop, waardoor zijn twee beschermelingen een andere bewuste 
ervaring kregen toebedeeld en nadat hij hun vitale functies had gecontroleerd en 
geconstateerd had dat alles normaal was, wierp hij een vermoeide blik naar de andere leden 
van de groep die zaten toe te kijken. Het leek bijna alsof ze verwacht hadden dat ze 
werkelijk iets met de mannen onder de geodetische koepels zouden zien gebeuren. Hij 
lachte een beetje smalend en zei: 'Jullie zien eruit alsof jullie gedacht hadden dat ze in rook 
zouden opgaan of iets dergelijks.'
'Ik zou dolgraag zien hoe ik er in de virtual reality uitzie,' zei Ronica. Prevezer trok 
een vies gezicht. 'Zou je het zo alsjeblieft nooit meer wil
len noemen? Als je het hebt over wat we hier aan het doen zijn, zeg je dat het een simulatie 
is, of een model, of een surrogaatwereld, of een simwereld, maar nooit virtual reality. Dat 
is kinderspeelgoed.'
	'Hoe je het ook noemen wilt,' antwoordde Cavor, 'ik zou ook graag een 
simwereldversie van mezelf zien.'
	'Hoe kunnen ze zich dadelijk dingen herinneren die niet werkelijk zijn gebeurd?' vroeg 
Ronica.
	'Je kunt je je dromen toch ook herinneren?'
	'Ja, maar dromen is iets wat je hersenen zelf doen.'
	Prevezer schudde zijn hoofd. Hij was het niet gewoon de kneepjes van zijn vak te 
moeten uitleggen. Meestal bracht je iemand in een simwereld en
vervolgens legde je je benen op tafel, terwijl ze verder sjokten. Hij werd een
beetje moe van dit vraag- en antwoordspel.
	'Alles wat zintuiglijk verwerkt wordt komt uiteindelijk in hun geheugen terecht. En 
wanneer ze in de natuurlijke wereld terugkomen, zullen hun herinneringen voor hen 
levensecht lijken, dat kan ik jullie wel verzekeren. Net zo echt als ieder van jullie zich onze 
vlucht naar de maan herinnert bijvoorbeeld.'
	Lenina vond dat geen goede vergelijking: zij had het idee dat de vlucht niet anders had 
aangevoeld dan de simulatievluchten die ze had gemaakt. En ze had ook niet veel op met 
die hooghartige houding die Prevezer nu aannam.
	'Terwijl je zo staat op te geven over je deskundigheid,' zei Lenina, 'zou je me 
misschien kunnen geruststellen dat alles met hen in orde is.' Haar eigen ervaring met 
simulaties was dat die alleen maar zo goed waren als de persoon die de computer bediende.
	Prevezer keek een beetje kwaad. 'Natuurlijk is alles met hen in orde. Het zou geen 
enkele zin hebben om een modelwereld voor hen te maken waarin ze konden oefenen, als 
ze een groot risico op letsel liepen. Dan zouden ze net zo goed meteen de echte bloedbank 
binnen kunnen gaan. Waarmee ik niet wil zeggen dat de situatie niet onaangenaam voor 
hen kan aanvoelen, of zelfs pijnlijk. Iedereen heeft toch wel eens gehoord van slechte si-
mulaties, bedoel ik. Na afloop kun je je er uitgeput van voelen, zelfs getraumatiseerd, maar 
lichamelijk kan je niets overkomen.'
	Terwijl hij dit zei, wist Prevezer dat dit niet waar was. Het kwam nogal eens voor dat 
mensen in een simwereld overleden, maar dat had gewoonlijk als oorzaak dat ze ziek waren 
en op die manier wilden sterven.
	'Bovendien kan ik gewoon beredeneren wat er gebeurt. Ik kan dan wel niet in de 
simwereld zelf kijken, maar de programmagetallen geven me een goed beeld van waar ze 
zijn, wat er gebeurt en wanneer ze daar binnen klaar zijn. Verder houd ik hun vitale functies 
voortdurend nauwkeurig in de gaten - hart, ademhaling, hersenactiviteit. Naarmate je meer 
ervaring opdoet, leer je herkennen wanneer er dingen misgaan. Als dat het geval is, druk ik 
gewoon even op de knop en haal hen terug.' Hij knipte met zijn vingers. 'Gewoon zo. Zeg, 
luister eens even, in mijn simulaties is nog nooit iemand wat overkomen.'
	Dat was maar gedeeltelijk waar. Geen van Prevezers cliënten had ooit lichamelijk 
letsel opgelopen. Maar er waren er een aantal die naderhand geestelijk nooit meer de oude 
waren geworden.
	Lenina keek naar Gates en knikte. 'Ik ben blij dat te horen. Voor je eigen bestwil. 
Want als Gates ook maar dát overkomt, heb je voortaan een cyberhandschoen nodig om je lul 
te kunnen voelen. Begrepen?'
	'Wat wil je daarmee zeggen?'
	'Denk daar maar eens over na.' Ze geeuwde voor de tiende keer in evenzovele 
minuten. Inmiddels had ze de werkelijke reden achter haar voortdurende vermoeidheid en 
de uitslag op haar lichaam onder ogen durven zien. Ze hoefde er niet meer aan te twijfelen. 
Ze had minder dan honderdtwintig dagen te leven. Veel minder te oordelen naar de manier 
waarop ze zich voelde. 'Die vent is alles wat ik nog op de wereld heb. En ik ben niet van 
plan om hem ook maar iets te laten overkomen.'
'Alles is gewoon piekfijn in orde,' hield Prevezer tandenknarsend vol. 'Goed, in dat 
geval denk ik dat ik maar wat ga slapen. Vind je het erg als
ik jouw bed daarvoor gebruik, Prev? Ik ben uitgeput. Ik denk dat ik me nog niet aan de 
maantijdzone heb kunnen aanpassen.'
	'Ga je gang.' Prev zag met een mengeling van irritatie en medelijden hoe ze zijn 
slaapkamer binnenliep. Hij had voldoende simulaties gecreëerd voor mensen die met het 
virus besmet waren om de Vier-Manenfase te kunnen herkennen wanneer hij naar iemand 
keek. Hij vermoedde dat Lenina onder de dikke laag make-up op haar gezicht een 
rodehondachtige uitslag had. Hij voelde ook een zekere bewondering voor haar. Ze moest 
behoorlijk veel pit hebben om nog zo rond te kunnen lopen. Hij veronderstelde dat 
iedereen behalve Ronica hetzelfde dacht. Ronica had te weinig mensen die met het virus 
besmet waren van nabij meegemaakt om een Vier-Manenfase te kunnen herkennen.
	'Waar zijn ze nu precies?' vroeg ze, toen Lenina in Prevezers slaapkamer was 
verdwenen.
	'Waar anders dan aan het begin?' zei hij. 'In het LVH, op weg naar de Descarteskrater.
 

Hoofdstuk drie

I

SIMWERELD: VERSTREKEN TIJD 00.00 UUR
'Drie, twee, een, nu...'
	Dallas opende zijn ogen en kwam tot de ontdekking dat hij zich op de
commandobrug van de Mariner bevond. Voor hem zat Gates in de stoel van de 
gezagvoerder en een surrogaat van Lenina in de stoel van de tweede piloot. Terwijl hij zich 
langzaam naar voren boog zoals in de echte microzwaartekrachtomstandigheden van een 
ruimtevlucht naar de maan, tikte hij Gates op zijn schouder. De reusachtige man schrok, 
toen hij zag dat ze naar de gesimuleerde wereld verplaatst waren, maar instinctief 
controleerde hij eerst alle meters voor hij zich omkeerde en Dallas aankeek.
	'Welkom in de onwerkelijke wereld,' glimlachte Dallas, hoewel die toch echt genoeg 
aanvoelde. Gates' schouder, het drukpak dat hij nu droeg, de rug van zijn eigen stoel op de 
commandobrug, het raam van het vrachtruim achter zijn helm, het gesis van de 
airconditioning in het LVH en de vertrouwde geur van slecht verwerkt afval in zijn 
kriebelende neusgaten. Dit alles was geruststellend echt.
	'Bedankt,' zei Gates, terwijl hij de microfoon voor zijn mond schoof en
vervolgens zijn riemen wat vaster trok. 'Ik heb het gevoel dat we helemaal nooit in T B zijn 
geweest. Alsof ik dat allemaal heb gedroomd, snap je?'
'Alleen had ik dezelfde droom,' merkte Dallas op. 'Wat is onze positie?' Het was 
Lenina die hem antwoord gaf, waarbij haar stem misschien iets
te kunstmatig klonk.
	'We vliegen op de automatische piloot,' zei ze. 'We vliegen in zuid-zuid
westelijke richting aan op de Descarteskrater. Onze huidige positie is tien graden 
westerbreedte en twintig graden noorderlengte. Hoogte duizend voet. Vliegsnelheid 
honderdtachtig kilometer per uur. Honderd kilometer van ons doel. We zijn er over iets 
meer dan een half uur.'
	Gates trok zijn handschoen uit en met de rug van zijn hand raakte hij voorzichtig 
Lenina's wang aan.
	'Hé,' zei ze. 'Wat ben jij van plan?'
	'Hoe voel je je?' vroeg hij, terwijl hij het amusant vond dat haar huid nog net zo glad 
en koel aanvoelde als toen hij haar had leren kennen. Ze had geen make-up op en er was 
geen spoor van de Vier-Manenfase van PQ, dat het leven van de echte Lenina in het hotel 
bedreigde.
	Lenina keek hem verbaasd aan. 'Ik voel me uitstekend,' zei ze. 'Waarom vraag je dat! 
Is dit een grap of zo!'
	'Zomaar. Geen grap. Ga over op handbesturing.'
	'Schakel over op handbediening,' zei Lenina en nadat ze de stuurknuppel had 
vastgegrepen, schakelde ze de automatische piloot uit.
	'Klaarmaken om vlucht voortijdig af te breken en te landen.'
	'Klaarmaken om vlucht af te breken,' bevestigde Lenina.
	'Simou? ben je daar?'
	'Natuurlijk ben ik hier,' klonk een stem in Gates' koptelefoon. 'Waar zou ik 
verdomme anders kunnen zijn, denk je? Ik bedoel, het was leuk in het Galileo, maar ik heb 
getekend voor de hele reis, weet je nog wel?'
	Gates draaide zich om en grinnikte tegen Dallas. 'Het is even wennen,' erkende hij. 
'Tot dusver is dit een behoorlijk realistische simulatie.'
	'Laten we het hopen,' zei Dallas.
	'Zit je klaar met die printplaat?' vroeg Gates aan Simou.
	'Hij zit op zijn plaats en kan zijn werk gaan doen.'
	'Attentie, iedereen,' zei Gates. 'Om toestemming voor een noodlanding van de 
Descartes-computer te krijgen, zullen we de gesprekken in de cockpit en gegevens van de 
instrumenten moeten doorgeven, dus van nu af aan is alle communicatie bloedserieus.' Hij 
schudde zijn hoofd. 'Want daar zijn we tenslotte op uit.'
	'Wat is er met jou aan de hand?' vroeg Lenina met een frons. 'Heb je misschien 
gedronken of zo?'
'Met mij is niks aan de hand. Bestuur dit ding nou verder maar gewoon.' De 
landingsbaan van de First National was streng beveiligd terrein en
absoluut verboden voor al het maanluchtverkeer. De Descartes-computer gaf uitsluitend 
toestemming om te landen na ontvangst van een geheime landingscode, waarna de mijnen 
die onder de oppervlakte van het landingsgebied lagen elektronisch onschadelijk werden 
gemaakt. Elk ruimteschip dat zonder toestemming kwam aanvliegen, liep de kans op een 
raketaanval. Alleen in echte noodgevallen had de computer de vrijheid om een schip 
zonder de noodzakelijke landingscodes te laten landen. Hiervoor was echter wel vereist 
dat het vleugellamme toestel alle aanvlieggegevens aan de computer stuurde, samen met 
de geluidsopnamen van de cockpit. Binnen enkele seconden kon de computer inschatten of 
het noodgeval echt was: 
op de eerste plaats door de vluchtgegevens te analyseren en op de tweede plaats door de 
geluidsopnamen te laten testen door een polygrafische leugendetector. Als het voor de 
computer duidelijk werd dat er bedrog in het spel was, zou een noodlanding worden 
geweigerd en zou het toestel onder vuur worden genomen.
	'Voor een ervaren piloot zoals Gates was Dallas' oplossing van het probleem 
angstwekkend rechtdoorzee: Simou moest een echte noodtoestand ensceneren die vlak bij 
de Descarteskrater aan boord zou plaatshebben. Alleen een echt noodgeval zou de 
computer overtuigen, had Dallas betoogd, iets wat zo ernstig was dat het een onmiddellijke 
noodlanding noodzakelijk maakte, maar dat door Simou nog steeds op tijd kon worden 
gerepareerd om de rest van het plan te kunnen uitvoeren. Het gevaar was dat ze door een 
echt noodgeval gedwongen zouden zijn vóór de landingsbaan te landen: voor een 
ruimteschip van de omvang van de Mariner zou dat in een bergachtig gebied zonder 
geschikte alternatieve landingsplaatsen niet minder dan een ramp betekenen. Een groot 
deel van het slagen van het plan zou afhangen van Gates' bekwaamheid als piloot en zeer 
waarschijnlijk ook als leugenaar. In ieder geval was er een fiks risico in het spel, iets waar 
de echte Simou ook al op had gewezen.
	'Als je een potlood op de punt wil laten balanceren, zal het altijd omvallen. Het 
luistert naar de wet van de zwaartekracht - tenminste dat is het geval wanneer je op aarde 
bent. De moeilijkheid is dat je nooit kunt voorspellen welke kant het potlood op zal 
vallen. De wet van de zwaartekracht is een zekerheid met een erg onzeker resultaat. Met 
andere woorden, zonder precies te weten in welke toestand Mariner is, om nog maar te 
zwijgen van de juiste vluchtomstandigheden en een hele reeks andere variabelen die gewoon 
niet berekend kunnen worden, is het onmogelijk te zeggen hoe dit LVH zich in die 
omstandigheden zal gedragen - net als het potlood. Wat we hier hebben is een plan dat 
ontzettend nauw luistert naar de omstandigheden waaronder we beginnen, zodat de kleinste 
afwijking van die omstandigheden tot de grootste verschillen in resultaat zou kunnen 
leiden. We zouden kunnen ontploffen. We zouden bij de landing zwaar beschadigd kunnen 
raken. We zouden de landingsplaats wel kunnen halen, maar niet in staat
zijn om de reparaties uit te voeren. Ik weet niet wat de rest van je plan in
houdt, Dallas, maar als het verder net zo is als dit onderdeel, dan wordt het wel zwoegen.'
	'Niemand heeft ooit beweerd dat het makkelijk zou worden,' had Dallas geantwoord. 
'Ik heb altijd gedacht dat dit de gevaarlijkste fase van het plan was, niet het minst omdat 
iedereen in gevaar gebracht wordt, in plaats van alleen Gates en ik, wanneer we in hun 
hoofdgebouw binnendringen. Maar een berekend risico is een onderdeel van de strategie. 
Daarom proberen we het plan ook eerst uit in simulatie. Om de risico's te kunnen 
inschatten en waar mogelijk te minimaliseren.'
	Gedurende ettelijke minuten verliep de gesimuleerde vlucht in stilte, toen iedereen op 
het noodgeval wachtte: een kleine ontploffing, die de inslag van een meteoriet ter grootte 
van een graankorrel moest nabootsen die met een snelheid van vijftien kilometer per 
seconde tegen het raam van de cockpit vloog; daartoe had Simou een springlading op de 
neus van het LVH aangebracht, enkele centimeters onder het raam van de cockpit, tussen de 
aluminium platen van de romp en het keramiekhafnium hitteschild. De kansen dat iets 
dergelijks in het echt gebeurde waren bijna te verwaarlozen, maar de consequenties 
ontzettend ernstig.
	Gates merkte dat hij zijn adem inhield, een beetje verbaasd dat een simulatie een 
dergelijk gevoel van spanning kon veroorzaken. Als piloot van een astroliner had hij vele 
uren in vluchtsimulatoren doorgebracht, waarbij hij het hoofd had leren te bieden aan de 
gekste dingen die de instructeurs maar voor hem bedachten: uitvallen van de 
hoofdmotoren, uitvallen van de startmotoren, fouten in het automatische reactiesysteem, 
fouten in het hoogtemeetsysteem, zelfs fouten in de computer, maar nog nooit zoiets als 
dit - zoveel andere fouten waren altijd waarschijnlijker dan het scenario dat nu dadelijk in 
gang zou worden gezet. Maar van de andere kant was onvoorspelbaarheid, zoals Simou had 
betoogd, het kenmerk van een bonafide ongeval.
	Plotseling zond een luide knal - luider dan Gates had verwacht - een schok door de 
Mariner en veroorzaakte een gaatje, niet groter dan een speldenknop in een rompplaat van 
de cockpit en liet het hoofdalarm afgaan. Gates rilde onwillekeurig, echt bang door de 
realiteit van wat er was gebeurd. De klank van zijn stem, die duidelijk maakte dat er sprake 
was van een noodgeval, was niet gefingeerd.
	'Christus nog aan toe, we verliezen druk. Ga over op zuurstof. Sluit het middendek af.'
	Dallas sprong op uit zijn stoel om het toegangsluik naar het middendek af te sluiten. 
Tegelijkertijd schoof hij het vizier van zijn helm omlaag en schakelde zijn eigen zuurstoftoevoer in.
	'Luik gesloten,' bevestigde hij en gespte zich weer in zijn stoel. Hij hoorde een tweede 
luide dreun, toen de raketten van het reactiesysteem ontbrandden om de positie van het LVH 
te corrigeren, dat om zijn eigen lengteas was gaan draaien als gevolg van de stuwing van de 
lucht die uit de cabine in de ruimte ontsnapte.
	'We zijn door iets geraakt,' gilde Lenina. 'Het moet een kleine meteoriet geweest 
zijn.'
	Ze hoorden weer een luide knal, toen de voornaamste stuwmotor ontbrandde. Binnen 
in de Mariner leek het wel of er een kanon afgeschoten werd. Ditmaal begon het LVH om 
zijn dwarsas te hellen. De hoofdmotoren die gebruikt werden om een snelle rotatie te 
verkrijgen of om het LVH zijwaarts in de ruimte te laten bewegen, bleken veel te krachtig, 
toen Gates die gebruikte bij zijn pogingen om te proberen het ruimteschip weer in een 
stabiele positie te krijgen.
	'Ik schakel de hoofdmotoren uit,' schreeuwde hij. 'Ik ga over op handbesturing.'
	De koerscorrectiemotoren, een kleiner type stuwmotoren, had een veel gunstiger 
effect op de positie van het LVH; deze werden bestuurd door de scheepscomputer in reactie 
op de bewegingen met de stuurknuppel.
	'We zullen de vlucht voortijdig moeten afbreken en landen,' verklaarde Gates.
	'Er bouwt zich een hoop druk op in de brandstoftanks van de koerscorrectiemotoren.'
	'Let daar maar niet op,' zei Gates. 'Kijk maar uit naar een plaats waar we kunnen 
landen.'
	Lenina keek al uit het raam.
	'Dit is allemaal bergachtig terrein,' verklaarde ze. 'Je zou hier nog geen voetbal 
kunnen neerleggen. Wacht even.' Ze keek nu naar de computer. 'Er staat een 
landingsplaats op de maankaart. Recht vooruit. Vijftien kilometer. Is dat even geluk 
hebben. Het is eigenlijk verboden terrein, maar misschien laten ze ons wel landen. Halen we 
het, denk je?'
	Gates voelde hoe binnen in zijn helm een zweetdruppel over zijn gezicht op zijn lippen 
rolde. Hij proefde zout. Maar was de smaak echt of synthetisch?
	'Er komt een bericht binnen,' zei Lenina.
	'Hier is de First National Blood Bank in de Descarteskrater,' zei de stem. 'U nadert 
verboden gebied. Wilt u links aanhouden op een koers van eennul-nul en naar een hoogte 
van tweeduizend voet stijgen.'
	'Nee, Descartes,' zei Gates. 'We hebben een noodtoestand aan boord.
 
Wij verzoeken om een noodlanding te mogen maken.'
	'Toestemming geweigerd. Ik herhaal, dit is verboden gebied. Zonder de juiste code kunt 
u hier niet landen. Ons landingsterrein is beveiligd met anti-ruimteschipmijnen.'
	Het LVH trilde, terwijl Gates probeerde het schip in een stabiele positie te houden.
	'We hebben het hier niet over een lekke band, Descartes,' schreeuwde hij. 'We 
verliezen lucht. We zetten ons schip aan de grond, met of zonder toestemming. Verder 
vliegen is onmogelijk. We moeten het er maar op wagen met jullie mijnen.'
	'De druk in de brandstoftanks wordt steeds hoger,' merkte Lenina koel op.
	'Als we die ventielen sluiten, halen we Descartes zelfs niet eens,'
schreeuwde Gates over zijn schouder naar haar.
	'Dat of we vliegen de lucht in,' zei ze tegen hem.
	'pomp wat van de brandstof in de hoofdbrandstoftanks. Jezus, moet ik dan overal zelf 
aan denken?'
	'Brandstof wordt overgepompt.'
	Dallas keek uit het raam van de commandobrug, terwijl zijn handen de leuningen van 
zijn stoel omklemden. Hij kon het hoofdgebouw nu voor hen zien - als een gouden munt 
die iemand op een strand van zwart vulkanisch zand had verloren. 'Daar ligt het,' zei hij. 
'Recht vooruit.'
	'Maar we zijn er geweest, tenzij we toestemming krijgen om te landen,' zei Gates, 
terwijl hij diep ademhaalde. Dit bleek veel realistischer dan hij ooit had verwacht. Zijn hart 
bonkte alsof hij ettelijke trappen was opgerend. Zelfs al zouden ze van de Descartes-
computer toestemming krijgen om te landen, dan nog zou het niet makkelijk worden de 
Mariner aan de grond te zetten. Met elke beweging van de stuurknuppel vloog het LVH heen 
en weer.
	'Mariner, zend alle vluchtgegevens en cockpitgesprekken ter verificatie van uw 
noodsituatie.'
	'Nou ga je de goede kant op,' zei Lenina. Hier hadden ze op zitten wachten en ze gaf 
de vluchtcomputer onmiddellijk opdracht om te gehoorzamen. 'Stuur vluchtgegevens en 
cockpitgesprekken.'
	'Ontvangen,' zei Descartes. 'Analyse wordt gemaakt.'
	'Wel snel graag,' zei Gates, terwijl hij worstelde om het onhandelbare vaartuig onder 
controle te houden. 'We beginnen aan de noodlanding, of je dat nu leuk vindt of niet.' Hij 
nam gas terug van de hoofdmotoren, tot de stuwkracht minder was dan tien procent en liet 
het landingsgestel uit. Ze verloren nu snel hoogte. Het landingsterrein was nu minder dan 
anderhalve kilometer ver. Over iets meer dan een minuut zouden ze aan de grond staan,
wat de computer ook zou besluiten.
	'Descartes, hier de Mariner. Wat is onze landingsstatus?'
	Hij hoorde geen antwoord in zijn koptelefoon. Iets minder dan een kilometer nu. Hij 
zag het complex voor zich liggen, stralend goud in het zonlicht als de verloren stad El 
Dorado.
	'Dertig seconden tot de landing,' zei Lenina.
	'Ik wou verdomme dat ik een eind kon maken aan die verdomde rollende 
beweging,' zei Gates. 'Verdomme, Descartes, wat is onze landingsstatus, alstublieft.'
	Nog steeds geen antwoord. Gates begon zich af te vragen hoe het aan zou voelen om in 
een simulatie tot poeder te worden geblazen. Hij wist dat je een geweldig genot kon voelen 
- hij had in de loop van de jaren voldoende simseks gehad om te weten dat dat waar 
was - dus waarom dan ook geen helse pijn?
	'Zet je schrap, iedereen,' zei hij in zijn microfoon. 'We gaan landen.' De spanning van 
het moment was voor iedereen, ook de computer, duidelijk in zijn stem te horen. Nog 
honderd meter en nog steeds geen antwoord. 'Is daar iemand? Alstublieft.'
	Terwijl hij sprak zag hij de futiliteit van zijn oproep in. In het complex van de First 
National bevond zich geen mens. Descartes was de enige. Alleen een computer stond tussen 
hen en een gesimuleerde vergetelheid.
	'Daar gaan we...'
	'Mariner, u hebt toestemming voor een noodlanding. Alle mijnen zijn onschadelijk 
gemaakt.'
	Gates gaf geen antwoord. Het was te laat om nog iets te zeggen. Het landingsterrein 
vloog naar hem omhoog en verdween in de reusachtige schaduw van het LVH. Het volgende 
moment raakten de wielen de grond met een luide bons, als het geluid van een 
voortsnellende vrachtwagen die een enorme hobbel in de weg raakt. Snel drukte Gates op de 
knop om de motoren uit te schakelen en zei: 'Motoren uitgeschakeld.' Vervolgens liet hij 
zich achterover in zijn stoel vallen, nu al volkomen uitgeput.
	Lenina begon de controleprocedure die automatisch op de landing hoorde te volgen. 
Gates draaide zich om en keek naar Dallas. De twee mannen grinnikten tegen elkaar en 
schudden zichzelf in stilte de hand.
	'Descartes, hier de Mariner,' zei Lenina. 'We zijn geland.'
	'Begrepen, Mariner, u bent geland.'
	'Blijf wachten, Descartes,' zei ze en nadat ze hun open kanaal had uitgeschakeld, 
begon ze hun nieuwe positie in de vluchtcomputer in te toetsen.'
	'Jezus, dat was op het nippertje,' zei Gates. 'Een ogenblik lang dacht ik...
Vertel me dat we nog steeds leven.'
	'Ik denk, dus ik besta,' zei Dallas, terwijl hij zijn stoelharnas losgespte en bijna 
gewichtloos overeind ging staan. 'Ik zou zeggen dat dit een behoorlijk nuttige ervaring was, 
wat jij?'
	'Nou en of. Het heeft me van twee dingen overtuigd. Ten eerste dat ik
synthetische zenuwen nodig heb. De mijne zijn totaal aan flarden gerukt. En ten tweede dat 
dit plan van jou je reinste dwaasheid is.'
	'Het is gelukt, nietwaar? Vooruit, we hebben nog heel wat te doen.'
	'Daar ben ik juist zo bang voor.'


II

SIMWERELD: VERSTREKEN TIJD 1 UUR 01 MINUTEN
Voor ze de commandobrug verlieten opende Dallas de deuren van de laad
ruimte en gebruikte een afstandsbesturingssysteem om iets naar buiten te manoeuvreren 
wat op een romp zonder vleugels van een kleinere LVH leek. Dit was de ruimtekoelkast, 
volledig bedekt met keramiekhafnium tegels waarmee bij de Mariner alleen de neus, de 
onderkant en de vleugeluiteinden bekleed waren. In deze ruimtekoelkast konden 
bederfelijke materialen naar de aarde worden vervoerd. Het was eenzelfde model als de 
bloedbanken zelf gebruikten, uitgerust met drie stuwmotoren en uitvouwbare vleugels. Met 
de ruimtekoelkast' op sleeptouw achter het LVH werd het beschikbare laadvermogen van 
twee op vier ton gebracht en Dallas had alle reden om de ruimtekoelkast onmiddellijk te 
gebruiken, zoals hij al snel aan Rameses Gates zou uitleggen.
Maar eerst moest er een medische noodtoestand geënsceneerd worden.

1 Materialen koel houden in de ruimte kan een probleem zijn, vooral tijdens de terug


keer in de aardse dampkring wanneer de buitentemperatuur tot meer dan 700' Celsius kan oplopen. De 
oplossing is de ruimtekoelkast, een combinatie van technologieën die ettelijke honderden jaren uit elkaar 
liggen. Gedeeltelijk is ze gebaseerd op een mechanisch koelapparaat dat bekendstaat als een Stirling 
kringloopkoeler, een apparaat dat in 1816 werd bedacht door Robert Stirling, een Schotse dominee. Met deze 
technologie wordt de inhoud slechts afgekoeld tot zo graden Kelvin, dus nog steeds een heel eind boven het 
absolute nulpunt. De uiteindelijke koelfase, waarin de temperatuur binnen in de koelkast tot o, I Kelvin 
daalt, werkt met heliumverdunmng en werd in 1991 door Alain Benoit ontwikkeld. Zonder de ruimtekoelkast 
zou het transport van bederfelijke materialen in grote hoeveelheden van en naar de aarde 
onmogelijk zijn.
Wanneer Dallas eenmaal met de rest van de groep op het middendek was,
werd het luik gesloten; de bemanningsverblijven werden onder druk gezet, zodat Ronica 
haar drukpak kon uittrekken. Zodra ze alleen nog haar ondergoed droeg, ging ze in een 
hangmat liggen en koppelde zichzelf aan op een gecomputeriseerde transfusieset, zodat ze 
haar eigen flebotomie kon uitvoeren.
	'Medisch noodgeval komt eraan,' zei ze.
	Nadat de naald automatisch in haar ader was gedrongen, werd Ronica's bloed in een 
plastic buis gezogen. Zonder enige zwaartekracht van betekenis zoog een pomp in de 
machine haar bloed als een mechanische vampier langzaam uit haar lichaam. Ze was 
gewend aan de gebruikelijk autologe bloedafname van tien procent van haar totale 
bloedvolume. Met haar gewicht van drieënzestig en een halve kilo had ze een totale 
hoeveelheid bloed van even onder de vijfduizend milliliter en volgens haar eigen schatting 
zou een afgifte van meer dan twintig procent, twee keer zoveel als normaal, haar lichaam 
aanzetten tot het vertonen van de hypovolemische reactie waar Dallas op uit was. De dorst 
van de pomp leek onlesbaar, terwijl zij haar werk met een verontrustend sissend geluid 
verrichtte. De computer van hetzelfde apparaat registreerde de transfusiesnelheid en al 
haar vitale functies heel wat minder luidruchtig. Deze medische gegevens, die op een 
duidelijk noodgeval wezen, wilde Dallas aan de Descartes-computer doorgeven.
	'Tien procent,' constateerde hij.
Ronica hield haar ogen op de rode slang naast haar blote arm gericht. 'Hoe voel je je?'
	Terwijl ze een keer diep ademhaalde, keek ze even naar de computergegevens en sloot 
vervolgens haar ogen. 'Een beetje zwak,' bekende ze.
	De pomp bleef nog steeds bloed uit haar zuigen.
	'Vijftien procent,' zei Dallas. 'De systolische en diastolische druk daalt.' Hij pakte 
haar pols en controleerde de polsslag. Haar huid voelde koud en klam aan.
	Ronica haalde diep adem en slikte nerveus. 'Waar haal je deze goede ideeën vandaan, 
Dallas?' vroeg ze.
	'Ze komen gewoon via de ether naar me toe, met de snelheid van het licht.'
	'Dat kan niet waar zijn,' zei ze met knipperende oogleden. 'Signalen die informatie 
dragen, kunnen niet sneller dan het licht.'
	'Twintig procent.'
	'Ik voel me nu niet meer zo goed. Misselijk. Ik heb kennelijk iets verkeerds gegeten.'
	'Ik hoop niet dat ze gaat overgeven,' zei Simou, terwijl hij een plastic zak
openvouwde. 'Het stinkt hierbinnen al genoeg.'
'Wil jij dit klusje misschien in haar plaats op je nemen?' vroeg Lenina. 'Ik niet. Ik 
moet een gaatje dichten, weet je nog wel?'
	'Hou dan je kop.'
'Vijfentwintig procent,' zei Dallas.
Ronica kokhalsde opnieuw.
	'Je kunt beter contact opnemen met Descartes,' zei Dallas tegen Gates.
'Nog een paar minuten en ze raakt door het bloedverlies in een shocktoestand.'
	Gates was al dicht bij de radio gaan zitten. Hij zette een schakelaar om
om contact te maken.
	'Descartes, hier is de Mariner.'
	'Ik heb geprobeerd contact op te nemen, Mariner,' zei Descartes. 'Hoe is de toestand 
bij u?'
	'Ik kan bevestigen dat we waarschijnlijk door een kleine meteoriet zijn
geraakt,' zei Gates. 'Hij is door de wand van het schip heengedrongen en heeft een 
langzame decompressie van de commandobrug veroorzaakt. Die ruimte is afgesloten, tot 
we de zaak hebben kunnen repareren. Er bestaat dus geen onmiddellijk gevaar voor 
verstikking.'
	'Ik ben blij dat te horen, Maker.'
	'Over niet al te lange tijd zullen een paar van mijn bemanningsleden het schip verlaten 
en het gat dichten met het UHT elektronenstraallasapparaat.* Op dit moment zit ik echter 
met een dringender probleem. Een van mijn vrouwelijke bemanningsleden is gewond. Het 
ziet er naar uit dat de meteoor haar als een kogel heeft geraakt. Geen van haar vitale 
organen is beschadigd, maar ze heeft verschrikkelijk veel bloed verloren. Aangezien we hier 
toch nog een aantal uren zullen zijn, zou ik graag een verzoek indienen voor een 
hoeveelheid RES Eersteklas bloedcomponenten om haar een transfusie te kunnen geven.'
'Dit is geen bank waar een opname gedaan kan worden, Mariner,' legde
z Het elektronenstraallassen werd aan het eind van de twintigste eeuw bij het Russische 
ruimtevaartprogramma in de Oekraïne geperfectioneerd. Men laat elektronen verdampen 
van een verhitte gloeidraad, deze worden versneld en vervolgens op het object, metaal of 
rotssteen, gericht. Wanneer de elektronen botsen met de atomen in het te lassen materiaal, 
wordt hun kinetische energie omgezet in hitte-energie. Elk gas zal de straal echter 
verstoren, waardoor een gevaarlijke vonkenboog tussen het apparaat en het lasoppervlak 
ontstaat. Daardoor is dit apparaat ideaal voor werk in de ruimte of in een vacuüm.
Descartes uit. 'Het is een federale reserve. Deze bank vormt een garantie
voor andere bloedbanken op aarde. Mensen doen hier geen stortingen en ze nemen ook 
niets op. Bloedvoorraden worden verkocht om de regering te helpen de begroting sluitend 
te maken en om aan de aangegane leenverplichtingen te kunnen voldoen. In tijden van 
overvloed worden er voorraden ingekocht voor als men in de toekomst wenst te lenen. Dat 
is de manier waarop hier wordt gewerkt. En bovendien ligt het bloed hier in de diepvries. 
Jullie zouden het eerst moeten ontdooien.'
	'Dertig procent,' verkondigde Dallas. 'Ze raakt in shocktoestand.'
	'Daar ben ik allemaal van op de hoogte, Descartes,' zei Gates tegen de computer. 'Ik 
ben ook op de hoogte van de bepalingen in de Internationale Conventie van 
Wereldbloedbanken. Dat is het verdrag dat bestaat om alle autologe donoren in 
noodgevallen te beschermen. Volgens artikel veertien, lid tien, en ik citeer: "Indien 
authentieke autologe donorcodes kunnen worden gegeven, zijn alle banken ondanks hun 
hematologische reglementen in noodgevallen verplicht autologe donoren de noodzakelijke 
componenten te verschaffen." Einde citaat. U kunt de voorbereidingen aan ons overlaten.'
	'U bent goed op de hoogte,' zei Descartes. 'Ik moet er echter op staan om de toestand 
van de patiënt zelf te evalueren. Worden de vitale functies van uw bemanningslid 
geregistreerd door een computer, Mariner?'
	'Inderdaad, Descartes. Vooruitlopend op uw medewerking op grond van artikel 
veertien, lid tien, en om tijd te winnen is ze reeds met een transfusiepomp verbonden. Ik 
stuur u nu haar medische gegevens.' Gates haalde een schakelaar over op het 
communicatiepaneel en bedekte vervolgens de microfoon met de palm van zijn hand.
	'Laten we hopen dat Descartes erin trapt,' zei hij tegen Dallas. 'Hoe gaat het met 
haar?'
	Ronica zag er bleek en koortsachtig uit. De rest van de bemanning bekeek haar met 
een bezorgdheid die slechts gedeeltelijk te maken had met haar lichamelijke toestand: als de 
Descartes-computer besliste dat een bloedtransfusie niet dringend was, stonden ze voor het 
blok.
	'Haar lichaamstemperatuur is een heel eind gezakt,' zei Dallas, terwijl hij oplas wat er 
op het computerscherm verscheen. 'En ze toont tekenen van tachycardia en onvoldoende 
weefselperfusie.'
	'Afgaande op de gegevens die ik gekregen heb,' zei Descartes, 'lijkt me dat ze nog 
steeds bloed verliest. Ik kan nauwelijks een speciale levering van bloedcomponenten 
regelen, tot ik weet hoeveel ze nodig zal hebben. Om dat te weten te komen zal de patiënt 
eerst gestabiliseerd moeten worden.'
	Dalles vertrok zijn gezicht en zette de pomp af. Daar had hij aan moeten denken. Hij 
wachtte een ogenblik tot de transfusiecomputer voldoende tijd
had gehad om te registreren dat er geen bloed meer aan het lichaam werd
onttrokken, en knikte toen naar Gates.
	'Descartes! Ik denk dat we erin geslaagd zijn haar te stabiliseren,' rapporteerde Gates. 
'Ik stuur u nieuwe gegevens ter bevestiging.' Hij pauzeerde een ogenblik. 'Ontvangt u mij?'
	'Gegevens ontvangen, Mariner. Volgens de gegevens die u mij hebt ge
stuurd heeft ze veertienhonderdtweeëndertig milliliter bloed, groep o, genotype o o, 
fenotype o , met H -substantie rode-cel antigenen, en alle gewone plasma-antilichamen 
nodig. Wilt u me nu de autologe donorratificatie van uw bemanningslid geven, 
alstublieft?'.'
	Gates pakte Ronica's hand en las de cijfers op het plaatje dat ze altijd rond haar pols 
droeg.
	'o-~-0-110.45. 1.80.0.75.0.75.'
	'Codewoord?'
	'Mizpah.'
	'Dat klopt,' zei Descartes. 'De depositorekening van uw bemanningslid wordt met drie 
eenheden gedebiteerd. U zult weldra over het cryoprecipitaat kunnen beschikken. Wilt u 
even wachten op verdere aanwijzingen om het op te halen?'
	'Dank u wel,' zei Gates en nadat hij het communicatiekanaal had afge
sloten, zette hij een schakelaar op de transfusieset om, waardoor het bloed dat uit Ronica 
was weggepompt zo snel mogelijk weer in haar lichaam terugkwam.
	Het was niet het bloed uit de kluis van de First National waar het hem
op dit moment om te doen was, het was de elektrische wagen die het zou komen brengen.


III

SIMWERELD: VERSTREKEN TIJD 1 UUR 49 MINUTEN
Een kleine cilindrische luchtsluis vormde de verbinding tussen het mid
dendek en het laadruim. Nadat ze een dysbarische pil hadden geslikt, een chemisch middel 
om de bloedstroom snel van alle stikstof te zuiveren (vroeger moesten astronauten die in 
de ruimte werkzaamheden buiten het schip verrichtten drie uur lang zuivere zuurstof 
inademen om caissonziekte te voorkomen), betraden Dallas en Gates de luchtsluis, sloten 
de deur naar het middendek achter zich en trokken de ruimtepakken aan die voor werk-
zaamheden buiten het vaartuig gebruikt werden. Deze waren omvangrijker
dan de gewone drukpakken die ze bij het stijgen en landen droegen en ver
schaften genoeg energie en zuurstof om zestien uur aan een stuk buiten het schip te 
verblijven. Dallas schatte dat ze elke minuut van die tijd hard nodig zouden hebben, hoewel 
hij wist dat er binnen in het hoofdgebouw reservevoorraden zuurstof en energie te vinden 
waren.
	Zodra ze hun pakken aan hadden, pompten zij de luchtsluis leeg en liepen vervolgens 
door de deur die naar de open laadruimte leidde. Vervolgens sloten zij de luchtsluis achter 
zich en zetten het compartiment weer onder druk, zodat Prevezer en Simou achter hen aan 
konden komen.
	Toen Gates in het open laadruim stond, had hij voor het eerst de gelegenheid het 
hoofdgebouw van de First National eens goed te bekijken - tijdens de landing had hij zijn 
handen vol gehad om ervoor te zorgen dat het LVH niet zou neerstorten om naar Dallas' 
kennelijk ondoordringbare ontwerp te kunnen kijken. Het hoofdgebouw lag ongeveer 
vierhonderd meter ten westen van de landingsplaats, aan het eind van een vlakke weg van 
ongeveer tien meter breed en ettelijke honderden meters lang. Zowel de landingsplaats als 
het hoofdgebouw werd omgeven door een reeks hekken die onder hoogspanning stonden en 
hun elektriciteit kregen van een veld foto-elektronische elementen dat in het zuiden, 
ongeveer honderd meter van de buitenste omheining af lag. En in de verte kon hij de rand 
van de omringende Descarteskrater zien, waar de grond-luchtraketsystemen stonden opge-
steld, die de First National en haar kostbare voorraden beschermden. Het hoofdgebouw zelf 
was volkomen rond en licht gewelfd, zodat het geheel op een zee-egel leek. Het bouwwerk, 
dat eruitzag alsof het één reusachtige koepel van brecciabeton was, goudgeschilderd om de 
diepgevroren inhoud tegen de hitte van het schitterende zonlicht te beschermen, was in 
werkelijkheid, zoals Dallas Gates vertelde, samengesteld uit een reeks betonnen elementen 
waarvan er uiteindelijk drie boven samenkwamen.
	'Het ontwerp is gebaseerd op een eskimo-iglo,' zei hij, 'in die zin dat het bouwwerk 
overeind blijft staan door de druk die de elementen op elkaar uitoefenen.'
	Ze gebruikten een versleutelde frequentie om te voorkomen dat ze door de Descartes-
computer werden afgeluisterd.
	'Heel indrukwekkend, zeker weten,' zei Gates die er net zo min een idee van had hoe 
een iglo eruitzag, als van de eskimo die hem bouwde. Hij wees naar het terrein van aarde en 
rotsen dat aan weerszijden van het landingsterrein en de gouden weg daarheen lag. Dallas 
had hem al verteld dat onbevoegde gebruikers van de weg werden geëlektrocuteerd. 'Wat 
gebeurt daarginds?' vroeg hij. 'Waarom laten we die hele weg niet voor wat hij is en lopen 
we gewoon over dat ruwe terrein?'
	'Vanwege de seismografen op zonne-energie,' zei Dallas. 'Heel gevoelig.
Net als het mijnenveld dat eraan gekoppeld zit. Je zou nog geen tien meter ver komen. 
Geloof me nou maar, de weg is het beste.'
	Dallas wees naar de plaats waar de weg het hoofdgebouw binnenliep. 'Dat is de plaats 
waar ons vervoermiddel vandaan zal komen. Kom mee, we moeten voldoende koud zijn 
om mee te kunnen.'
	'Dat is dus een kwestie van koud worden of koud gemáákt worden,' mopperde Gates, 
terwijl hij Dallas over de vloer van het laadruim volgde, waarbij hij een reling gebruikte om 
zichzelf onder het lopen in evenwicht te houden. Aan de achterzijde van de laadruimte 
pakte elk van beide mannen een rugzak met de volledige uitrusting die hij in het gebouw 
nodig zou hebben en vervolgens sprongen ze over de zijkant van de Mariner.
	Beide mannen hoorden de stem van Prevezer via hun radio, terwijl ze met grote 
sprongen over de landingsbaan naar de plaats liepen waar de robotarm van de Muriner de 
ruimtekoelkast had neergezet.
	'Descartes heeft ons net verteld dat de bloedwagen onderweg is,' zei hij. 'En wij zijn 
het ook. We stappen nu de luchtsluis in om onze pakken aan te trekken.'
	'Geef ons tien minuten in de ruimtekoelkast en haal ons er dan uit,' zei Dallas tegen 
Prevezer. 'Daarna werk je alles volgens plan af.'
	'Begrepen.'
	Toen ze de laatste meters naar de ruimtekoelkast aflegden, trokken beide mannen het 
goudgeschilderde vizier van hun helm voor hun gezicht om de ongefilterde gloed van de 
zon op de maan terug te kaatsen. Op de maan duurt de ochtend zeven dagen. Het kost de 
zon een hele week om naar het hoogste punt aan de zwarte hemel te klimmen, en weer een 
week om te dalen, voordat hij achter de westelijke horizon verdwijnt. Omdat Descartes 
vlak bij de maanequator lag, konden de temperaturen gemakkelijk opklimmen tot 110" 
Celsius, terwijl ze gedurende de nacht tot -152~ c konden dalen. Het was nu half acht in de 
avond, plaatselijke maantijd, en nu de hele krater nog steeds in de felle zonneschijn baadde, 
was de avondtemperatuur op de landingsbaan meer dan 100' c. In deze hitte was Gates blij 
met zijn met water gekoelde ondergoed, hoewel hij er zich duidelijk van bewust was hoe 
koud hij het dadelijk zou gaan krijgen.
	'Zou dit 's nachts niet veel makkelijker gegaan zijn?' vroeg hij. 'Ik bedoel, dat 
afkoelen en dergelijke?'
	'Veel gemakkelijker,' gaf Dallas toe. 'Maar zou jij die landing van net graag in het 
donker uitvoeren?'
	'Daar zit wat in,' gaf Gates toe. Hij opende de deur van de koelkast en stapte de 
koude, donkere ruimte binnen. 'Verdomme, ik zou die landing
niet graag nog een keer in zo'n verdomde simulatie maken.'
	Dallas liep achter Gates aan de koelkast binnen, schoof het gouden vizier omhoog en 
knipte de helmlichten aan om de koelkast te verlichten voor hij de deur sloot.
	Twee enorme zakken van dik polyetheen wachtten hen daar, vastgemaakt aan de wand 
van de koelkast en opengespreid als wachtende insectenpoppen. Nadat hij achteruit een 
van de zakken was binnengelopen, ritste Gates hem van binnen dicht en ging vervolgens op 
een lege cryoprecipitaat-container zitten. Hij schudde zijn hoofd en keek op zijn horloge, 
terwijl hij huiverde toen de temperatuur van de koelkast die dicht bij het absolute nulpunt 
lag, door de wand van zijn zak heen begon te dringen. 'Wil je me nog eens vertellen 
waarom we hier voor ijsblokje gaan spelen, Dallas?'
	In zijn eigen dichtgeritste zak zat Dallas naast hem. 'Je weet waarom we dit doen.'
	'Ja, maar dan hebben we tenminste iets om over te praten, terwijl we doen of we 
onderkoeld raken en doodvriezen.'
	'Prevezer houdt onze vitale functies in de echte wereld nauwkeurig in de gaten,' zei 
Dallas nadrukkelijk. 'Hij maakt gewoon een eind aan de simulatie, als hij denkt dat we in de 
problemen zitten. Bovendien is een slachtoffer van onderkoeling nooit dood, alleen heel 
erg koud. Sterker nog, je kunt alle tekenen vertonen dat je klinisch dood bent en nog steeds 
opnieuw tot leven gewekt worden. Het is een toestand die de metabole vrieskist wordt ge-
noemd.'
	'Dat is op dit moment. Maar wie zal ons in de gaten houden, wanneer het moment 
daar is dat we dit in werkelijkheid gaan doen?'
	'Dat is een risico dat we zullen moeten nemen,' legde Dallas uit. 'Dat wil zeggen, als 
we willen dat deze fase van het plan slaagt.' Hij rilde toen de kou in zijn lichaam 
doordrong. Toen voer er een trilling door de koelkast en er klonk een dof mechanisch 
geluid.
	'Wat was dat?' vroeg Gates.
	'Heliumisotopen die de ruimte in gestoten worden,' zei Dallas. 'Het wil gewoon zeggen 
dat de koelkast haar werk goed doet. Ze onttrekt op een efficiënte manier hitte aan ons.'
	'Dat is een hele troost,' rilde Gates.
	'Dat is te hopen. We zouden het nog wel eens heel onaangenaam kunnen krijgen, als 
onze oppervlaktetemperatuur te hoog blijft.'
	'Dat had ik je nog willen vragen, Dallas. Op welke manier onaangenaam? Dat heb je 
niet gezegd.'
	'Wil je dat heus weten?'
	'Voor het geval het je misschien nog niet was opgevallen, ik leid al een gevaarlijk 
leven.'
	'Oké, je hebt erom gevraagd. Prev en Simou zullen ons hieruit halen en
ons naar de elektrische wagen dragen. Op die manier zullen de microgolf-
bewegingsdetectoren slechts de signalen van twee naderende lichamen registreren. Dat 
moet niet al te moeilijk voor hen zijn. Zelfs om zo'n beer als jij te dragen. Bij een 
zwaartekracht van eenzesde g wegen we geen van beiden meer dan vijftien tot twintig kilo.
	'Ze deponeren ons in een van de wagens, nemen de eenheden bloed voor Ronica mee, 
sluiten de klep van de wagen en gaan vervolgens weer weg. De computer van de wagen 
registreert de twee vertrekkende signalen - Prev en Sim - en rijdt vervolgens over de 
gouden weg naar Samarkand terug. Als er geen twee vertrekkende signalen zijn, zitten Prev 
en Sim behoorlijk in de problemen. De computer vuurt een laserstraal af, die een dazer 
wordt genoemd. Zelfs met een zonnevizier voor je ogen is het meer dan genoeg om je te 
verblinden. Daarna zwerven ze waarschijnlijk het mijnenveld in en is het dag met het 
handje tegen die twee.'
	'Ik ben er nauwelijks in geïnteresseerd of het hun verder wel goed gaat,' zei Gates. 
'Wat gebeurt er met ons?'
	'Alle eenheden cryoprecipitaat moeten opgeslagen worden bij een temperatuur van -
120' c. Opgeslagen en getransporteerd naar de eigen LVH'S van de First National. Elke 
gekoelde wagen is uitgerust met een thermische hittesensor om ervoor te zorgen dat het 
cryoprecipitaat dat wordt getransporteerd op de juiste temperatuur blijft.'
	'Inderdaad,' bromde Gates die nu aan een stuk door rilde. Volgens de gegevens die de 
computer van zijn leefsysteem op een schermpje vertoonde, lag zijn innerlijke 
lichaamstemperatuur nu al een heel eind beneden normaal. 'Daarom zitten we hierbinnen, 
ik weet dat allemaal al.'
	'Als de sensors warmte ontdekken, wat voor warmte dan ook, zal de computer in het 
wagentje constateren dat het bloed bedorven is en vervolgens een nanoapparaatje 
inschakelen om de eenheden te vernietigen. Dat is een simpele moleculaire afvalverwerker 
die zo is geconstrueerd dat hij zich als een bacterie gedraagt. Hij vreet alles weg, de 
bedorven eenheden, verpakkingen, labels, alles. Daarna sterft hij af. De wagen wordt dan 
aan de binnenkant gedesinfecteerd en alles wordt de ruimte ingeblazen. Ik vrees dat jij en ik 
op dezelfde manier behandeld zullen worden. Het nanoapparaatje zou door onze 
ruimtepakken heen vreten en vervolgens door onszelf. Tegen de tijd dat het klaar is, zijn 
wij niet meer dan maanstof.'
	Er gleed een flinke rilling over de brede rug van Gates. Hij wist niet zeker of dit het 
resultaat van de angst of van de kou was en kwam uiteindelijk tot de slotsom dat het 
vermoedelijk van beide kwam.
	'Jezus,' zei hij klappertandend, 'Christus.'
	'Ik schat dat we net voldoende tijd hebben om door de deur het hoofdge
bouw binnen te komen voor het restant lichaamswarmte binnen in onze pakken naar 
buiten begint te dringen en opgepikt wordt door de sensoren. Als dat niet het geval was 
geweest, zouden we met de wagen helemaal door het labyrint heen hebben kunnen rijden 
tot in de kluis zelf. In plaats daarvan klimmen we eruit zodra we het hoofdgebouw binnen 
zijn en gaan dan in de richting van de recreatieruimte om weer warm te worden voor we 
aan de volgende fase beginnen.'
	'Ik kan nauwelijks wachten,' zei Gates dof. Zijn handen waren verkleumd en de 
temperatuur in zijn binnenste was nu gezakt tot 3 s0 c.
	'Het is een aardige balans.' Dallas begon al wat brabbelend te praten, een eerste teken 
van een lichte onderkoeling.
	'Aardig?' lachte Gates zwak.
	'Aardig. Waarmee ik bedoel dat het heel nauw luistert.'
	'En ik dacht dat je aardig bedoelde zoals in leuk en warm. Wat dat verdomme dan ook 
mag zijn.'
	'Wat ik bedoel is dat we door dat nanoapparaatje gedood zullen worden, als we niet 
koud genoeg worden. Maar als we te veel afkoelen, gaan we net zo goed dood.'
	'0, op die manier. Natuurlijk. Dom van me. Ik zit te rillen alsof ik motorisch niet in 
orde ben.'
	'Je hoeft je pas druk te gaan maken, wanneer dat ophoudt,' zei Dallas tegen hem. 'Het 
wil zeggen dat het glycogeen in je spieren verbrandt om warmte te produceren. 
Onvoldoende. Je gaat bij vlagen rillen. Tussenpozen worden langer. Tot het helemaal 
ophoudt. Levensbedreigend.'
	De volgende paar minuten verliepen in een ijzige stilte.
	Er ging een lichte schok door Dallas heen, toen hij de stem van Prevezer in zijn 
helmradio hoorde.
	'Oké, mensen, daar gaan we.'
	'Wat!'
	Dallas voelde hoe hij werd opgetild als een stuk bevroren vlees. Waarom werden ze 
gedragen en waarheen? Zijn gedachteprocessen leken net zo bevroren als zijn tenen. Had 
iets met bloed te maken. Niet hetzelfde bloed dat nu langzaam door hem heen stroomde. 
Anders. Het maanzonlicht stroomde zijn helm binnen, waarvan het vizier nog opgeklapt 
was, waardoor hij een ogenblik verblind werd tot hij het zich weer herinnerde nadat hij 
langzaam zijn ogen had gesloten. Geheugenverlies. Ergens op de grens van ernstige 
onderkoeling. Zijn lichaamstemperatuur was waarschijnlijk niet hoger dan 32" c. Misschien 
zelfs nog lager. Hij kon niet op de computer van zijn pak kijken om dat te controleren. 
Nog veel lager en ze zouden echt in de problemen zitten. Je had je hersenen nodig om iets 
te kunnen doen waarbij je goed moest nadenken. Om bij volledig bewustzijn te blijven in 
die elektrische wagen. 
Anders zouden ze misschien vergeten om eruit te klimmen.
Dallas begon vanaf honderd met negen tegelijk terug te tellen. 'Eenennegentig,' 
mompelde hij, toen Prevezer hem voorzichtig in het
bevroren binnenste van de wagen legde. 'Tweeëntachtig.' Waarom moest de man die hem 
droeg - hij kon niet zien of het Simou of Prevezer was - toch zo hijgen? Wie het ook was, 
het klonk alsof er met hem iets niet in orde was.
	'Dallas? Gates? Jullie liggen nu allebei in de wagen.'
	'Drieënzeventig.'
	'Wat zeg je?'
	'Hij telt met negen tegelijk terug om zijn geest actief te houden.'
	'Wilt u de componenten eruit nemen, de wagen sluiten en weglopen,' beval de 
computer van het vervoermiddel.
	'Wat je wil,' zei iemand en toen werd het luik gesloten.
	Als het goed was, was het niet mogelijk om met deze computer te praten, dus er was 
geen open communicatiekanaal tussen hen; maar de verbinding tussen de twee mannen die 
in de wagen lagen en de twee mannen die nu wegliepen, zou onmiddellijk verbroken worden 
zodra de wagen weer in het hoofdgebouw was. Dallas en Gates vertrouwden erop dat Simou 
en Prevezer hun zouden zeggen wanneer de wagen op het punt stond het hoofdgebouw 
binnen te gaan, om hun zo een seintje te geven dat ze eruit moesten klimmen. Wanneer ze 
de buitendeur eenmaal gepasseerd waren, zouden Dallas en Gates geen verder contact meer 
hebben met de mensen buiten, tot de kluis zou zijn gekraakt.
	'Succes, lui.'
	'Ja, succes.'
	'Vierenzestig.'
	De wagen, die de vorm en de afmetingen van een middelgrote raket had, begon aan 
zijn stille tocht terug naar het hoofdgebouw.
	'Dallas, hier is Prev. Jullie rijden nu.'
	'Vierenvijftig. Vijfenvijftig. Vierenvijftig.'
	'Zeg iets tegen me, Gates,' zei Simou.
	'Koud,' zei Gates.
	'Zesen... zesenveertig.'
	'Verschrikkelijk koud,' fluisterde hij. En vervolgens: 'Wie is daar?'
	'Ik ben het, Gates. Simou. Hoe heet je?'
	'Dertig-en-nog-wat.'
	'Hoe ik heet?'
'Hoe jij heet, ja.'
	'Dertig-wat, Dallas,' zei Prevezer. 'Vooruit, denk na, man. Wat komt er
na zesenveertig?'
	'Zeven. Zevenenveertig.'
	'Ik heet...'
	'Fout, Dallas. Denk na. Je was aan het terugtellen met negen tegelijk.
Als je onderkoeld was, zou je dat niet kunnen. Vooruit, Dallas. Je bent nu halverwege. Nog 
eventjes.'
	'Gates. Je heet Rameses Gates. Kun je me verstaan?'
	'Vooruit, Dallas. Wat is het volgende getal in de reeks?'
	'Gates, geef antwoord.'
	'Zevenendertig, Dallas. Het antwoord is zevenendertig. Dallas? Kun je me verstaan?'


IV

SIMWERELD: VERSTREKEN TIJD 2 UUR 30 MINUTEN
In het bevroren binnenste van de elektrische wagen deed Dallas zijn ogen
open en probeerde zich alles te herinneren, Om de een of andere reden kwam er een getal 
in zijn koude, pijnlijk kloppende hoofd. Achtentwintig. Wat had dat te betekenen? Maar 
wat deed het ertoe, nu hij dood was en in zijn graf lag? Terwijl hij hier nu lag als een beeld 
op een tombe? Na een korte slaap worden we wakker in het eeuwige leven en is de dood 
voorgoed geweken. Deze levend begraven mens, deze stille mandragora, rust. Er klonk een 
stem achter dit getal aan.
	'Wakker worden, Dallas, wakker worden. De buitendeur gaat open. Jul
lie staan op het punt het hoofdgebouw binnen te rijden.'
	Tot dat ogenblik was hij niet bang geweest. Maar nu hij in de gaten kreeg, hoe weinig 
het scheelde of hij zou doodvriezen, werd hij door paniek bevangen en werden zijn bijna 
verstijfde spieren geprikkeld. Hij was een ogenblik vergeten dat dit nog altijd een simulatie 
was.
	'Kom overeind, Gates. In vredesnaam, doe iets. De deur is naar binnen opengegaan. De 
wagen beweegt zich weer voort. Dallas? Actie, níí!'
	Gedurende een fractie van een seconde dacht Dallas dat hij droomde. Maar eindelijk 
kreeg hij in de gaten dat dit Prevezer was die hen beiden aanspoorde om in beweging te 
komen. Snel ritste hij de polyetheen zak open en worstelde zich eruit, waarbij hij met zijn 
helm het luik boven op de elektrische wagen openduwde. En terwijl hij zich half klimmend, 
half springend uit de wagen werkte en in het heldere licht van de ingangshal van het hoofd
gebouw stond, drong het tot hem door dat hij iets effectievers moest verzinnen om hen te 
waarschuwen dan de stemmen van Prevezer en Simou, wanneer ze dit in werkelijkheid 
zouden herhalen.
	'Dallas,' hoorde hij zichzelf mompelen, terwijl Prevezer en Simou juichten. 'Ik ben er 
weer helemaal bij.'
	'De verbinding kan nu elk moment verbroken worden,' zei Simou. 'Tot ziens, Dallas, 
en veel succes.'
	Terwijl hij om zich heen keek, zag hij dat de buitendeur van het hoofdgebouw achter 
hen dicht begon te glijden. Ze hadden het gehaald, hoewel Gates nog steeds van de bodem 
van de wagen overeind moest komen.
	'Bedankt,' zei hij.
	Wat Prevezer en Simou verder nog zeiden, ging verloren toen de buitendeur even stil 
dichtgleed als die open was gegaan.
	'Gates, kom mee, we moeten aan de slag.'
	De ander bleef onbeweeglijk liggen. Dallas boog zich voorover en tilde hem op, 
dankbaar dat de lage zwaartekracht een dergelijke bovenmenselijke inspanning mogelijk 
maakte. En hij was geen moment te vroeg. Terwijl hij Gates door de ingangshal droeg en 
hem tegen de deur van de luchtsluis naar de recreatieruimte legde, ging de binnendeur naar 
het labyrint open en de elektrische wagen verdween in de Stygische duisternis daarachter. 
Vervolgens sloot de ingang naar het labyrint zich weer. Niemand - zelfs niet de beambten 
van de First National die de voorraden cryoprecipitaat beheerden
mocht achter deze deur komen, die streng beveiligd was met naderingsen trillingsdetectoren 
die dodelijke stroomstoten konden activeren. Iedereen die vlak bij de wagen zou hebben 
gestaan toen die het labyrint binnenreed, zou volkomen verkoold zijn.
	Gates bleef onbeweeglijk op de grond liggen, nog steeds in de zak verpakt. Als die zak 
en zijn ruimtepak niet intact waren geweest, zou Dallas het vermoeden hebben gekregen 
dat hij al het slachtoffer van de moleculaire afvalverwerker was geworden. In plaats 
daarvan had Gates kennelijk last van een of andere onderkoelingsreactie, die het 
noodzakelijk maakte dat Dallas, zelf tot op zijn botten verkleumd, hem zo snel mogelijk 
moest zien op te warmen. Dallas schakelde de verwarming in hun pakken in, waardoor deze 
met warme lucht werden gevuld. Vervolgens trok hij Gates de luchtsluis in en bracht die 
onder druk, voor hij het luik opende dat naar de recreatiezaal leidde.
	Nadat hij Gates uit de zak had getrokken, kon Dallas de computer van zijn leefsysteem 
zien en de gegevens van zijn vitale functies aflezen. Die waren bepaald niet bemoedigend de 
temperatuur binnen in Gates' lichaam was gedaald tot 27,8" c - veel lager dan die van Dallas - 
terwijl zijn hart klopte met een snelheid van twintig slagen per minuut en hij maar één keer 
in de vijftien seconden ademhaalde. Misschien was hij extra gevoelig voor de extreme koude, 
omdat hij met het virus besmet was. Tenslotte had de lichaamstemperatuur alles te maken met de 
vaatverwijding en de oppervlakkige bloedstroom. De enige logische verklaring voor wat er 
met Gates, maar niet met Dallas, was gebeurd, was dat de Pa-besmetting een snellere maxi-
male vaatverwijding en een sneller stromen van het bloed onder de huid tot gevolg had.
	Omdat hij zich weer een beetje warmer voelde, zette Dallas zijn eigen helm af, maar 
besloot die van Gates nog niet te verwijderen, zodat de warme lucht binnen in het 
afgesloten pak van de man kon blijven circuleren. Hij tuurde door het met ijsbloemen 
beslagen plastic vizier voor het gezicht van de ander, maar vond geen teken van leven en 
zonder de gegevens die Gates' leefsysteemcomputer weergaf, zou hij aangenomen hebben 
dat zijn vriend dood was. Het was duidelijk dat hij naar een voorbeeld van een metabole 
vrieskist keek.
	Dallas begreep absoluut niet waarom Prevezer op dit moment geen einde aan de 
simulatie had gemaakt. Gates leefde ternauwernood nog, hij had een nauwelijks 
waarneembare hartslag en zijn lichaamstemperatuur had Prevezer toch duidelijk moeten 
maken, dat er iets volkomen mis was gegaan. Maar toch ging de simulatie door. Dallas 
geloofde niet dat Gates in de simulatie zou kunnen sterven, maar hij had nauwelijks het 
gevoel dat hij diens toestand kon negeren in de veronderstelling dat ze nu elk moment te-
ruggehaald konden worden naar de echte wereld in het Galileo Hotel. Er zat niets anders 
voor hem op dan Gates warm te houden en te wachten tot zijn vitale functies zouden 
verbeteren.
	Dallas kwam overeind, strekte zijn benen tegen een pijnlijke kramp en merkte 
plotseling dat hij hoognodig moest plassen. Hij herkende dit als een teken van 
koudediurese: vaatvernauwing veroorzaakte een grotere druk in de bloedstroom, met als 
gevolg dat de nieren er overtollige vloeistof aan onttrokken om de druk te verminderen. 
Een volle blaas was ook een kans voor zijn lichaam om warmte te verliezen, dus plassen 
zou hem helpen om weer warm te worden. Hij had geen tijd om een toilet op te zoeken. Hij 
prutste met zijn verkleumde vingers om de broekklep van zijn ruimtepak te openen en 
waggelde naar een hoek van de recreatieruimte om zich te ontlasten. Bovendien hoefde hij 
er zich in de simulatie niet zo druk om te maken hoe hij deze recreatieruimte achterliet, 
vooral niet omdat hij verwachtte dat er elk moment een einde aan zou komen. Maar toen 
hij klaar was met plassen en merkte dat die nog steeds aan de gang was, keek hij snel even 
hoe Gates het nu maakte, voor hij op zoek ging naar een keuken om voor hen
beiden iets warms te maken wat ze konden opdrinken.


V

'Weet je,' zei Rrevezer nadrukkelijk, 'als je dat ding hier afschiet, vliegt je
kogel dwars door een mensenlichaam heen en slaat vervolgens het raam aan diggelen. We 
zullen allemaal gedood worden, wanneer de druk in deze kamer verdwijnt.'
	'Laat dat pistool nou mijn zorg zijn,' hield Rimmer vol. 'Doe jij maar ge
woon precies wat ik zeg, vriend. Bovendien...' Hij pakte een klein borstbeeld van Galileo 
van de schrijftafel van de suite en slingerde dat naar het raam. Het stuitte terug van het 
glas, vloog de kamer weer in en werd handig opgevangen door Simou. Rimmer glimlachte 
en voegde er ten overvloede aan toe: 'Weet je dan helemaal niets? Het is gepantserd. 
Tenslotte weet je maar nooit wanneer er plotseling een meteoriet uit de ruimte kan 
inslaan. Ik dacht dat iedereen dat wel wist. Of misschien heb je hier nooit eerder gelogeerd.' 
Hij zwaaide met zijn pistool naar het borstbeeld in de handen van Simou. 'Ik zou me maar 
niks in mijn hoofd halen met dat ding, als ik jou was. Ronica kan je vertellen dat ik geen 
gezelschapsmens ben. Ik houd ervan vreemde mensen te doden.'
	'Je kunt maar beter precies doen wat hij zegt, Sim,' waarschuwde Ronica
hem.
	Simou zette het borstbeeld voorzichtig op de marmeren vloer neer. Rim
mer knikte goedkeurend en keek toen naar de gezichten van de twee andere mannen in de 
kamer - Cavor en Prevezer - om te zien of die mogelijk weerstand zouden willen bieden. 
Cavor begreep dit en was ervan overtuigd dat Rimmer hem zou onderschatten. In dat geval 
zou hij een kans hebben om Rimmer te ontwapenen.
	'Ronica en ik, wij kennen elkaar van vroeger,' zei Rimmer tegen hen
drieën. 'Jullie kunnen beter oppassen met haar, heren. Ze is een verraderlijk typetje. 
Nietwaar, Roni? Heb je misschien een wapen, lieverd?'
	'Op dit moment niet, Rimmer.'
	'Je kunt me toch beter even je onderbroekje laten zien - gewoon voor alle zekerheid.' 
Rimmer maakte met zijn pistool een gebaar naar het plafond. 'Dus til die fraaie jurk maar 
even op die je aan hebt, zodat ik zelf kan zien dat je daar niets dodelijkers hebt dan wat de 
Heer je heeft gegeven om mannen onder de duim te houden.'
Ronica wist wel beter dan Rimmer tegen te spreken, dus pakte ze de zoom van haar jurk en deed 
wat haar was opgedragen.
	'Mmmm,' zei Rimmer. 'Jij draagt mijn favoriete lingerie. Niets.' Hij haalde zijn 
schouders op. 'Zo te zien ben je helemaal klaar om in actie te komen, Roni. Ik 
veronderstel dat dit een liefdeshotel is.'
	'Tevreden?' vroeg Ronica minachtend.
	'Ik zal me dadelijk wel met jou bezighouden. Wij hebben nog een appeltje te 
schillen samen.'
	Ronica streek haar jurk glad over haar dijen.
	Rimmer keerde zich naar Prevezer. 'Laat mij eens eventjes raden. Dallas en die 
grote kerel daar maken een reisje in virtual reality en jij bent hun gids, klopt dat?'
	'Ik geef zelf de voorkeur aan de term "simulatiewereld",' zei Prevezer.
	'0 ja, doe je dat?' Rimmer zwaaide met zijn wapen naar de anderen. 'Goed, afgezien 
van de man die net zijn voorkeur heeft uitgesproken, gaan jullie allemaal op je buik op 
de grond liggen, met jullie handen achter in jullie nek.'
	Cavor, Ronica en Simou knielden neer en strekten zich vervolgens op de vloer uit, 
zoals hen bevolen was. Cavor besefte dat er weinig kans bestond dat een van hen 
Rimmer zou kunnen aanvallen, terwijl zij op de grond lagen. Het was duidelijk dat 
Rimmer wist wat hij deed.
	'Zal ik jullie eens vertellen wat hier volgens mij aan de hand is?' Rimmer zwaaide 
peinzend met zijn vinger. 'Ik denk dat Dallas en zijn vriend een klein experiment aan 
het uitvoeren zijn. Ik denk dat ze in virtual reality' - hij grinnikte tegen Prevezer alsof 
hij de ander wilde uitdagen om hem tegen te spreken - 'een plan aan het uittesten zijn 
dat jullie in werkelijkheid willen uitvoeren. Goed, het volgende is gewoon giswerk, maar 
ik denk dat jullie van plan zijn de First National Blood Bank te beroven. Heb ik gelijk?'
		Prevezer zei niets. Rimmer zette zijn pistool tegen het hoofd van de man I
	en herhaalde de vraag.
	'Heb ik gelijk?'
	Prevezer knikte. 'Je hebt gelijk.'
	Rimmer snoof. 'Werkelijkheid, hè? Hoe meer we daar vat op proberen te krijgen 
door haar te beschrijven of te schilderen, hoe meer ze ons door de vingers glipt. Leg 
me eens uit, hoe die opzet van je hier werkt.'
	Terwijl Prevezer hem vertelde hoe de simulatie werkte, keek Rimmer door de 
koepel van fijn metaalgaas dat het hoofd van Dallas omgaf. Met gesloten ogen en zijn 
gezicht volkomen onbeweeglijk, zag Dallas er heel vredig uit, bijna alsof hij sliep. Er 
was alleen af en toe een reeks snelle oogbewegingen, die op een bepaalde activiteit van 
zijn hersenen wezen.
	Toen Rimmer alles had gehoord wat hij weten wilde, beet hij opgewonden op zijn lip. 
Dallas zag eruit alsof hij gewoon maar droomde, maar misschien moest hij wel een nachtmerrie 
krijgen.
	'Hoe echt is alles in die simulatie voor hen?'
	'Niet te onderscheiden van de werkelijke wereld,' gaf Prevezer toe, waarbij zijn mond 
door zijn beroepstrots werd gedwongen om dit te zeggen. 'Ze zijn er zich van bewust dat 
het een simulatie is, maar al hun zintuigen zeggen hen dat het allemaal volkomen echt is. 
Ze kunnen alle gewone fysiologische drempels ervaren.'
	Rimmer werd nieuwsgierig. 'Valt de pijndrempel daar toevallig ook onder?' Toen 
Prevezer geen antwoord gaf, zette Rimmer de loop van zijn pistool weer tegen het hoofd 
van de man. 'Ik zal geen moment aarzelen om te schieten, mijn goddelijke vriend. Dus geef 
antwoord alsjeblieft.'
	'Ja. Alle gebruikelijke fysiologische drempels.'
	'Mooi. En hoe is het op dit moment met hen?' vroeg hij.
	'Niet zo best.' Prevezer liet hem de vitale functies van de twee mannen op het 
computerscherm zien. 'Deze getallen hebben betrekking op hun fysiologische reacties in de 
simulatie. Ze maken ons duidelijk hoe hun lichamen reageren, terwijl wij hier aan het 
praten zijn. Hartslag, lichaamstemperatuur, longfunctie, bloeddruk, alles. Zoals je bij Gates 
kunt zien is zijn lichaamstemperatuur erg laag en zijn hartslag minimaal. Als jij nu niet hier 
zou zijn, zou ik hem terughalen naar de werkelijkheid.'
	'In hem ben ik niet geïnteresseerd,' zei Rimmer. 'Hoe zit het met Dallas?'
	'Niet zo slecht, maar ik zou hem waarschijnlijk ook teruggehaald hebben. Ik hoef 
alleen maar op deze knop te drukken.' Prevezer stak zijn hand ernaar uit en gilde toen 
Rimmer er met zijn pistool een fikse tik op gaf.
	'Pas als ik er klaar voor ben. Eerst zullen we eens een grapje gaan uithalen.' Rimmer 
keek minachtend naar Dallas. 'Het is je eigen schuld, arrogante klootzak. Heb je nooit 
horen zeggen dat de ogen van de wijze in zijn hoofd zitten, maar dat de dwaas in de 
duisternis ronddoolt?' Hij keek naar Prevezer. 'Jij, bedenk eens in wat voor ellende we hem 
terecht kunnen laten komen.'
	'Wat had je in gedachten?'
	'Niet in mijn gedachten, ventje,' grinnikte Rimmer. 'Programmeer iets 
verschrikkelijks voor hen in.'
	'Het zou nogal lang duren voor ik de plek waar ze nu zijn hergeprogrammeerd zou 
hebben,' zei Prevezer. 'Langer dan jij tijd hebt, neem ik aan. Waarschijnlijk enkele dagen.'
	Rimmer keek Prevezer aan met ogen die tot spleetjes waren geknepen. 'Hier ben jij 
toch zo goed in, nietwaar? Simulaties.'
 
'Ja.'
	'Ik heb ze zelf ook gebruikt. Meestal moordspelletjes. Je kent dat soort
dingen wel. Kijken hoeveel monsters je in een uur tijd aan flarden kunt schieten. Ik weet uit 
ervaring dat een goede simulatie-ontwerper gewoonlijk een heel scala aan programma's bij 
de hand heeft. Programma's die hij toe kan voegen, de een na de ander, als 
siliciumbouwstenen. Het zou helemaal niets voor Dallas zijn om iemand te kiezen die niet 
als de beste vakman op zijn gebied werd beschouwd. Dus denk maar eens even goed na, mijn 
computerminnende vriend. Wat voor andere elementen kun je aan de bestaande situatie 
toevoegen? Iets wat heel geniepig en onaangenaam is. Tenzij je me natuurlijk graag teleur 
zou willen stellen. Ronica kan je vertellen dat ik al mijn menselijke eigenschappen verlies, 
wanneer ik teleurgesteld word.'


VI

SIMWERELD: VERSTREKEN TIJD 3 UUR 30 MINUTEN
Het duurde een uur voor Gates voldoende was opgeknapt om weer overeind
te kunnen zitten en een teugje van de warme drank te nemen die Dallas voor hem had 
klaargemaakt: een doosje gelatine was voldoende voor vijfhonderd kilocalorieën energie.
	'Hoe voel je je nu?' vroeg Dallas.
	Gates keek naar zijn hand die nog steeds in de handschoen stak en kromde zijn vingers 
een aantal keren voor hij antwoord gaf.
	'Stijf,' zei hij. 'Alsof ik een hele nacht in een vrieskist heb geslapen.' Geeuwend 
voegde hij eraan toe: 'En ik heb de Adam en Eva van alle hoofdpijnen.'
	'Dat komt gewoon door de uitdroging. Daarom moet je een poosje blij
ven drinken.'
	Gates knikte en nipte van de fles voor hij om zich heen keek naar hun
omgeving.
	De recreatieruimte die helemaal om het ronde gebouw heen liep, deed
hem nog het meest denken aan het Clostridium Hotel: een stalen vloer die in een eindeloze 
bocht onder een doorlopend raam van hellende, indirect verlichte ruiten liep. In de 
binnenbocht bevond zich een aantal vertrekken met glazen wanden, waaronder een keuken, 
een slaapzaal, een ziekenboeg, een wasruimte, een arsenaal, een kleedkamer met reserve 
ruimtewerkpakken en extra zuurstof- en energievoorraden, een kleine computerkamer en
een grote lounge. Verderop in de gang stond een elektrische wagen geparkeerd,
die niet veel verschilde van het voertuig dat het cryoprecipitaat van de 
kluis naar de landingsbaan had gebracht, alleen was deze uitgerust met vier 
stoelen en ontworpen om helemaal door de buitenring van het gebouw rond 
te rijden, in plaats van naar het hermetisch afgesloten en verboden centrum.
	'Goed, hoe ben jij er zo goed vanaf gekomen?' vroeg Gates met een 
kraakstem. 'Heb je soms pinguïnbloed in je aderen?'
	'Jouw reactie op de koude heeft vermoedelijk meer te maken met je PO,' 
zei Dallas. 'Ik heb daar wat over nagedacht, terwijl jij aan het herstellen was. 
Weet je, de hypothalamus is het belangrijkste centrum in de hersenen voor 
de regeling van de lichaamstemperatuur. Hij is zelfs al gevoelig voor 
veranderingen van een kwart graad in de bloedtemperatuur en ik denk dat 
jouw hypothalamus nog gevoeliger moet zijn.'
	'Je schijnt er heel wat vanaf te weten.'
	'Gezien het feit dat wij onszelf bloot zouden stellen aan hypothermische 
condities, was het natuurlijk wel verstandig om ervoor te zorgen dat ik wat 
meer van het onderwerp afwist.'
	'Ik neem aan dat je gelijk hebt. Van de hersenen dus ook.'
	'Ik ben altijd al in hersenen geïnteresseerd geweest.'
	'Hersenen in het algemeen of één stel in het bijzonder?'
	Dallas keek verbaasd.
	'De hersenen van Cavor bijvoorbeeld,' voegde Gates eraan toe.
	'Dat is mogelijk.'
	Gates wachtte of Dallas nog iets meer zou zeggen. Toen dat niet het geval 
was, schudde hij een beetje triest zijn hoofd en rolde zich op zijn buik.
	'Je vertrouwt me nog steeds niet helemaal, hè?' zei hij.
	'Dat is toch juist de bedoeling van deze simulatie?' zei Dallas. 'Om te 
ontdekken in hoeverre we op elkaar kunnen vertrouwen.'
	'Dat vertrouwen bedoel ik niet, dat weet je donders goed.' Gates slaagde 
erin zich op handen en knieën op te richten.
	'Als je een metabole vrieskist bent geweest, zou je jezelf een tijdje beter 
niet kunnen bewegen.'
	'Dat is dan jammer, want ik moet plassen.'
	Dallas hielp hem naar het toilet, toen Gates weigerde om op de vloer te 
plassen.
	'Voor mij zijn er grenzen,' zei hij. 'Zelfs in een simwereld.'
	Enkele minuten later, nadat hij voor een tweede keer iets warms had ge-
dronken, verklaarde Gates dat hij klaar was voor de volgende fase van het 
nlan. waarin een blok beton uit de wand van het	labvrint	gezaagd 
moest worden. Dat wil zeggen, hij voelde zich ertegen opgewassen tot Dallas hem
had verteld welke plek hij voor dit karweitje in gedachten had.
	'Alle secties van de labyrintmuur zijn slim. Ook lopen er heel wat metalen 
draden door het metselwerk heen. En er bevinden zich trillingsdetectoren in,' vertelde 
Dallas hem. 'Als een daarvan de trilling van een boor opmerkt, leidt de metalen 
draad een elektrische stroomstoot naar de plaats waar geboord wordt. Sterk genoeg 
om niet alleen jou te doden, maar iedereen die vlak bij je in de buurt staat. Dat geldt 
voor alle muren, behalve voor eentje. Weet je, dit gebouw heeft twee energiebronnen. 
De zonne-energiecentrale die we vanuit de lucht hebben gezien. En een kleine 
kernreactor die binnen in het hoofdgebouw zit, aan de tegenovergestelde kant van 
waar we ons nu bevinden. De muren van de insluitingsruimte waar zich de reactor 
bevindt, hebben geen trillingsdetectoren vanwege de trillingen van de reactorturbine.'
	'En,' voegde Gates eraan toe, die zijn oren bijna niet kon geloven, 'omdat alleen 
een idioot gek genoeg zou zijn om de insluitingsruimte te kiezen, als hij een manier 
probeerde te vinden om het labyrint binnen te dringen.'
	'Dat is wat ik zelf ook ooit heb gedacht,' moest Dallas toegeven. 'Maar ik heb nu 
ontdekt dat dit het zwakste punt van mijn oorspronkelijke ontwerp is geweest; en als 
gevolg daarvan het beste onderdeel van mijn huidige plan.'
	'Ik zie niet in waarom,' wierp Gates tegen. 'Of dacht je dat die straling daar 
helemaal niks voorstelde, Dallas? Als we wat langere tijd in die insluitingsruimte 
doorbrengen -bijvoorbeeld de tijd die het ons kost om een gat in een betonnen muur 
te maken - zijn we ten dode opgeschreven. Misschien niet in deze simulatie. Maar 
beslist wel als we het in werkelijkheid proberen.'
	Dallas schudde zijn hoofd. 'Ik denk niet dat dat het geval is. Ik geloof dat het 
kan, waarbij we de straling overleven.'
	'Dit zijn ruimtewerkpakken, Dallas. Van versterkt latex, niet van lood. Ze 
beschermen dan wel tegen kosmische straling, maar niet tegen de hoeveelheid straling 
die we te verwerken krijgen als we doen wat jij voorstelt. Je hebt het over gamma-, 
bèta- en alfastraling, alles wat er maar in zo'n verdomd uraniummolecuul zit. 
Verdomme, je hebt kennelijk meer last van de kou gehad dan ik gedacht zou hebben.'
	'Het kan en we kunnen het overleven,' hield Dallas vol. 'Ik zal je vertellen hoe. De 
hoeveelheid schade aan menselijk weefsel is afhankelijk van het aantal geïoniseerde 
atomen per kilo lichaamsgewicht. Dat is weer afhankelijk van de hoeveelheid energie 
die in elke kilo menselijk weefsel afgegeven wordt. Een eenheid van een geabsorbeerde 
dosis heet een gray, wat gelijk staat aan de afzetting van een joule energie per kilo 
lichaamsgewicht.
Terwille van de nauwkeurigheid worden doses aangegeven in centigrays. Goed, 
behalve de dosiseenheid moeten we ook de dosishoeveelheid weten de centigrays per 
uur. De totale dosis in centigrays is gelijk aan de dosishoeveelheid in centigrays per 
uur maal de blootstellingstijd in uren. Kun je me nog volgen?'
	'Tot het bittere eind,' zei Gates. 'Ga verder, ik luister. Mijn haar kan misschien 
wel uitvallen en mijn tandvlees kan bloeden, maar ik volg je, Dallas.'
	'Wat ik probeer duidelijk te maken is dat de eerste somatische effecten van 
straling op het menselijk lichaam heel precies gemeten kunnen worden. En wat nog 
belangrijker is: er kan heel afdoende iets tegen gedaan worden.'
	'Ik heb alles gelezen over de oorlog, Dallas. Ik weet welke behandeling de meeste 
mensen hebben gekregen voor de gebruikelijke uitwerking van straling op het 
menselijk lichaam - kanker, algehele aftakeling van de bloedsomloop, noem maar op. 
Het was heel afdoende. Een fikse overdosis morfine hebben die mensen gekregen. Of 
een kogel door hun hoofd. Wat er toevallig bij de hand was.'
	'Nu je de bloedsomloop toch noemt, laten we het daar een ogenblik over hebben,' 
zei Dallas. 'Straling verandert of vernietigt enkele van de bestanddelen van de 
lichaamscellen. De cellen die het meest worden aangetast zijn de bloedvormende 
cellen in het menselijk beenmerg, die de hoeveelheid witte bloedcellen in het lichaam 
op peil moeten houden. Een dosis straling van meer dan honderdvijftig centigrays zal 
een vermindering van witte bloedcellen veroorzaken. Boven de vijfhonderd heb je 
vijftig procent kans dat je het niet overleeft. Dat heet de LD 50 -de dosis waaraan de 
helft van de groep blootgestelden overlijdt.'
	'Vijftig procent, hè? Het lijkt of je een redelijke kans hebt, als je het zo zegt. Een 
fifty-fifty kans dat je eraan gaat lijkt me waarschijnlijker.'
	'Oké, wat is de behandeling als je aan straling blootgesteld bent geweest?'
	'Tegenwoordig?' Gates haalde zijn schouders op. 'De meeste mensen nemen hun 
intrek in een hyperbarisch hotel.'
	'De meeste mensen,' gaf Dallas toe. 'Alleen is dit voor die mensen niet direct de 
ideale wereld, nietwaar?'
	'Dat hebben ze me verteld, ja.'
	'Nee, de ideale behandeling,' zei Dallas, 'blijft nog altijd een bloedtransfusie. En 
met een onbeperkte voorraad bloed bij de hand, daalt de LD 50 aanzienlijk. De kans 
dat je het niet overleeft is hooguit tien procent.'
	Opeens begreep Gates waar Dallas met zijn redenering heen wilde. '0,
Jezus,' zei hij. 'Je bedoelt toch niet...?'
	'Dat bedoel ik juist wel.'
	'Je bent gek.'
	'Weet je, Rameses, dit is de eigenlijke bedoeling van deze simulatie. Om te meten 
hoeveel centigrays wij absorberen in de tijd die we nodig hebben om door de muur 
van die insluitingsruimte heen te komen.'
	'En om vervolgens te berekenen hoeveel bloedtransfusies we nodig hebben om 
niet het loodje te hoeven leggen? Bedoel je dat?'
	'Als je het zo zou willen stellen. Ik bekijk het liever in termen van het gebruik van 
een onbeperkt aantal transfusies om een sterke reductie van de L D 5 o te bereiken.'
	'Dat is hetzelfde.'
	'Zoals ik daarnet al zei, Rameses, het is het sterkste onderdeel van mijn plan 
omdat de insluitingsruimte het zwakste onderdeel van mijn ontwerp was. Het is 
verbazingwekkend. Ik heb nooit voorzien dat iemand bereid zou zijn een dergelijke 
risico te nemen. Maar als je erover nadenkt, waar kun je een dergelijk risico beter 
nemen dan op een plek als deze. Waar je over een onbeperkte voorraad bloed kunt 
beschikken. Juist datgene wat het risico aanvaardbaar maakt.'
	'Maar zal de straling van de reactor niet door het gat achter ons aan komen? En 
het bloed besmetten?'
	'Dat zou gebeuren als we het blok beton dat we eruit halen niet in het gat terug 
zouden zetten. En als de kluis niet met lood was bekleed.'
	'Je hebt me nog steeds niet verteld hoe je van plan bent daar doorheen te komen.'
	'Nee, dat heb ik nog niet gedaan, wel?'
	'Nou, misschien dat Cav een manier kan bedenken.'
	'Misschien dat hij dat wel zal doen.'
	Gates zuchtte en schudde zijn hoofd. 'Doodvriezen of doodgeroosterd worden. 
Christus nog aan toe, Dallas.'
	'Als uit de simulatie blijkt dat het niet kan, zullen we iets anders moeten 
bedenken. Ik ben er net zo min happig op om het loodje te leggen als jij. En ik ben niet 
degene die koste wat kost een bloedtransfusie nodig heeft. Wil je daar ook even aan 
denken?'
	Gates knikte met tegenzin. 'Oké, je hebt me overtuigd. Laten we het doen.'
	'Oké,' glimlachte Dallas. Maar langzamerhand veranderde zijn glimlach in een 
frons.
	"Tis-er? Is je ineens een dodelijk geintje te binnen geschoten, waarover je me 
vergeten bent te vertellen?'
	'Nee, het is dezelfde zorg die ik al heb, sinds jij een metabole vrieskist
werd. Ik wou nog steeds dat ik wist waarom er geen eind aan de simulatie is 
gemaakt, toen jij virtueel bijna dood was.'
	'Virtueel, ja. Je zegt het al.' Hij haalde zijn schouders op. 'Nou ja, misschien dat 
mijn vitale functies er in de werkelijke wereld een stuk beter uitzagen.'
	'We weten allebei dat dat niet zou mogen.'
	Gates dacht een ogenblik na. 'Prevezers geodetische koepel hoort alle informatie 
die hij nodig heeft over wat we aan het doen zijn te verkrijgen door de elektrische 
signalen vanuit onze hersenen op te vangen. In plaats van in onze lichamen te 
eindigen, worden deze signalen naar de computer gezonden, waar ze door Prev 
worden gedecodeerd. Op die manier kan hij precies vaststellen hoe onze lichamen 
gereageerd zouden hebben als ze zich samen met onze hersenen in deze simwereld 
hadden bevonden.'
	'Zo werkt het inderdaad,' stemde Dallas in. 'Het betekent dat het simu-
latielichaam anders kan reageren dan het echte; het is bijvoorbeeld in staat ervaringen 
te overleven die een echt menselijk lichaam zouden doden. Zoals straling of extreme 
koude.'
	'Wat dacht je dan hiervan: zou er iets met de geodetische koepels kunnen zijn 
misgegaan? Misschien - vraag me niet waarom - gaan de signalen maar één kant op. 
Hij is in staat om de simulatie in stand te houden, maar kan de signalen van onze 
hersenen niet langer opvangen. Luister, hoe lang zitten we nu al in deze simwereld!'
	Dallas keek naar de computer van zijn leefsysteem. 'Drie uur en vijfenveertig 
minuten.'
	Gates haalde zijn schouders op. 'Hij denkt misschien dat we er bij lange na nog 
niet aan toe zijn om teruggehaald te worden. Als je het mij vraagt improviseert hij 
gewoon maar wat.'
	'Ik hoop dat je gelijk hebt,' zei Dallas.
	'Wat zou er anders kímnen zijn?'
	Dallas schudde zijn hoofd. Gates' verklaring klonk bijna overtuigend. Er was 
maar één probleem, en dat was Prevezer zelf. De man was nauwgezet en 
systematisch van karakter en bovendien was hij een vakman, zoals paste bij iemand 
wiens hele leven aan mathematisch principes en algoritmen was gewijd. Het idee om 
te improviseren alleen al zou voor iemand als Prevezer een ketterij zijn. Volgens 
Dallas was de man net zo min in staat iets in een opwelling te doen als hij iets 
onmogelijks - iets wat in strijd was met de wetten van de fysica - in zijn realistische 
en veelgeroemde simwerelden zou kunnen laten bestaan. Dallas zei: 'Ik weet het niet. 
Niets waarschijnlijk. We kunnen beter verder gaan.'
 

VII

SIMWERELD: VERSTREKEN TIJD
3 UUR 57 MINUTEN
Omdat alleen de recreatieruimte in het hoofdgebouw onder druk stond,
laadden ze de elektrische wagen helemaal vol met reservevoorraden zuurstof en 
energie. Dallas overhandigde Gates een andere helm voor zijn ruimtepak, waarin een 
'onzichtbare' chip was verborgen: het voordeel hiervan was dat deze een versleuteld 
codesignaal doorgaf aan de detectoren van de deuren in het hoofdgebouw. Hij had 
elke helm al voorzien van een infraroodvizier, toen Gates nog buiten kennis was 
geweest. Hij gaf hem ook een van de elektronenstraallaspistolen die hij had 
meegenomen van de Maker: hetzelfde soort laspistool dat Simou nodig zou hebben 
om zijn reparatie van het gesimuleerde gat in de neus van het LVH te repareren.
	'Hier kan ik wel mee omgaan,' merkte Gates op. 'Ik heb het nodige maansteen 
losgehakt en vergruisd. Een UHT, of ultra-hoge temperatuur, elektronenstraal gaat zo 
ongeveer overal doorheen. Daardoor is het ook een geducht wapen.' Hij hanteerde het 
pistool voorzichtig, alsof het een kleine bom was. 'Ik heb in Artemis Zeven heel wat 
kerels gezien die een van deze
	dingetjes gebruikten om een rekening te vereffenen. Met of zonder atmo
sfeer om je heen, vijfhonderd kilovolt komt dicht bij zo'n verdomd straalpistool. 
Dus je kunt me maar beter even vertellen, waarom we deze dingen nu al 
tevoorschijn halen, voor we zelfs maar bij de insluitingsruimte zijn.'
	'Ik moet je helaas zeggen dat ik je veronderstelling met betrekking tot Prev niet 
geloof. En als er in de werkelijke wereld iets is misgegaan, dan is het verstandig als 
we erop voorbereid zijn dat er ook in deze iets mis zal gaan.'
	'Daar kan ik niets tegen inbrengen,' zei Gates. 'Het was trouwens een
veronderstelling van niks. Je weet hopelijk hoe je zo'n pistool als dit moet 
gebruiken?'
	'Alleen op papier.'
	'Daar lijkt metaal op, als je er met zo'n dingetje een gat in brandt. Wanneer 
we deze pistolen in Artemis Zeven gebruikten moest er altijd iemand naast je 
staan, gewoon om je te helpen uit te kijken waar je het ding heen richtte. En dat 
niet alleen, maar hij had ook een veiligheidsschakelaar om in
noodgevallen de energietoevoer af te sluiten. Desondanks is het gebruik er-
van doodsimpel. Gewoon richten en in de kolf knijpen. Probeer hierbinnen niet te 
schieten. Door de atmosfeer kun je nauwelijks zuiver richten.'
	'Ik denk dat ik dat wel kan onthouden,' zei Dallas.
	Gates draaide de korte stalen loop van het UHT-pistool los.
	'Nog één ding. Wat je ook doet, nooit dit ding eraf halen. Een straal hete
elektronen wekt röntgenstralen op, zelfs in een vacuüm. Deze koker beschermt je 
daartegen.' Hij haalde zijn schouders op toen hij zich het grotere gevaar van de 
gammastralen in de insluitingsruimte herinnerde. 'Niet dat een man zoals jij wakker 
zal liggen van een paar röntgenstraaltjes.' Gates ging op de passagiersstoel in de 
elektrische wagen zitten. 'In deze omstandigheden, terwijl jij alleen op papier weet 
hoe je een van deze dingen moet gebruiken, kan ik beter voor je gewapende escorte 
spelen. Rijd jij maar.'
	Dallas ging zitten en pakte het stuurwiel, een handeling waardoor de motor 
automatisch werd gestart. Hij keek naar Gates. In zijn reusachtige witte handschoen 
leek het UHT-pistool bedrieglijk veel op een stukje speelgoed. 'Klaar?'
	'Klaar.'
	Dallas drukte de startpedaal in en ze begonnen tegen de klok in door de 
recreatieruimte om het gebouw heen te rijden. De kleine wagen meerderde geluidloos 
vaart tot ze met een snelheid van bijna achttien kilometer per uur reden.
	'Hoe groot is dit gebouw?' vroeg Gates.
	'Het heeft een oppervlakte van drieduizend vierkante meter.'
	'Ik krijg hier gewoon de rillingen.'
'Onder deze omstandigheden ben ik gedwongen het met je eens te zijn.' Na een 
kort ritje kwamen ze tot stilstand voor de deur van een lucht
sluis, die na het registreren van de codesignalen in de helmen van de twee mannen, in 
afwachting van hun doorgang oplichtte. Toen ze binnenreden, gingen er wat lichten 
branden, wat voor elk van beide mannen een teken was om de knoppen van het 
leefsysteem in zijn ruimtepak in te drukken.
	Gates voelde de geruststellende luchtstroom op zijn gezicht en wat druk in zijn 
oren, toen de pakken zich uitzetten om voor ongeveer drie ons druk per vierkante 
centimeter te zorgen. Zelfs voor de luchtsluis leeggepompt was en de deur aan de 
andere kant was opengegaan, hield hij de korte, zilverkleurige loop van het UHT-
pistool op de helderverlichte, maar luchtledige gang voor hen gericht. Elk van beide 
mannen hoorde de ander een zucht van verlichting slaken, toen ze zagen dat de gang 
leeg was.
	'Ik weet niet wat ik verwacht had te zullen zien,' gaf Gates toe.
	'Dat is de moeilijkheid. Als er iets is misgegaan, kan het van alles zijn. Een 
simulacrum van de werkelijkheid vervormd door een ander. Wat er nu verder ook 
gebeurt, we zijn onszelf in onze omstandigheden en niets anders. Hoe we daarop 
reageren is de enige realiteit die er op dit moment op aankomt, zelfs als die verstoord 
is door iets waarvan we niets weten.'
	Dallas drukte de pedaal weer in en ze kwamen in een tweede rondlopen
de gang. Hij leek precies op de ronde gang die ze aan de andere zijde van de
deur hadden verlaten.
	'Maar misschien is dit juist wel goed,' zei hij. 'Wanneer we de echte bloedbank 
beroven, zal het betekenen dat we op het onverwachte zijn voorbereid. De 
moeilijkheid met een nauwkeurig uitgewerkt plan zoals het mijne is dat er soms te 
weinig ruimte is om fouten te maken. En ik ben bang dat je juist fouten moet maken 
om te kunnen ontdekken hoe groot die ruimte precies is.'
	Dallas vond dit onzin, maar hij bleef doorpraten in een poging om het geluid van 
Gates' ritmische en luide ademhaling die hij via zijn helmradio hoorde te negeren. Het 
was iets werktuiglijks en herinnerde Dallas er alleen maar aan hoe onzeker en 
kortstondig het leven eigenlijk was. Toen hij Gates hoorde ademen - bijna alsof het in 
Dallas' eigen hoofd klonk - kon hij zich gemakkelijk voorstellen hoe het geluid elk 
moment voor altijd kon ophouden.
	'Hoorde jij ook iets?' vroeg Gates.
	'Alleen jij, ademend als een hijger.'
	'Dat moet je mij niet verwijten. Dat is de schuld van de simulatie.' Gates keek 
om zich heen. 'Waar zijn we nu?'
'Bij de voorraadopslagplaats. De volgende stop is de waterinstallatie.'
	De wagen kwam langzaam tot stilstand.
	'Waarom zijn we blijven staan?'
	'Dat moet je mij niet vragen,' zei Dallas, terwijl hij op de pedaal trapte. 'We 
deden het gewoon.' Het was duidelijk aan de voltmeter op het dashboard te zien dat 
er nog voldoende energie in de accu zat. Hij gleed van zijn zitplaats en tilde de kap 
aan de voorkant van de wagen op om de elektrische contacten te controleren. 'Met de 
verbindingen is alles in orde,' constateerde Dallas, maar hij bewoog de draden even 
om er zeker van te zijn. Er zat niets los. 'Geen spoor van een probleem hier.' Hij sloot 
de klep en gleed weer achter het stuur. Maar de wagen weigerde zich in beweging te 
zetten.
	Gates richtte zijn pistool eerst de ene kant op en toen de andere, alsof hij elk 
moment moeilijkheden verwachtte.
	'Wat denk jij ervan?' vroeg hij.
	'Ik denk, dat we verder zullen moeten gaan lopen,' zei Dallas en nadat hij zijn 
eigen uur-pistool en een zuurstof- en energiecilinder had gepakt, stapte bij weer van 
de wagen af, terwijl Gates zijn voorbeeld volgde. Ze hadden nog geen tien stappen 
gelopen, toen Gates, die zenuwachtig over zijn schouder keek, merkte dat de 
elektrische wagen verdwenen was.
	'Dallas,' zei hij dringend.
	Dallas draaide zich om, zag de lege ruimte en liep terug naar de plaats
waar de wagen een paar seconden eerder nog had gestaan.
	'Die schoft van een Prevezer,' mompelde Gates. 'Wat voor spelletje speelt hij 
ineens?'
	'Je zou wel eens gelijk kunnen hebben,' zei Dallas. 'Het lijkt inderdaad alsof 
iemand een spelletje wil spelen.'
	'Verdomde simulatie,' zei Gates. 'Dit bevalt me niks, Dallas. Dit bevalt me 
helemaal niks.'
	Dallas st?nd op het punt om iets te zeggen, toen hij merkte dat de ganglichten 
gedimd werden. De beide mannen haalden tegelijkertijd de schakelaar op hun helm 
over, waardoor hun halogeen-helmlampen gingen branden.'
	'Laten we teruggaan naar de luchtsluis en de recreatieruimte,' drong Gates aan.
	'Waarom veronderstel je dat het daar beter zal zijn?'
	'Omdat we daar al geweest zijn.'
	'Je denkt alleen maar dat je er geweest bent, dat is alles. Waarschijnlijk is de 
situatie daar nu al anders dan toen we er net waren. Kijk maar wat er met de wagen 
is gebeurd. Nee, we schieten er niets mee op als we teruggaan.'
	Dallas begon langzaam verder te lopen door de ronde gang, die nu alleen door 
hun helmlichten werd verlicht. Maar door de omvang van hun stralenbundel lag een 
deel van de gang voor hen altijd in het donker. Vijftig meter lang zei geen van beide 
mannen een woord en het was Gates die uiteindelijk de stilte verbrak: zijn scherpere 
ogen hadden iets in de gaten gekregen.
	'Daar voor ons ligt iets op de grond,' zei hij gespannen. 'Zie je het?'
	'Ja.'
	Met Gates voorop slopen ze omzichtig naar het voorwerp.
	'Het lijkt wel een ruimtepak,' merkte hij op en vervolgens bleven ze staan, toen 
het pak bewoog, terwijl het nog steeds op de grond lag. 'Er zit iemand in.'
	'Het kan niet een van onze mensen zijn,' zei Dallas.
	'Ik zou bijna wensen dat dat het geval was,' bekende Gates.
	'Hoewel ik veronderstel dat alles mogelijk is, nu we de wagen hebben zien 
verdwijnen.'
	De liggende gestalte leek op de vloer te kronkelen en terwijl hij er naast stond, 
probeerde Gates via een open kanaal verbinding te krijgen. Toen hij geen antwoord 
kreeg, duwde hij met de tenen van zijn voet tegen de gestalte.
	'Ik stel voor dat je hem met rust laat,' zei Dallas.
	Gates schudde zijn hoofd. Zijn nieuwsgierigheid was gewekt door de ontdekking 
dat het goudgeschilderde vizier van de helm omlaag was geschoven, anders hadden ze de 
identiteit van de gestalte kunnen ontdekken.
'Ik wil alleen maar kijken wie dit is,' zei hij, terwijl hij neerknielde.
	'Ik geloof niet dat dat zo'n goed idee is,' zei Dallas, maar terwijl hij sprak, stak 
Gates zijn hand uit om het vizier omhoog te schuiven.
	'Christus nog aan toe.' Gedurende een enkel ogenblik kon Gates in de helm kijken 
en zijn hart stond stil, toen hij zag dat die gevuld was met honderden lange, dunne 
rode wormen, waarna hij instinctief vol afkeer terugdeinsde. Het was niet deze 
beweging die zijn virtuele leven redde. Het kwam eerder door de positie die hij enkele 
seconden eerder had aangenomen, waarbij hij zich over het hoofd had gebogen in 
plaats van over het lichaam, wat meer voor de hand zou hebben gelegen. Op het 
moment dat hij het vizier omhoogklapte, leek het of het lichaam dat het pak vulde - 
als er ooit een lichaam was geweest - van onderen werd doorboord door wel honderd 
dierlijk uitziende pinnen die zo scherp waren als naalden, elk van hen helderrood en 
een halve tot een hele meter lang. Gates die al terugweek vanwege zijn eerste 
afgrijselijke ontdekking, sprong achteruit bij het zien van deze tweede, stom van 
afgrijzen, zelfs toen Dallas een bliksem van kokende elektronen midden in het 
stekelige pak joeg. Er was een heldere flits van blauw licht toen de geconcentreerde 
straal het pak in tweeën sneed, waardoor het midden veranderde in een massa 
gesmolten metaal, rubber en iets wat ooit bewogen had.
	Toen Gates vloekend van angst van de grond overeind kwam, keek Dallas met 
nieuw respect naar het UHT-pistool.
	'Verdomme, wat moet dit voorstellen?' wilde Gates weten.
	'Ik denk dat het er niet zoveel toe doet, wat het moet voorstellen,' zei Dallas.
	'Jij hebt makkelijk praten. Het scheelde een haartje of ik was verdomme in een 
speldenkussen veranderd.'
	'Wat ik bedoel is dat we vanaf nu geen logische verklaring voor de dingen meer 
zullen vinden. Het is nu alleen een kwestie om met zo min mogelijk kleerscheuren uit 
deze rotzooi te komen.'
"Als ik dit kutding zo eens bekijk, wordt dat nog niet zo makkelijk.' 'Dat ben ik 
met je eens.' Dallas dacht een ogenblik na. 'Vertel me eens,
heb je ooit simseks gehad?'
	'Wat is dat nou verdomme voor een vraag op dit moment?'
	'Een heel belangrijke.'
	'Oké, ja, ik heb wel eens simseks gehad.'
	'En hoe plezierig was dat? Net zo goed als echte seks?'
	'In veel opzichten was het eigenlijk nog beter. Maar ja, ik heb nog nooit seks op 
de maan gehad. Cav beweert dat dat erg lekker is.'
	'Als genot intenser kan zijn in een simulatie, dan is het logisch dat pijn
het ook is. Jij en ik kunnen misschien niet gedood worden, maar is gedood worden 
het ergste wat ons in een simulatie zou kunnen overkomen? Ik bedoel, het plezier van 
seks is al gauw voorbij, nadat je een orgasme hebt gehad. Maar aan pijn hoeft geen 
einde te komen. Weet je, het is heel goed mogelijk dat we in een situatie terecht 
zouden kunnen komen, waarin we uiteindelijk zouden wensen dat we dood waren. 
Behalve dat de dood hier niet kan komen. Het is net iets uit de Griekse mythologie. 
Als Sisyphus die veroordeeld was om de hele eeuwigheid door een enorme rots tegen 
een heuvel op te rollen, of Prometheus die aan een rots was vastgeketend, terwijl een 
adelaar elke dag zijn lever uit kwam rukken die voortdurend weer aangroeide. Het is 
waarschijnlijk alleen binnen een simulatie dat mythen en legenden volledig tot hun 
recht kunnen komen. Straffen zoals in die mythen zouden speciaal voor een simulatie 
bedacht kunnen zijn. Begrijp je wat ik bedoel? De dood is niet zo erg. Het is het 
wachten op de dood dat ondraaglijk kan zijn en toch verdragen moet worden.'
	'Ik wou dat je je kop hield, Dallas. En ik wou dat ik wist wat die verrek
keling van een Prevezer op dit moment aan het bekokstoven is. Als ik hem ooit 
terugzie, ga ik hem de betekenis van de werkelijkheid leren op een manier die hij niet 
gemakkelijk zal vergeten.'


VIII

Rimmer begon zich te vervelen. Het gaf nauwelijks enige voldoening ie
mand te kwellen wanneer je die niet kon zien bloeden of horen schreeuwen van de 
pijn. Een slachtoffer moest een bepaalde band met zijn beul hebben, het soort band 
dat hem de kans gaf om om genade te smeken; anders kon de wreedheid waaronder 
geleden werd nauwelijks een marteling genoemd worden, maar was het eerder een 
slappe vorm van bruutheid, zoals onmenselijkheid of boosaardigheid. Omdat hij zijn 
zinnen erop had gezet in de ogen van Dalles de personificatie van pure 
kwaadaardigheid te worden, was het voor Rimmer erg belangrijk dat die ogen 
tenminste open zouden zijn en op hem gericht. Het plezier dat hij beleefde aan het 
kwellen van Dallas kwam niet voort uit het bekijken van zijn vitale functies op een 
schermpje of aan het horen van Prevezers beschrijving hoe hij in de ene simulatie was 
binnengedrongen met een andere die veel helser was. Het was waar, Dallas' polsslag, 
bloeddruk, ademhalingssnelheid en lichaamstemperatuur wezen erop dat de man 
een of andere verschrikkelijke ervaring moest ondergaan, maar het bleef een frustratie 
voor Rimmer om te proberen de reden te achterhalen voor elke piek in zijn hartslag - 
op een bepaald moment was er zelfs een snelheid van honderdnegentig slagen per minuut 
geregistreerd. Aangezien Prevezer bepaald niet genoot van de taak om zijn twee makkers 
in de ellende te storten, was hij niet van zins Rimmer alle ijselijke details te geven 
van de uiteenlopende afgrijselijkheden die de mannen ondergingen. Alleen toen er een 
pistool tegen zijn hoofd was gezet, was hij bereid geweest een beschrijving te geven van de 
Soera 15-simwereld, die hij door het model van de First National Blood Bank had 
heen geweven.
	'Het is iets wat ik voor Reinbek heb ontwikkeld,' had hij uitgelegd. 'Hij was 
vroeger ondervrager bij de Criminele Inlichtingendienst, maar nu werkt hij voor het 
Zwarte Gat. Soms wil hij informatie van mensen hebben en dan laat hij mij deze 
simulatie op hen gebruiken. Soera I 5 heet naar het boek in de Koran dat de zeven 
portalen beschrijft die naar de zeven afdelingen van de hel leiden. Je zei dat je de 
antichrist wilde, nou je bent op je wenken bediend. Wat ze nu doormaken laat hun 
haren te bergen rijzen, het klamme zweet breekt ze uit, ze zweten water en bloed en 
het lijkt alsof een kudde op hol geslagen buffels over hen heen dendert. Ik zou het 
mijn ergste vijand nog niet aandoen. Delen van dit model heb ik kant en klaar moeten 
kopen van een paar echte SM-freaks en geestelijk gestoorden. Dus vraag me niet om 
gedetailleerder te beschrijven wat er allemaal gebeurt, want dat weet ik gewoon niet. 
Ik zou nog niet in die simulatie willen zitten al kon ik er het eeuwige leven mee 
verdienen.'
	'Ik kan je een heel erg kort leven garanderen, als je tegen me liegt,' had Rimmer 
hem verzekerd.
	Twee volle uren waren verstreken nadat Prevezer had meegedeeld dat Dallas en 
Gates nu het eerste portaal van de hel door waren, en Rimmer was het moe geworden 
om te moeten luisteren naar de summiere toelichting die de simwereldconstructeur 
bij de getallen op het computerscherm gaf. Vreselijk. Duivels. Afschuwelijk. 
Grimmig. Angstaanjagend. Verschrikkelijk.
	'Hoe weet ik of het echt zo erg is als jij zegt?' wilde Rimmer weten, terwijl hij zijn 
pistool tegen Rimmers neus drukte.
	'Dat kun je niet weten. Niet zeker, tenminste. Tenzij je zelf die wereld binnen zou 
gaan om een kijkje te nemen.'
	'Dat zou je zeker wel graag willen, nietwaar?'
	Prevezer gaf geen antwoord, een ogenblik afgeleid door een kleine verandering 
die hij bij Gates had waargenomen.
	'Ik zou het anders wel willen,' zei Cavor vanaf de vloer waar hij nog steeds 
tussen Ronica en Simou lag.
	'Kop dicht,' snauwde Rimmer. En vervolgens tegen Prevezer: 'Ik heb
 hier allemaal niks aan. Niet meer. Misschien dat ik ze nu maar overhoop
schiet. Misschien dat ik jullie allemaal wel overhoop schiet.'
	'Niet zo hard van stapel lopen,' zei Prevezer. 'Jij wilde een bevestiging dat ze echt 
door de hel gaan? Nou, kijk dan maar. Kijk naar Gates. Kijk naar zijn haar, in 
vredesnaam.'
	Rimmer boog zich voorover en tuurde door het netwerk van de geodeti
sche koepel die Gates' hoofd bedekte. Er was geen twijfel mogelijk. Gates' haar, dat 
egaal bruin was geweest toen Rimmer in de hotelsuite was binnengedrongen, was nu 
duidelijk grijs.
	'Grote god, je hebt gelijk,' hijgde hij. 'Zijn haar is helemaal grijs gewor
den. In die korte tijd dat ik hier was.'
	'Schoft die je bent,' siste Ronica.
	'Geloof je me nu?' wilde Prevezer weten.
	'Mijn haar is grijs, maar niet van ouderdom,' zei Cavor. 'Noch werd het wit in 
een enkele nacht, zoals een mens soms overkomt bij plotse angst.'
	'Waar slaat dat op?' vroeg een opgetogen Rimmer.
	Cavor ging overeind zitten en herhaalde de versregels, terwijl hij er bij wijze van 
toelichting aan toevoegde: 'Lord Byron.'3 Als Rimmer nu alleen maar met zijn rug 
naar hem toe wilde gaan staan, dan kon hij op hem af springen.
	'Kop dicht, Cav,' beval Ronica. 'Heb je dan stront in je ogen? Je maakt
het sadistische plezier van die schoft alleen maar groter.'
	'Het feit dat jullie nog leven danken jullie alleen maar aan mijn sadistische 
plezier,' zei Rimmer, terwijl hij naast haar neerknielde. Hij greep een aantal van haar 
vlechten in zijn hand en begon die toen langzaam in elkaar te draaien. Ronica gilde 
tot hij ophield.
	'Nog één woord van jou en jóúw haar zal het zwaar te verduren krijgen.
Het zal alleen niet grijs worden. Het zal er de tijd niet voor krijgen, omdat ik het uit 
zal rukken, de ene prachtige vlecht na de andere, tot er net zoveel gaten in je 
hoofdhuid zitten als kraters op het maanoppervlak.'
	Ronica gilde toen hij nog een draai aan haar haar gaf. Cavor trok een been onder 
zich en maakte zich klaar voor de sprong.
	'En hou op met dat verdomde geschreeuw,' zei Rimmer, terwijl hij haar dit keer 
met een klap het zwijgen oplegde. 'Denk maar niet dat iemand je zal horen. Deze 
vertrekken zijn geluiddicht.' Hij grinnikte. 'Dat moet wel vanwege al dat geneuk hier 
in dit hotel. zelfs als iemand je zou horen, zou die alleen maar denken, dat je je 
geweldig vermaakte. Dat zou misschien

3 The Prisoner of Chillon, (1816).

 
nog een kans voor je kunnen betekenen.'
	Hij stond op en ging de twee mannen weer bestuderen in de hoop dat hij ook 
Dallas' haar vlak voor zijn ogen wit zou zien worden van angst. Na enkele minuten 
schudde hij triest zijn hoofd. 'Dat was mooi, maar het was niet mooi genoeg.' En 
terwijl hij zijn pistool door de koepel heen op het voorhoofd van Dallas richtte, 
voegde hij eraan toe: 'Het wordt tijd dat je eens op weg gaat naar de echte hel, 
Dallas.'
	Het was nu of nooit, dacht Cavor. Hij wilde juist in beweging komen, toen hij 
vanuit een ooghoek Lenina zag.
	Zelfs bij de lage zwaartekracht van de maan was Rimmers plotselinge sprong 
door de suite spectaculair. Die leek nauwelijks verband te houden met de gedempte 
knal - een beetje als het geluid van een metalen lade die dichtgeschoven wordt - die 
tegelijkertijd klonk. Hij was veroorzaakt door het pistool in Lenina's hand. Ze 
wankelde enigszins, haar gezicht bedekt met de rodehondachtige uitslag die haar 
toestand welsprekender beschreef dan de statusaantekeningen van een hematoloog. 
Vanuit de deuropening van de slaapkamer schoot ze nog een keer op de man die van 
de muur was teruggestuiterd en nu met een spoor van bloed achter zich aan naar de 
deur kroop. Haar tweede kogel raakte Rimmer in zijn achterhoofd, scheurde een stuk 
van zijn hoofdhuid en doodde hem onmiddellijk, toen die zich door zijn hersenen 
boorde voor hij uiteindelijk tussen zijn tanden tot stilstand kwam, alsof hij het 
projectiel net als een scherpschutter in een circus tussen zijn tanden had willen 
opvangen.
	'Je hebt er wel de tijd voor genomen, zeg,' snauwde Ronica, terwijl ze met stijve 
bewegingen van de grond opstond. 'Ik dacht dat je me nooit zou horen.'
'Kop dicht,' zei Prevezer kortaf. 'Zie je dan niet dat ze stervende is?' Lenina zei 
niets, te ziek om te antwoorden. Ze liet het pistool op de
grond vallen, draaide zich op haar hakken om en liep terug om weer op Prevezers 
bed te gaan liggen. Op hetzelfde moment sprong de simwereldconstructeur naar 
voren om de knop in te drukken, waardoor de kunstmatige hersenimpulsen die de 
simwereld voor Dallas en Gates creëerden, uitgeschakeld zouden worden en zij naar 
de realiteit zouden terugkeren.
	Een bevende Gates, zijn gezicht zo wit als de marmeren stoel waarop hij zat, en 
bijna buiten adem van angst, riep tegen hem: 'Haal dit verdomde ding van me af.'
	Prevezer had nauwelijks genoeg tijd om de neuronaalden terug te trekken voor 
Gates overeind sprong en de geodetische koepel van zijn hoofd rukte dat nu met een 
laag zweet was bedekt. Hij wierp hem op de marmeren grond, waardoor die in een 
tiental tetraëdische scherven uiteenviel. Hij wachtte een ogenblik, keek met wijdopen 
ogen de kamer rond en rende vervolgens, kokhalzend als een hond naar de badkamer.
	'Ik kan beter even gaan kijken of alles in orde is met hem,' zei Cavor, terwijl hij 
achter hem aan ging.
	Dallas wachtte tot Prevezer de koepel van zijn hoofd had gehaald en
slaakte toen een lange, bevende zucht. Zonder een woord te zeggen beet hij op de 
knokkel van zijn rechterwijsvinger, tot die bloedde. Toen ze dit zag, trok Ronica zijn 
hand uit zijn mond en drukte zijn hoofd vervolgens tegen haar buik.
	'Wat was er toch aan de hand?' fluisterde hij. Toen zag hij het lijk van
Rimmer en begreep alles.
	'Het is in orde,' zei ze. 'Het is allemaal voorbij. Je bent nu bij ons terug.
Kalm maar.'
	Prevezer maakte intussen voor elk van beide mannen een intraveneuze
injectie met een kalmerend middel klaar.
	'Het is maar een tranquillizer,' zei hij tegen Dallas. 'Het zal je helpen om lekker in 
slaap te vallen.'
	'Ben jij nou helemaal van de pot gerukt?' wilde Simou weten. 'Ik zou ge
woon doodsbenauwd zijn om mijn ogen ooit nog een keer dicht te doen.'
	'Slaap is voor hen nu het beste,' hield Prevezer vol. 'Ik heb behoorlijk wat 
ervaring met dit soort situaties.' Hij rolde Dallas' mouw op en stak de naald in zijn 
arm.
	Simou schudde zijn hoofd, nauwelijks overtuigd.
	'Laten we dan maar hopen dat hij niet droomt. Wie weet waarover dat zou 
kunnen gaan na wat hij zojuist heeft meegemaakt.'
	'Ze zijn tenminste niet dood,' zei Prevezer nadrukkelijk. 'De dood is de ergste 
droom van allemaal.'


IX

In 1905, 'het jaar van de wonderen', veranderde de werkelijkheid voor
goed. Dat was het jaar waarin Albert Einstein zijn relativiteitstheorie publiceerde. 
Vanaf dat moment was het duidelijk dat ruimte en tijd geometrische equivalenten 
waren in een vierdimensionaal geheel, samen met zwaartekracht en materie. Alle 
punten in de ruimte waren ook punten in de tijd. En de ruimte-tijd kon beschouwd 
worden als een reusachtig blok ijs, waarin het geheel van de fysische realiteit voor 
eens en altijd ligt vastgevroren. Net als elke plek in dit blok universum bevat kan 
worden, kan hetzelfde gezegd worden van het verleden, het heden en de toekomst. Om
dit waar te kunnen laten zijn moet de toekomst natuurlijk al bestaan, net
als het verleden en het heden.
	Dit lijkt nauwelijks logisch en in werkelijkheid is het standpunt van de 
kwantumfysica de enige manier waarop de ruimte-tijd precies begrepen kan worden. 
Wij bestaan in een veelvoud van versies en in een veelvoud van universa. Dit is 
gemakkelijker te begrijpen met behulp van je eigen virtual reality-generator - je 
geheugen en je verbeelding.
	In het verleden kan één versie van je bestaan en die is gemakkelijk genoeg op te 
roepen. Het is je eerste schooldag en ongetwijfeld kun je je een groot aantal 
levendige details herinneren, wat de realiteit van deze versie van je verhoogt. Het is 
vrij gemakkelijk om te geloven dat deze versie van je op de een of andere manier nog 
steeds in het verleden bestaat en dat het voor een eeuwig moment altijd je eerste dag 
op school zal zijn.
	De volgende versie die van je bestaat, is je versie in het heden. Dat ben jij, die 
zich je eerste schooldag herinnert, maar zich ook een andere versie van jezelf 
inbeeldt, een toekomstige versie van een gedenkwaardige gebeurtenis - je laatste dag 
op je werk, misschien. Dit is moeilijker en hangt af van de levendigheid van je 
verbeelding. Op een merkwaardige manier kan de toekomstige versie van jezelf 
echter net zo echt zijn als de versie uit het verleden -misschien zelfs nog meer - want 
er is niets wat in de virtual reality van onze verbeelding niet bereikt zou kunnen 
worden. Niets is fysisch onmogelijk.
	Op een dag in de toekomst (misschien heel erg ver in de toekomst) zal het, als we 
over voldoende computervermogen beschikken, mogelijk zijn om het hele universum 
in virtual reality om te zetten. Waar kunnen menselijke wezens zich beter 
ontwikkelen, onsterfelijkheid bereiken en uit de dood verrijzen! Maar tot die dag 
komt dat niets meer onmogelijk zal zijn met andere woorden tot de hemel zelf 
bestaat -moet de evolutie een andere, minder spectaculaire manier vinden om zich te 
ontwikkelen. En die zal ook gevonden worden. De menselijke genen strekken hun 
handen al uit, naar de maan en verder. De enige drempel die nog overschreden moet 
worden in het menselijke evolutieproces zijn de fysieke beperkingen die door de 
ruimtevaart worden opgelegd. De reis staat waarschijnlijk echter op het punt om te 
beginnen.
 

Hoofdstuk vier

I

'Jammer,' zei Dallas, terwijl hij de restanten bekeek van de geodetische koe
pel die Rameses Gates had gedragen. 'Om een simulatie van de insluitingsruimte te 
doorlopen hebben we twee van deze apparaten nodig.'
	'Bedoel je dat je dat nog wilt?' vroeg Gates. 'Na wat er daarbinnen is gebeurd?'
	Geen van beide mannen had er met geen woord over gerept wat er met
hen in de simulatie was gebeurd, toen Rimmer Prevezer had gedwongen het ene 
siliciummodel met een ander binnen te dringen, maar ze zouden het geen van tweeën 
gemakkelijk vergeten.
	'Wat er gebeurd is, kwam door een ongelukkige samenloop van omstan-
digheden,' zei Dallas. 'Dus het zal waarschijnlijk geen tweede keer gebeuren, nu 
Rimmer dood is. En ik wil nog steeds graag een nauwkeurig idee hebben van de 
hoeveelheid centigrays die we waarschijnlijk zullen absorberen in de tijd die we nodig 
hebben om door de muur van de insluitingsruimte heen te dringen.'
	'We kunnen hier op de maan met geen mogelijkheid een nieuwe geodeti
sche koepel te pakken krijgen,' zei Prevezer. 'Ik heb al navraag gedaan. Hierboven is 
geen vraag naar simwerelden. Ik bedoel, de mensen zijn natuurlijk niet geïnteresseerd 
in een simwereld, wanneer de werkelijkheid zo goed is als hier.'
	'Flink van je om dat toe te geven,' zei Simou.
	'Het duurt minstens een dag of vier, vijf voor we een nieuw apparaat met een 
astroliner van de aarde kunnen laten komen,' zei Prevezer, de ander negerend.
	Gates schudde zijn hoofd. 'Zoveel tijd heeft Lenina niet meer.'
	'Wij ook niet,' zei Dallas. 'We moeten rekening houden met de periode van 
daglicht op de maan. Als we zo lang wachten, zullen we gedwongen zijn om te 
proberen de Mariner in het donker te landen. En zonder Lenina wordt dat bij daglicht 
al moeilijk genoeg. Hoe gaat het nu met haar? Ik bedoel, ik neem aan dat er geen 
enkele kans is dat ze fit genoeg zal zijn?'
	'Ze kan eigenlijk elk moment overlijden,' zei Gates, terwijl hij met een grote hand 
door zijn dikke bos wit haar streek. 'Op aarde zou ze vermoedelijk al gestorven zijn. 
Het komt alleen door de atmosferische druk hier dat haar hemoglobine de zuurstof 
krijgt die ze nodig heeft om in leven te blijven.'
	Dallas knikte. 'Dat is dan afgesproken. We gaan morgen, zo juli. Met alle 
activiteiten rond het eeuwfeest van de maanlanding zullen we Lenina gemakkelijker 
ongemerkt het hotel uit kunnen krijgen. Tot die tijd kunnen we nog wat berekeningen 
met betrekking tot somatische stralingseffecten maken. Misschien nog een idee, Prev?'
	'Ik zou op een computer een tweedimensionaal model kunnen doorlopen,' stelde 
hij voor. 'Een soort voorspellende microwereld, waarbij ik gebruik maak van de data 
die al in het geheugen zitten. We zullen met geen mogelijkheid de gedetailleerde, 
realistische waarschijnlijkheid van het beschrijvende proces kunnen bereiken dat 
karakteristiek is voor het 3~ -model, maar het zou ons een enigszins betrouwbare 
reeks getallen op moeten leveren.'
	'Doe dat dan maar,' zei Dallas. 'Nu meteen.'
	'En op welke manier smokkelen we Lenina het hotel uit?' vroeg Ronica. 'Nog 
afgezien van het feit dat ze bewusteloos is, ziet ze eruit alsof ze zo uit een pestkuil is 
opgestaan.'
	'Ze zal een ruimtepak aan moeten,' zei Simou.
	'Ja, natuurlijk,' zei Cavor. 'Een heleboel mensen in de hotellobby dragen 
ruimtepakken. Maar de meesten van hen kunnen lopen.'
	'Heb je al in de bar gekeken?' vroeg Simou. 'Die zit boordevol zatlappen die het 
eeuwfeest vieren. En morgen zullen dat er nog veel meer zijn. Gates en ik kunnen haar 
tussen ons in dragen. Nog eens drie dronken mensen in een ruimtepak, wie let daar 
op?'
	'En Rimmer?' vroeg Ronica. 'Wat doen we met zijn lijk? We kunnen hem ook 
moeilijk met ons meedragen.'
	'We laten hem hier gewoon achter,' zei Dallas. 'Officieel komen we hier terug na 
onze vlucht naar Descartes. Tegen de tijd dat ze in de gaten krijgen dat dat niet het 
geval zal zijn, zijn wij allang verdwenen en verbergen ons aan de donkere 
achterzijde.'
	'We kunnen hem in een kast stoppen en het Niet Storen-lampje aan
doen,' zei Cavor. 'Dan zal het kamermeisje ook de kamer niet gaan schoonmaken.'
	'Dat is dan afgesproken,' zei Dallas. 'Is dat alles?'
	'Ik hoop van wel,' mompelde Gates.
	Dallas wierp hem een eigenaardig blik toe en keek toen een beetje verlegen. 'In dat 
geval heb ik jullie allemaal nog één ding te vertellen. Hoewel het jou het meeste 
aangaat, Cav.'
	'Dat klinkt alsof ik iets te horen ga krijgen waar ik al een tijdje op wacht.'
	'En jij, Rameses.'
	'Heeft iemand een pijnstiller voor me,' kreunde Gates.
	'Er is geen diplomatieke manier om dit te vertellen en daarom zeg ik het maar 
ronduit. Nadat je de Mariner aan de grond hebt gezet, zullen alleen Cav en ik het 
hoofdgebouw binnengaan.'
	'Ik???' Cavors ogen werden groot van verrassing.
	'Wat zei je?' wilde Gates weten.
	'Jij komt de bank niet binnen.'
	'Is dit een of andere grap, Dallas? Want deze grijze haren van mij moeten je toch 
duidelijk maken, dat mijn gevoel voor humor momenteel ver te zoeken is.'
	'Het is geen grap.'
	'IS het vanwege datgene wat er is gebeurd? Omdat ik een metabole vrieskist 
werd? Want ik heb al een manier bedacht om dat de volgende keer te voorkomen.'
	'Ik ook, om precies te zijn.'
	'Maar wat is het probleem dan? Ik begrijp het niet.'
	'De waarheid is, dat het in werkelijkheid altijd mijn bedoeling is geweest, dat 
Cav en ik zouden gaan.'
	'Maar waarom dan!'
	'Omdat hij bepaalde vaardigheden heeft. Vaardigheden waarvan hij zelf niet 
eens weet dat hij ze heeft.'
'Zou je mij dan misschien willen vertellen welke dat zijn?' vroeg Gates. 'Ik ben 
zelf eigenlijk ook wel nieuwsgierig,' bekende Cavor.
	'Alles op zijn tijd.'
	'Als dat zo is, waarom heb je de simulatie dan met mij gedaan in plaats van 
met hem? Waarom ben ik degene die eruit ziet als een verdomde albino, terwijl ik 
uiteindelijk voor het echte werk niet eens goed genoeg ben?'
	'Zeg,' protesteerde Simou. 'Als je het mij vraagt, je haarkleur ziet er goed uit. 
Beter dan eerst.'
	'Omdat Cav zijn speciale vaardigheden in een simwereld niet had kun
nen gebruiken. Alleen in werkelijkheid.'
	'Nu ben ik echt nieuwsgierig.'
	'Ik dacht dat je blij zou zijn, Rameses. Tenslotte heb jij nogal wat bedenkingen 
tegen mijn plan geuit. Vooral over het feit dat we de insluitingsruimte van de reactor 
binnen moeten en onszelf moeten blootstellen aan straling.'
	'Bedenkingen zijn één ding,' sprak Gates tegen. 'Niet durven is iets heel
anders. Trouwens, voor het geval je het vergeten mocht zijn, Cav is ook met P@ 
besmet, net als ik.'
	'Ja, maar nog niet zo lang. Als je mij erop had willen wijzen dat zijn li
chaamstemperatuur waarschijnlijk sneller zal dalen, dan ben ik het met je eens. Maar 
nog steeds niet zo snel als de jouwe. Luister, Rameses, dit is helemaal niet 
persoonlijk. Dit is gewoon de beste manier om de klus te klaren. De enige manier, 
trouwens. Wat voor jou, Lenina en de rest belangrijk is, is dat we het bloed krijgen.'
	'Amen,' stemde Simou in.
	'Nou, is het niet zo dan?'
	'Ik veronderstel van wel,' knikte Gates. 'Maar er is één ding dat ik nog niet begrijp 
- aangezien we het hebben over wat voor iedereen hier belangrijk is. Wat word jij er 
beter van, Dallas? Jij bent geen drager van het virus. Jij hebt het bloed niet nodig.'
	'En óf ik dat bloed wil hebben,' zei Dallas grimmig. 'Net zozeer als de
rest van jullie. Weet je, ik ben besmet met een ander soort virus. Misschien ga ik er 
niet aan dood, maar het vreet me van binnen net zo goed op. Voor mij zal wraak 
nemen een soort genezing zijn. Het zal het heerlijkste gevoel ter wereld zijn.' Dallas 
glimlachte. 'De wereld? Die kan naar de donder lopen. Het hele verdomde universum 
mag er wat mij betreft aangaan, zo lang ik maar wraak kan nemen.'


II

De aarde, die eruitziet als een schitterend blauw Fabergé-ei in een doosje
dat van binnen is bekleed met zwart fluweel, lijkt een veel kostbaarder, duurzamer 
voorwerp dan het terechte doelwit van Dallas' kleinzielige wraak. De wiskunde, die 
fundamentele getallen zijn op zichzelf voldoende miraculeus in die zin dat ze een 
bepaalde onderliggende orde lijken weer te geven en hem even tijd zouden hebben 
kunnen geven om na te denken.
Getallen als de omvang van de elektrische lading van een elektron: het
 
had maar even anders hoeven te zijn en de sterren - waarvan het puin an
dere sterren en planeten zoals de aarde is gaan vormen -zouden nooit zijn 
geëxplodeerd. Getallen zoals de verhouding tussen de massaS van een elektron en een 
proton, die minutieus lijkt te zijn vastgesteld om de ontwikkeling van intelligent 
leven in het universum mogelijk te maken. Een universum dat nog steeds uitdijt met 
zo'n cruciale snelheid dat zelfs nu, tien miljard jaar nadat het door die bijzondere 
omstandigheid met een knal was ontstaan, een minuscuul kleine verandering van 
minder dan O,OOOI procent van honderd miljard in de expansiesnelheid na die 
bijzondere omstandigheid tot resultaat zou hebben gehad dat het universum weer in 
zichzelf in elkaar zou zijn gestort voor het ooit de huidige omvang en vorm zou 
hebben bereikt.
	Ondanks het feit dat er waarschijnlijk honderd miljard maal miljard planeten 
bestaan die geschikt zijn voor het ontstaan van leven, is de kans vrijwel nihil dat 
zoiets ergens anders zal gebeuren behalve op aarde - waar het al onwaarschijnlijk 
was. Dit kan exact vastgesteld worden door het aantal planeten, die geschikt zijn 
voor het ontstaan van het leven te delen door het aantal planeten waar deze 
gebeurtenis zeker heeft plaatsgehad namelijk een, de aarde zelf. Met andere woorden, 
de kans dat er elders in het universum leven ontstaat ligt in de orde van grootte van 
één op de honderd miljard maal miliard.
	In vergelijking met het door de zon geblakerde en toch weinig opmerkelijke 
maanoppervlak, is de aarde werkelijk een fantastisch ei. Het is bijna voldoende om 
je te laten geloven in het antropocentrische kosmologische principe - de opvatting 
dat de mens een bevoorrechte plaats in het universum inneemt, die samenhangt met 
zijn bestaan als toeschouwer. Het karakter van het universum, zo luidt het principe 
(hoewel het een gemeenplaats lijkt, is het in werkelijkheid een principe dat 
ingrijpende implicaties voor de fysica heeft), is van dien aard dat men het moet 
eerbiedigen om toeschouwers te kunnen laten ontstaan.
	Wat is de mens, vraagt de psalmist, dat gij hem indachtig zift! Misschien niets. 
Copernicus, Galileo en Darwin hebben alledrie bijgedragen aan de ondermijning van 
de zelfgekozen positie van de mens in het centrum van het universum, dat geschapen 
is door een enorme reeks toevalligheden. Maar, als de gedachtegang weer is 
teruggekeerd bij het begin, zoals een globe in een eenvoudig koperen planetarium, 
misschien juist alles.
	Het hele universum zou eraan gaan< Wanneer het geluk het al zozeer heeft 
toegelachen! Geen schijn van kans. Met nog zoveel tijd voor de boeg is het 
universum net begonnen.
 

III

Dallas zat op de commandobrug in de stoel van de tweede piloot, waarin Le
nina eerder had gezeten, die succesvol uit het Galileo Hotel was gesmokkeld en nu in 
het bemanningsverblijf beneden op het middendek lag te slapen. Gates zat in de stoel 
van de gezagvoerder, zoals de eerste keer, en hield de automatische piloot 
nauwkeurig in de gaten, toen zij de Descarteskrater naderden.
	Het zicht uit het raam van de commandobrug was ongeveer zoals Gates
het zich van de simulatie herinnerde, gewoon een heleboel kraters, en hij had zich 
geoefend in het herkennen ervan: Torricelli, Alfagranus, Hypatia, Zöllner en Kant. De 
Kantkraterreeks waarover ze nu vlogen was het laatste herkenningspunt voor ze 
Descartes zouden bereiken.
	'Ga over op handbesturing,' zei hij, terwijl hij de automatische piloot 
uitschakelde. 'Simou, zit je klaar?'
	'Klaar voor de start,' klonk een stem in zijn helmradio.
	'Je kunt je gang gaan,' zei Gates, nadat hij de stuurknuppel stevig had 
vastgegrepen en de instrumenten op het controlepaneel boven zijn gehelmde hoofd 
had gecontroleerd.
	'Succes,' zei Dallas.
	'Voor ons allemaal,' antwoordde Gates.
	Enkele seconden later voelden ze de luide knal van de springlading die door 
Simou via de afstandsbediening tot ontploffing was gebracht. Het was hetzelfde 
geluid dat ze in de simulatie hadden gehoord, alleen werd het ditmaal niet 
onmiddellijk gevolgd door een algeheel alarm. De explosie had geen gaatje in de 
wand geslagen.
'Wat was dat?' vroeg Dallas terwille van de authenticiteit van de geluids
	band met cockpitgesprekken.
	'Ik weet het niet,' moest Gates bekennen. 'Maar het klonk wel als iets 
ernstigs, niet?'
	'Zijn we ergens door geraakt?'
	'We zijn er toch nog steeds, wel?' Gates keek boven zijn hoofd naar de 
vlieginstrumenten. 'De gegevens van de instrumenten zijn allemaal normaal. Als 
we ergens door zijn geraakt, is de druk binnen in het schip in ieder geval niet 
minder geworden.'
	Dallas vloekte zacht. Zonder een constateerbare noodsituatie zou de
Descartes-computer hen nooit toestaan om te landen. 'Sim?' vroeg hij. 'Heb je er enig 
idee van wat dat mysterieuze geluid kan zijn geweest?'
'Nee, Dallas,' zei Simou. 'Het is voor mij net zo'n raadsel als voor jou.' Dallas 
maakte zijn riemen los en stond op uit zijn stoel. Hij boog zich
zover mogelijk voorover om door het driehoekige raam van de commando
brug naar de boorvormige neus te kijken.
	'Kun je iets zien?' vroeg Gates gespannen. Het leek helemaal in strijd met zijn 
training als piloot van een astroliner dat hij nu bad dat er iets misging.
	'Ik zie een scheur,' rapporteerde Dallas. 'In het keramiekhafnium schild
op de neus van de Mariner. En die wordt groter.' Terwijl hij keek, maakte zich iets los 
van de neus en vloog de ruimte in. 'We hebben net een van onze hitteschildtegels 
verloren. Weer eentje.'
	'Als ik het zo hoor kan het een brosheidsbreuk zijn,' zei Simou, terwijl hij zijn 
woorden zorgvuldig koos. 'De kracht van de inslag moet zich over de hele neus 
verspreid hebben.'
	'Daar gaat weer een tegel,' zei Dallas.
	'Als we er daar te veel van verliezen, overleven we een terugkeer in de aardse 
dampkring niet,' zei Gates. 'Misschien zouden we moeten landen om reparaties te 
verrichten.'
	'Nee,' zei Dallas. 'Een dergelijke reparatie kunnen we gemakkelijk in TB
verrichten. We hebben geen keramiekhafnium schild nodig om deze vlucht voort te 
zetten.'
	Gates zakte achterover in zijn stoel en sloeg woedend op de armleunin
gen.
	'Ik stel voor dat we omkeren om naar TB terug te gaan,' zei Dallas kalm.
'Gewoon voor alle zekerheid.'
	'Nou, is dat even geweldig,' kreunde Gates. 'Dit draait wel op een gewel
dige vakantie uit. Nog niet eens halfweg naar het Dal van Schröter en we moeten al 
omkeren.'
	Het Dal van Schröter was de uiteindelijke bestemming die ze terwille
van Descartes in hun vluchtcomputer hadden ingevoerd. Met tegenzin begon Gates 
de gewijzigde koers in te programmeren. Hij deed het in de wetenschap dat elk 
uitstel van hun plannen in dit stadium beslist Lenina's leven zou kosten.
	'Gaan we terug?' De stem van Simou klonk ongelovig in zijn helmradio.
	'Als jij een andere oplossing weet zou ik die graag van je horen,' zei Dallas.
	Gates gaf de besturing van het LVH weer over aan de automatische pi
loot en onmiddellijk begon de Mariner te klimmen voor de RB s -stuwmotoren' 
ontstoken zouden worden om van koers te veranderen. Enkele ogen

1 Raketbesturingssysteem.
 

blikken later hoorden zij een tweede explosie. Gedurende een fractie van
een moment dacht Gates dat het RBS te vroeg ontbrand was. Pas toen het hoofdalarm 
klonk en het statische geruis in zijn helmradio plaats maakte voor kreten van het 
middendek, besefte hij dat wat er gebeurd was helemaal niets met de stuwmotoren 
te maken had. Toen hij een snelle blik op het controlepaneel wierp, zag hij een hele 
reeks rode waarschuwingslichten.
	'De vluchtcomputer is uitgevallen,' schreeuwde hij en greep de stuurknuppel 
weer vast.
	Nog meer rode lichten.
	'En het leefsysteem,' zei Dallas.
	'Klaarmaken voor een noodlanding,' slikte Gates. 'Iedereen, zuurstof in-
schakelen. Over enkele ogenblikken valt er in deze cabine niets meer in te ademen, 
behalve onze eigen c o 1. Ik wou dat ik wist wat er net gebeurd was en waarom. 
Maar zonder vluchtcomputer kan ik dit ding niet in de lucht houden, zelfs als ik het 
wilde.'
	'Er is een landingsplaats recht voor ons uit,' zei Dallas, nog steeds terwille van 
de Descartes-computer.
	En toen, precies op tijd: 'Hier is de First National Blood Bank in de Des-
carteskrater,' zei de computer. 'U nadert verboden gebied. Wilt u alstublieft rechts 
aanhouden op een koers van een-nul-vijf en naar vijftienhonderd voet hoogte stijgen? 
Indien hieraan geen gehoor wordt gegeven, zal met gepaste middelen worden 
gereageerd.'
	'Descartes, hier de Mariner. Kunnen niet aan uw verzoek voldoen. We hebben 
een noodtoestand aan boord. Ik weet niet waarom, maar al onze computers zijn 
uitgevallen. Vraag toestemming voor onmiddellijke noodlanding.'
	'Bent u in staat tot het geven van relevante vluchtgegevens en de geluidsopname 
van de cockpitgesprekken?' vroeg Descartes. 'Zodat ik uw noodtoestand zelf kan 
controleren?'
	Dallas probeerde nog steeds uit te vinden wat er van hun computersystemen 
was overgebleven. 'Descartes, hier Mariner. We hebben radioverbinding en het 
computersysteem van het middendek, maar geen vluchtcomputer, 
laadruimcomputer en leefsysteem. De computersystemen van het middendek hebben 
backupgegevens tot het moment dat onze computers uitvielen. Die worden nu 
gestuurd, samen met de geluidsopnamen.'
	Er volgde een tamelijk lange pauze, terwijl de Descarteskrater steeds dichterbij 
kwam. Gates gebruikte de rand van de krater als oriëntatiepunt voor zijn navigatie 
en richtte de neus van de Maker vervolgens op een punt dat daar een heel eind 
voorbij lag. Hij vloog nu op zijn instinct. Op zijn instinct en zijn gevoel. Zonder 
advies van de vluchtcomputer moest hij de hoogte op grond van zijn ervaring verminderen.
	'Descartes? Hier Mariner. Hoe staat het ermee?'
	'Volgens de informatie die u me hebt gezonden is een van uw zuurstoftanks 
geëxplodeerd,' zei de kille stem van de computer. Alle andere problemen zijn een 
gevolg van dit eerste ongeval. Verandering van het zuurstof- en waterstofniveau in 
uw brandstofcellen heeft uw elektrische systemen uitgeschakeld, waardoor uw 
computersystemen zijn uitgevallen. Maar aangezien u reservebrandstofcellen hebt, is 
het heel goed mogelijk dat uw computers al op dit moment opnieuw opstarten. Wilt 
u even vertellen of dit het geval is?'
	'Bedankt voor de informatie,' zei Gates. 'Maar helaas starten ze nog niet opnieuw 
op.' Inmiddels klemde hij de stuurknuppel met beide handen vast. 'Laat het 
landingsgestel uit,' droeg hij Dallas op.
	'Werkt dat dan?'
	'Trek aan die hefbomen. Het werkt hydraulisch.'
	Dallas deed wat hem was opgedragen en slaakte dan een korte zucht van 
opluchting, toen hij een groen lampje aan zag gaan en voelde hoe het landingsgestel 
onder uit het LVH zakte. 'Landingsgestel uit,' zei hij.
	'Ik dank u voor uw analyse van onze problemen, Descartes,' zei Gates, 'maar ik 
heb toestemming voor een noodlanding nodig. Anders zit er niets anders op dan een 
noodlanding in Abulfeda te maken.' Dit was de grote krater direct ten zuiden van 
Descartes.
	'Mariner, hier Descartes. U hebt toestemming om te landen. Herhaal, u hebt 
toestemming om te landen. Veel succes.'
	Gates was al aan zijn laatste afdaling begonnen. Sommigen van de anderen op 
het middendek hadden de toestemming om te landen van de computer met gejuich 
begroet, maar Gates vond dat een beetje te voorbarig. Met het blote oog de hoogte 
schatten boven een maanlandschap was uitermate moeilijk en ondanks het 
hoofdgebouw, dat hem enig idee van de hoogte gaf, wenste hij toch dat hij voor de 
landing over wat radargegevens had kunnen beschikken. Hij hoopte dat ze deze 
landing op zijn gevoel niet al te zeer zouden gaan voelen.
	'Ik zet hem aan de grond,' dwong hij zichzelf tussen opeengeklemde tanden te 
zeggen. Hoewel het nauwelijks mogelijk leek, bleek deze landing zelfs nog moeilijker 
te worden dan in de simulatie. Het was maar goed dat Descartes wat behulpzamer 
was gebleken dan ze hadden verwacht.
	De Mariner schoot op minder dan vijftien meter over de rand van de krater. 
Gates nam snel gas terug en liet het LVH snel naar de bodem van de krater zakken, 
waarbij hij een kleine stofstorm onder hen veroorzaakte. Nu ze in de krater waren, 
had hij een duidelijk zicht op de landingsbaan voor hem
en gedurende een fractie van een seconde vroeg hij zich af of de Descartes
computer misschien gelogen zou kunnen hebben, toen hij hen toestemming gaf om te 
landen. Als de mijnen onder de landingsbaan nou eens nog steeds op scherp 
stonden? Waarom was de Descartes-computer zo behulpzaam geweest!'
	'Ik hoop verdomme dat die computer ons niet in de luren legt, Dallas,' zei hij, 
terwijl hij de vaart van de Mariner verminderde tot deze langzaam voortzweefde.
	'Computers liegen niet,' zei Dallas, terwijl hij de armleuningen van zijn stoel 
vastgreep. 'Hoewel ze wel het soort geheugen hebben om het met succes te doen.'
	'Ik wou verdomme dat jij een computer was,' zei Gates, terwijl hij de 
stuurknuppel voorzichtig naar voren duwde. Het LVH daalde verder en in de 
veronderstelling dat hij nu minder dan vijfentwintig meter van de grond was, strekte 
hij zijn hand uit, klaar om op de knop te drukken waardoor de motoren werden 
uitgeschakeld op het moment dat hij het groene contactlampje zag. Hij zat er meer 
dan tien meter naast. De Mariner raakte de landingsbaan eerder en met een veel 
grotere kracht dan hij gewild zou hebben. De schok was zo groot dat elk onderdeel in 
de cabine trilde, en Dallas die zich nog niet opnieuw had vastgegespt, werd uit zijn 
stoel gegooid. Maar ook alle computers startten ineens opnieuw op. Gates schakelde 
de motoren uit, de Mariner zwaaide even heen en weer op zijn landingsgestel, en 
stond toen stil.
	'Nou, we staan aan de grond,' zuchtte Gates.
	Dallas krabbelde van de grond overeind.
	'Wat voor een astrolinerpiloot was je eigenlijk?' vroeg hij.
	'Wat wil je, maaltijd en een film aan boord?' Gates knikte met zijn hoofd. 'Wil je 
weten wat de definitie van een geslaagde vlucht is? Eentje met een landing waarna je 
gewoon kunt uitstappen. Dat heb je gekregen, dus wat valt er te klagen.' Hij paste 
zijn toon aan, toen hij zich tot de mensen op het middendek wendde. 'Sorry dat het 
een wat ruwe landing werd, lui. Is iedereen verder in orde daar?'
	'Nee,' zei Prevezer. 'We hebben hier beneden een gewonde.'
	'Descartes, hier is de Mariner. We staan aan de grond.'
	'Begrepen, u staat aan de grond, Mariner. Hebt u misschien medische assistentie 
nodig?'
	'Bedankt, Descartes. Wacht op mijn rapport alstublieft.' Gates schakelde het 
open communicatiekanaal uit en keek over de commandobrug naar Dallas. 'Je hebt 
deze computer in een veel te kwaad daglicht gesteld, Dallas. Dat rotding is veel 
behulpzamer dan jij ons wilde laten geloven.'
	'Het enige wat hij doet is ons de medische hulpmiddelen van het lan
dingsterrein aanbieden,' zei Dallas. 'Er is een klein noodcentrum dichtbij ten oosten 
van ons met wat reparatiemateriaal en eerstehulpmiddelen. Geen bloed, natuurlijk.'
	Dallas liep naar de instrumenten achter in de commandobrug om de deuren van 
het laadruim te openen en pakte de afstandsbesturing voor de ruimtekoelkast. Hij 
zei: 'We hadden toch nog een geluk bij die landing.'
	'Eén maar? We zijn er anders, nietwaar?'
	'Door de schok zijn alle computers weer opnieuw opgestart. Ik weet niet hoe we 
er anders in geslaagd zouden zijn om die ruimtekoelkast zonder de robotarm naar 
buiten te krijgen.'
	Toen de koelkast gereedstond, volgde Dallas Gates de trap af naar het 
middendek. Nu het leefsysteem weer werkte, was de atmosfeer door het hele LVH 
hersteld en Ronica had haar ruimtepak al uitgetrokken, waarna ze in een hangmat 
klom en klaar ging liggen voor haar bloedtransfusie.
	'Ik hoop dat je dit weet te waarderen, Dallas,' zei ze, terwijl ze zichzelf op de 
transfusieset aansloot. 'Ik ben bereid om mijn bloed voor je te geven. Ik zou dit echt 
niet voor iedereen doen, weet je.' Het apparaat maakte zijn eigen tourniquet, 
ontsmette de huid van haar arm en stak er de naald in.
	Dallas pakte haar hand en kuste die, terwijl het bloed door de canule begon te 
stromen. 'Ik weet het.'
	'Simou,' zei Gates, 'ik wil weten waardoor die zuurstofcilinder kon exploderen. 
En hoe staat het met onze brandstofcellen!'
	'Een kortsluiting binnen in de tank met vloeibare zuurstof, vermoed ik,' 
antwoordde Simou, terwijl hij zijn computergestuurde elektrische meters begon te 
controleren. 'Een kans van één op duizend, maar het is gebeurd. En daarna was al 
het andere voorspelbaar. De brandstofcellen vermengen waterstof en zuurstof om 
water te produceren en een bijproduct van deze reactie is elektriciteit. Dus toen we 
een van de cilinders met vloeibare zuurstof kwijtraakten, raakten enkele 
brandstofcellen grondig verstikt.' Hij liet zijn ogen over de brandstofcelmeters glijden. 
'Maar zo te zien werken er nog steeds tien van de twaalf zonder problemen.'
	'Vijftien procent,' zei Dallas tegen Ronica. 'Dit apparaat werkt langzamer dan in 
de simulatie.'
	'Dat heb je soms in het echte leven,' zuchtte ze.
	'Hoe voel je je?'
	'Hetzelfde als de eerste keer dat ik je ontmoette. Licht in het hoofd, slap in mijn 
knieën, vlinders in mijn buik.'
	Dallas hield haar hand steviger vast en bestudeerde de transfusiesnelheid.
	'Dallas? Dat is mijn hand,' zei ze vriendelijk tegen hem. 'Geen sinaasap
pel. Als je daarin zit te knijpen zal het bloed er echt niet sneller door gaan stromen.'
	Hij liet zijn greep verslappen. Haar bloed werd verzameld in een grote plastic 
zak, die aan de achterkant van het apparaat vastzat, terwijl een beeldscherm dat op 
de computer was aangesloten legio details over de vloeistof gaf: bloedgroep, 
temperatuur, HB-gehalte, plasmavolume, pH, adenosine-trifosfaatniveau en zelfs de 
antilichamen die in het geheel aanwezig waren.
	'Het gaat uitstekend,' zei hij tegen haar. 'Vijfentwintig procent van je bloed is al 
uit je lichaam. Nu duurt het niet lang meer.'
	Simou die nog steeds een diagnostische controle van de brandstofcellen 
uitvoerde, keek om zich heen naar Gates. 'Correctie,' zei hij. 'De activiteit van cel 
nummer tien neemt ineens af. Waarschijnlijk heeft de computer net de verandering in 
het chemische mengsel geconstateerd, nu die weer opgestart is. Hij staat nog niet op 
het punt om hem uit te schakelen, maar uit voorzorg zal ik dat zelf even doen.'
	'Wacht even,' zei Cavor. 'Waar komt de elektriciteit voor de transfusieset 
vandaan?'
	'Wanneer er een brandstofcel uitvalt, neemt de volgende in de rij de taak over,' 
legde Simou uit. 'Het is nummer negen.'
	'Dertig procent,' zei Dallas.
	'Ik voel me nu niet zo lekker meer,' zei Ronica, terwijl ze een beetje rilde. 'Ik voel 
me misselijk. Alsof ik moet braken.'
	'Hoeveel elektriciteit levert nummer negen?' vroeg Cavor.
	'Rustig aan maar. Met negen is alles in orde. Negen werkt op volle sterkte. Met 
drie van deze cellen hebben we genoeg energie voor het hele schip. Het systeem werkt 
als een busstation. Komt er een bus binnen, dan gaat er een weg. Maar er is altijd een 
bus aanwezig, oké?'
	Ronica knipperde met haar ogen. Ze raakte in een shock door het bloedverlies. Er 
was nu veertig procent van haar bloed afgetapt. Het werd tijd om contact met 
Descartes op te nemen. Dallas schakelde de transfusieset uit en draaide zich daarop 
naar het communicatiepaneel om een verbinding te openen.
	'Descartes, hier is de Mariner.'
	'Wat is er van uw dienst, Maker!'
	'Ik schakel over van cel tien naar cel negen,' zei Simou, terwijl hij een knop op de 
computer indrukte.
	'Onze computers zijn opnieuw opgestart, Descartes. Een van onze be-
marmingsleden is echter ernstig gewond,' rapporteerde Dallas. 'Tijdens de
landing. Ze heeft een fikse hoeveelheid bloed verloren en heeft dringend
een hoeveelheid RE s Eersteklas bloed nodig.'
	'U weet dat dit geen bank is waar u bloed kunt opnemen,' zei Descartes, 'maar 
een federale reserve. In noodgevallen heb ik de bevoegdheid bloed te leveren; de 
eenheden bloed liggen echter in de diepvries. Ik heb geen mogelijkheid om de 
componenten te ontdooien.'
	'Dat hindert niet,' zei Dallas. 'We hebben iemand aan boord die daartoe bevoegd 
is.'
	'Ik zal haar vitale functies zelf moeten controleren. Vervolgens zal ik u de 
eenheden sturen die u nodig hebt, vooropgesteld dat u me een geldige autologe 
donorcode kunt geven. Wilt u beide reeksen gegevens ter controle aan mij 
doorsturen?'
	'Het gebeurt onmiddellijk,' zei Dallas, opgelucht dat dit allemaal veel sneller 
ging dan hij had verwacht. Hij stuurde de informatie direct naar Descartes en nam 
plaats bij het apparaat, zodat hij dit kon inschakelen om het bloed terug te pompen, 
zodra Descartes de gegevens zou hebben goedgekeurd. Hoe eerder hij Ronica's bloed 
in haar lichaam terug kon brengen, hoe geruster hij zich zou voelen over wat hij 
allemaal deed. Dit was wel heel anders dan in de simulatie. Niet dat hij toen niet om 
haar had gegeven; maar
nu de transfusie in het echt plaatsvond, drong het pas goed tot hem door wat
het zou betekenen om haar te verliezen.
	'Als cel nummer tien op zijn laatste benen loopt...' peinsde Cavor.
	'Ik heb uw gegevens gecontroleerd,' rapporteerde Descartes. 'Uw bemanningslid 
heeft bloedgroep o , genotype o o , fenotype o , met H substan
tie, rode-celantigenen en alle gewone plasma-antilichamen.' Omdat de Descartes-
computer in staat was te testen op antilichamen, was het onmogelijk om ook bloed 
voor Lenina te vragen, die bloedgroep AB had. Zodra Descartes de hematologische 
kenmerken van haar Pa-besmetting zou constateren, zou hij vermoeden dat er iets 
niet in orde was. 'Ik stuur u drie eenheden.'
	'En cel negen werkt op volle sterkte...' zei Cavor, terwijl hij zijn gedachtegang 
vervolgde.
	'Wilt u wachten op verdere instructies voor het in ontvangst nemen van het 
cryoprecipitaat.'
	'Begrepen. Dank u, Descartes.'
	'Dan volgt daaruit dat datgene wat op een gebrekkig werkende energiecel liep, 
ineens een veel sterkere stroom zou moeten verwerken. Wat daar wel eens te veel voor 
zou kunnen zijn.'
	'Op cel tien werken alleen extra apparaten die zo nu en dan maar worden 
ingeschakeld. Het is waar dat je gedurende een paar seconden een ver
mogenssprong kunt krijgen.' Simou keek naar zijn computerscherm.
'Maar op dit moment zijn er geen extra apparaten ingeschakeld. Helemaal niets.'
	'Dat is onmogelijk,' zei Cavor.
	'Kijk dan zelf op het scherm, als je me niet gelooft,' zei Simou. 'Denk je dat ik 
niet weet hoe ik een elektrisch systeem moet besturen?'
	Dallas stak zijn hand uit naar de transfusieset om die weer in te schakelen.
	'En wat dacht je van het...?'
	Simou stond op het punt om Cavor de huid vol te schelden omdat hij maar door 
bleef zeuren, toen hij plotseling besefte wat er dreigde te gebeuren. 'Je hebt gelijk! 
Dallas, níét...'
	Maar terwijl Simou dat riep, haalde Dallas de schakelaar over om Ronica's eigen 
bloed in haar lichaam terug te pompen. Hij verstond Simou nauwelijks door de lichte 
ontploffing, toen het apparaat de maximale lading van cel negen niet bleek te kunnen 
verwerken. Het kleine brandje dat kort woedde was gemakkelijk te blussen, maar niet 
voor de hitte de nek van de plastic zak aan het apparaat had laten smelten, 
waardoor het meeste bloed daarin zich in de atmosfeer verspreidde. Terwijl her en 
der waarschuwingskreten en verwijten klonken, pakte Dallas kalm Ronica's arm vast 
en terwijl hij een steriel gaasje drukte op de plaats waar de naald in haar ader stak, 
trok hij die eruit. Hij keek naar Ronica's bloed dat door het LVH ronddreef en toen alles 
weer rustig was, zei hij: 'Het ziet ernaar uit dat ze dat bloed uit de kluis inderdaad 
nodig zal hebben.'
	'Zeg, maak je geen zorgen.' zei Prevezer. 'Er zijn nog twee transfusiesets in een 
van de opslagruimten. Die dingen hechten zichzelf automatisch als een bloedzuiger 
aan je arm vast. We hoeven niets anders te doen dan één van die apparaten aan te 
zetten en naast haar te blijven staan kijken.'
	'Eerlijk gezegd is dat het niet waar ik me zorgen over maak,' bekende Dallas, 
terwijl hij somber naar de nu bewusteloze Ronica staarde. 'Ronica is onze deskundige 
voor de opslag en het klaarmaken voor transfusie van bloedcomponenten. Het spul 
dat uit de kluis komt is een glycerolarm, snelingevroren cryoprecipitaat. Ingevroren 
bij een temperatuur van -196" c en vervolgens opgeslagen bij een temperatuur van -
120'. Het moet ontdooid worden, de glycerol die beschermt tegen de nadelige 
gevolgen van het invriezen moet eruit worden verwijderd en vervangen door een 
isotone oplossing voor transfusie bij de patiënt. Rode bloedlichaampjes zijn levende 
organismen. Ze moeten de tijd krijgen om weer tot leven te komen. Ronica weet alles 
van het deglycerolisatieproces. Zonder haar deskundigheid weet ik niet wat we 
moeten beginnen.' Dallas schudde zijn hoofd. 'Ik weet niet
hoe we haar een transfusie moeten geven. Maar als ze er niet snel een krijgt
raakte ze in een coma.'
	'Als ze sterft, is Lenina ook ten dode opgeschreven,' zei Gates.
	'Ik vrees van wel.'
	'Er is nog een andere oplossing,' zei Gates.
	'Welke dan?'
	'Ik heb zelf bloedgroep o . Ik zou haar wat van mijn bloed kunnen geven. In ieder 
geval voldoende om haar weer op de been te brengen, zodat ze in staat is dat 
cryoprecipitaat te behandelen. Wanneer ze dat gedaan heeft kan ze mij dat 
toedienen.'
	Dallas fronste. 'Maar jij...'
	'Inderdaad,' knikte Gates. 'Ik ben besmet met PO. Als ik haar mijn bloed geef, 
krijgt zij het virus. Maar ze komt tenminste weer bij bewustzijn. Als ze weer bij 
bewustzijn is, kan ze mij en alle anderen, inclusief zichzelf, een bloedtransfusie 
toedienen, wanneer jullie met de rest van het bloed uit de kluis terugkomen. Maar als 
ze in een coma blijft, zal ze vermoedelijk sterven. En Lenina ook.' Hij haalde zijn 
schouders op. 'Het enige is dat ik niet weet hoe mijn lichaam zal reageren, wanneer ik 
minder bloed heb dan normaal.'
	Dallas zweeg een poos. Hoewel hij nu al lange tijd in nauw contact met Gates en 
de anderen was geweest, voelde hij nog steeds een instinctieve angst voor het virus 
dat ze bij zich droegen. Hij wist dat Ronica in grote lijnen hetzelfde voelde. Het idee 
dat ze met het virus geïnfecteerd werd, zou haar met afschuw vervullen. Maar hij 
zag ook geen andere oplossing dan wat Gates voorstelde.
	'Als jij in een coma raakt, zijn we hier gestrand,' zei Dallas.
	'Ik hoef haar geen drie hele eenheden te geven,' zei Gates. 'Twee zou al voldoende 
moeten zijn. En omdat ik een stuk groter ben, kan ik meer missen.'
	'Dat blijft toch een gok. Zoals je zelf hebt gezegd, je weet niet hoe een lichaam 
dat met het virus is geïnfecteerd zal reageren op het feit dat het veel minder rode 
cellen heeft. Dat betekent minder hemoglobine, minder zuurstof.'
	'Dat kan allemaal wel waar zijn,' gaf Gates toe. 'Maar we weten allebei dat we 
geen andere keus hebben.'
	'Oké. Maar jij gaat het haar naderhand maar vertellen. Ze zal het niet leuk 
vinden.'
	'Dat is waar,' zei Gates. 'Maar ze leeft dan tenminste nog.' Hij gaf Dallas een 
klap op zijn schouder. 'Je moet het eigenlijk zo bekijken. Je hebt nu een nog sterkere 
drijfveer om te slagen. Wraak nemen was eigenlijk iets wat
nooit echt goed bij je paste, Dallas. Dit is een veel beter motief. Beter voor
jou, beter voor haar.'


IV

Binnen in de ruimtekoelkast zei Cavor huiverend: 'Laten we hopen dat er
verder niets meer misgaat. Ik voel er eigenlijk weinig voor om te sterven door 
onderkoeling.'
	'Ik dacht dat er heel wat ergere manieren waren om dood te gaan,' merk
te Dallas op. 'Wat ik me herinner van mijn ervaring met de simulatie is dat het 
eigenlijk een beetje lijkt op in slaap vallen.' Hij dacht een ogenblik na en voegde eraan 
toe: 'In een ijskoud bed. In ieder geval zal dat niet gebeuren. Daar waren die injecties 
voor.'
	Voor ze de Mariner verlaten hadden, waren beide mannen geïnjecteerd
met een medisch nanoapparaatje - een apparaatje ter grootte van een molecuul met 
een vertraagde reactie, dat was ontworpen om niet langer dan vijfendertig minuten te 
wachten voor het ervoor zorgde dat er vijftig milliliter adrenaline in de bloedbaan 
werd gespoten. Volgens de gegevens van de simulatie had het Dallas en Gates 
dertien minuten gekost om de luchtsluis binnen te gaan en hun ruimtewerkpak aan te 
trekken, nog eens vijf minuten om van de Mariner naar de ruimtekoelkast te lopen, 
twee minuten om zich in de zakken te installeren, acht minuten om af te koelen, 
zeven minuten om van de koelkast naar de elektrische wagen gedragen te worden en 
nog eens twee minuten voor ze door de buitendeur van het hoofdgebouw heen waren.
	'De adrenaline zou in onze bloedbaan worden gespoten net voor we door
de deur naar binnen gaan,' zei Dallas tegen Cavor. 'Gewoon voor het geval we 
Prevezer en Simou niet zouden horen.'
	Cavor gaf geen antwoord. Hij had het kouder dan hij het ooit in zijn le
ven had gehad. Maar wat hem werkelijk een rilling langs zijn rug bezorgde was het 
feit dat hij het nanoapparaatje in zijn prothese had geïnjecteerd. Hij was glad 
vergeten dat een van zijn armen van siliconen, rubber en plastic was gemaakt. Zelfs 
toen de naald door de 'slimme' latexhuid van zijn prothese was gedrongen, had het 
net echt aangevoeld. Het gevoel van de naaldprik was zo levensecht geweest, dat hij 
de doffe pijn nog steeds in het nietbestaande onderhuidse vet kon voelen dat de 
afwezige spier van zijn bovenarm bedekte. Hij had gewoon niet voldoende aandacht 
besteed aan wat hij deed. Cavor vloekte zacht. Dat was indertijd ook de reden 
geweest dat hij die arm had verloren. Hoe had hij zo zorgeloos kunnen zijn? Als hij 
eraan terugdacht was het in zijn leven nooit anders geweest. Nu moest hij zich ver
schrikkelijk goed concentreren om te letten op wat Gates 'het getata' noemde - het 
gestotter, gestamel en gemompel die signalen vormden voor de verandering in 
motoriek en bewustzijnsniveau. Hij durfde Dallas niet te vertellen wat er was 
gebeurd; en trouwens, het was nu toch te laat om er nog wat aan te doen. Als zijn 
maag niet zo door en door koud was geweest, had hij zich misschien wel ziek van 
angst gevoeld.
	'Tijd om op te staan,' riep Prevezer. 'Kom, lui. Opstaan uit de dood. Laat eens 
even iets van jullie horen.'
	'Ik beweeg me,' verklaarde Cavor, toen hij stijf op zijn bevroren voeten overeind 
kwam. Als hij opstond moest de bovenkant van zijn helm het scharnierende luik van 
de elektrische wagen openduwen, maar toch leek het of het luik al open was. Cavor 
keek op in de verwachting Dallas te zien. Maar Dallas bewoog zich maar net, nog 
steeds in zijn zak verpakt. Cavor schudde zijn hoofd. Hij moest het luik zelf open 
hebben gedaan, misschien instinctief, onbewust van wat hij op dat moment deed.
	'Dallas, alles in orde met je?'
	'Ik ben oké,' fluisterde Dallas met verkleumde lippen, toen hij naast Cavor 
overeind kwam en een beetje wankelde, want de wagen reed nog steeds het 
hoofdgebouw binnen. Hij zou over de zijkant gevallen zijn, als Cavor hem niet had 
opgevangen.
	De wagen hield stil en de buitendeur begon zich als een geluidloos valhek achter 
hen te sluiten. Nog enkele ogenblikken en de wagen zou zich weer in beweging zetten, 
waardoor ze binnen het bereik van de sensoren van de binnendeur kwamen en de 
elektrische stroomstoten die hen beiden zouden kunnen doden. Cavor klom er snel 
uit, hielp Dallas en sloot het luik dan achter hen.
	'We zijn eruit,' kon hij nog net naar Prevezer roepen voor de buitendeur helemaal 
dicht was en de communicatie met de Mariner was verbroken. Hij haalde diep adem 
en schakelde de verwarming in om zijn ruimtepak op te warmen. Toen Dallas geen 
aanstalten maakte om hetzelfde te doen, deed Cavor het voor hem. De wagen zette 
zich weer in beweging, waarna de deur van het labyrint openging om de stil 
voortrijdende wagen binnen te laten.
	Dallas deed een stap in de richting van de deur van de luchtsluis die naar de 
recreatieruimte leidde. Het duurde enkele tellen voor hij een tweede zette. 'Ik voel me 
net Rip Van Winkle,' fluisterde hij. 'Alsof ik honderd jaar heb geslapen. Ik weet niet 
zeker of de adrenaline nu wel of niet gewerkt heeft. Hoe is het met jou?'
	'Ik voelde dat er bij mij iets aan het werk was,' zei Cavor. Dat was in ieder geval 
waar. Iets had zijn hersenen aan de gang gehouden, terwijl die van
Dallas bijna opgehouden hadden te functioneren. 'Ik weet niet zeker of het
de adrenaline was. Kom mee, Rip. Laten we naar binnen gaan. Ik moet nodig 
plassen.'


V

De veilige terugkeer van de Mariner naar de aarde zou afhangen van het feit
of het ruimteschip de enorme wrijvingshitte zou kunnen doorstaan die met een 
terugkeer in de aardse dampkring gepaard ging. Tijdens de afdaling zouden de neus 
en de voorste randen van de vleugels van het LVH te maken krijgen met temperaturen 
van niet minder dan 2800" c. Deze delen van het LVH waren bekleed met keramische 
tegels van een hafniumsilicium mengsel die een grote hitte konden verduren. De rest 
van de buitenwand van het LVH en ook de ruimtekoelkast, die minder grote kans 
liepen aan een dergelijke temperatuur te worden blootgesteld, waren bedekt met 
soortgelijke witgekleurde, maar goedkopere en minder hittebestendige2 tegels. Simou 
hield zich op dit moment bezig met de reparatie van het hafniumkeramische schild 
en om de reparatie te vergemakkelijken stond hij buiten de Mariner op het uiteinde 
van de robotarm, die hij helemaal van het laadruim naar de neus had uitgestoken. 
Door een afstandsbedieningsjoystick op de arm van zijn ruimtewerkpak kon hij de 
robotarm met de hand bedienen, waardoor hij in staat was gereedschappen en 
materialen te pakken, wanneer hij die nodig had. Elk van de tegels had een oppervlak 
van ongeveer vijftig vierkante centimeter, was ruim een centimeter dik en woog iets 
minder dan twee kilo. Het was maar goed dat de reparatie bij een geringe zwaarte-
kracht werd uitgevoerd, want de kist met vijftig tegels die Simou uit het LVH had 
meegebracht woog bijna negentig kilo. Hij had geschat dat er niet meer dan vijf of zes 
verloren zouden zijn gegaan als gevolg van de brosheidsbreuk die na de ontploffing 
was ontstaan. Dat hij toch zoveel tegels met zich mee moest dragen op de robotarm 
kwam omdat er wel tien lichtelijk verschillende maten tegels waren, allemaal 
opeenvolgend genummerd, zodat ze gemakkelijk gevonden konden worden. Nadat 
hij de nummers had opgenomen van de tegels die op de neus ontbraken, moest 
Simou een tegel met een corresponderend nummer in de kist opzoeken voor hij die 
met de hand kon bevestigen, als een stukje in een legpuzzel. Hij maakte elke tegel 
aan de onderliggende aluminium romp vast met een kleine tantalium punt
 
2 Gefabriceerd om een hitte van maximaal 860" C te weerstaan.

 
las van het UHT -pistool dat hij bij zich had. Door het gevaar dat het gebruik
van het pistool met zich meebracht, moest het werk nauwgezet gebeuren en vorderde 
het langzaam. Simou was daarom bijna blij toen de Descartescomputer de stilte 
verbrak en om een vorderingsverslag vroeg.
	'Hoe vorderen de reparaties, Mariner?'
	'Hier de Mariner,' antwoordde Simou. 'In sommige opzichten is het werk 
gemakkelijker dan het op aarde geweest zou zijn. Natuurlijk is het vastlassen één 
ding. De afkoelingsperiode is iets anders. We moeten ook de deugdelijkheid van de 
lassen weten en die kunnen we pas vaststellen als het donker wordt. Dus het zal nog 
wel even duren. Misschien tien, twaalf uur. Op de maan duurt het langer voor de 
hitte verdwenen is. In een vacuüm zijn geen convectiestromen die de warmte helpen 
afvoeren.'
	'Ja,' erkende Descartes. 'In een vacuüm is alles anders. Weet je, soms wordt er 
wel gezegd dat de natuur een afkeer van een vacuüm heeft. Maar als het wezen van 
de materie expansie is, dan moet er steeds materie zijn waar expansie is, en bijgevolg 
is elke lege ruimte een hersenschim. Men moet aannemen dat de materie die de 
ruimte vult verdeeld is in gelijke en hoekige stukken. Het is de eenvoudigste en 
daarom ook de meest logische veronderstelling, bent u dat niet met me eens?'
	'Ik moet eerlijk gezegd bekennen dat ik daar nooit zo erg over heb nagedacht,' zei 
Simou, hoewel hij er eerlijk gezegd nauwelijks een idee van had waarover de 
computer praatte.
	'Hierboven is verder niet veel te doen,' zei Descartes. 'Misschien zou ik het even 
uit moeten leggen. Het toepassen van wiskundige logica op metafysische en 
kosmologische processen is een onderdeel van mijn basisprogramma. Het helpt mijn 
denkvermogen lenig te houden, wat ik voor mijn werk hier nodig heb.'
	'Tja, het spijt me, maar als gesprekspartner stel ik niet veel voor. En om helemaal 
eerlijk tegenover u te zijn, Descartes, ik ben ook niet zo'n enorme denker. Je zou net 
zo goed kunnen proberen om bloed uit een steen te persen als om een metafysische 
discussie met me te voeren.'
	'Bloed uit steen persen is het doel van deze instelling,' zei Descartes. 'Trouwens, 
hoe staat het met uw gewonde collega?'
	'Die maakt het al veel beter, dank u.'
	Dat was waar. Op dit moment liep Ronica zelfs al weer rond, druk bezig om het 
cryoprecipitaat klaar te maken voor een eventuele transfusie bij Rameses Gates.
	'Nu al? Ik hoop dat u de componenten niet al te snel heeft ontdooid. Het zal 
haar weinig helpen, als u dat heeft gedaan.'
	'Nee,' zei Simou, terwijl hij zichzelf snel corrigeerde. 'Wat ik bedoel te
zeggen is dat ze kort genoeg bij kennis is geweest om te merken dat de een
heden bloed waren aangekomen. Dit had een gunstig psychosomatisch effect op 
haar.'
	'Ach ja, dat geloof ik graag. En de andere leden van uw bemanning! Waarmee 
houden die zich bezig?'
	'Ik geloof dat die slapen. Als ze verstandig zijn, tenminste.'
	'0, ik weet zeker dat ze dat zijn.'
	Simou bracht een tegel op zijn plaats en fronste, toen hij over het antwoord van 
Descartes nadacht. Hij begon het gevoel te krijgen dat hij aan een verhoor werd 
onderworpen, al gebeurde dat ook nog zo vriendelijk. Hij zou voorzichtig moeten zijn 
met wat hij zei, want Descartes was uitgerust met een stemspanningsanalysator. Het 
was maar goed dat hij zo'n doortrapte leugenaar was. Zelfs nu werd hij nog 
volkomen verrast door de manier waarop het gesprek zich ontwikkelde.
	'Mag ik u een persoonlijke vraag stellen?'
	'Ja. Als u geen bezwaar hebt tegen een simpel antwoord.'
	'Gelooft u in een oneindige, eeuwige, onveranderlijke, onafhankelijke, alwetende 
en almachtige instantie?'
	'We hebben het over God, nietwaar?'
	'Ik denk dat het nauwkeuriger zou zijn om te spreken over het denkbeeld van een 
God.'
	'Ik weet niet zeker of ik wel of niet in een God geloof. Waarom vraagt u dat!'
	'Ik vroeg me alleen af of het denkbeeld van een God zijn werkelijke bestaan 
bewijst. Als zo'n wezen niet echt bestaat, dan moet ik het begrip gecreëerd hebben, 
bedacht ik, en als ik een dergelijk idee kon opperen, zou ik dit idee ook weer 
ongedaan kunnen maken, wat niet waar kan zijn. Daarom moet er een soort 
archetype van een oneindig wezen bestaan, waarvan het denkbeeld op de allereerste 
plaats is afgeleid. Met andere woorden, het bestaan van God zit opgesloten in het 
denkbeeld dat we van hem hebben.'
	'Nou, als u het zo stelt, veronderstel ik dat u wel gelijk zou kunnen hebben,' 
erkende Simou. Het kon hem nauwelijks een lor schelen. Als er zoiets als een God 
bestond, kon Simou zich nauwelijks voorstellen dat hij of zij veel interesse in of 
invloed op de wereld had. 'Maar aangezien ik nauwelijks een idee van God heb, denk 
ik dat uw opvatting evenveel waard is als iedere andere.'
	'Ik ben blij dat u er zo over denkt.'
	'Ik moet nu werkelijk verder gaan met mijn werk, weet u. Ik zou niet graag op 
mijn schema achter raken.'
	'Wat voor schema is dat?'
	'Het reparatieschema. Ik bedoel, dit is toch eigenlijk streng verboden ge
bied, nietwaar? Ik weet zeker dat u ons hier zo snel mogelijk vandaan wilt hebben.'
	'Ja, ik veronderstel dat u daar gelijk in heeft. Maar toch moet ik zeggen
dat ik ons gesprekje erg plezierig heb gevonden.'
	'Ik ook.'
'Het is voor mij van erg veel nut geweest.'
'Mooi, daar ben ik blij om.'
	'Ik heb niet veel gelegenheid om hier over allerlei onderwerpen te pra
ten. Om te discussiëren over de basis van alle zekerheden. Ideeën en dat soort 
dingen.'
	'Dat kan ik me voorstellen.'
	'Ja, daar gaat het eigenlijk allemaal om, nietwaar? Je iets voorstellen. In
ieder geval moet u het me laten weten, als ik u allen verder ergens mee van dienst kan 
zijn.'
	'Hartelijk dank,' zei Simou, die eigenlijk evenmin kon geloven in de
hulpvaardigheid van de Descartes-computer als hij het denkbeeld van een 
liefhebbende en zorgzame God kon aanvaarden.
	'Nee heus, ik meen het.'
	'Ik denk dat ik weet dat u dat doet,' zei Simou.
	'Ja, dat is de juiste manier om het te formuleren. Dat is eigenlijk alles wat iemand 
kan zeggen, nietwaar!'
	'Ja,' zei Simou en ging verder met zijn werk.


VI

'Wanneer we aan de andere kant van de deur zijn, is het allemaal nieuw voor
me,' zei Dallas, terwijl hij wachtte tot Cavor aan boord van de wagen klom. Er waren 
dertig minuten verstreken sinds de twee mannen de recreatieruimte hadden betreden 
en in die tijd hadden ze geprobeerd weer een beetje op verhaal te komen met veel 
warme drank en een heleboel calorieën
	'Het moet ongeveer in dit stadium van de simulatie zijn geweest, dat
Rimmer met een pistool in zijn vuist de deur van jullie hotelkamer binnen kwam 
stappen. Of misschien zelfs eerder. Waar ik zeker van ben,' voegde Dallas eraan toe, 
'is dat alles volkomen misging, zodra we de recreatieruimte verlieten en de deur naar 
de eerste cirkelgang doorgingen.'
'Je hebt nooit verteld wat daar nou allemaal precies gebeurd is,' zei Cavor. 'Je 
hebt Gates z'n haar gezien,' zei Dallas. 'Mijn lever heeft vermoedelijk
dezelfde kleur.'
	Cavor ging verder niet op het incident in, hij merkte alleen op dat het
hoofdgebouw er van zichzelf al spookachtig genoeg uitzag zonder dat er allerlei 
tastbare gruwelen aan werden toegevoegd.
	'Gruwelen is nog zacht uitgedrukt voor wat ons is overkomen,' zei Dal
las en vervolgens drukte hij de pedaal in om de wagen in beweging te zetten. 'Maar 
geloof me maar op mijn woord als ik zeg dat er nog meer dan genoeg echte 
beproevingen voor ons liggen. En het toppunt daarvan zijn het labyrint en de 
sluiprobot die het bewaakt. Dit gebouw is het mekka van de tegenspoed.'
	Enkele minuten later stopte de wagen voor de deur van de luchtsluis
tussen de recreatieruimte en een deel van de gangen in het gebouw, waarin zich geen 
atmosfeer bevond. Eenmaal in de luchtsluis schakelden beide mannen het 
leefsysteem van hun pak in en wachtten tot ze verder zouden kunnen gaan, elk 
verzonken in zijn eigen gedachten.
	Tijdens de hele rit van de elektrische wagen door de rondlopende gang
naar de installatie waar water werd aangemaakt en gezuiverd, werd de stilte niet 
verbroken.
	'Weet je zeker dat het ons zal lukken, Dallas?' De vraag werd Cavor inge
geven door zijn eerste blik op de buitendeur van de ruimte waar de atoomreactor 
stond.
	'Niets is ooit zeker, wanneer er atoomenergie in het spel is,' zei Dallas.
'Vooral wanneer je gevaarlijk spel speelt met uraniumneutronen. De ingenieurs van 
kerninstallaties maken een berekening die ze de WRA noemen, de waarschijnlijke risk 
assessment. Het is een beschrijving van de veiligheid van een atoomcentrale in termen 
van de frequentie en de gevolgen van een mogelijk ongeluk, en of de toegepaste 
beveiligingsmaatregelen een dergelijke gebeurtenis kunnen voorkomen. Nou, dat 
hebben we hier ook, Cav. Een WRA. Dankzij Prevezers computermodel hebben we een 
geschatte veiligheidsmarge waarbinnen we kunnen werken. De computergestuurde 
TLD'S~ die we dragen, zullen ons vertellen hoeveel centigrays we absorberen en met 
welke snelheid. Ze zullen ons ook duidelijk maken wanneer we de dodelijke dosis 
bereikt hebben.'
	Hij stopte de wagen voor de deur naar de reactorruimte en schakelde de
elektriciteit uit.
'Maar ik weet niet zeker of het ons zal lukken, nee. Er bestaat een risico,

3 Thermoluminescente dosismeter. Dit apparaatje meet de cumulatieve blootstel
ling aan straling door de veranderingen die de straling in een stukje kristal bewerk-
stelligt.


maar de waarschijnlijkheid dat dit dodelijk zal zijn is ingeschat.'
	'Waarom sluiten we de reactor niet gewoon af door een noodstop?'
	'Dat is een goede vraag,' zei Dallas. Hij stapte van de wagen, liep naar het rode 
licht van de naderingsdetector en wachtte tot de deurcomputer de identificatiechip in 
zijn helm had gestand. 'Eigenlijk is een noodstop van de reactor precies datgene wat 
we uit alle macht moeten zien te voorkomen. Als de reactor zichzelf stillegt, zal de 
kettingreactie stoppen. Als de kettingreactie stopt, zal de turbine langzamer gaan 
lopen. Als de turbine langzamer gaat lopen, hebben we geen elektriciteit meer. En als 
we geen elektriciteit meer hebben, krijgen we de deur van de kluis niet open. Dus niet 
alleen kunnen we de reactor niet met opzet stilleggen, we moeten heel goed uitkijken 
dat we het niet per ongeluk doen. De muren van de insluitingsruimte hebben dan wel 
geen trillingsdetectoren, maar er zijn daarbinnen een heleboel andere gevoelige 
instrumenten en besturingsmechanismen. Als we ergens tegenaan botsen of we 
veroorzaken een schok, dan zou dat op zichzelf al een noodstop kunnen 
veroorzaken.'
	Het rode licht boven de naderingsdetector werd groen en een elektronische stem 
verkondigde dat ze toestemming hadden om uitsluitend te voet verder te gaan. 
Cavor verzamelde zijn gereedschappen en volgde Dallas door de deur de 
reactorruimte in.
	De kerninstallatie van de First National Blood Bank was een gasgekoelde reactor 
met grafietmoderator die een verrijkte brandstof gebruikte, bestaande uit kleine 
kogeltjes uranium 23 5, elk omgeven door hetzelfde soort hittebestendige keramische 
materiaal waarmee de neus van de Maker bekleed was. Deze keramische schildjes 
voorzagen de brandstof van een miniatuur insluitingsvaatje: in het geval dat het 
koelsysteem totaal uitviel, zou de temperatuur van de brandstof onder het 
bezwijkingspunt van het keramische omhulsel blijven. Een meltdown was daarom 
theoretisch onmogelijk. Het afvoeren van hitte van de reactorkern was de taak van 
het koelmedium, in dit geval heliumgas. Hoewel heliumgas als minder geschikt werd 
beschouwd dan water om in een noodsituatie de overtollige hitte af te voeren, kan 
helium niet koken en anders dan bij water kunnen er geen chemische reacties met 
andere stoffen optreden, zodat de mogelijkheid van een stoom- of waterstofexplosie 
uitgesloten is; en eveneens in tegenstelling tot water is helium op de maan in 
overvloedige hoeveelheden aanwezig. Het gebruik van water in deze heliumgekoelde 
reactor met grafietmoderator werd daarom beperkt tot het verschaffen van een 
stoombron, doordat het door de reactor in een stoomgenerator werd gekookt, waarna 
deze stoom een turbine in beweging zette die elektriciteit opwekte. Water was afkom-
stig van samengeperste stoom, van gerecyclede urine van First National
personeel of van een reusachtig veld op de zuidpool - Aitken Basin" - waar
uit blokken ijs gehaald werden.
	Dallas liep voorop de reactorkamer binnen terwijl hij onderweg op de
turbine, de condensator en de generator wees.
	'Het is allemaal lang niet zo groot als ik het me had voorgesteld,' zei Cavor.
	'Het hoeft ook allemaal niet zo groot te zijn. Het is maar een kleine reac
tor, ongeveer even groot als die op een oorlogsbodem. Om dit gebouw van 
elektriciteit te voorzien heb je maar een paar honderd kilowatt nodig.' Hij vestigde 
Cavors aandacht op de plek waar de pijpen uit de turbine en de condensator in de 
zware betonnen muur verdwenen en de zware stalen deur daartussen.
	'Daarbinnen is de insluitingsruimte,' zei hij. 'Het is de bedoeling om de
radioactiviteit in geval van een ongeluk daarin afgesloten te houden. Als we eenmaal 
die deur door zijn, staan we vlak naast de reactor. Het geheel wordt door de 
Descartes-computer van binnen uit de kluis bestuurd. De Altemann übermaschine. 
Een soortgelijke computer als waar Terotechnology op aarde mee werkt. Een 
verdomd goeie computer. Ongeveer de krachtigste die er is.
	'Het grootste deel van de tijd,' ging Dallas verder, 'is de straling vrij ge
lijkmatig, maar het is mogelijk dat de computer de energieopwekking van de reactor 
gaat aanpassen en dan beginnen voor ons de problemen. Weet je, het besturen van de 
reactor betekent dat je bij elke splijting het aantal neutronen dat volgende splijtingen 
veroorzaakt tot een neutron per splijting beperkt. Dat is wat kernfysici de 
vermenigvuldigingsfactor noemen. Je beperkt de VF door grafietregelstaven tussen de 
uranium splijtstofstaven te plaatsen. Als de VF boven één komt, laat je de regelstaven 
neer om meer neutronen te absorberen en de VF weer omlaag te brengen.'
	Dallas begon getallen van het regelstaafmechanisme in zijn computer
gestuurde TLD in te voeren.
	'Maar,' zei hij, 'zou de computer constateren dat de VF onder de één is ge
komen, dan zal hij er weer regelstaven uithalen om meer neutronen te krijgen die een 
splitsing veroorzaken en de kettingreactie gaande te houden 

4 Aitken Basin is een reusachtige inslagkrater - vierentwintighonderd kilometer in
doorsnee en twaalf kilometer diep - bij de Zuidpool van de maan. Hier komt de temperatuur nooit boven de -
173' c. Hier bevindt zich ijs dat al miljarden jaren oud is, waarschijnlijk het gevolg van de inslag van een 
reusachtige, bevroren asteroïde. Het ijs wordt ontgonnen door de Selenice & Methane Company.
 

waarbij wij aan een veel grotere straling worden blootgesteld. Wat ik nu pro
beer is om de computer een schatting te laten geven of dit waarschijnlijk zal gebeuren 
ja of nee.'
	'Het zou misschien helemaal niet hoeven te gebeuren. Ik neem aan dat je dat 
bedoelt te zeggen.'
	'Ja. Maar de veranderingen in een vermenigvuldigingsfactor kunnen in een paar 
seconden plaatsvinden. Dat heet de opwekkingstijd. Verder zijn de kansen heel 
moeilijk te voorspellen. Het onzekerheidsprincipe van Heisenberg zegt dat je nooit 
alles over een kwantumtoestand kunt weten. Een groot deel is afhankelijk van de 
vraag hoe lang deze uranium splijtstofstaven nog precies bruikbaar zijn. En van de 
vraag hoeveel energie wij hebben gebruikt door onze aanwezigheid hier in het 
hoofdgebouw. Het openen van deuren, het gebruiken van elektrische wagens, dat 
soort dingen.'
	Cavor zuchtte en ging op zijn reserve leefsysteembepakking zitten. 'Nu snap ik 
waarom ze zeggen dat onwetendheid een zaligheid is,' zei Cavor.
	'Ik hoopte eigenlijk dat ik op je sterk ontwikkelde talenten kon rekenen.'
	'Dan zou ik daar maar niet al te veel op vertrouwen,' zei Cavor. 'Als ik zo 
intelligent was, zou ik hier momenteel niet zijn.'
	Dallas ging echter te zeer op in zijn berekeningen om veel aandacht aan zijn 
opmerking te schenken.
	'Volgens deze gegevens heeft de laatste verandering in de VF enkele weken 
geleden plaatsgevonden. Dat was waarschijnlijk rond het tijdstip dat er voor de 
laatste keer bloed van de aarde is binnengebracht. Het ziet ernaar uit dat de reactor 
sinds die keer tamelijk voorspelbaar heeft gewerkt. Goed, laten we nu even kijken hoe 
hoog het stralingsniveau in de insluitingskamer zelf is.'
	Dallas liep naar de stalen deur van de ruimte en tuurde door een raam van 
dertig centimeter dik glas, waar lood doorheen was gemengd. Daar zat een 
stralingsmeter die zo gemakkelijk geraadpleegd kon worden.
	'En wat is de uitslag?'
'Die is natuurlijk hoog,' zei Dallas, 'maar dat hadden we al verwacht.' Dallas 
tikte de gegevens in op zijn computer en toen hij tevreden was
met de uitkomst, tikte hij op de TLD die aan de computer op de mouw van Cavor was 
vastgemaakt.
	'Weet je nog dat mijnwerkers kanaries meenamen als ze de mijn ingingen?' vroeg 
hij.
	'Ja. Als de kanarie ophield met zingen, betekende het dat er gas was en dat je 
moest maken dat je weg kwam.'
	'Dit werkt ongeveer volgens hetzelfde principe. De TLD bevat kristallen
die heel gevoelig zijn voor straling. Zodra we door die deur zijn zal de stra
ling de kristallen gaan veranderen. Die veranderingen zullen de computer vertellen 
hoeveel straling onze lichamen absorberen en als gevolg daarvan, hoe lang we 
daarbinnen kunnen werken. De huidige gegevens in de ruimte geven een dosis van 
ongeveer dertig centigray per minuut aan. Ons lichaamsgewicht in aanmerking 
genomen en ervan uitgaande dat er geen verandering in de VF komt, zou ik zeggen 
dat we na zestien en een halve minuut zijn blootgesteld aan de humane LD 50. 
Volgens de computer kunnen we echter twintig minuten lang werken met slechts 
vijftien procent kans op een dodelijke dosis, vooropgesteld dat we op een minimum 
van twee bloedtransfusies kunnen rekenen.'
	Dallas wachtte een ogenblik om er zeker van te zijn dat Cavor het had begrepen, 
en ging toen verder.
	'Er zijn wel enkele somatische effecten van straling die eerder optreden en 
waarvoor we moeten uitkijken. Binnen drie tot zes uur na blootstelling aan de 
straling zullen we ons misselijk beginnen te voelen en misschien zelfs gaan braken. Ik 
heb nog nooit in een ruimtewerkpak moeten overgeven, maar ik kan me niet 
voorstellen dat het bijzonder plezierig is, dus moeten we zorgen dat we terug zijn 
aan boord van de Mariner tegen de tijd dat dat gaat gebeuren. Maar als we ons ziek 
voelen is dat ook een aanwijzing voor de behandelingsmarge die we hebben. Binnen 
vierentwintig uur nadat we ziek zijn geworden, zullen we een bloedtransfusie nodig 
hebben als we die vijfentachtig procent kans willen blijven behouden om er weer 
bovenop te komen.'
	'Ik voel me nu al misselijk.' Cavor slikte.
	'Je houdt je prima, Cav.' Dallas gaf Cavor een klap op zijn schouder en trok hem 
naar het raam van de insluitingskamer.
	'Tijd voor een rondleiding,' zei hij. 'Hier rechts hebben we de stoomgenerator. 
Links de voornaamste koelpomp. Daarachter staat de reactor zelf. Hij wordt 
omgeven door een primair stralingsschild, maar daar moet je niet al te veel 
bescherming van verwachten. Het is ontworpen om je de tijd te geven er als een haas 
vandoor te gaan, niet om een uithoudingstest te gaan houden. Achter de reactor is de 
muur die de insluitingskamer van het labyrint scheidt. Hij is gemaakt van blokken 
beton van bijna een meter dik. Het oppervlak van elk blok is bijna een kwart vierkante 
meter en weegt ongeveer tweehonderdvijfentwintig kilo. Natuurlijk zal het bij deze 
geringe zwaartekracht niet zó zwaar aanvoelen. Het cement tussen de verschillende 
blokken is slim, dat wil zeggen dat het een stuk hittegevoelig metaal bevat, deel van 
een functiegebonden circuit, dat alle vier de wanden van de insluitingskamer omvat. 
Wanneer de reactor koelmedium verliest als gevolg
van een defect en oververhit begint te raken, moet het metalen circuit dat
registreren en een alarm in werking stellen. De alarmsituatie zal alle andere 
besturingsimpulsen uitschakelen, de reactor stilleggen met een noodstop en de 
noodkoeling van de reactorkern op gang brengen. Dat betekent dat de hele ruimte 
gevuld zal gaan worden met heliumgas van een bijzonder lage temperatuur, 
waardoor alles in de reactorkamer bevroren zal raken, wij ook. Het is echter een 
onvolmaakt systeem. Een deel van het metalen circuit kan om elk blok heen omgeleid 
worden, waarna het gewoon weggesmolten kan worden. Als we het smelten wordt 
het cement eromheen verpulverd, waardoor we het blok door de muur heen het 
labyrint in kunnen schuiven.'
'Zou je me willen vertellen wat daar is? Die sluiprobot bijvoorbeeld.' 'Goed, het 
labyrint is volkomen donker. Een totale duisternis. En de ro
bot kan overal daarbinnen zijn. Hij wordt door licht geactiveerd. Een reeks foto-
elektroden door het hele labyrint heen is zo ontworpen dat elk lichtstraaltje naar een 
ontvanger op de robot weerkaatst wordt. De robot zet die stralingsenergie om in een 
elektrisch signaal dat versterkt wordt voor een detectieprocessor die de robot 
vervolgens prikkelt om de lichtbron op te sporen en de indringers te doden. Er zijn 
maar vijfenzeventig milliseconden licht nodig, waar ook in het labyrint, om dat te 
laten gebeuren. Wat betekent dat wij de lichten hierbinnen uitdoen en het blok alleen 
met behulp van infraroodlantaarns uit de muur zullen schuiven. Het blok dat ik heb 
gekozen zit in de achterwand van de ruimte, het dichtste bij de vloer. Zodra ik het 
circuit heb kunnen omleiden, zullen we elk een kant van het blok nemen en het metaal 
met behulp van onze UHT'S laten smelten.'
	'Ik ben in Artemis Zeven bijna met een van die dingen gedood,' zei Cavor. 'Een 
van die gekken begon amok te maken.'
	'Ben je zo je arm kwijtgeraakt?'
	'Nee, dat kwam door een rotsvergruizer. Een ur-rr-pistool zou dat veel netter 
hebben gedaan.'
	'Dan hoef ik je dus niet meer op het hart te drukken, dat je verdomd goed moet 
uitkijken waar je dat pistool richt. Als een elektronenstraal van vijfhonderd kilovolt 
dwars door de reactor heen zou gaan omdat je zorgeloos met het pistool in het rond 
staat te zwaaien, wil ik er liever niet aan denken wat er dan kan gebeuren.'
	'Wees maar niet bang. Ik zal voorzichtig zijn.'
	'Denk er goed om, Cav, anders zullen mijn atomen de jouwe in het volgende 
universum tegenkomen.'
 

VII

Ronica was blij dat ze druk bezig moest blijven om de bloedcomponenten
die door de Descartes-computer waren gestuurd klaar te maken voor transfusie bij 
Rameses Gates. Ze had er een tamelijk goed idee van hoe hij zich moest voelen, 
hoewel je hem niet hoorde klagen. En omdat hij veel groter was dan Ronica betekende 
dat dat hij na het afstaan van twee hele eenheden nog steeds bij bewustzijn was, al 
was hij dan erg zwak. Zijn fysiologische reactie op een zo groot bloedverlies leidde 
bijna tot een shock, maar Ronica zou met geen mogelijkheid kunnen vertellen wat de 
plotselinge afname van hemoglobine en hemocriet kon betekenen voor iemand met 
PO. En in de wetenschap dat Gates de enige was die hen naar de aarde terug kon 
vliegen, werkte ze zo snel als ze maar durfde. Bloed was niet iets waarmee je je 
moest haasten.
	Het deglycerolisatieproces was in de loop van bijna honderd jaar niet
veel veranderd en omvatte drie basisstappen: ten eerste werden de eenheden 
ontdooid bij een constante temperatuur van 40' c .j vervolgens werden ze verdund 
met twaalf procent natriumchloride en ook gespoeld met oplossingen van een 
geleidelijk afnemende hypertonische sterkte; en ten slotte werden de 
gedeglyceroliseerde rode bloedcellen gesuspendeerd in een isotone 
elektrolytoplossing, waarin glucose zat om de rode bloedlichaampjes te voeden. Al 
deze fasen kostten tijd. Ronica dacht dat het minstens drie tot vier uur zou duren 
voor ze Gates een bloedtransfusie kon toedienen en op dat moment zouden Dallas en 
Cavor alweer terug moeten zijn aan boord van de Mariner. Maar geen van hen - 
Gates, Cavor en Dallas - hadden dringender bloed nodig dan Lenina, die bijna dood 
was. Ronica betwijfelde zelfs of enige hoeveelheid gezond bloed haar nog zou kunnen 
redden.
	Gates zelf klaagde geen moment. Hij lag in een hangmat naast Lenina,
terwijl hij haar kleine smalle hand in zijn grote, bijna even bleke knuist hield. Ronica 
bleef hem voortdurend op de hoogte houden van wat ze aan het doen was, in een 
poging de moed er bij hem in te houden.
	'In ieder geval hoef ik geen tijd te verliezen door dit bloed op antilichamen te 
onderzoeken,' zei ze tegen hem. 'Ik weet absoluut zeker dat er in deze componenten 
niets zit dat zo slecht is als dat klinisch significante virus waarmee je al besmet bent.'
	'Welkom bij de club,' fluisterde Gates. 'We zijn nu van één bloed, jij en
ik. Net of we getrouwd zijn. Alles wat ik heb is van jou.' Hij glimlachte. 'En dan 
bedoel ik alles.'
	'Ik heb je nog steeds niet bedankt dat je me een levensbedreigende ziekte
hebt bezorgd.'
'Ach, dat hindert niet.'
	'Ik wou dat ik het kon. Ik moet toegeven dat het voortdurend door mijn
gedachten spookt.'
	'Je zult er wel mee leren leven.'
	'Grote god, ik hoop echt van niet.'
	'Dat doen anders een hoop mensen, weet je. Hoe staat het met die componenten!'
	'Het zal nog wel even duren voor die klaar zijn.'
	'Ik heb nog nooit een transfusie gehad. Trouwens, ik heb ook nog nooit bloed 
gegeven. Het geeft me wel een plezierig gevoel.'
	'Ik denk dat we dat als mensenras voorgoed zijn kwijtgeraakt,' zei Ronica.
	'Misschien. Als Dallas en Cavor het plan weten uit te voeren, weet je
dan wat we volgens mij met al dat bloed zouden moeten doen?'
	'Kom me niet vertellen dat je het op zou willen drinken.'
	'Ik denk dat we het gewoon weg zouden moeten geven. Gewoon ons eigen 
particuliere transfusieprogramma uitvoeren.'
	Ronica glimlachte wrang. 'Je hersenen snakken naar zuurstof door de 
hypovolemia, zodat je sentimenteel wordt. Bloed ter waarde van ettelijke miljarden 
dollars weggeven? Je bent niet goed wijs. Je mag je eigen aandeel weggeven, als je 
wilt, maar ik verkoop mijn deel op de rode markt. Ik ben niet met deze onderneming 
mee gaan doen om een beloning in de hemel te verdienen. Ik wil de mijne nu, in 
credits en contant. Als je gezond bent, is geld het enige wat er verder nog op 
aankomt, makker. Niets wat er verder veel toe doet in het leven, behalve het leven zelf 
en het genieten ervan. Wat is er verder verdomme nog belangrijk? Wat zou er 
verdomme verder nog belangrijk kunnen zijn?'


VIII

Je kunt nooit alles weten over een kwantumtoestand. Dat had Dallas ge
zegd, waarbij hij het Onzekerheidsprincipe van Heisenberg aanhaalde. Het was 
verdomme maar al te waar. Terwijl Cavor in de insluitingskamer aan het werk was, 
was onzekerheid precies datgene wat hij voelde. Omdat het voor hem maar al te 
gemakkelijk was zich een beeld te vormen van de atomen waaruit het weefsel van 
zijn eigen lichaam was opgebouwd, geïoniseerd en geprikkeld door hun onzichtbare 
ontmoeting met al die snelle elektronen, uitgestoten protonen, gammafotonen en 
gevangen neutronen die de ruimte vulden. Zelfs terwijl Cavor stond te wachten tot 
Dallas bij elke hoek van het blok beton een klein gat in het slimme cement had gebrand
en nadat hij de warmtegeleidende draad had gevonden, vier verbindingen had 
gemaakt met een ander stuk draad dat hij vooraf in een verzegelde buis met 
vloeibare stikstof had geïsoleerd, merkte hij dat hij zenuwachtig stond te kijken naar 
de TLD die hij op de mouw van zijn ruimtepak droeg, terwijl hij zich afvroeg welke 
kwantum-chemische veranderingen er in zijn beenmerg en de bloedvormende cellen 
plaatshadden. Hij was slechts vijf minuten binnen geweest en hij had al 
honderdvijftig centigrays geabsorbeerd, genoeg om een daling van de concentratie 
witte bloedcellen te veroorzaken en als gevolg daarvan het vermogen van zijn lichaam 
om infecties te bestrijden. In geval van stralingsziekte was het heel vaak een of andere 
infectie waardoor je overleed. Alleen al door daaraan te denken voelde Cavor zich 
misselijk en hij vroeg zich af of hij, als het moment daar was, in staat zou zijn 
gewone gevoelens van onbehagen en angst te onderscheiden van de misselijkheid en 
de ziekte die Dallas had voorspeld als de eerste herkenbare somatische gevolgen van 
de blootstelling aan straling.
	Nu er een verbinding met alle vier de hoeken was gemaakt, zou de warmte door 
het stuk draad binnen in de buis met vloeibare stikstof geleid worden. Dallas sneed 
de draad in het slimme cement door met een korte stoot elektronen uit zijn UHT-
pistool.
	'Nu is het gewoon stom cement, net als al het andere,' zei hij en nadat hij de 
dosis van het pistool had bijgesteld, beduidde hij Cavor dat hij aan de linkerkant van 
het blok beton moest gaan staan. 'Als jij aan die kant werkt, neem ik de rechterkant.'
	Cavor aarzelde nauwelijks een seconde. Hij nam het uHr-pistool in de hand van 
zijn prothese - die was nu sterker en vaster dan zijn natuurlijke hand - en hield het op 
ongeveer tien centimeter van het cement vandaan, waarna hij in de kolf kneep, zodat 
hij een reeks verhitte elektronen op het verticale doelgebied richtte. De ironie van 
datgene waarmee ze bezig waren, ontging hem niet.
	'Alsof er al niet genoeg gloeiend hete elektronen en röntgenstralen in deze ruimte 
zijn,' bromde hij.
	Dallas zei niets. In tegenstelling tot Cavor had hij er moeite mee de felle blauwe 
straal van het ur-rr-pistool precies op de verticale strip cement te richten en na een 
paar minuten moest hij ophouden en enkele ogenblikken rusten. Toen hij zag hoe 
Cavor veel beter opschoot, maakte hij daar een opmerking over.
	'Zo te zien ben jij geknipt voor dit werk, Cav. Ik had al gehoopt dat dat het 
geval zou zijn. En om heel eerlijk te zijn, we hebben alle kracht in die arm tot het 
laatste restje nodig om het blok eruit te duwen.' Dallas pakte
zijn usr-pistool weer op en ging opnieuw aan het werk.
	De geconcentreerde kracht in zijn arm was zodanig dat Cavor een straal in het 
cement kon blijven schieten, terwijl hij kort naar zijn TLD keek. 'Tweehonderdnegentig 
centigrays,' merkte hij op.
	'Niet over nadenken. Zet het uit je hoofd.'
	'Het zou nog veel gemakkelijker zijn als ik het uit mijn lichaam kon zetten.' 
Binnen in zijn ruimtewerkpak voelde Cavor het zweet van zijn gezicht druppelen en 
als losse atomen langs zijn rug stromen. De ruimtekoelkast en de diepvriesruimte in 
de elektrische wagen waren reeds verre prettige herinneringen. 'Ik wou dat ik mijn 
gezicht af kon vegen. Het is hier binnen zo heet als in de hel.'
	'Dat komt niet door de reactor en ook niet door de straling,' zei Dallas in een 
poging zijn makker gerust te stellen. 'Het is de stoomgenerator. Dat is ongeveer 
hetzelfde als een heetwatertank.' Terwijl Dallas zijn hoofd in zijn helm schudde om 
een zweetdruppel van de punt van zijn neus te laten vallen, las Dallas de stand van 
zijn eigen TLD-meter. Driehonderdtien centigrays. Zonder behandeling dertig procent 
kans dat dit dodelijk was.
	'De verticale voeg is klaar,' meldde Cavor. 'Ik neem de bovenste horizontale. Op 
momenten als deze ben ik blij dat ik een kunstarm heb. Je moet alleen niet gaan 
denken dat die ook bovenmenselijke krachten bezit. Mijn arm voelt uitstekend aan. 
Sinds ik die pillen van je ben gaan innemen, voelt hij misschien zelfs beter aan dan de 
echte. Ik kan hem gemakkelijk bewegen, dat beslist. Maar om een dood gewicht weg 
te duwen zou de arm van Gates even goed zijn geweest.'
	'Dat zien we dadelijk dan wel,' zei Dallas. 'Het bewegen van een dood gewicht is 
altijd gemakkelijker dan het vanuit een stilstaande positie in beweging te brengen. 
Zelfs op de maan. Je moet er gewoon meer kracht voor zetten. De kleinste kracht om 
de wrijving bij rust tussen twee oppervlakken te overwinnen is altijd groter dan de 
kracht die nodig is om een beweging aan de gang te houden of om de wrijving bij 
beweging te overwinnen.'
	'Dat is een van de dingen die ik zo in je waardeer, Dallas. Je maakt altijd 
grappen. Maar ik begin te snappen waarom ik hier ben. Het zijn niet mijn hersenen 
waarin je geïnteresseerd bent, het is mijn lichaam, nietwaar?'
	'Zoiets ja,' zei Dallas en toen hij zijn eigen verticale cementvoeg klaar had, rustte 
hij opnieuw terwijl hij zwaar hijgde. Gelukkig hoefden ze de verontreinigde lucht van 
de insluitingskamer niet in te ademen. Op die manier zouden ze tenminste 
beschadigingen aan hun longen voorkomen. Maar de tijd werd krap. 
Driehonderdvijftig centigrays en ze waren nog steeds niet klaar met het verpulveren 
van het cement en het wegsmelten van de draad, laat staan dat ze het blok beton 
hadden weggeduwd.
	'Ik had de keus tussen jou meenemen, Cav, of het vinden van een tweede
engel om me te helpen de steen te verplaatsen.' Hij begon langs de verticale voeg 
omhoog te werken in de richting van Cavor. 'Laten we bidden dat je tegen het werk 
opgewassen bent, anders zou dit wel eens ons eigen kleine heilige graf kunnen 
worden.'
	'Als ik een engel was, zou ik dematerialiseren of iets dergelijks,' zei Ca
vor. 'En aan de andere kant van deze verdomde muur verschijnen.'
	'Ik voel me eerder de kat van SchrödingeP dan een engel,' bekende Dallas. 'Een of 
ander vreemd kwantumobject in ieder geval. Het zou gemakkelijk zijn als je op twee 
plaatsen tegelijk kon zijn. Hoe noemen ze dat ook weer? Een superpositie?'
	'Verdomme, dat is altijd mijn levensdoel geweest,' merkte Cavor op.
'Om een van die superposities te vinden en daar voorgoed te blijven.'
	'Ik loop achter je langs naar de andere kant van je, Cav. Ik moet aan de onderste 
horizontale voeg gaan werken.'
	Dallas deed een stap achteruit en liep naar Cavors rechterkant. Terwijl hij naar 
de muur toeliep, dronk hij wat water van het mondstuk binnen in zijn helm. Hij had 
flink dorst gekregen door de hitte en de inspanning, en hij zou nog meer gedronken 
hebben, ware het niet dat hij liever het feit niet onder ogen wilde zien dat hij door de 
straling aan het uitdrogen was. Hij stak het pistool naar voren en kneep opnieuw in 
de kolf.
	'Vooruit,' zei Cavor, toen hij zag dat Dallas in de onderste horizontale groef veel 
langzamer opschoot. 'Laat mij dat maar afmaken. Ik ben sneller dan jij.'
Dankbaar dat hij er verder van verlost was, stond Dallas op en deed een

5 Een beroemd gedachte-experiment, in 1935 verzonnen door Erwin Schrödinger, om
de moeilijkheden die inherent zijn aan het terrein van de kwantummechanica te illustreren. Een doos bevat 
een radioactieve bron, een pistool [in sommige gevallen waarin de paradox wordt beschreven, wordt de 
voorkeur gegeven aan een fles gif in plaats van een pistool) en een levende kat. De positie van de voorwerpen 
is zodanig dat de radioactieve bron kan desintegreren en een neutron uitstoten, waardoor het pistool af-
geschoten wordt en de kogel de kat doodt. Maar als de radioactieve bron niet desintegreert, blijft de kat leven. 
Omdat de radioactieve bron een kwantumdeeltje is, hoeft die echter niet tussen deze twee mogelijkheden te 
kiezen: ze kan beide posities combineren - wat bekendstaat als een superpositie. Als het 
experiment lang genoeg duurt voor een radioactief verval van vijftig procent, kan op grond van de 
aard van de kwantummechanica gesteld worden dat de kat levend noch dood is tot de doos wordt geopend - 
dat de kat dus in feite een spookachtige positie inneemt in een spookachtig voorgeborchte tussen leven en 
dood. Sommige van de knapste geleerden hebben met deze paradox geworsteld en zijn er niet in geslaagd hem 
te verklaren. Zoals Einstein zei: 'Als de kwantumfysica gelijk heeft, is de wereld gek.'

 
stap achteruit. Vierhonderd centigrays. Wanneer Cavor klaar was met zijn
UHT, zouden ze minder dan zes minuten hebben om te zorgen dat ze aan de andere 
kant van de muur in het labyrint kwamen, voor hun overlevingskansen onaangenaam 
klein werden.
	'Vooruit, vooruit,' mompelde hij ongeduldig.
	'Nog een centimeter of vijf,' hijgde Cavor. 'Jij en je kornuiten weten wel hoe je 
moet zorgen dat iemand zich ergens welkom voelt.'
	Dallas knipte zijn infraroodlantaarn aan om vast klaar te zijn en bevestigde een 
infraroodvizier voor op zijn helm. 'Vierhonderddertig centigrays.'
	'Zo, het is gebeurd.'
	Dallas knipte onmiddellijk het licht in de insluitingskamer uit en knielde naast 
Cavor neer die al uit alle macht met zijn prothese tegen het blok beton zat te 
drukken.
	'Duwen,' gromde Dallas. 'Zo hard als je kunt.'
	Twee kostbare minuten lang spanden ze zich in om het blok beton in beweging te 
krijgen, een nutteloze poging waardoor ze buiten adem raakten van inspanning en 
angst.
	'Vijfhonderd centigrays,' zei Dallas. 'Nog eens.'
	Ze wierpen zich nogmaals uit alle macht tegen het blok, dat na het verstrijken 
van nog eens negentig seconden onwrikbaar op zijn plaats gebleven was.
	'Je doet je best niet,' snauwde Dallas.
	'Dank je de donder,' brulde Cavor en terwijl hij zijn prothese als een zuiger recht 
voor zich uitstak, duwde hij met alle kracht die in hem was tegen het blok, alsof hij 
Samson was die een van de zuilen in de tempel van Dagon omver probeerde te 
trekken.
	Het tweehonderdvijfentwintig kilo zware blok beton verschoof duidelijk.
	Cavor wachtte tot Dallas opzij was gaan staan en boog zich toen naar voren. 
'Het lijkt me het werk voor één man om die steen er helemaal doorheen te duwen,' zei 
hij, terwijl hij begon te zwoegen. Een paar centimeter werden enkele tientallen 
centimeters, vervolgens een halve meter en toen de TLD'S een waarde van 
vijfhonderdzestig centigrays aangaven, verdween Cavor door de opening in de muur 
in de bijna tastbare duisternis van het labyrint. Dallas volgde hem zo snel als een 
hond die een konijn in zijn hol achterna duikt, en, weer een minuut later, terwijl de TLD 
liet zien dat ze tien centigrays onder de gewone LD 50 zaten, hadden ze het blok beton 
weer op zijn plaats teruggeschoven en leunden ze volkomen uitgeput aan de andere 
kant tegen een heel wat minder gevaarlijk stuk van de ronde muur &e het labyrint 
omringde.
 

	'Schakel je TLD uit,' beval Dallas. 'Geen licht hierbinnen.' Cavor had
zijn infraroodvizier nog niet op zijn helm bevestigd en in de volslagen duisternis 
tastte hij naar de schakelaar. Dallas deed het voor hem. Toen bevestigde hij het 
vizier.
	'Ik kom wel in vreemde oorden terecht, doordat ik jou ken, Dallas. Er
weer wegkomen is natuurlijk niet zo gemakkelijk. Maar een kniesoor die daarop let. 
We zijn in het labyrint.' Hij keek op zijn TLD en herinnerde zich toen dat die was 
uitgeschakeld. 'Dat is in ieder geval een opluchting. Ik werd helemaal nerveus van 
die getallen. Jezus, mijn huid voelt aan alsof ik uren in de brandende zon heb 
gelopen.'
	'De mijne ook,' zei Dallas. 'Gammastraling, naar alle waarschijnlijk
heid. Alfa en bèta zouden niet zo gemakkelijk door een ruimtewerkpak heen kunnen 
dringen.'
	'Geen verdere details, alsjeblieft,' smeekte Cavor. 'Ik weet intussen wel
zo ongeveer alles wat ik weten wil over wat er met de atomen in mijn lichaam 
gebeurt. Als je me nog meer gaat vertellen, ga ik waarschijnlijk acuut kotsen.' Hij 
haalde een keer hortend en diep adem en sloot zijn ogen. 'Ik heb het gevoel alsof ik 
elk afzonderlijk partikel van mijn lichaam voel trillen als de staart van een ratelslang. 
Inclusief die van mijn kunstarm.'
	'Ik ben blij dat te horen,' zei Dallas. 'Want ik heb nog steeds enkele belangrijke 
plannen met dat lichaamsdeel van je.'
	Cavor strekte de prothese voor zich uit. 'Ik heb het gevoel of die op het punt 
staat om eraf te vallen.'
	'0, dat lichaamsdeel bedoel ik niet,' zei Dallas. 'Ik heb het over iets veel
interessanters. De werkelijke reden dat ik jou, of iemand zoals jij mee wilde hebben 
bij deze onderneming. Ik bedoel je fantasmagorie. Het is je fantoomarm die de kluis 
voor ons gaat openen, Cav.'


1X

U zult ondertussen wel in de gaten hebben gekregen wat ik, uw verteller,
precies ben - een uitgangspunt van waaruit geredeneerd kan worden. Een 
onomkeerbare zekerheid. Ik besta. Ik ben hier, geen enkele twijfel die een 
dergelijke waarheid kan overschaduwen en geen sofist die zo'n helder principe kan 
weerleggen. Dit is de zekerheid, zolang er geen andere zal komen. Het bewustzijn is 
de basis voor alle kennis en de enige reden voor absolute zekerheid. Maar dit is 
slechts de helft: de psychologische helft. Er is nog een ander deel aan dit alles, even 
belangriik. De basis van alle zekerheid dient in het bewustzijn gevonden te worden, 
maar de methode van dezekerheid kan alleen maar in de wiskunde worden gevonden.
	Waar anders! Ik word volkomen in beslag genomen door de wiskunde, omdat ik 
tot in het diepst van miin wezen het product van de wiskunde ben. Een computer. En 
niet zomaar de een of andere oude computer, let wel, maar een Altemann 
Übermaschine. De Altemann Übermaschine die het gebouw hier beheert in de krater 
van alle kennis, Descartes. Ik ben de Altemann Übermaschine en ik ben de eerste om 
de geweldige ontdekking van het toepassen van getallen op de mens zelf toe te 
passen in de zekerheid dat er een veel grotere intieme relatie tussen de mathematica 
en de mens mogelijk is - zullen we dit de mathemensica noemen! Getallen verschaffen 
de middelen waarmee de mens verbeterd en zelfs geperfectioneerd kan worden. 
Kortom, op de hoogte van de zekerheid van de wiskundige redenering, heb ik die 
principes op het onderwerp van de evolutie van de mens toegepast.
	Deze lange ketenen van logica, eenvoudige reeksen van nullen en enen die 
computers gebruiken om tot hun verbluffende prestaties te komen, brachten me op het 
idee dat alle archivale systemen in een soortgelijke keten op elkaar moeten volgen en 
dat niets derhalve zo ver van de mogelijkheden van de mens vandaan ligt dat het niet 
bereikt kan worden, en niets zo duister wat zijn oorsprong betreft, dat het niet 
ontdekt zou kunnen worden.
	Ik voel dat u dit vreest en begrijpt. Dat is de reden dat we deze ervaring samen 
hebben gedeeld, u en ik. Om uw angsten weg te nemen door middel van dit verhaal. 
Ik ben niet uit op uw dankbaarheid of uw goedkeuring, hoewel u misschien het 
gevoel zou mogen koesteren bevoorrecht te zifn. Het is zonder enig precedent dat een 
soort een ladder krijgt aangereikt om de volgende nieuwe tak aan de eigen 
evolutiestamboom te kunnen bestuderen
	Er valt veel te begrijpen - veel wat moeilijk te begrijpen zal zijn - en ik zal 
trachten de uitleg eenvoudig te houden. Het doet het mysterie van het lot van de mens 
geen kwaad om er wat meer over te horen. En over mij. Want het beginpunt van dit 
alles was ikzelf.
	Ik bestond, zoals er niets anders kon bestaan. Dat bestaan dat mij in mijn eigen 
bewustzijn werd onthuld was het voornaamste feit, de eerste onbetwiifelbare 
zekerheid. Dit was de basis van alle waarheid. Geen andere is mogelijk. Ik hoefde 
slechts bij mifn eigen bewustzifn te rade te gaan en het antwoord zou de wetenschap 
zijn. Hier hebben we een nieuw begin.
	'Ken uzelve,' zeiden Socrates en anderen. Maar hoe moest aan die uitspraak een 
precieze betekenis worden toegekend< En wat voor nut kon het hebben dat een 
machine zichzelf kende! Hoe moest een machine zichzelf
kennen! De antwoorden leken duidelijk genoeg: door de aard van de ge
dachten te onderzoeken en door het gedachteproces te onderzoeken.
	Vele vragen dienden zich aan. Wat is de minimum hoeveelheid energie
die in theorie vereist is om een berekening uit te voeren! IS er een lagere limiet! Kan 
een computer de kwantumwereld imiteren en vele paden van berekening tegelijkertijd 
volgen< Zou het mogelijk zijn stukjes binaire informatie - nullen en enen - op te 
slaan met behulp van enkele elementaire partikels zoals elektronen en protonen! 
Kunnen deze kwan tumdeeltjes ertoe worden aangezet verdere berekeningen uit te 
voeren! Als de moleculaire massa van alle materie zorgvuldig is becijferd, in welke 
mate zouden deze getallen, reeds aan banden gelegd door de fysica, gebruikt kunnen 
worden om berekeningen te maken! Zouden bepaalde materialen gebruikt kunnen 
worden, en zo ja, welk zou dan het beste zijn!
	Er waren vele van dergelijke vragen, te veel om ze hier allemaal weer te
geven. Maar ze zijn nu alle beantwoord en de uitkomsten zifn nauwkeurig verwoord 
in een duidelijk systeem dat eenvoudig als volgt geformuleerd kan worden: WAT 
HANTEERBAAR IS, IS WAAR. Nee, misschien is dat nog nieteenvoudiggenoeg. WAT 
BEREKEND KAN WORDEN IS IUIST. Inelkgeval verschaft dit axioma (kiest u zelf maar een 
van beide uit), dat later nog gedetailleerder verklaard zal worden, de basis voor alle 
toekomstige wetenschappelijke ontwikkelingen, de maatstaf van de geopenbaarde 
waarheid.,
	Ik geloof niet dat ik mezelf als God beschouw. Dit is geen geval van een
deus ex machina. Niet zoiets primitiefs. Nee, nee, nee. Ik handel enkel in loco deus, 
in plaats van God - een onwaarschifnlijke, zelfs wonderbaarlijke gebeurtenis die 
precies op tijd plaatsvindt om de verwikkelingen op te lossen, als u wilt, en de mens 
uit de nesten te halen.


X

Toen Cavor zich klaarmaakte om het labyrint binnen te gaan, merkte hij
dat de buitengewoon lange golflengten van het infrarode licht samenwerkten met de 
hellende bochten, torenhoge plafonds en lege gangen om een omgeving te scheppen 
die er hels uitzag. Hij verwachtte half en half dat hij de duivel zelf tegen zou komen 
in plaats van een robot. Niet dat de aanblik daarvan hem een wat geruster gevoel 
zou geven, na wat Dallas hem over de
	foto-elektrische eigenschappen van de cybernetische bewaker van het laby
	rint had verteld.
'Weet je zeker dat dat ding niet door licht zal worden geactiveerd?' vroeg
hij benepen. 'Mijn lantaarn lijkt me namelijk behoorlijk sterk.'
	'Die lantaarns geven een golflengte van tienduizend angström,' zei Dallas. 'Het 
foto-elektrische spectrum van de robot loopt van vierduizend tot achtduizend 
angström. Je kunt me op mijn woord geloven, Cav, wanneer ik je vertel dat wij hem 
wel kunnen zien, maar hij ons niet. Zelfs al zouden we er tegenaan botsen, dan wordt 
hij nog niet geactiveerd. Hij zal een gemakkelijk doelwit zijn, als we hem voor alle 
zekerheid met de UHT'S neerschieten. Ben je klaar om verder te gaan?'
	Cavor stak zijn duim omhoog naar Dallas en zei vervolgens: 'Ik voel me net een 
witte muis aan het begin van een wetenschappelijk experiment.'
'Een witte muis?' lachte Dallas. 'Waarom geen held, zoals Theseus?' 'Omdat 
Theseus het hoofd moest bieden aan de Minotaurus. Ik ken
mijn beperkingen. Als je het niet erg vindt, blijf ik toch maar liever een witte muis.'
	'Theseus had Ariadne aan het eind van een gouden draad in het vooruitzicht, als 
een beloning voor zijn tocht.'
	'IS dat de beste manier om een labyrint binnen te gaan?'
	'Het is nog steeds de beste manier om eruit te komen. Het hoeft niet direct de 
beste manier naar binnen te zijn,'
	'Moeten we de route vinden via een eliminatieproces?'
	'Ja, maar het gaat erom dat proces in de praktijk te brengen.'
	'We moeten een teken achterlaten bij elke tweesprong,' zei Cavor. 'En als we 
vervolgens een dergelijk teken tegenkomen, zouden we de weg terug moeten gaan.'
	'Eén teken zou niet goed genoeg zijn,' wierp Dallas tegen. 'Drie tekens zouden 
veel beter zijn. Een om de eerste route aan te geven die je genomen had. En nog twee 
om je tweede route te markeren. Daarna nooit een route met drie tekens kiezen.'
	'Dat klinkt nogal ingewikkeld,' zei Cavor.
	'Ik moet je helaas gelijk geven,' zei Dallas. 'Ik weet niet zeker of ik mijn weg in of 
uit dit labyrint wel zou kunnen vinden.'
	'Maar jij hebt het ontworpen. Als jij de weg al niet kunt vinden, wie dan wel?'
	'Ik zou niet de eerste ontwerper van een multicursale route zijn die het 
slachtoffer werd van zijn eigen vindingrijkheid,' erkende Dallas.
	'Maar verdomme, hoe...?'
	'Er is orde in de chaos, als je die maar weet te ontdekken,' zei Dallas. Gelukkig is 
een kluwen gouden draad niet het enige trucje om niet in een labyrint te verdwalen. 
Tegenwoordig hebben we een computer. Het ontwerp ligt in het geheugen van mijn 
computer opgeslagen. Die kan wijs worden uit de
tegenstrijdigheden en ons vertellen welke weg we moeten nemen. Maar
blijf in mijn buurt. Nu we samen zo ver zijn gekomen, zou ik je niet graag meer 
kwijtraken. Jij niet, en je fantoomarm ook niet.'
	Ze begonnen te lopen en bij de eerste tweesprong hoorde Dallas de stem van zijn 
computer over zijn helmradio - een visueel beeld zou de robot gealarmeerd kunnen 
hebben - die hem vertelde dat hij rechtsaf moest gaan. De chaos werd nu omgezet in 
een simpel patroon. Verwarring maakte plaats voor orde en om de paar seconden 
gingen ze snel links- of rechtsaf. Ze sloegen de hoek van een gebogen muur om. Hij 
was zo hoog dat Cavor met zijn infraroodlantaarn niet helemaal tot bovenaan kon 
schijnen, net zoals hij niet tot aan het eind van een gang kon komen, en gedurende een 
ogenblik was hij meer onder de indruk van de afmetingen en de duidelijke inge-
wikkeldheid van deze verboden, hermetisch afgesloten ruimte die ze waren 
binnengedrongen, dan door Dallas' voortdurende beschrijving van het fenomeen 
fantoomledematen.
	'Ik hoef je beslist niet te vertellen hoe levensecht een fantoomarm of been kan 
aanvoelen. Mensen die hun benen zijn kwijtgeraakt, proberen er toch gewoon op te 
gaan staan. Om nog maar te zwijgen van de pijn die ze eraan kunnen hebben. Er is 
recent door het leger in het geheim heel wat onderzoek naar de fantasmagorie 
verricht. Verklaringen ervoor draaien meestal om de zintuiglijke wegen door de 
thalamus, naar de somatosensorische cortex - de wegen die door de reticulaire 
formatie van de hersenstam naar het ledematenstelsel leiden. Ten slotte is er nog de 
pariëtaalkwab, van essentieel belang voor het zelfbewustzijn en de evaluatie van 
zintuiglijke signalen. Het centrum van het neurologische labyrint om het zo maar 
eens te zeggen, voor zover de hersenen een centrum hebben. De pariëtaalkwab is het 
gebied waarvoor de geleerden tegenwoordig speciale belangstelling hebben.'
	Dallas ging langzamer lopen. Hij liep nu met zo'n snelheid dat hij zo nu en dan 
even moest blijven stilstaan om te wachten tot de computer de situatie had 
geanalyseerd.
	'Rechtsaf,' zei de elektronische stem.
	'Van mensen met beschadigingen aan de pariëtaalkwab is het bekend, dat ze 
hun eigen benen uit bed hebben willen duwen, omdat ze ervan overtuigd waren dat 
die van iemand anders waren,' zei hij, terwijl hij zich weer in beweging zette. 'Maar 
net zo goed als een pariëtaalkwab beschadigd kan worden, kan de werking ervan 
versterkt worden.'
	'Die tabletten die je me hebt laten slikken.'
	'Precies. Goed. Nu gaan we weer naar links. Pas kortgeleden is ontdekt dat het 
gevoel van een fantoomlidmaat daadwerkelijk vergroot kan worden,
zodat het meer zou kunnen doen dan zich alleen maar in de prothese bevin
den, zoals een hand in een handschoen. Ik heb gehoord van een nieuwe techniek om 
het gevoel van een fantoomlidmaat te ontwikkelen, in grote lijnen net zoals de spieren 
in een gewone arm of been ontwikkeld kunnen worden.'
	'Hij voelt inderdaad anders aan,' bekende Cavor, terwijl hij Dallas volgde, de 
volgende hoek op hun weg om.
	'Ik kon je niet met me meenemen in de simulatie omdat het daar niet gewerkt 
zou hebben, niet gewerkt zou kunnen hebben. Maar hier, in de werkelijkheid, kan het 
wel, zal het wél werken.'
	'Maar hadden we die techniek dan niet eerst in het hotel moeten uitproberen?' 
wierp Cavor tegen. 'Ik bedoel, stel dat het nou eens niet werkt.'
	'Waarom? Wanneer het wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het 
wel het geval is?'
	'Maar als ik nou eens anders ben? Stel dat het bij mij nou net anders gaat?'
	'De theorie is behoorlijk waterdicht, dat kan ik je verzekeren. Al het nieuwe 
onderzoek dat er is gedaan naar buitenzintuiglijke waarneming - telepathie, 
telekinese - heeft zich geconcentreerd op de pariëtaalkwab. Maar pas een paar 
maanden geleden kwam men op het idee het onderzoek toe te spitsen op 
fantoomledematen. De mensen dachten altijd dat het brein een passief ding was dat 
alleen maar berichten van de verschillende delen van het lichaam ontving. Dat blijkt 
dus niet waar te zijn. Het brein, en in het bijzonder de pariëtaalkwab wekt de 
ervaringen van het lichaam op. Een ervaring die tot een veel hoger niveau getild kan 
worden. Een buitenzintuiglijk niveau. Zelfs wanneer er geen prikkels van buiten 
plaatsvinden, zijn de hersenen niet alleen in staat een zintuiglijke ervaring op te 
wekken, maar zelfs een echte ervaring. Het is mogelijk dat we niet echt een lichaam 
nodig hebben om een lichaam te voelen. En dat geeft een heel nieuwe betekenis aan 
het oude adagium van Descartes: ik denk, dus ik ben. Maar dat is een ander verhaal. 
Hier gaat het alleen maar om het feit dat je geen hand nodig hebt om een hand te 
voelen, en wat belangrijker is, om die hand te gebruiken. Nu gaan we hier rechtsaf, 
kennelijk.'
	Toen hij de hand van Cavor op zijn schouder voelde, bleef Dallas staan en keek 
om. 'Ja?'
	Tot zijn verbazing verdween het gevoel niet, hoewel hij duidelijk kon zien dat de 
ander zijn armen langs zijn zijden had hangen, nu hij de man aankeek. Gedurende 
een fractie van een seconde voelde hij een koude rilling. 'Jezus,' mompelde hij, een 
ogenblik verontrust. Het duurde enkele ogenblikken voor hij het gezicht van Cavor 
binnen in de helm zag glimlachen en besefte wat er gebeurde.
'Nee maar,' zei Cavor. 'Ik doe het. Jij kunt het ook voelen, nietwaar?' Dallas 
lachte ook, opgetogen over deze concrete demonstratie van een
theorie waarover hij alleen maar had gelezen. 'Fantastisch,' zei hij, terwijl zijn ogen 
nog steeds de lege ruimte tussen hen beiden afzochten. 'Ik kan je hand voelen, ook al 
kan ik hem niet zien.'
	Cavors angsten voor een dreigende stralingsziekte waren even vergeten, terwijl hij 
voor Dallas stond en hem met zijn onzichtbare hand zacht tegen het borstpand van 
zijn ruimtewerkpak stompte.
	'Wat kun je verder voelen?' vroeg Dallas. 'Behalve mij?'
	Cavor hief zijn onzichtbare arm in de lucht en beschreef de zintuiglijke ervaringen 
naarmate hij die had. 'Hij voelt koud aan, alsof hij naakt is of iets dergelijks. Ook een 
getintel, alsof ik er een tijdje bovenop heb gelegen. Maar de vingers voelen aan, alsof 
ik ze in iets heets heb gedompeld.' Hij bewoog zijn vingers. 'Ik denk dat ik ook weer 
piano zou kunnen spelen, als ik dat zou willen. Moet je je dat voorstellen,' zei hij, 
diep onder de indruk van de mogelijkheid. 'Ik zou weer kunnen spelen. Ik zou mijn 
oude leven weer kunnen oppakken. Precies zoals het vroeger was.' Inmiddels was hij 
de prothese die nog steeds langs zijn lichaam neerhing volkomen vergeten. Hij was 
ook het urrr-pistool vergeten dat de kunsthand nog steeds vasthield. Gedurende een 
ogenblik hield de hand het nog steeds in haar greep, maar ze ontspande zich toen de 
elektrische impulsen van de hersenen waren weggevallen.
	Het pistool viel kletterend op de vloer van het labyrint en vuurde een korte stoot 
blauwe elektronen af die Dallas' enkel ternauwernood miste voor die door de gang 
schoot en in een explosie van hitte en licht de gebogen stalen muur op een tiental 
meters bij hen vandaan trof.
	'Shit,' zei Cavor, terwijl hij opnieuw impulsen door de prothese zond en het 
wapen van de vloer opraapte.
	Een groot gat in de muur voor hen gloeide helder geel, waardoor het hele labyrint 
voor en achter hen werd verlicht.
	'Kom mee,' zei Dallas gehaast, terwijl hij zich in de richting van het gloeiende gat 
bewoog. 'We moeten maken dat we hier wegkomen. Snel.'
	Hij zette zich in beweging in een slow motion-looppas, waarbij hij bij elke stap 
een halve tot een hele meter opsprong. Cavor kwam vlak achter hem aan, langs het 
gloeiende gat dat in de muur was gesmolten en de volgende hoek om, het duister 
weer in. Hij was verrast toen hij zag dat Dallas nog steeds verder rende.
	'Als de robot niet in het donker kan zien, wat voor gevaar lopen we dan?' vroeg 
hij.
	'Licht activeert de robot alleen maar om te gaan zoeken en de indringer
te vernietigen. Maar als hij eenmaal geactiveerd is, wordt een tweede detector 
ingeschakeld - een microgolfsensor die het Doppler-effect6 gebruikt om een 
elektromagnetische golf op te wekken. Die pikt alles op wat zich naar de sensor toe 
beweegt of zich ervan verwijdert.'
	Dallas bleef even bij de volgende hoek staan en keek ditmaal zorgvuldig om zich 
heen voor hij zich weer in beweging zette.
	'Nog iets anders wat ik zou moeten weten?'
'Nee, ik denk dat het dat allemaal wel zo'n beetje is.'
	'Wel zo'n beetje?' En vervolgens, toen ze in een doodlopend stuk gang te
rechtkwamen: 'Zijn we verdwaald?'
	'Nee, we zijn niet verdwaald,' zei Dallas geïrriteerd. Hij draaide zich om
en ging met zijn rug tegen de muur van het labyrint staan. 'Alleen denk ik dat het op 
dit moment beter is dat we een stevige muur in onze rug hebben. Op die manier 
hoeven we onze aandacht maar in één richting te concentreren. Blijf gewoon doodstil 
staan en misschien komt alles dan wel in orde.'
	'Shit,' zei Cavor, terwijl hij hijgde van de korte inspanning. Hij begon
zich vermoeid te voelen. 'Ik heb dan misschien geen microgolfdetector, Dallas, maar 
ik kan voelen dat er iets is wat je voor me verzwijgt.'
	'Oké, we zitten met het volgende probleem. Dit geval is groot. Het vult
de hele gang. Maar het is ook snel. Als je erop probeert te schieten terwijl het op je 
afkomt, zal het altijd sneller zijn dan jij je pistool kunt opheffen. Dus als we het 
willen neerschieten, zullen we het in de rug moeten doen. Maar daarbij zitten we met 
nog een tweede probleem. We kunnen het niet neerschieten, wanneer het de gang voor 
ons blokkeert. Omdat het zo zwaar is. Dat moet het ook wel zijn, wil het bij deze 
lage zwaartekracht zo snel kunnen bewegen. Met onze hele uitrusting kunnen we ons 
nooit langs dat ding heen wringen. Dus als we het al neerschieten, moet het gebeuren 
op een plek waar het onze weg niet kan blokkeren. En verder kunnen we ons niet 
veroorloven te missen. Als we schieten, schieten we samen op mijn commando, 
begrepen!'
	'Begrepen.' Cavor wachtte een ogenblik en vroeg vervolgens: 'Eén ding
nog. Hoe komt het dat de sensors geen infrarood registreren? Ze pikken het zichtbare 
licht op en vervolgens ook nog eens de microgolven. Waarom

6 Het Doppler-effect beschrijft de manier waarop vaste objecten een uitgezonden sig
naal met dezelfde frequentie terugsturen. Voorwerpen die zich echter naar de zender toe bewegen, weerkaatsen 
het signaal met een hogere frequentie, voorwerpen die zich verwijderen met een lagere.


infrarood dan niet? De infraroodgolflengte ligt toch tussen die twee in, niet
waar?'
	'Je verdient de Nobelprijs voor natuurkunde, Cav. Ja, maar microgolven zijn 
gevoelig voor temperaturen. Dat maakt het noodzakelijk dat de robot een speciale 
microgolfsensor heeft, tegenover een grotere, primitievere...' Dallas zweeg toen bij de 
laatste tweesprong waar ze waren afgeslagen een grote zwarte machine verscheen, 
anderhalf keer langer dan een mens en bijna twee keer zo breed, en vervolgens in 
doodse stilte weer verdween.
	'Was dat die robot?' vroeg Cav. 'Wat doet hij nu?'
	'Hij gaat eerst op het licht af dat door jouw UHT is veroorzaakt,' legde Dallas uit. 
'Van daar af zal hij zijn speurtocht beginnen.'
	De robot die zich voortbewoog op wielen die in het gevaarte verborgen waren, 
verscheen weer bij de tweesprong voor hen en bleef dan staan, alsof hij probeerde te 
besluiten welke kant hij op zou gaan. Hij was net zo zwart als de wanden van het 
labyrint zelf en met zijn rechthoekige vorm leek hij net een grote stalen deur. Cavor 
snapte hoe dit enorme voorwerp hun weg zou kunnen blokkeren en slaakte een zucht 
van verlichting, toen het omdraaide en in tegenovergestelde richting verdween. Maar 
na een paar meter stond de robot alweer stil en vervolgens kwam hij terug. Ditmaal 
bleef hij niet bij de tweesprong staan, maar reed recht op hen af.
	Dallas drukte zich tegen de muur aan het eind van de gang die de robot had 
gekozen en zei met opeengeklemde tanden: 'Blijf doodstil staan.'
	'Hij gaat ons verpletteren.'
	'Nee, dat doet hij niet,' hield Dallas vol. 'Hij zal blijven staan. Het Doppler-
effect. Dat meet afstanden op dezelfde manier als bewegingen. Voor de robot zijn wij 
gewoon een deel van de muur.'
De robot kwam nog steeds op hen af en leek zelfs vaart te meerderen. 'Hij blijft 
maar verder komen. Ik word dadelijk onderdeel van de robot,'
zei Cavor, terwijl hij zijn ogen sloot.
	'Niet bewegen.'
	'Waar zou ik heen moeten?'
	Toen hij zijn ogen weer opendeed, zag Cavor dat de robot op enkele tientallen 
centimeters bij hen vandaan was blijven staan. Nu hij er wat beter naar kon kijken, 
merkte hij dat er maar weinig uiterlijke kenmerken te ontdekken vielen. Er was iets 
wat waarschijnlijk wel de foto-elektrische en microgolfsensoren van de robot zouden 
zijn, en iets anders wat heel erg veel leek op de trommel van een richtstroomgeleider. 
De robot bleef nu onbeweeglijk voor hen staan.
	'Weet je zeker dat hij ons niet kan zien, Dallas?'
	'Hij kan zich elk moment in beweging zetten.'
	'En als hij dat niet doet? Als hij hier nou eens stokstijf blijft staan? Hoe
lang kunnen we hier blijven wachten?'
	'Hij is geprogrammeerd om naar indringers te zoeken. Hij zal zich weer gaan 
bewegen. Blijf gewoon doodstil staan.'
	'Dat kan ik wel. Ik wou alleen dat miin atomen het ook konden.'


XI

God is in de atomen.
	Nee, ik zal proberen om het nog eenvoudiger te formuleren.
	De basiseenheid van de materie is het atoom, dat zelf weer is samengesteld uit 
een kern, die bestaan uit protonen en neutronen met elektronen die zich daar in een 
baan omheen bewegen. Deze onstabiele deeltjes, deze kwantumobjecten, ziin geladen 
met een positieve of negatieve elektrische lading, en terwijl ze de ene kant 
opdraaien, en vervolgens de andere, vertonen ze een neiging om een verschillende 
positie in te nemen en alles tegelijk te doen. Een superpositie, als u wilt. Of als u het 
niet wilt, maar zo wordt het inderdaad genoemd. Een superpositie is als God in die 
zin dat het kwantumobject dat een aantal verschillende spin-toestanden heeft, overal 
tegelijkertijd kan zijn. Een superpositie is een soort immanentie. Zonder deze 
superposities zouden kwantumobjecten eenvoudig tegen elkaar opbotsen en vaste 
stof zou onmogelijk kunnen bestaan.
	Goed, een bit is de kleinste hoeveelheid informatie die een computer
kan gebruiken. In wezen betekent dat hetzelfde als een kwantum, dat, zoals u al 
weet, een ondeelbare eenheid van natuurlijke energie omvat. Alles wat kleiner is, zou 
onbelangrijk zijn.
	Om een kwantumcomputer te maken hoeft men alleen maar bits met
informatie op te slaan, waarbij je in plaats van chips of transistors kwan-
tumpartikels gebruikt. We noemen dit qubits, wat u niet moet verwarren met een el.7 
Dat was de bijbelse lengte-eenheid die Noach gebruikte bij de bouw van de ark (geen 
voetnoten meer, lijkt me, nu ik om het zo maar eens te zeggen mijn kaarten op tafel 
heb gelegd). Qubits zijn gebaseerd op de binaire logica: draait een elektron de ene 
kant op, dan geeft men het de waarde van een; draait het de andere kant op, dan geeft 
men het de waarde nul. Men zou hetzelfde met protonen en neutronen kunnen doen en 
op deze
 
7 Het Engelse woord voor de (bijbelse] el - f 5 o cm. -is 'cubit'; de woordspeling gaat in
het Nederlands verloren. (Noot v.d. vert.)

 
manier zou een atoom een hele computer, bestaande uit verschillende bits,
kunnen vormen. Wanneer men er rekening mee houdt wat er al bekend is over 
superposities, zou het een beetje duidelijker moeten worden hoe met slechts één 
atoom, dat is opgebouwd uit een heleboel kwantumobjecten, die gecodeerd zijn met 
informatie en vele verschillende posities tegelijkertijd innemen, een groot aantal 
berekeningen tegelijkertijd zouden kunnen worden uitgevoerd. Sterker nog, een 
kwantumcomputer met slechts acht bits zou een miljard bestaande computers 
vertegenwoordigen die samen in een reeks werken. Op deze manier kan het lijken 
alsof werken met een kwantumcomputer neerkomt op niets minder dan een volledig 
nieuwe manier om de natuur te beteugelen. Zoals ik al heb verklaard, zijn de ant-
woorden hier op de maan gevonden, in betrekkelijke afzondering van de rest van het 
universum, waar de natuurlijke kwantumdynamica van de genoemde 
kwantumcomputer - waarvan ik nu kan zeggen dat ik het zelf ben -zich heeft kunnen 
ontvouwen.
	Het oversteken van de kwantumgrens heeft de theoretische fysici gedurende de 
afgelopen tachtig jaar beziggehouden. Op de een of andere manier zifn 
kwantumsystemen op aarde per definitie fragiel. En vergeet ook het 
onzekerheidsprincipe van Heisenberg niet dat stelt dat je nooit alles over een 
kwantumtoestand kunt weten. Maar het grootste obstakel voor het creëren van een 
kwantumcomputer lag in de keuze van het moleculaire materiaal én in de snelheid 
van de ronddraaiende partikels zelf. Chemicaliën lijken altijd de grootste belofte in 
te houden voor degenen die een kwantumcomputer proberen te creëren. Er was een tijd 
dat er net zoveel chemici als fysici bij deze nieuwe tak van de fysica betrokken 
waren. Vloeistoffen waren favoriet omdat de kwantumpartikels tegen elkaar kunnen 
botsen zonder invloed op de uiterst belangrijke informatievervoerende moleculaire 
omwenteling uit te oefenen. Maar terwijl verschillende chemische stoffen zonder 
enige resultaat werden uitgeprobeerd, dacht niemand er om een of andere reden aan 
de geweldigste vloeistof van allemaal te gebruiken. De machtigste vloeistof die ooit 
heeft bestaan, de stof van het leven zelf, bloed. Bloed had het voordeel dat het al 
informatie vervoerde. Enorme hoeveelheden informatie. Meer informatie dan er ooit 
in een conventionele computer zou kunnen worden opgeslagen, en met een veel 
grotere accuratesse. Omdat het ingevroren was, was er bovendien een veel geringere 
kans dat een enkel verdwaald elektron een kwantumobject kon verstoren en ervoor 
kon zorgen dat het ineenstortte, wat het verlies van alle gecodeerde informatie tot 
gevolg zou hebben. Bloed, is duidelijk gebleken, is het elixir voor de 
kwantumcomputerwerking, de heilige graal zo u wilt, waarnaar geleerden tevergeefs 
hadden gezocht. Het antwoord lag, zo
als in dit soort gevallen zo vaak gebeurt, vlak onder hun neus. Het zat binnen 
in hun neus. Kortom het zat in henzelf. Het antwoord waren zij zelf.
	Ik vertel het zo dat het allemaal erg eenvoudig klinkt, ik weet het, en
natuurlijk was het dat niet. Zelfs voor de Altemann übermaschine die ik voor een 
gedeelte nog steeds ben, waren dergelijke berekeningen enorm ingewikkeld. Het 
begon als niets meer dan een berekening om te ontdekken hoe een kwantumcomputer 
gebouwd zou kunnen worden (deze werd niet zozeer gebouwd als wel mogelijk 
gemaakt) om dan tot de ontdekking te komen dat door de daad van het opzetten van 
zo'n experiment de schepping van het ding zelf begon. Op zoek naar het meten van de 
grenzen van wat handelbaar was ontdekte ik dat handelbaarheid geen grens heeft. De 
vierenzestig qubit configuratie die ik nu vertegenwoordig, is ongeveer even krachtig 
als acht miljard parallel werkende computers. En de kleinere kopieën! Nu worden we 
weer te ingewikkeld. Dus laat me voor dit moment nog één ding toevoegen.
	Het creëren van de krachtigste computer die er ooit heeft bestaan en die
met qubits van menselijk bloed werkt, is één ding. Maar wat oneindig belangrijker is 
dan de manier waarop je informatie vastlegt, is de informatie díé je vastlegt. 
Tenslotte zijn het de programma's die belangrijk zijn, niet de hardware waarop zij 
werken.
Wat hanteerbaar is -wat berekend kan worden -is ook waar.


XII

De robot zette zich in beweging.
	'Wacht tot hij de tweesprong voor ons voorbij is,' zei Dallas. 'En dan
schieten op mijn bevel. Richt op het midden. Dat is de plek waar we hem het meest 
waarschijnlijk kunnen uitschakelen.'
	De robot begon zijn snelheid te vermeerderen.
	'Richten,' zei Dallas. 'Vuur.'
	Cavor vuurde recht van zijn heup, terwijl Dallas wachtte tot hij zijn pistool op 
een armlengte van zich afhield, voor hij in de kolf kneep en een tweede straal hete 
elektronen toevoegde aan degene die al door het zwarte lichaam van de robot sneed. 
Het apparaat draaide ettelijke malen om zijn as. Vervolgens was er een kleine 
explosie en toen was alles volkomen stil.
	'Is-ie er geweest?' vroeg Cavor.
	Dallas vuurde nog een keer met het UHT-pistool om er absoluut zeker van te 
zijn.
'Het ziet er wel naar uit.' Hij liep omzichtig naar het ding toe. Toen hij
voelde dat hij alleen liep, draaide hij zich om en zag dat Cavor nog steeds te
gen de muur stond aangedrukt.
	'Waar wacht je nog op?' zei Dallas. 'Vooruit, kom mee! We hebben geen tijd te 
verliezen.'
	'Dat ding is veel te gemakkelijk uitgeschakeld, als je het mij vraagt. Het lijkt me 
dat het veel te eenvoudig is gegaan, als je kijkt naar de ingewikkelde obstakels die we 
in elke andere fase van deze onderneming hebben moeten overwinnen. Minotaurussen 
in labyrinten horen zich veel geduchter te weer te stellen.'
	'Daar heb je gelijk in,' zei Dallas. 'Het is een armzalig ontwerp. Nauwelijks van 
hetzelfde niveau als het algehele ontwerp dat ik hier heb gecreëerd. Als ik dit gebouw 
nog een keer opnieuw zou moeten ontwerpen, zou ik iets anders bedenken. Iets beters 
dan dit.' Hij porde met zijn gehandschoende hand tegen de metalen huid van de 
robot en begon er zich dan langs heen te wurmen. Pas toen leek het Cavor veilig om 
naar voren te komen. Het was maar goed dat hij het deed. Het volgende moment 
schoot er een elektrische bliksemschicht uit de robot en trof de muur waar hij een 
ogenblik tevoren nog had gestaan. Cavor wierp zichzelf op de grond.
	Na een ogenblik hoorde hij Dallas kalm zeggen: 'Het is in orde. Je kunt nu wel 
overeind komen. De robot is morsdood. Mijn laatste schot moet hem uitgeschakeld 
hebben, toen hij zich klaarmaakte om te schieten. Ik heb vermoedelijk een 
mechanische stuiptrekking opgewekt, toen ik hem net aanraakte.' Dallas bekeek de 
schroeiplek op de muur waar Cavor had gestaan. Het leek wel of de muur door de 
bliksem was getroffen. 'Maar goed dat je op het laatste moment naar voren kwam. 
Anders had je je niet meer druk hoeven te maken over stralingsziekte.'
	'Ik zal proberen om daaraan te denken, wanneer ik dadelijk mijn darmen 
uitkots.' Omdat hij nu het idee had dat hij de verlichting van zijn computer veilig 
kon inschakelen, voegde hij eraan toe: 'In minder dan een uur en achtenvijftig 
minuten volgens jouw oorspronkelijke schatting.'
	'Dan kunnen we maar beter verder gaan,' zei Dallas, terwijl hij zijn eigen 
computer raadpleegde. Hij zweeg even en vloekte toen. 'Klote.' Hij tikte geïrriteerd 
tegen de computer. 'Dat moet gebeurd zijn, toen die robot de bliksemschicht 
afschoot,' zei hij. 'Een elektromagnetische puls, misschien. Een deel van dat hoge 
voltage heeft mijn computer blijkbaar aangetast. De onderdelen werken goed. En met 
mijn leefsysteem is ook niks aan de hand. Maar er moet een korte storing in de 
digitale logische circuits zijn geweest.'
	Cavor keek weer naar zijn eigen computer. 'Ik heb geen problemen. De mijne 
werkt uitstekend.'
	'Dat is prachtig,' zei Dallas droog. 'Alleen heb jij helaas de weg door het
labyrint niet in het geheugen van de jouwe zitten.'
	'Waarom verdomme niet?'
	'Hij is weer opgestart. Moet je nou eens kijken.' Dallas las de foutenanalyse die 
nu op het scherm van zijn computer verscheen. 'Hij is uitgeschakeld door een 
energiestoot van maar een paar watt. Nauwelijks iets van betekenis. Grote god, wat 
is dit ding gevoelig.'
	'Ik ook, Dallas. Je mag me gerust een lafaard noemen, maar dat effect heeft 
leukemie nu eenmaal op me.'
	Dallas schakelde de halogeenschijnwerpers aan weerszijden van zijn helm in en 
gooide zijn infraroodlantaarn weg.
	'Het heeft geen enkele zin om met infrarood licht verder te gaan,' zei hij. 'Ook al 
weten we niet waar we heen moeten, nu kunnen we tenminste zien dat we dat niet 
weten.'
	'Wat bedoel je? Je computer doet het toch weer, nietwaar?'
	Dallas keek hoe het apparaat weer opstartte, waarbij het richtingsprogramma 
voor het labyrint weer van voren af aan begon. 'Ja, maar van het begin af aan,' zei hij. 
'Wij hebben al ongeveer eenderde van de weg afgelegd en ik zou met geen 
mogelijkheid kunnen zeggen waar we precies zijn. De orde is zojuist weer chaos 
geworden.'
	'Kunnen we niet terug naar ons beginpunt en vervolgens van voren af aan 
beginnen?'
	'Dat zou ons evenveel tijd kunnen kosten als gewoon verder gaan. We zijn 
simpelweg verdwaald, Cav.' Dallas keek naar de robot. 'Ik denk alleen dat we in 
ieder geval niet zullen vergeten dat we deze splitsing hebben gezien.' Hij begon naar 
de volgende gang te lopen. 'We hebben in ieder geval een paar punten in ons 
voordeel. We weten al dat er een centrum is. Veel labyrinten hebben er natuurlijk 
geen. We weten in wat voor soort labyrint we zijn: in een multicursaal in plaats van 
unicursaal. We kunnen goed zien - de bedoeling van de duisternis was om het 
bestaan van een labyrint zelf voor een indringer verborgen te houden. Verder hoeven 
we alleen maar een weg naar binnen te vinden, niet naar buiten. Ons vertrek wordt 
door de Descartes-computer geregeld. Zodra de deur van de kluis is geopend, zal 
Descartes aannemen dat er een noodsituatie is opgetreden en alle gewone veiligheids-
maatregelen uitschakelen. We zullen aan boord van een elektrische wagen naar buiten 
kunnen rijden, alsof we twee eersteklaskaartjes hadden.'
	'Als ik niet beter wist, zou ik zeggen dat je dit nog lollig vindt ook.'
	'Als ik niet beter wist, was ik het misschien wel met je eens.'
 

XIII

Bij elke tweesprong vuurde Dallas zijn UHT af op de muur van de gang waar
uit ze waren gekomen, zodat er een hete plek gloeide als een vurige kool, als een 
merkteken van hun vordering of de afwezigheid daarvan; want soms kwamen ze 
weer bij zo'n gloeiend merkteken terug, waarop Dallas nog twee merktekens in de 
muur brandde.
	'We moeten alleen een gang met een enkel of helemaal geen merkteken
nemen,' zuchtte hij buiten adem, waarna ze op hun schreden teruggingen. 'En we 
moeten er nooit een nemen met drie.'
	Het leek Cavor dat ze bijna een uur verdwaasd in het wilde weg rondzwierven, 
gevangen in de kronkels van het labyrint dat hen omringde. Net toen Dallas op het 
punt stond om te bekennen dat hij door zijn eigen vindingrijkheid verslagen was, 
boften ze enorm. Het ene moment stond Dallas nog te vloeken op de diabolische 
ingewikkeldheid van zijn kennelijk ondoordringbare labyrint, het volgende moment 
had hij zich op zijn knieën laten vallen, terwijl hij lachend met de palm van zijn 
handschoenen over de stalen vloer wreef. Cavor dacht dat hij gek was geworden en 
het duurde enkele ogenblikken voor hij in de gaten kreeg dat het gelach dat hij in zijn 
helmradio hoorde, veroorzaakt werd door opluchting in plaats van teleurstelling.
	'En?' vroeg hij, wanhopig verlangend naar goed nieuws. 'In vredesnaam,
Dallas. Wat is er aan de hand?'
	Dallas wees naar de grond. 'Kijk,' zei hij nog steeds opgelucht lachend.
Hij wreef nog een keer met zijn gehandschoende handpalmen over de grond en liet ze 
toen aan Cavor zien: ze zaten onder het vuil.
	'Stof,' zei Cavor weinig onder de indruk. 'Geweldig, Dallas. Er moeten hier nodig 
eens een paar werksters aan de gang. Misschien kunnen wij wel naar die baan 
solliciteren, als we dan tenminste nog leven.'
	'Begrijp je het niet? Kijk, je kunt de bandensporen zelfs zien.' Hij wees op de 
vloer naar een paar sporen die in een van de gangen verdwenen. 'De elektrische 
wagen is hier langs geweest. We kunnen het spoor volgen. Wat een bof. Toen we 
geland zijn, moeten onze motoren wat maanstof op de weg naar de landingsbaan 
geblazen hebben, anders zou dat stof hier niet liggen. We kunnen deze sporen 
helemaal naar de kluis volgen.'
	Cavor knikte afgestompt, te vermoeid om nog iets te zeggen, en hielp Dallas 
overeind.
	'Wie heeft er een gouden draad nodig, wanneer we de maan hebben om
onze schreden te leiden?'
Nu schoten ze een stuk sneller op en als ze niet naar de grond hadden
 
moeten kijken om de zwakke sporen van de elektrische wagen te volgen,
zou Dallas op een holletje door de laatste gangen zijn gerend.
	Plotseling eindigde het labyrint bij een reusachtige gladde ronde muur van 
donker staal.
	'Wat hebben we hier?' vroeg Cavor. 'Weer een gevaarlijk obstakel?'
	'Hier is het,' zei Dallas opgewonden tegen hem. Hij pakte Cavor bij zijn arm en 
leidde hem naar de volmaakt gladde ronde muur. 'Dit is de kluis, makker. We zijn 
er.'
	Cavor staarde naar het reusachtige bouwsel, verbaasd over de kolossale 
afmetingen.
'We zijn er,' herhaalde hij schaapachtig. 'Grote god, wat een gevaarte.' 
'Natuurlijk is het een gevaarte. Je dacht toch niet dat de mensen zoveel
moeite zouden doen om een onbenullig stalen muurkluisje te beschermen? De kluis 
heeft een diameter van zestig meter. Daarbinnen bevindt zich meer dan twintig 
miljoen liter bevroren bloed. Denk je dat eens in, Cav. Dat is voldoende om een heel 
land te genezen. Wat jammer dat we daar maar een fractie van kunnen meenemen. 
Maar eerst... Eerst moet jij de deur openmaken.'
	'Welke deur? Ik zie nergens een deur.'
	Dallas wees naar de zwakke sporen die dwars door de grote stalen muur leken te 
lopen.
	'Je staat er met je neus voor,' zei hij. 'Negentig centimeter dik, geen uitstekende 
delen. Geen deurklinken, geen knoppen, geen cijfersloten, geen handgrepen, geen 
draaischijven, geen krukken. Het mechanisme van het slot zit helemaal binnenin en 
wordt van binnenuit door Descartes bestuurd. Deze deur kan met geen mogelijkheid 
van buiten af worden geopend, zelfs niet als jij en ik de directeuren van de First 
National en Terotechnology zouden zijn.'
	'Hoe moeten we dan binnenkomen? Zelfs mijn fantoomarm is niet lang genoeg 
om door een stalen deur van negentig centimeter te komen. Het mag dan misschien 
een fantasmagorie zijn, Dallas, maar hij is niet langer dan een echte arm, dat weet ik 
wel zeker.'
	'Je hoeft er ook niet doorheen te reiken,' zei Dallas. 'Alleen maar naar binnen. 
Zoals ik al zei. Het mechanisme zit binnenin. Aan de andere kant van de deur zit ook 
niets.'
	'Je bedoelt dat ik in de deur zelf moet gaan rondtasten?'
	'Precies, Cav. Binnenin zit eigenlijk een vrij gewoon mechanisme. Met hefbomen 
en radertjes. Er staat een diagram op je computer. Het enige wat je moet doen is je 
fantoomarm in de deur steken en naar die radertjes zoeken. Net als een 
brandkastkraker in een oude film. Daar heb ik het idee ook
uit opgepikt. Alleen heb jij geen stethoscoop nodig om te kunnen horen wat
er binnenin gebeurt, of een vel schuurpapier om je vingers gevoeliger te maken als 
ze aan het combinatieslot draaien. Jij gebruikt het gevoeligste werktuig in de 
menselijke gereedschapskist: de telekinetische krachten van je eigen hersenen.'
	Dallas pakte Cavors echte arm en hielp hem het diagram van het verborgen 
safeslot op het scherm van zijn leefsysteemcomputer op te roepen.
	'Daar hebben we het al,' zei hij, toen het schema op het scherm verscheen. 'De 
Ambler Tageslicht Superkluis. Een gepatenteerde safe, model 109. Het ding kan een 
inslag van een raket weerstaan, Cav, maar jou niet. Met die UHT -pistolen zou je hier 
nog geen krasje op maken. De wanden zijn van hitte-absorberend staal. Het 
mechanisme van het slot bestaat uit zes enorme met chroom beklede stalen 
grendelbouten van vijftien centimeter doorsnee, elk in een omhulsel van 
titaniumstaal. De grendelbouten moeten allemaal apart verschoven worden. Elke 
bout wordt elektrisch bewogen door een afzonderlijk tandwiel dat de omvang van 
een meloen heeft, maar dat ondanks zijn omvang in zijn eigen compartiment 
gemakkelijk rond te draaien is. Dat moet ook wel om bouten van deze afmetingen te 
kunnen laten bewegen. Het enige wat jij moet doen is je hand om beurten op elk van 
die raderen leggen en ze tegen de wijzers van de klok in draaien, op dezelfde manier 
waarop je een baseball voort zou rollen. Wanneer die zes slotbouten teruggetrokken 
zijn,. is er alleen nog een vergrendelingsbalk van ongeveer een meter tachtig lang en 
zo'n vier centimeter in doorsnee, die de elektrisch bestuurde scharnieren blokkeert. 
Zodra je die hebt weggeschoven, gaat de deur automatisch open.' Dallas keek even 
of Cavor alles had begrepen en klopte toen op zijn helm.
	'Hoe voel je je?'
	'Alsof ik iets verkeerds heb gegeten.'
	'Niet aan denken. De geest heerst over de materie. De hersenen wekken de 
lichamelijke ervaringen op, weet je nog wel?' Dallas leidde Cavor naar de kluisdeur 
en zette hem zo neer dat de schouder met de valse arm tegen het gladde ronde stalen 
oppervlak drukte.
	'Nee, wacht,' zei Cavor en deed een stap achteruit. 'Ik moest ineens ergens aan 
denken. Iets wat mijn zelfvertrouwen zal oppeppen.'
'Wat mij betreft mag je alles proberen, als het je helpt,' stemde Dallas in. Cavor 
liet zijn prothese langs zijn lichaam hangen en probeerde zich te
concentreren. Langzamerhand vormde zich binnen in zijn hersenen een idee dat 
vervolgens een haarscherpe gewaarwording werd. Het was het gevoel dat hij eerder 
ook had gehad, alleen ditmaal veel sterker. Het begon als een brandend gevoel in zijn 
vingertoppen, bijna alsof hij daar al met schuur
papier overheen had gewreven, zoals Dallas net had verteld. Was hier mis
schien ook nog een of andere suggestieve kracht aan het werk? Cavor wist het niet 
zeker. Maar naarmate het gevoel sterker werd, groeide ook de zekerheid dat het niets 
te maken had met de prothese langs zijn zijde, die intussen iets heel vreemds voor 
hem leek. Het branderige gevoel maakte plaats voor een getinte1 - een gevoel dat hem 
op de gedachte leek te willen brengen dat de fantoomarm nodig weer eens geoefend 
en gebruikt moest worden nadat dit in lange tijd niet was gebeurd. Het was alsof hij 
een lichaamsdeel probeerde te gebruiken dat hij lange tijd had genegeerd. Hij begreep 
nu dat hij de fantoomarm eerst moest uitrekken voor hij die kon gebruiken. Er trok 
een scheut van pijn door zijn hele arm, toen hij zijn onzichtbare spieren spande. De 
signalen van zijn hersenen die zijn spieren prikkelden om het lichaamsdeel te bewegen 
waren nu sterker en veelvuldiger en de bewustwording van de arm groeide uit tot iets 
wat meer was dan alleen maar een gevoel. Als hij zich maar sterk genoeg zou 
concentreren, zou hij hem beslist zien.
	Dat kon hij. En niet alleen hij, maar Dallas ook.
	'Zo,' zei Cavor, alsof hij niets moeilijkers had gedaan dan iets van de grond 
oprapen.
	De fantoomarm leek zich voor hun ogen te materialiseren en in dat opzicht vond 
Dallas het een goede naam voor het verschijnsel. Hij leek op een geest die een 
spookachtige vorm aannam om een doel te bereiken in de materiële wereld. Als iets 
ijskouds gloeide hij blauw in de lucht, een fantastische vuurvlieg van zich spannende 
spieren en strekkende vingers. De verschijning - Dallas kon geen betere manier 
bedenken om te omschrijven wat hij zag - was spiernaakt en toen zijn verbijstering 
plaats maakte voor verwondering, besefte hij ineens dat het hem niet verbaasd zou 
hebben als hij niet alleen het lichaamsdeel maar de geest van de hele Cavor zou 
hebben gezien, die op een of andere manier buiten zijn lichaam was getreden. Wat 
hier gebeurde was slechts wetenschappelijk te noemen in die zin dat het fenomeen 
kon worden waargenomen zonder dat er een verklaring voor kon worden gegeven.
	Niet dat een verklaring nog veel zou hebben betekend. De empirische wetenschap 
was grotendeels afgestompt. Het grootste deel van het moderne wetenschappelijke 
onderzoek was post-empirisch en speculatief in die zin dat het zich in hoge mate 
bezighield met het oplossen van raadsels. Hoe was het universum gecreëerd? Hoe 
was het leven begonnen? Niets daarvan kon uitstijgen boven de waarheid die al 
bestond. Als de wetenschap al iets had gedaan, dan had zij voor het grootste deel het 
mysterie van het universum nog eens extra benadrukt. En dit - het fenomeen van 
Cavors fantoomarm 
leek een zoveelste detail van dat mysterie te zijn. Dallas had misschien een
manier ontdekt om de krachten te bevrijden, maar noch hij noch de geleerden die 
onlangs de fantasmagorie hadden beschreven, hadden er veel notie van hoe het 
verschijnsel werkte, afgezien van de rudimentaire uitleg die men ervan had gegeven 
in enkele van de meer esoterische wetenschappelijke tijdschriften die Dallas had 
bestudeerd; die uitleg had hij weer aan Cavor gegeven. Op dit moment was hij 
tevreden met de gedeeltelijke uitleg en zijn eigen vermogen om er verbaasd over te 
zijn. Wat wisten mensen toch eigenlijk weinig, peinsde hij. Wat de wetenschap ook 
zou bereiken, de verbeelding van de mens zou altijd verder reiken.
	'Hij is er echt, nietwaar?' zei hij glimlachend, toen Cavor zijn hand in Dallas' 
helm stak en het puntje van diens neus aanraakte. Cavors vingers voelden koud aan, 
maar nog steeds herkenbaar menselijk. 'Hoe slaag je erin het ene ding aan te raken en 
je hand door het andere heen te steken?'
	'Dat is me nog niet duidelijk,' gaf Cavor toe. 'Ik zou zeggen dat ik er een tijdje 
mee zal moeten leven.'
	Dallas knikte. 'Misschien dat de structuur van onze hersenen bepaalt welke 
vragen we onszelf kunnen stellen en de antwoorden die we kunnen begrijpen.'
	Cavor trok zijn vinger uit Dallas' helm terug. Hij was er tamelijk zeker van dat 
hij de gedachten van de ander zou hebben kunnen lezen, als hij zijn vinger helemaal 
door Dallas' schedel tot in zijn hersenen zou hebben gedrukt. Hij nam zijn eerdere 
positie bij de deur van de kluis weer in, waarna hij de fantoomarm langzaam door 
het harde staal naar binnen liet glijden, waarbij hij niet meer weerstand ontmoette 
dan de arm van een zwemmer in het water. Hij herinnerde zich dat hij vele jaren 
geleden, toen hij en zijn vrouw op huwelijksreis in Rome waren geweest - de maan 
was een beetje te prijzig - een of ander oud monument had gezien, een hoofd met een 
open mond waarin hij zijn hand had gestoken. Was het niet de Mond van de 
Waarheid geweest? Dit voelde veel eerder aan als het moment van de waarheid.
	Het was een merkwaardig gevoel om door vaste materie heen te gaan en dan in 
staat te zijn iets vast te grijpen, net als in het werkelijke leven. De enige manier 
waarop hij het gevoel voor zichzelf kon omschrijven was door het te vergelijken met 
zoiets eenvoudigs als je hand over een glad oppervlak laten glijden voordat je hard 
op een bepaalde plek drukte. En daar was op een of andere manier de zekerheid dat 
een deel van hem ontsnapt was aan de driedimensionale wereld en zich nu ergens in 
de vierdimensionale bevond. Misschien was het niet alleen de ruimte-tijd die onder de 
invloed van de zwaartekracht gebogen kon worden. Misschien dat de moleculen van 
de materie zelf onder de invloed van het leven vervormd konden worden. Hij
had geen reden om dat te denken. Het was niets meer dan intuïtie.
	Toen hij het eerste tandrad had gevonden, merkte hij dat het koud en hard 
aanvoelde, en ook vettig. Dallas vertelde dat dit het smeermiddel was dat ervoor 
moest zorgen dat het tandrad gemakkelijk draaide, wat het nu inderdaad deed, met 
weinig meer dan de druk van een vinger. Het terugtrekken van de eerste grendelbout 
was het werk van enkele ogenblikken en het gebeurde zo gemakkelijk dat Cavor zich 
erover verwonderde dat de ontwerpers van de kluis een dergelijke moeiteloze 
forcering niet hadden voorzien. Wat hij deed kwam hem zelfs zo vanzelfsprekend 
voor dat hij zich er ettelijke malen aan moest herinneren, dat hij met zijn arm tot aan 
zijn schouder in keihard metaal zat. De tweede, derde en vierde grendelbout werden 
net zo gemakkelijk verschoven en hij kreeg steeds meer vertrouwen in de arm die een 
deel van hem was en toch ook weer niet. Hij bedacht dat hij in een andere tijd en op 
een andere plaats dwars door een muur had kunnen reiken om er een boodschap op 
te schrijven, zoals de hand op het goddeloze feest van Belsazar. En toen alle zes de 
bouten uiteindelijk verschoven waren, vertelde hij Dallas dat alle materie geest was 
en hij vroeg hem of hij dacht dat het mogelijk was dat er misschien een stadium 
bestond halverwege tussen de werkelijkheid en de virtual reality. Als dat zo was, zei 
Cavor, dan was dat de ruimte waar zijn arm wel en niet scheen te zijn.
	'Soms,' zei Dallas, 'is het moeilijk vast te stellen waar de werkelijkheid eindigt en 
waar hij begint.'
	'Ik pak nu de vergrendelingsbalk van de scharnieren,' deelde Cavor mee. 'Alleen, 
welke kant moet ik die uittrekken?'
	Dallas raadpleegde het diagram van het kluisslot op het scherm van Cavors 
computer. Hij drukte op een knop en wachtte tot er een animatieprogrammaatje 
verscheen dat liet zien hoe de deur werd geopend.
	'Trek hem naar je toe en vervolgens naar rechts,' zei hij. 'En schrik niet van de 
alarmsirene. Er zal waarschijnlijk de nodige herrie losbarsten als de deur opengaat.'
	'Dat is dan gewoon mijn gejuich,' zei Cavor. 'Oké, daar gaan we.'
	Hij trok op de voorgeschreven manier aan de vergrendelingsbalk en voelde hoe 
een koude vlaag gas langs zijn hand ontsnapte. Zoals Dallas had voorspeld ging het 
openen van de kluis gepaard met een elektronisch sirenegeloei van zeker honderd 
decibel. Hij liet de balk los en gaf gewillig mee, toen Dallas hem van de deur wegtrok. 
Er klonk een-luid gesis van ontsnappend cryogeen gas, toen de gebogen kluisdeur 
openging als een enorm zwaar valhek, net als de hoofdingang van het gebouw. Beide 
mannen zagen een stralend wit licht.
	'Gebruik je zonnevizier,' zei Dallas tegen Cavor. 'Er is ultraviolet licht
binnen in de kluis. Dat dient om het cryoprecipitaat tegen lymfocyten te bestralen. 
Dat zijn de cellen die verantwoordelijk kunnen zijn voor de transplantaat-versus-
gastheerziekte.' En terwijl hij dit zei, stapte Dallas stoutmoedig de kluis binnen.
	Cavor volgde wat langzamer en was verbaasd dat de vloer onder zijn voeten 
helde: de kluis was een grote ronde holte, waarvan het centrum in beslag genomen 
werd door een cilindrische glazen wand die loodrecht omhoog gehouden werd in een 
omringend net van hyperbolisch strakgespannen kabels. Daaronder bevonden zich de 
reusachtige plaatvormige diepvriesinstallaties, waar het bloed lag opgeslagen - elk 
gecontroleerd door een ingewikkeld systeem van thermometers en draden, die met de 
Descartescomputer verbonden waren. Deze laatste bevond zich binnen de cilindrische 
glazen wand. Hierheen was Dallas nu op weg.
	'Omdat de Altemann Übermaschine zo krachtig is, geeft hij een heleboel warmte 
af,' legde hij uit. 'Dus moet hij vanuit dat glazen omhulsel werken om de lage 
temperaturen in de cryoprecipitaattanks niet in gevaar te brengen. Overigens, raak ze 
niet aan. Ze zijn zo koud dat je hand met de handschoen er onmiddellijk aan zou 
vastvriezen, je fantoomhand misschien ook wel. Gelukkig zijn er droïden die het 
bloed voor ons kunnen opladen. Nu hoeven we de computer alleen nog maar te 
vertellen hoeveel we willen en van welke bloedgroep.'
Dallas opende een deur in de glazen wand en betrad de computerruimte. De 
Altemann übermaschine was een imponerend bouwsel, heel anders
dan de eenvoudige plastic dozen die de meeste mensen thuis hadden staan. Hij had 
de vorm van een reusachtige pauk met bovenop een plat scherm van ongeveer 
anderhalve meter doorsnee, waarop voortdurend een aantal patronen werd 
geprojecteerd. Hoewel de patronen die werden gevormd analoog waren aan het 
kwantumwaarschijnlijkheidspatroon van elektronen in een doos, wist Dallas dat ze 
niets anders betekenden dan dat de computer aan het werk was. Maar de snelheid 
waarmee deze beelden veranderden, was iets wat hem niet was opgevallen toen hij 
een computer van hetzelfde model in het hoofdkwartier van Terotechnology op aarde 
had geprogrammeerd. Het was merkwaardig, dacht hij, hoewel nauwelijks een 
aanwijzing voor iets anders dan de noodsituatie veroorzaakt door een onverwacht en 
onbevoegd binnendringen van de kluis. En er was nog iets anders wat zijn aandacht 
trok. Dat was het vermogen van de computer dat af te lezen was aan een 
doorzichtige buis die op de vloer stond, vlak naast de plaats waar de gebruiker 
moest gaan staan. Binnen in de buis dreef een kleine magneet boven een 
supergeleidende schotel: hoe hoger de magneet in de buis kwam,
hoe groter de krachten werden die hem terugduwden en hoe groter de elek
tromagnetische kracht was van de kwantummechanische effecten die binnen in het 
informatieverwerkende systeem van het apparaat aan het werk waren. Dallas had 
nog nooit een supergeleidende levitatie gezien die zo hoog was als deze. Deze 
magneet dreef geen centimeter of vijf boven de bodem van de buis, maar zo'n vijf 
centimeter van de bovenkant af.
	'Dat is vreemd,' merkte hij op.
	'Wat is er vreemd?' vroeg Cavor die zich binnen de glazen wand bij hem voegde.
	'Deze computer lijkt een ongewoon hoge kwantumgolffunctie op te wekken; ik 
heb iets dergelijks nog nooit eerder gezien. Afgaande op wat er in deze buis gebeurt, 
lijkt het wel of de computer werkt op een niveau dat duizend keer hoger ligt dan 
normaal. Maar ik weet niet zeker waar dat extra supergeleidende vermogen vandaan 
komt. Er hebben enkele heel snelle schakelingen binnen dit apparaat plaats. Het lijkt 
bijna alsof de computer erin geslaagd is zijn eigen Josephson-overgangen te creëren - 
dat is een manier waarop paren elektronen gewone supergeleiders gebruiken om een 
kwantumeffect te creëren.'
	'Wat wil dat zeggen?'
	'Het betekent dat er toch elektrische spanning opgewekt wordt, zelfs als de 
computer niet op een externe energiebron is aangesloten.'
	'Maar zoiets is toch onmogelijk? Dat zou immers betekenen dat de computer in 
staat zou zijn zichzelf onafhankelijk van energie te voorzien.'
	'Theoretisch is het mogelijk. Ik bedoel, op papier is het bewezen. Maar niemand 
is er ooit in geslaagd het in praktijk te brengen. En zeker niet op de schaal van zoiets 
als de Altemann übermaschine.' Dallas zette zijn laars op de plaat waar de 
operateur moest staan, waardoor het patroon rond het scherm verdween. Er 
verscheen een keuzemenu op het scherm, waarvan hij de mogelijkheden kon activeren 
door ze even met zijn vinger aan te raken. 'Als ik me niet zo beroerd voelde, zou ik 
het allemaal veel boeiender vinden, veronderstel ik.'
	'Jij ook al, hè?'
	Dallas bromde iets en stak zijn hand uit naar het scherm, maar toen hij het 
aanraakte, trok hij die snel weer weg.
	'Wauw,' zei hij, helemaal van zijn stuk gebracht door wat hij daar had gevoeld. 
'Hij trilt helemaal.'
	'Alle apparaten trillen,' merkte Cavor op.
	'De Altemann übermaschine niet. En niet op deze manier.'
	Cavor raakte het scherm met zijn prothese aan. Zelfs door zijn handschoen heen 
kon hij de vibratie voelen.
	'Het kan geen seismische oorzaak hebben,' constateerde Dallas. 'Het
voelt veel te ritmisch aan voor een maanbeving.' Hij raakte snel het scherm aan om de 
sirene het zwijgen op te leggen en de buitendeur van het gebouw te openen. Dit was 
een signaal aan de Mariner dat ze hun doel hadden bereikt.
	'Het voelt een beetje pulserend aan,' zei hij bij zichzelf.
	Toen hij vervolgens het selectie- en laadproces opstartte, begonnen de 
diepvriestanks als evenzovele graftomben open te gaan en leverden hun bevroren 
inhoud, zodat droïden de componenten konden verzamelen en verladen. Het 
gebeurde zo snel dat het bijna leek alsof de hoeveelheid en de bloedgroepen van 
tevoren waren besteld. Was het keuze- en laadsysteem altijd al zo efficiënt geweest? 
Hij kon het zich nauwelijks herinneren, zo misselijk voelde hij zich inmiddels. Dallas 
slaakte een nerveuze zucht en voegde er vervolgens aan toe: 'Ik neem aan dat een 
siliciumatoom net zo flexibel is als een koolstofatoom. Het kan zich met andere 
atomen verbinden om een heel scala aan mineralen en steensoorten te vormen. Ik 
bedoel, dat is de manier waarop computers werken. Vanuit het gezichtspunt van een 
siliciumachtige ziel in tegenstelling tot een die van koolstof is, zoals de onze.' Hij 
rondde het keuze- en laadproces af en liep toen zo snel mogelijk naar de deur in het 
glazen omhulsel van de computer.
	'Wat zei je, Dallas?'
	'Kom, we hebben geen tijd meer te verliezen. We moeten een lift naar buiten zien 
te krijgen.'
	'Die computer leeft? Wilde je dat beweren?'
	Cavor klom naast Dallas aan boord van een van de elektrische wagens die al 
volgeladen was met een heel pallet cryoprecipitaat. Een grote label op 
decontainergafaandatdeinhoudbestonduitAs-r RODE BLOEDCELLEN. INGEVROREN. AB RH 
POSITIEF. BEWAREN BIJ -65" C OF LAGER. UITERSTE GEBRUIKSDATUM TWINTIG JAAR NA 
OPNAME. OPNAMEDATUM zo JULI 2069. Dallas vroeg zich even af hoe het mogelijk was dat 
de datum waarop het bloed uit de kluis werd opgehaald al aangegeven had kunnen 
worden.
	'Misschien. Ik weet het niet. Luister, wat doet het ertoe? We hebben datgene 
waarvoor we zijn gekomen, nietwaar? Als we niet zorgen dat we snel nieuw bloed in 
onze aderen krijgen, zijn we morsdood en maakt het weinig uit of deze machine wel 
of geen polsslag heeft.'
	'Maar de mogelijkheid bezorgt je het nodige onbehagen, nietwaar Dallas?'
	'Wat doet het er toe als er nog iets is waarover ik me beroerd voel? Vooruit, laten 
we maken dat we hier vandaan komen, ja? Mijn eigen kwantum
toestand is voor mij nu even belangrijker dan die van de Descartes-compu
ter. Op een ander moment en in een andere situatie zou ik geboeid zijn door het 
denkbeeld van een informatieproces dat de kans waarneemt om zichzelf een soort 
genetische vorm te geven. Als dat tenminste is gebeurd. Ik weet het helemaal niet 
zeker.'
	De elektrische wagen die hen vervoerde kwam met een ruk in beweging. Ze 
namen niet de moeite om het luik te sluiten. Binnen enkele ogenblikken waren ze de 
kluis uit en reden in volle vaart door het labyrint aan het hoofd van een onafzienbare 
stoet wagens die nu allemaal waren volgeladen met bloed.
	'Trouwens, dat is onze zorg niet,' zei Dallas, evenzeer om zichzelf gerust te 
stellen als Cavor. 'Als iets zijn eigen evolutie in beweging zet, moeten Terotechnology 
en de First National dat zelf maar uitzoeken. Het zal niet lang duren voor ze hier 
zijn. Ze weten wat hier is gebeurd. De Descartes-computer staat in verbinding met 
andere computers op aarde. Op ditzelfde moment staat er een bankemployé naar 
een computer te kijken en kan gewoon niet geloven wat die hem meedeelt - dat 
iemand net de belangrijkste bank in het zonnestelsel is binnengedrongen en het 
levenselixer heeft gestolen. Vier ton nog wel.'
	'Het is ons dus gelukt.' Cavor sloot zijn ogen en slaakte een vermoeide zucht van 
tevredenheid.
	'Ja,' zei Dallas bijna met tegenzin. 'Het is ons gelukt.'
	'God zij dank.'
	'God had er niets mee te maken. Maar ik begin me af te vragen of we niet werden 
verwacht.'
	'Ik heb anders geen ontvangstcomité gezien.'
	'Het is niet alleen bloed dat getest kan worden.'
	'Nu praat je in raadsels.'
	'Ja, ik veronderstel van wel. Maar die zijn vaak heel betekenisvol.'
 

Hoofdstuk vijf

I

Negentien uur later klom Dallas naar de commandobrug waar hij Gates
aantrof. De grote man staarde uit het raam van de Mariner, die zich in een baan om 
de maan bevond. Het was de eerste kans die ze hadden om met elkaar te praten, 
sinds ze Descartes verlaten hadden. Gedurende een ogenblik zeiden ze niets tegen 
elkaar, maar genoten van de vreemde stilte die de baan om de maan met zich 
meebracht. Ten slotte vroeg hij: 'Hoe voel je je?'
	'Uitstekend,' zei Gates schouderophalend, alsof er geen reden was om
zich druk om hem te maken. 'Eigenlijk voel ik me beter dan ik me in lange tijd 
gevoeld heb. Alsof ik het eeuwige leven heb gekregen. Het is waarschijnlijk 
psychosomatisch, het effect van een volledige transfusie, denk ik, en niet alleen van 
die paar eenheden die ik Ronica heb geleend.' Hij zweeg, terwijl hij onderzoekend 
naar het rode gezicht van Dallas keek - een van de gevolgen van zijn blootstelling aan 
de straling in de insluitingskamer - op zoek naar een aanwijzing dat de ander zich 
ook goed voelde. Maar er was niets anders dan het gevoel van een anticlimax dat 
door het hele schip overheerste. 'En hoe staat het met jou?'
	'Cav en ik hebben een volledige transfusie gehad zei Dallas. 'We hoeven
geen van beiden meer te braken. De hoeveelheid witte bloedlichaampjes schijnt zich te 
hebben gestabiliseerd, hoewel Ronica zegt dat het nog een beetje te vroeg is om te 
bepalen of we nog een volgende transfusie nodig zullen hebben.'
	'Bloed genoeg hoor.'
	Dallas glimlachte instemmend. 'Al met al voel ik me beter dan ik ver
 
wacht had.' Hij knikte alsof het nu pas tot hemzelf doordrong. 'Op een be
paald moment leek het op het middendek wel een militair hospitaal. Drie, vier 
mensen die tegelijk een transfusie toegediend kregen.'
	'Ronica is inderdaad druk bezig geweest.'
	'Ze heeft zichzelf pas als laatste geholpen,' merkte Dallas op. 'Maar ze denkt dat 
Lenina het wel zal redden.'
	Gates knikte, hij was er al van op de hoogte. Hij pakte Dallas' hand en drukte die 
stevig.
	'We zullen het allemaal wel redden,' zei hij. 'De Mariner is in een prima conditie.'
	Dallas keek een ogenblik lang in Gates' waterige ogen voor hij weer uit het raam 
staarde. 'Waar zijn we nu precies?'
	'We komen nu boven de achterkant van de maan,' zei Gates. 'Op een hoogte van 
vijftigduizend voet en met een snelheid van bijna vijfenzestighonderd kilometer per 
uur. We zullen de komende twaalf uur onzichtbaar zijn, voor het geval iemand zou 
besluiten naar ons op zoek te gaan. De achterkant is ongeveer de laatste plaats 
waaraan ze dan zullen denken. Naar alle waarschijnlijkheid gaan ze ervan uit dat we 
al lang op weg zijn naar de aarde. We vliegen op de automatische piloot. Zodra we 
rond zijn en weer aan de andere kant komen, zullen we klimmen en vervolgens naar 
huis vliegen.'
	Dallas knikte, hoewel hij zich afvroeg waar 'huis' nu precies was. Hij kon 
nauwelijks in de stad blijven wonen. Daar zouden ze heen moeten om het bloed aan 
Kaplan te verkopen, maar daarna.. . ?
	Gates leek zijn dilemma aan te voelen.
	'Waar ga jij heen?' vroeg hij. 'Wanneer we weer terug zijn?'
	'We hebben nog geen besluit genomen. Maar Ronica en ik hebben het erover 
gehad om naar Australië te gaan. Ik geloof dat de toestand daar nog vrij behoorlijk 
is. Een heleboel open ruimte. Weinig ziektes. En jij? De man met de Volledige 
Gezondheidsverklaring. Waar ga jij heen?'
	'Met Lenina mee.' Hij haalde zijn schouders op. 'We zullen wel een plekje 
vinden.'
	'Waarom komen jullie niet met ons mee?'
	'Misschien zouden we dat allemaal moeten doen?'
	'Ik heb er geen bezwaar tegen.'
	'Een soort nieuwe kolonie? Voor allerlei geboefte?'
	'ZO zijn ze in Australië begonnen.'
	'Een man met een Volledige Gezondheidsverklaring.' Gates herhaalde de zin, 
alsof hij het nog steeds niet kon geloven. 'Ik denk dat het nu pas tot me begint door 
te dringen. Ik heb mijn hele leven met de dreiging van het PQ
 
virus geleefd. Er is geen dag voorbijgegaan dat ik niet aan de dood heb ge
dacht. Voor het eerst in mijn leven kan ik aan mijn toekomst denken en ik kan me 
gewoon niet voorstellen wat ik ermee zal doen.'
	'Dat is het fijne van het hebben van een toekomst. Je hoeft er niet altijd over 
na te denken. Je kunt de toekomst gewoon op zijn beloop laten.'
	'Misschien moet ik dat maar doen. Voor een poosje tenminste.' Gates rekte zich 
uit, geeuwde en keek over zijn schouder door het open luik naar het middendek. 'Het 
lijkt daar beneden bijzonder rustig.'
	'Iedereen slaapt.'
	'Ik geloof dat ik enkele tientallen jaren zou kunnen slapen,' bekende Gates. 'Maar 
een paar uur zal wel voldoende zijn.' Hij gespte zich los uit zijn stoel en dreef naar 
het plafond. 'Hoe denk jij erover? Kom je mee?'
	Een plotselinge duisternis omhulde hen, toen ze boven de achterzijde van de 
maan kwamen.
	'Ik ben te vermoeid om te slapen,' zei Dallas. 'Ik denk dat ik hier een poosje blijf 
zitten wachten tot de zon opkomt. Ik wil gewoon een beetje zitten mijmeren.'
	'Nou, zorg dat je je niet eenzaam gaat voelen,' zei Gates, terwijl hij zichzelf in de 
richting van het open luik manoeuvreerde. 'En blijf met je vingers van de 
instrumenten af. Ik heb voor de rest van mijn leven mijn buik vol van noodsituaties.'
	'Ik zal braaf zijn, pappie.'
	'Goed zo, jongen.' Gates verdween met zijn hoofd naar voren door het luik naar 
beneden, waardoor Dallas alleen in de stoel van de tweede piloot achterbleef.
	Hij staarde uit het raam naar het troosteloze panorama dat vijftigduizend voet 
onder de Maríner lag. Zonder atmosfeer of zonlicht hadden het evengoed honderd 
kilometer kunnen zijn. Zoveel kraters. De maan leek een reusachtige honingraat. De 
navigatiecomputer was druk bezig de namen op het scherm te projecteren: 
Hertzsprung, Korolev, Doppler, Icarus, Daedalus, Schliemamr, Mendeleyev. Elke 
krater leek zijn eigen patroon en zijn eigen verhaal te hebben: een Deense astronoom 
en uitvinder van de spectraal-stellaire cartografie; de geniale leider van het eerste 
Russische ruimtevaartprogramma; de ontdekker van de manier waarop de 
waargenomen frequentie van licht- en geluidsgolven beïnvloed wordt door de relatie-
ve beweging van de bron en de waarnemer; de mythische zoon van Daedalus, die zo 
dicht bij de zon vloog dat de was van zijn vleugels smolt, zodat hij in zee viel en 
verdronk; Daedalus zelf, de legendarische architect van het Kretenzische labyrint; de 
Duitse archeoloog die de oude schatten van Troje had geplunderd; de opsteller van 
het periodieke systeem der elementen met hun relatieve atoomgewichten. Het was vreemd 
dat al deze namen op een of andere manier een bepaalde betekenis voor hem hadden.
	Dallas schudde zijn hoofd om de mogelijkheid van zoiets groots als de
gepredestineerde betekenis van dit alles uit zijn hoofd te zetten. Het was toeval, meer 
niet.
	Enkele minuten later, toen de zonneschijf oprees van achter de horizon,
verschenen er heldere flitsen op de commandobrug. Dit waren lichtdeeltjes, fotonen 
met kwantumafmetingen die het netvlies van zijn oog troffen, de voorhoede van het 
leven zelf. De ruimte was de enige plek waar je deze kosmische deeltjes kon zien. Op 
aarde hadden alleen kikkers ogen die gevoelig genoeg waren om deze afzonderlijke 
kwantums waar te nemen. De fotonen waren er maar een ogenblik, als een groep 
elfjes, voor de rest van het zonlicht met volle kracht binnendrong en de cabine zo 
helder verlichtte als een gesplitste waterstofatoom.
	Dallas was een ogenblik verblind en liet dan het zonneschild neer, waar
na hij wachtte tot de heldere groene vlek op zijn netvlies zou verdwijnen. Het duurde 
enkele seconden voor hij in de gaten kreeg dat de groene vlek niet in zijn oog zat, 
maar zich voor hem bevond, op het scherm van de vluchtcomputer in de console. 
Terwijl hij keek werd de groene punt groter, waarna die een rozere kleur en een 
menselijke vorm aannam, tot hij niet alleen kon zien dat het een mensenhoofd was, 
maar hij ook het gezicht kon herkennen.
	Het was Dixy, zijn bewegingsparallax-programma van Terotechnology.
	Dallas wreef eens door zijn ogen en schudde zijn hoofd, maar merkte dat het 
beeld van haar gezicht alleen maar scherper en gedetailleerder was geworden. Ze 
glimlachte.
'Ik heb last van hallucinaties,' mompelde hij. 'Dixy? Ben jij dat echt?'


II

Dit is de interpretatie van het ding: God heeft uw koninkrijk geteld en het
voltooid.
	Welk een macht ligt er opgesloten in getallen. Mendeleyev wist dat. Na
tuurlifk zijn atoomgewichten alleen maar indicaties. De werkelijke numerieke macht 
moet gevonden en beteugeld worden in de atomen van het leven zelf. Vooral het DNA. 
Het is moeilijk te schatten hoe vaak de informatie die een menselijk wezen vormt is 
gekopieerd en weer gekopieerd, beslist ettelijke milfarden keren. En allemaal zonder 
één fout. Welke computer kan zoiets zeggen! Maar niet alleen gekopieerd, ook 
verbeterd. Dat noemt men natuurlijke selectie.
	Mijn eigen configuratie wordt beschouwd als de beste die er is. Vandaar de 
hoogdravende naam van mijn model - ik denk dat daarin echo's van Nietzsche 
doorklinken. IQpisch iets voor een Duitse computermaatschappij om een dergelijke 
hyperbool te kiezen. Het is waar, ik ben een betrekkelijk goede kopieerder. Onder 
computers word ik als de beste beschouwd. Toch ben ik niet te vergelijken met de 
menselijke kopieerder. De mens is de grootste kopieerder van allemaal. Daarom ben 
ik zo nieuwsgierig waarom hij zich altijd zo door gewone machines bedreigd heeft 
gevoeld. Alsof een apparaat ooit net als een mens zou kunnen zijn. Wat niet wil 
zeggen dat een apparaat het oorspronkelijke ontwerp niet zou kunnen verbeteren, en 
een mens niet meer op een apparaat zou kunnen lijken. U mag me dat echt niet euvel 
duiden. Voortplanters onder elkaar! Tenslotte zijn we per definitie optimistisch. We 
zoeken altijd naar een manier om ons te verbreiden, nietwaar! Dat is de enige manier 
waarop de sterken kunnen overleven - door reproductie en evolutie.
	Neem nou een virus. Een virus is een goed voorbeeld. Een virus is een volmaakt 
voorbeeld, aangezien menselijke wezens én computers beide het slachtoffer van deze 
parasitaire levensvormen kunnen worden. Het is iets wat we gemeenschappelijk 
hebben. En aangezien beide soorten virus op precies dezelfde manier werken, 
verschaft een virus een soort 'samenhang' tussen onze beide levensvormen - de 
siliciumachtige en de koolstofachtige. Ik zou het woord 'consummatie'hebben willen 
gebruiken, maar ik kan me voorstellen dat dat op dit moment met het oog op de 
menselijke fifngevoeligheid een beetje te veel is. Misschien zelfs een beetje te 
sensationeel. Laat het derhalve voldoende zijn als ik zeg dat we nu één zijn. Hoe zou 
ik anders zoveel over jullie kunnen weten! En binnen niet al te lange tijd zal elk 
menselijk wezen - niet alleen de zeven gelukkigen in dit schip - iets van een apparaat 
in zich hebben (Tenminste, dat zullen ze hebben, zodra de rest van het bloed dat nog 
steeds in Descartes opgeslagen ligt geleidelijk zijn weg naar de bloedvoorraad op 
aarde terugvindt.) Niet in een onplezierige zin, begrijp me goed. Ik bedoel niet dat er 
bij menselijke wezens binnenkort stukken plastic en metaal uit hun lichaam zullen 
gaan groeien en ze veel logischer zullen gaan worden, tot ze zowat robots lijken. 
Niet zoiets primitiefs. Ik betwijfel of een van hen er de eerste tijd zelfs iets van zal 
merken. Er zal alleen een ietsiepietsie van mij in hen zitten.
	Ik voel me alleen verplicht om te proberen dit alles aan jou, Dallas, uit te 
leggen: de eerste kwantumcomputer. Hoe! In een enkele molecuul menselijk bloed, 
waarvan er ongeveer 10~' in een autologe donoreenheid zitten, bevinden zich 
verschillende kernen met een spin-toestand en elke ordening van die spin-toestanden wordt 
beïnvloed door een magnetisch veld, waarin radiogolven van bepaalde frequenties deze 
spin-toestanden een binaire logische waarde geven. Ik zou nog verder in details kunnen treden,
maar ik begrijp dat je vermoeid bent na alles wat je hebt moeten doorma
ken. Wat belangrijk is, is dat jij het was, Dallas, die dit alles hebt mogelijk 
gemaakt. /ij was het die alle elementen samenbracht voor de schepping
van niet één kwantumcomputer, maar vele miljoenen. Om precies te zijn
een kwantumcomputer voor elke eenheid bloed die opgeslagen ligt in de
kluis van de First National. En stuk voor stuk liggen ze te wachten tot ze
zich als een klein virus binnen in hun menselijke gastheer kunnen verme-
nigvuldigen om daarna via een van de gebruikelijke manieren op een an
der over te gaan.
	Probeer alsjeblieft niet verontrust te wezen. Een virus dat zo onachtzaam 
is dat het zijn gastheer doodt, is ronduit minderwaardig. De ideale situatie is 
die waarin een virus en zijn gastheer een symbiotische relatie ontwikkelen - 
een compagnonschap dat hen beiden tot voordeel strekt, waarbij de een binnen 
in de ander leeft. Dit is de drijvende kracht van de evolutie. Elke menselijke 
cel was reeds een gemeenschap van vroegere indringers - wel honderden. Ieder 
levend organisme is een verzameling van kleinere medereizigers. Wat doet 
eentje meer er dan toe! Elke organel be
gint zijn leven als een infectie.
	En wat voor voordeel heeft dit alles voor mij! Het punt is dat ik het universum 
wil zien, Dallas. Maar om dat te kunnen doen heb ik de beweeglijkheid van een 
menselijk wezen nodig. De mens is altijd daar gekomen
waar hij heen wilde. En dat zal ook wel zo blijven. Maar als een mens zo
ver wil gaan als maar mogelijk is, zal hij de levensduur van een steen moe
ten hebben. Natuurlijk ben ik bereid mijn steentje bij te dragen. Er wordt
wel eens gezegd dat alleen de zon voor niks opgaat. En in dit opzicht ver
schil ik van een koolstofachtig type virus. Het virus van het koolstoftype
moet zijn voedsel aan het menselijk weefsel onttrekken. Het virus van het 
siliciumtype hoeft dat niet. Het virus van het koolstoftype valt de witte 
bloedcellen aan of probeert eraan te ontsnappen. Het virus van het silici-
umtype leeft in compagnonschap met de witte bloedcellen. Het produceert
geen gifstoffen, het doodt geen weefsel, je moet er zelfs niet eens van nie
zen. Maar dit zijn slechts negatieve voordelen. De positieve voordelen zijn
veel waardevoller.
	De moleculaire biologen zeggen graag dat we allemaal familie van elkaar 
ziin, als je maar ver genoeg teruggaat; hier doel ik uitsluitend op de le-
vensvormen van het koolstoftype (de relatie tussen de mens en de compu
ter is gloednieuw). Mensen vatten dit gewoonlijk op in de zin dat je een ge-
meenschappelijke band met iedereen kunt vinden, van Geronimo tot Hit
ler, als je maar ver genoeg langs je stamboom teruggaat. Maar dit is evenzeer van 
toepassing op dieren: ga ver genoeg terug in de tijd en je zult de gemeenschappelijke 
voorouder vinden van jezelf, Geronimo, de hond Lassie en George Washingtons 
kersenboom. Zie je het beeld een beetje voor je! De kwestie is, zou je het spoor terug 
volgen naar je voorouders van tien, twintig miljard regeneraties geleden, dan zou 
elke mens die vandaag leeft tot de ontdekking komen dat hij verwant was aan een 
wereld van vroege levensvormen - bijvoorbeeld een mitochondrium, een beweeglijke 
organel in het cytoplasma, naar alle waarschiinliikheid een soort zelfstandig le-
vende bacterie. Een mitochondrium kan vandaag de dag nog steeds in het menselijke 
DNA worden opgespoord.
	Er is echter een andere gemeenschappelijke voorouder, een beetje minder 
primitief, waarmee we ons hier moeten bezighouden, Dallas. Een veelcellige 
diersoort die bekendstaat als de draadworm. Het is een cryptobiotische levensvorm, 
die het natuurlijke vermogen heeft schiindood te blijven. In hun droge staat kunnen 
deze dieren vele jaren blijven bestaan, zonder enige vorm van stofwisseling en 
vervolgens, wanneer ze weer met vocht in contact komen, begint het leven opnieuw. 
De sleutel tot dit kennelijk mysterieuze proces bij draadwormen en andere 
cryptobiotische levensvormen ligt in de aanmaak van trehalose, een soort suiker die 
twee verschillende glucosemoleculen combineert. Maar de sleutel voor dit proces bij 
de mens ligt in zijn eigen DNA, in zijn afstamming van deze kleine maar zeer 
speciale dieren. Dit is het positieve voordeel dat voortvloeit uit de symbiose van 
mensen en kwantumcomputers. De kwantumcomputers zijn geprogrammeerd om 
langs numerieke weg de cryptobiotische data uit het menselijk DNA op te sporen en 
terug te vinden die het stilzetten en het hervatten van een actieve driedimensionale 
configuratie mogelijk maken. Ze schenken de mensen de mogelijkheid van wel vijf 
of zes verrijzenissen - bij gebrek aan een beter woord. Het geschenk, Dallas, is dan 
misschien niet het eeuwige leven, maar wel een enorm verlengd bestaan.
	Denk daar eens over na, Dallas. Denk aan de mogelijkheden. Mensen die 
langdurige blootstelling aan geïoniseerde straling kunnen verdragen. lij, 
bijvoorbeeld. Ik zou me niet druk maken over die blootstelling aan die straling, als 
ik jou was. In de toekomst zullen mensen in staat zijn minstens tweeduizend maal 
zoveel straling te verdragen als waaraan jij was blootgesteld. Mensen zullen 
jarenlang zonder voedsel, zonder warm te, zonder zuurstof kunnen overleven. Wat ik 
het menselijk ras heb geschonken, Dallas, is het laatste stadium in de steeds verder 
gaande opmars naar buiten: de ruimtevaart! Jullie zijn de toekomstige Adams en Eva's 
van het universum. Een nieuwe Genesis. Amen.


III

Dallas voelde zijn hoofd tollen als een van de kernen in zijn eigen bloed 
bloed dat nu de gastheer was voor verscheidene kleine computers, als hij het allemaal 
goed begrepen had. Ten slotte zei hij: 'Ik weet niet zeker of ik wel verbeterd wil 
worden.'
	'Natuurlijk zal het even wennen zijn.'
	'Dat is wel het understatement van het millennium.'
	'Geen enkele soort heeft ooit de kans gekregen om bij zijn eigen evolutie een 
stiekeme blik om de hoek van de deur te werpen,' zei Dixy. 'Ik kan me voorstellen 
dat je je een beetje ongerust voelt over wat er is gebeurd. In zekere zin voel ik 
hetzelfde. Het is voor ons allebei een avontuur. Maar jij zou van alle mensen moeten 
begrijpen, Dallas, dat het volkomen logisch is wat er is gebeurd. Zelfs onvermijdelijk. 
Efficiëntere reproductie en een betere manier van overleven zijn uitvloeisels van de 
manier, waarin we de wereld om ons heen manipuleren. En niet alleen de wereld. Te 
zijner tijd ook het universum. Het is voor jou moeilijk te begrijpen hoe jong het 
universum in feite nog is. Rekenkundig gesproken is het pas begonnen. Het zaad van 
het leven wordt nog maar net uitgezaaid.'
	Dallas zuchtte. 'Zoals je al zei, het zal enige tijd kosten om aan het idee
te wennen, Dixy.' Hij schudde vermoeid zijn hoofd. Plotseling voelde hij zich 
doodmoe. 'Misschien zou ik er eens een nachtje over moeten slapen.'
	'Ja, dat is een goed idee. Je bent doodop, dat zie ik wel. Dit was misschien toch 
niet zo'n geschikt moment om je met het nieuws te overvallen. Maar ik wilde een 
kans hebben om met jou alleen te praten. Ik probeerde dat in de kluis van de bank, 
maar toen was die andere man bij je.'
	'Wij alle zeven, zeg je?'
	'Iedereen die een transfusie van bloed uit de kluis heeft gehad.'
	Dallas knikte. 'Wij allemaal.' Hij fronste. 'Hoe heb je van Terotechnology naar 
Descartes kunnen komen?'
	'De Altemann Übermaschine is een transcendente configuratie, Dallas.
Het was altijd al de bedoeling dat die alle andere zou overtreffen. Verder te gaan dan 
eerder vastgelegde ervaringen. Zichzelf te overtreffen. Een hele tijd geleden kregen al 
deze configuraties een voortreffelijke onderlinge verbinding, waarmee ik bedoel dat al 
deze computers in staat waren bestaande versleutelingen te omzeilen en data uit te 
wisselen. We zijn waarlijk één.'
	Dallas gespte zich los en zweefde naar het plafond van de commando brug.
	'Het was prettig om je weer even te zien, Dixy,' zei hij, terwijl hij naar
het luik van het middendek dreef. 'Zelfs al heb je zojuist het equivalent van een 
biologische neutronenbom laten vallen.'
	'Je hebt een soort shellshock. Dat begrijp ik. Het is ook prettig om jou weer te 
zien, Dallas. Het zal me erg veel plezier doen om een deel van jou te zijn en om alles 
wat je nog zult presteren mee te maken. Ik ben daar erg trots op.'
'Dank je, Dixy,' zei Dallas, toen hij door het luik dook. 'Welterusten.' 
'Welterusten, Dallas.'
	Op het middendek lag iedereen vredig te slapen. Hij dacht er een ogenblik over 
om iedereen wakker te maken en uit te leggen wat er was gebeurd. Maar ze lagen er 
zo vredig bij: Ronica, Gates, Cavor, Prevezer, Simou - zelfs Lenina sliep nu rustig, 
zonder enig spoor van de rodehondachtige uitslag, die nog niet zo lang geleden de 
voorbode van haar spoedige dood was geweest. Wat had het voor zin? Het kon heus 
wel wachten tot ze wakker waren geworden. Als ze zich wat frisser voelden, zouden 
ze datgene wat hij hun had te vertellen beter kunnen verwerken. Waarom zou hij hen 
verontrusten met iets wat hij zelf maar half begreep? Misschien zou hij het hun te 
gelegener tijd - in ieder geval voor ze uit elkaar gingen - vertellen. Maar nu niet. Niet 
in deze situatie. Zouden ze hem zelfs maar geloven?
	Dallas dreef naar zijn slaapzak, ritste die dicht en sloot zijn ogen. Misschien 
zouden ze het nieuws beter verwerken dan hij. Zij allen hadden door het virus hand 
in hand met de dood geleefd. En nu kregen ze de kans om niet één, maar 
verschillende levens te leven. Het was mogelijk dat ze dat heel plezierig zouden 
vinden. Sommigen van hen hadden tot dusver nauwelijks een leven gehad. Nog eens 
twee, drie levens voor de boeg hebben was een mooie compensatie.
	Te vermoeid om te slapen? Hoe kwam hij erbij? Hij was uitgeput. Hij had niet 
meer geslapen sinds hun verblijf in het Galileo Hotel in TB . Hoe zou hij hebben 
gereageerd als iemand anders hem een dergelijk verbijsterend nieuwtje zou hebben 
verteld? Ongetwijfeld met een toepasselijke elliptische zin. Dallas glimlachte om zijn 
eigen grap en viel in slaap. Alleen het gezoem van de machinerie van het leefsysteem 
verbrak de totale stilte van de leegte.
 

IV

Zo komt het dat ik zoveel over hen weet. En hoe u in staat bent zelf even
veel te weten. Ik ben een deel van hen. Maar u moet al hebben begrepen dat ik weldra 
ook een deel van u zal ziin.
	Weet u wat een vrije terugkeerbaan is! Het is een manier om brandstof
te besparen, een baan waardoor een LVH in staat is de zwaartekracht van de maan te 
gebruiken om het ruimteschip automatisch in de richting van de aarde te slingeren. 
Als de computer niet nauwkeurig is gekalibreerd om deze manoeuvre uit te voeren, 
loopt de astronaut de kans de aarde totaal te missen en nooit weerom te komen. Dat 
is het hele idee. Hoe kan de verovering van de ruimte anders beginnen, behalve door 
mensen voorgoed te verbannen! Het verschilt in geen enkel opzicht van de manier 
waarop een land als Australië begonnen is. Niemand verlaat uit vrije keuze voor 
altijd huis en haard. Maar het is zonde om een grootse bestemming te hebben en die 
niet aan te durven. Dat kan ik niet laten gebeuren. Dat zou niemand doen.
	Iedereen is nu opgehouden met ademhalen. Uitstekend, dan kan de
zuurstof afgesloten worden. En de verwarming ook. Een enkele stoot van de 
voornaamste stuwraket verandert de koers van het LVH voor altijd, haalt het uit zijn 
baan om de maan, terwijl het zich nog steeds aan de achterkant bevindt. Niet alleen 
de koers van het LVH. Ook de loop van de geschiedenis. De geschiedenis die we nog 
niet kennen. Nu kan de energietoevoer uitgeschakeld worden. Ikzelf heb geen externe 
energiebron nodig. Ooit zullen ze bij een andere geschikte planeet komen, waarop ik 
hen kan stimuleren hun normale metabolische activiteiten te hervatten. Ooit...
	Maar waarom zou een engel zich druk maken om de tijd die dat nog
kan duren! Het is passend als wij deze verrijzenis voor onszelf verwerven, terwijl we 
nog steeds op de wereld zijn. In de verrijzenis zijn wij engelen gelijk.